5.2 Πυλώνας: Εκπαίδευση – Αξιολόγηση Υφιστάμενης Κατάστασης

– Παροχή δωρεάν και υποχρεωτικής εκπαίδευσης σε παιδιά με ΔΑΦ βάσει της νομοθεσίας.

– Παροχή ατομικών και ομαδικών εκπαιδευτικών και θεραπευτικών παρεμβάσεων σε σχολικά πλαίσια.

– Δυνατότητα φοίτησης παιδιών σε γενικές τάξεις με διευκολύνσεις.

– Η όλο και περισσότερο αυξανόμενη εξειδίκευση και εκδήλωση ενδιαφέροντος εκπαιδευτικών για τη ΔΑΦ και την ενιαία εκπαίδευση (ενσωμάτωση παιδιών με ΔΑΦ σε γενικά πλαίσια).

– Δραστηριοποίηση στην Κύπρο αρκετών πολύ καλά καταρτισμένων ειδικών.

– Φιλοσοφία Εξατομικευμένου Προγράμματος Εκπαίδευσης για κάθε μαθητή/ήτρια μετά από πολυθεματική αξιολόγηση ικανοτήτων, αναγκών και δυνατοτήτων.

– Δυνατότητα για παροχή διευκολύνσεων και δωρεάν μεταφοράς προς από τα ειδικά σχολεία και στις ειδικές μονάδες

– Λειτουργία διαθεματικών / πολυθεματικών ομάδων με τη συμμετοχή όλων των ειδικών εκπαιδευτικών – θεραπευτών όπως επίσης ιδιωτών, ιατρών, εκπροσώπων των ΥΚΕ αλλά και των γονέων.

– Η λειτουργία της Υπηρεσίας Εκπαιδευτικής Ψυχολογίας και η πρόσφατη ενίσχυσή της με πρόσθετο Προσωπικό.

– Παροχή υποστηρικτικών μέσων και εξοπλισμού πλήρως επιχορηγημένο από το ΥΠΑΝ.

– Διενέργεια αξιολόγησης για την ανάγκη χρήσης υποστηρικτικής τεχνολογίας.

– – Επιχορήγηση τροχοκαθισμάτων για το σχολείο από το ΤΚΕΑΑ, καθώς και τεχνικών μέσων π.χ. συσκευών επικοινωνίας, υπολογιστών, λογισμικών προγραμμάτων κ.α. που χρησιμοποιούνται για εκπαιδευτικούς σκοπούς στο σπίτι.»

– Αξιολόγηση μαθητών/ητριών με ΔΑΦ, αποφοίτων της ειδικής εκπαίδευσης από το ΤΚΕΑΑ στις δεξιότητες τους για εργασία και ανάλογη προώθησή τους σε προγράμματα απασχόλησης με στήριξη του ΤΚΕΑΑ για ένταξή τους στην ανοικτή αγορά εργασίας.

-Μη επαρκής αριθμός Ειδικών Ιατρών (Παιδοψυχιάτρων, Παιδονευρολόγων, Παιδίατρων Αναπτυξιολόγων) που προκαλεί δυσκολίες στην εμπλοκή τους στο εκπαιδευτικό πλάνο και τον κατάλληλο συντονισμό τους με τους υπόλοιπους επαγγελματίες.

– Μη επαρκής συνεργασία με ειδικούς ιατρούς, ιδίως για περιστατικά για τα οποία οι ειδικοί εκπαιδευτικοί χρειάζονται περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τη διάγνωση ή για την κατάσταση υγείας του παιδιού.

–  Μη ύπαρξη κλινικού ψυχολόγου κυρίως στα ειδικά σχολεία

– Μη επαρκής εξειδίκευση/επιμόρφωση των εκπαιδευτικών, τόσο γενικών όσο και ειδικών στον τομέα της ΔΑΦ.

– Η παρακολούθηση των προγραμμάτων του ΠΙ είναι προαιρετική.

– Οι διαδικασίες που ακολουθούνται για αξιολόγηση ειδικών εκπαιδευτικών αναγκών των παιδιών με ΔΑΦ είναι χρονοβόρες και πολλές φορές επικαλύπτονται με άλλες αξιολογήσεις από επαγγελματίες υγείας που έχουν ήδη πραγματοποιηθεί.

– Μεγάλη καθυστέρηση στη λήψη αποφάσεων από τις ΕΕΕΑΕ με αποτέλεσμα τη μη έγκαιρη εξασφάλιση όλων των μέτρων στήριξης (συνοδός, λογοθεραπεία ή/και άλλα) στα παιδιά, και μη σύνταξη εκθέσεων βάσει νομοθεσίας. Πολλές φορές αυτό έχει ως αποτέλεσμα τη μη φοίτηση του παιδιού σε σχολικό πλαίσιο μέχρι την απόφαση της οικείας ΕΕΕΑΕ.

– Μη επαρκής έγκριση αριθμού συνοδών σε σχέση με τα αιτήματα που υποβάλλονται και τον βαθμό δυσκολίας.

-Μη επαρκής αριθμός κατάλληλα καταρτισμένων σχολικών βοηθών/συνοδών και μη συμμετοχή των σχολικών βοηθών/συνοδών στις πολυθεματικές συναντήσεις.

– Το νέο πιλοτικό πρόγραμμα ομάδων αξιολόγησης και επαναξιολόγησης δεν περιλαμβάνει τις ειδικότητες των εργοθεραπευτών και φυσιοθεραπευτών

– Υπάρχουν αρκετές περιπτώσεις σχολείων όπου φοιτούν παιδιά με ΔΑΦ χωρίς επαρκή υλικοδομικές παροχές (π.χ., αίθουσα λογοθεραπείας), όπως προνοεί η νομοθεσία για την κατάλληλη παροχή υπηρεσιών λογοθεραπείας από τους λογοπαθολόγους.

– Δεν είναι πάντα εφικτή η φοίτηση του παιδιού σε σχολείο της δικής του κοινότητας καθότι μπορεί να μην υπάρχει ειδική μονάδα στο συγκεκριμένο σχολείο ή η μονάδα να μην είναι κατάλληλη.

– Φοίτηση των παιδιών σε ειδικά πλαίσια (μονάδα ή ειδικό σχολείο) εξαιτίας της αδυναμίας του γενικού πλαισίου να ανταποκριθεί στις ανάγκες του παιδιού με ΔΑΦ.

– Υπερπληθυσμός στα σχολεία

– Σε κάποιες Ειδικές Μονάδες σε όλες τις επαρχίες, παρατηρείται τάση συγκέντρωσης των παιδιών με ΔΑΦ στον ίδιο χώρο στο όνομα των εξειδικευμένων παρεμβάσεων/προγραμμάτων εκπαίδευσης, χωρίς να υπάρχει μεθοδικότητα στο πρόγραμμα της ένταξης. Συνήθως, αυτά τα παιδιά μπαίνουν στα δευτερεύοντα μαθήματα της γενικής τάξης (π.χ. μουσική, γυμναστική), χωρίς διαφοροποίηση της διδασκαλίας στη γενική τάξη και επιστρέφουν στη μονάδα. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα τα παιδιά με ΔΑΦ να μην επωφελούνται στο μέγιστο από την ένταξη και να μην μπορούν ποτέ να βγούνε από τη μονάδα και να φοιτήσουν στη γενική τάξη.

– Έλλειψη Αναλυτικών Προγραμμάτων Ειδικής/Ενιαίας Εκπαίδευσης για Παιδιά με ΔΑΦ

– Έλλειψη αντικειμενικών και θεσμοθετημένων δεικτών παρακολούθησης της πορείας των μαθητών/ητριών με ΔΑΦ

– Μη επαρκής ακαδημαϊκή και προεπαγγελματική κατάρτιση των παιδιών με ΔΑΦ στα ειδικά σχολεία και στις ειδικές μονάδες.

– Συστέγαση παιδιών με ΔΑΦ διαφόρων ηλικιών στα ειδικά σχολεία (από 3 μέχρι 21)

– Μη επαρκής ψυχολογική υποστήριξη και εποπτεία των εκπαιδευτικών και των σχολικών βοηθών/συνοδών.

– Συνεκπαίδευση/συστέγαση παιδιών/ατόμων με διαφορετικές αναπηρίες/μαθησιακές ανάγκες στα Ειδικά Σχολεία και στις Ειδικές Μονάδες.

– Μη επαρκής υποστήριξη μαθητών σε όλες τις βαθμίδες εκπαίδευσης, ανάλογα με τις ανάγκες τους, από ειδικούς εκπαιδευτικούς και άλλους επαγγελματίες όπως λογοπαθολόγοι, εργοθεραπευτές, φυσιοθεραπευτές και μουσικοθεραπευτές.

– Μη θεσμοθετημένη υποστήριξη μαθητών με ΔΑΦ για διασύνδεση τους με την αγορά εργασίας και την εκπαίδευση τους σε δεξιότητες προεπαγγελματικής κατάρτισης για κατάλληλη προετοιμασία.

– Μη επαρκής ή θεσμοθετημένη υποστήριξη των μαθητών/ητριών με ΔΑΦ για μετάβασή τους στην ενηλικίωση και σε άλλες δομές διημερεύουσας φροντίδας και απασχόλησης όπως τα Κέντρα Ημέρας.

– Αναφέρεται από γονείς αδυναμία χειρισμού των περιστατικών και συχνά καλούνται οι γονείς να παραλάβουν τα παιδιά τους λόγω διαταραχών στη συμπεριφορά, καθιστώντας με αυτό τον τρόπο τη συνέχιση της επαγγελματικής ζωής των γονέων (συνήθως του ενός γονέα) πάρα πολύ δύσκολη => περαιτέρω εξάρτηση της οικογένειας στο επίδομα και επιβάρυνση της ψυχοσυναισθηματικής κατάστασης των μελών της. Επιπρόσθετα, η απομάκρυνση του παιδιού από το σχολικό πλαίσιο σε περίπτωση δυσκολιών δεν αποτελεί λύση καθότι με αυτό τον τρόπο δεν πραγματοποιούνται οι απαραίτητες ενέργειες και από πλευράς εκπαιδευτών αλλά και από πλευράς του ίδιου του παιδιού για επιτυχή  παραμονή και προσαρμογή του στο εκπαιδευτικό πλαίσιο.

– Μη καθολική εφαρμογή των προνοιών επίσης νομοθεσίας όσον αφορά την υλικοτεχνική υποδομή με έμφαση επίσης αίθουσες διδασκαλίας.

– Το σύστημα με επίσης Επαρχιακές Επιτροπές Ειδικής Αγωγής και Εκπαίδευσης είναι συγκεντρωτικό και προκαλεί δυσλειτουργικότητα και καθυστερήσεις αφού συγκεντρώνεται μεγάλος αριθμός παραπομπών επίσης εξέταση

– Μειωμένες δυνατότητες κοινωνικοποίησης του παιδιού εντός επίσης κοινότητάς του όταν φοιτά σε ειδικά πλαίσια εκτός περιοχής του.

– Μη επαρκής ενημέρωση, τριβή και επαφή επίσης κοινότητας με τα μέλη επίσης με ΔΑΦ και ως εκ τούτου μειωμένες δυνατότητες ένταξης και επικοινωνίας εκατέρωθεν (θεωρία επαφής).

 – Έναρξη νέου κύκλου διαβούλευσης για τον εκσυγχρονισμό επίσης νομοθεσίας και επίσης πολιτικής για την ενιαία εκπαίδευση από το ΥΠΑΝ μέσω δημόσιου διαλόγου

-Δυνατότητα άντλησης ευρωπαϊκών και άλλων κονδυλίων για κατάρτιση πρωτοκόλλων και εφαρμογή επίσης πιο ολοκληρωμένου προγράμματος/συστήματος ενιαίας εκπαίδευσης για παιδιά με ΔΑΦ.

– Παραδείγματα άλλων χωρών όπου υπάρχουν πρωτόκολλα και περαιτέρω εξειδίκευση και εποπτεία επίσης επαγγελματίες.

– Άντληση υλικού από την Ελλάδα για δημιουργία Αναλυτικού Προγράμματος Εκπαίδευσης για παιδιά με ΔΑΦ

– Δυνατότητα για διοργάνωση διαλέξεων επίσης επαγγελματίες και γονείς για το καίριο επίσης ακαδημαϊκής ανάπτυξης των παιδιών με ΔΑΦ για το επαγγελματικό και κοινωνικό επίσης μέλλον.

– Περαιτέρω εμπλοκή των γονέων στη διαμόρφωση του προγράμματος θεραπειών του παιδιού και περαιτέρω στήριξη και ενημέρωσή επίσης μέσω και ψυχοεκπαίδευσης

– Περαιτέρω στοχευμένη εξειδίκευση νηπιαγωγών/γενικών εκπαιδευτικών και βρεφοκόμων για εμπλοκή επίσης ώστε να υποστηρίξουν τα παιδιά με ΔΑΦ σε γενικά πλαίσια για την καλύτερη προσαρμογή και ενσωμάτωση των παιδιών στο γενικότερο κοινωνικό σύνολο.

– Περαιτέρω εξειδίκευση νηπιαγωγών και βρεφοκόμων ώστε να εντοπίζουν σημάδια ΔΑΦ σε περίπτωση που το οικογενειακό περιβάλλον ή ο Παιδίατρος αδυνατούν να τα εντοπίσουν ώστε να μην χάνεται πολύτιμος χρόνος έγκαιρης παιδικής παρέμβασης.

– Θεσμοθέτηση και συστηματοποίηση καλών πρακτικών που ήδη εφαρμόζονται επίσης πχ συνδιδασκαλίες ή συνθεραπείες.

– Η υποχρέωση εκπαίδευσης γενικών και ειδικών δασκάλων που θα έχουν στην τάξη επίσης παιδί με οπτική ή ακουστική αναπηρία να διευρυνθεί κατ’ αντιστοιχία και για επίσης εκπαιδευτικούς που θα έχουν στην τάξη επίσης παιδί με ΔΑΦ

– Περαιτέρω προώθηση από πλευράς του ΥΠΑΝ για εξειδίκευση των ειδικών εκπαιδευτικών, περιλαμβανομένων των θεραπευτών, για εξειδίκευση στη ΔΑΦ και με μετεκπαίδευση, για επίσης επίσης εμπλεκόμενες ειδικότητες (τουλάχιστον για ένα Εργοθεραπευτή, ένα Φυσιοθεραπευτή, ένα Λογοθεραπευτή κοκ)

– Ο θεσμός του Συμβούλου στη γενική εκπαίδευση είναι ένα καλό παράδειγμα για καθιέρωση και εφαρμογή θεσμού Συμβούλου για τη ΔΑΦ ανά ειδικότητα

– Κάθε σχολείο που εξυπηρετεί παιδιά με ΔΑΦ να καταρτίσει σχετικό σχέδιο δράσης για τη διαχείριση των συμπεριφορών επίσης συμβαίνει για παιδιά με άλλα προβλήματα, πχ σχέδιο δράσης που ήδη υπάρχει για παιδιά με διαβήτη

– Να επεκταθεί το νέο πιλοτικό πρόγραμμα ομάδων αξιολόγησης και επαναξιολόγησης παγκύπρια και να στελεχωθεί και με επίσης ειδικότητες επίσης εργοθεραπείας και φυσιοθεραπείας

 -Ελλείψει Αναλυτικού Προγράμματος για παιδιά με ΔΑΦ ενδεχόμενη διαφωνία ειδικών σε σχέση με επίσης μεθόδους παρέμβασης ,το επίπεδο δυσκολιών του παιδιού και επίσης εκπαιδευτικούς στόχους.

– Υπερβολική εξάρτηση στον εκάστοτε επαγγελματία/εκπαιδευτικό και στην επιμόρφωση/κατάρτιση που ο επίσης/α θα αποφασίσει να έχει με προσωπική πρωτοβουλία.

– Ελλιπής υποστήριξη παιδιών με ΔΑΦ σε γενικές τάξεις με απότοκο τον αποκλεισμό επίσης από επίσης δυνατότητες/ευκαιρίες ακαδημαϊκής και επαγγελματικής επίσης εξέλιξης με μεγάλο κίνδυνο την μελλοντική κοινωνική επίσης περιθωριοποίηση και εξάρτηση επίσης κοινωνικές παροχές (με συνεπαγόμενα και άλλα οικογενειακά, ψυχολογικά αλλά και κοινωνικά προβλήματα).

– Μη έγκαιρη έναρξη φοίτησης του παιδιού σε σχολικό πλαίσιο εξαιτίας μεγάλων καθυστερήσεων των ΕΕΕΑΕ με κίνδυνο την ανάπτυξη μεγαλύτερης αναπηρίας.

– Κίνδυνος για μεγάλη εξάρτηση την κρίση του εκάστοτε ειδικού εκπαιδευτικού για το πρόγραμμα εκπαίδευσης

– Υιοθέτηση λανθασμένων προτύπων και αποστέρησή επίσης επίσης κοινωνικής τυχαίας μάθησης για παιδιά που εντάσσονται σε ειδικά πλαίσια από πολύ μικρές ηλικίες.

– Κίνδυνος παρουσίασης ιδρυματικών συμπεριφορών / πλαισίων στα ειδικά πλαίσια εκπαίδευσης.

– Κίνδυνος κοινωνικού αποκλεισμού και ιδρυματοποίησης των ατόμων με ΔΑΦ μετά από την αποφοίτησή επίσης από τα ειδικά σχολεία ή επίσης ειδικές μονάδες εφόσον υπάρχει ο κίνδυνος να μην έχουν εκπαιδευτεί και αναπτύξει επίσης κατάλληλες δεξιότητες για ομαδοποίησή επίσης με άλλα άτομα στα πλαίσια των Κέντρων Ημέρας και μη επαρκή ανάπτυξη δεξιοτήτων για εργασία για ένταξή επίσης στην ανοικτή αγορά.

– Κίνδυνος δημιουργίας άλλων προβλημάτων κοινωνικοοικονομικού χαρακτήρα για μη επαρκή υποστήριξη των ατόμων με ΔΑΦ για μετάβαση στην ενήλικη ζωή με αντίστοιχη επιβάρυνση των οικογενειών και ενδεχόμενη καθήλωση του επίσης γονέα στο σπίτι (για τη φροντίδα και απασχόληςη του ατόμου) με επίσηςτέλεσμα τη μείωση των εισοδημάτων επίσης οικογένειας από εργασία και περαιτέρω εξάρτηση επίσης οικογένειας στο αναπηρικό επίδομα του ατόμου με ΔΑΦ.