4.1 Πυλώνας: Φροντίδα Υγείας και Θεραπευτική Παρέμβαση – Υφιστάμενη κατάσταση

Υπηρεσίες φροντίδας υγείας και θεραπευτικής παρέμβασης παρέχονται σε παιδιά και ενήλικες με ΔΑΦ, τόσο στον δημόσιο όσο και στον ιδιωτικό τομέα. Κατόπιν της διάγνωσης συστήνεται το θεραπευτικό πλάνο το οποίο πέραν της ιατρικής φροντίδας και παρακολούθησης περιλαμβάνει θεραπευτικές παρεμβάσεις και υπηρεσίες γενικότερης βιοψυχοκοινωνικής αποκατάστασης.

Κύριοι φορείς παροχής των υπηρεσιών στον δημόσιο τομέα είναι ο Οργανισμός Κρατικών Υπηρεσιών Υγείας (ΟΚΥπΥ) και ειδικότερα οι Υπηρεσίες Ψυχικής Υγείας και οι Ιατρικές Υπηρεσίες και Υπηρεσίες Δημόσιας Υγείας. Επίσης, παρέχονται θεραπευτικές παρεμβάσεις από επαγγελματίες υγείας που υπηρετούν ως Ειδικοί Εκπαιδευτικοί. Το Υπουργείο Παιδείας, Αθλητισμού και Νεολαίας και ειδικότερα τα Ειδικά Σχολεία και οι Ειδικές Μονάδες στη Δημοτική Εκπαίδευση, παρέχουν υπηρεσίες υγείας και θεραπευτικής παρέμβασης και υποστήριξης.

Στον ιδιωτικό τομέα, οι ειδικότητες επαγγελματιών υγείας που παρέχουν υπηρεσίες, είτε μέσω του Γενικού Συστήματος Υγείας (ΓεΣΥ) είτε εκτός του ΓεΣΥ είναι: Παιδοψυχίατροι, Παιδονευρολόγοι, Αναπτυξιακοί Παιδίατροι, Ψυχίατροι, Νευρολόγοι, Κλινικοί Ψυχολόγοι, Σχολικοί/Εκπαιδευτικοί Ψυχολόγοι, Λογοπαθολόγοι, Εργοθεραπευτές, Φυσιοθεραπευτές, Νοσηλευτές κα.

Υπηρεσίες θεραπευτικής παρέμβασης όπως λογοθεραπεία, εργοθεραπεία, φυσιοθεραπεία, ψυχολογική παρέμβαση κ.α. παρέχει επίσης και αριθμός Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων τόσο σε παιδιά όσο και σε ενήλικες με ΔΑΦ.

Οι κυριότεροι φορείς και τα προγράμματα που παρέχονται έχουν ως εξής:

• ΓεΣΥ: Παρέχονται θεραπείες μέσω ΓεΣΥ σε όλα τα παιδιά από την ηλικία της διάγνωσης ανεξαρτήτως ηλικίας. Σε περίπτωση διάγνωσης ΔΑΦ τα παιδιά (άτομα κάτω των 18) δικαιούνται μέχρι: 12 συνεδρίες λογοθεραπείας (με εξαίρεση τα παιδιά κάτω των 12 ετών που δικαιούνται 36, εξαίρεση που ισχύει μόνο για τη λογοθεραπεία), 48 συνεδρίες εργοθεραπείας, 12 συνεδρίες φυσιοθεραπείας και 12 συνεδρίες με κλινικό ψυχολόγο. Σε περίπτωση που ο αρμόδιος επαγγελματίας υγείας (ο οποίος παρέχει την υπηρεσία της θεραπευτικής παρέμβασης) και ο αρμόδιος Ειδικός Ιατρός του παιδιού κρίνουν ότι χρειάζονται περισσότερες θεραπείες γίνεται τεκμηριωμένο αίτημα στον ΟΑΥ και είναι στη διακριτική ευχέρεια του ΟΑΥ να αποφασίσει, αφού λάβει υπόψη του τη γνωμοδότηση της Συμβουλευτικής Επιστημονικής Επιτροπής για το θέμα.
• Υπηρεσίες Ψυχικής Υγείας (ΟΚΥπΥ):

α) Κέντρο Νευροαναπτυξιακών Δυσκολιών. Παρέχονται υπηρεσίες, σε παιδιά ηλικίας μέχρι 6 χρόνων και 11 μηνών,  Παιδοψυχιάτρου, Κλινικού Ψυχολόγου, Λογοπαθολόγου, Εργοθεραπευτή και Νοσηλευτή Ψυχικής Υγείας. Εξυπηρετεί και εδράζεται στην επαρχία Λευκωσίας.

β) Κέντρο Πρόληψης και Ψυχοκοινωνικής Παρέμβασης: Παρέχονται υπηρεσίες, σε παιδιά μέχρι 17 χρόνων, Παιδοψυχιάτρου, Κλινικού Ψυχολόγου, Εργοθεραπευτή και Νοσηλευτή Ψυχικής Υγείας. Εξυπηρετεί και εδράζεται στην επαρχία Λευκωσίας.

γ) Υπηρεσία Διασυνδετικής – Συμβουλευτικής Παιδοψυχιατρικής: Υπηρεσίες Παιδοψυχιάτρου, Κλινικού Ψυχολόγου, Εργοθεραπευτή και Νοσηλευτών Ψυχικής Υγείας. Εξυπηρετεί και εδράζεται στην επαρχία Λευκωσίας και συγκεκριμένα στο Νοσοκομείο Αρχ. Μακάριος ΙΙΙ και παρέχει υπηρεσίες μέχρι 17 χρόνων.

δ) Κέντρα Υπηρεσιών Ψυχικής Υγείας για Παιδιά και Έφηβους με Υπηρεσίες Παιδοψυχιάτρου, Κλινικού Ψυχολόγου, Εργοθεραπευτή και Νοσηλευτών Ψυχικής Υγείας, μία ομάδα για επαρχίες Λεμεσού και Πάφου και μία ομάδα για επαρχίες Λάρνακας και ελεύθερης Αμμοχώστου.

ε) Για τους ενήλικες με ΔΑΦ παρέχονται Υπηρεσίες Ψυχιάτρου, Κλινικού Ψυχολόγου, Εργοθεραπευτή και Νοσηλευτή Ψυχικής Υγείας στα Γενικά Επαρχιακά Νοσοκομεία, το Νοσοκομείο Αθαλάσσας και τα κατά τόπους Κέντρα Υγείας. Σε περίπτωση που παιδί άνω των 17 ετών ή ενήλικας με ΔΑΦ χρειαστούν ενδονοσοκομειακή νοσηλεία δύναται να νοσηλευθούν στο Νοσοκομείο Αθαλάσσας. Το αντίστοιχο Ψυχιατρικό Κέντρο Ασφαλούς Νοσηλείας που λειτουργεί για έφηβους ηλικίας από 12 μέχρι 17 ετών δεν παρέχει υπηρεσίες στο παρόν στάδιο για έφηβους με ΔΑΦ.

• Νοσοκομείο ΝΑΜ ΙΙΙ (ΟΚΥπΥ):

α) Κλινική Παιδιατρικής Νευρολογίας: Παρέχονται υπηρεσίες Παιδονευρολόγου.

β) Λογοθεραπευτικό Τμήμα: Υπηρεσίες Λογοπαθολόγου.

γ) Κλινική Γενετικής: Υπηρεσίες Γενετιστή

• Υπουργείο Παιδείας, Αθλητισμού και Νεολαίας:

Δύναται να παρέχει υπηρεσίες θεραπευτικής παρέμβασης, ειδικής και γενικής εκπαίδευσης και υπηρεσίες εκπαιδευτικού/σχολικού ψυχολόγου σε παιδιά από τριών ετών και άνω, κατόπιν απόφασης της οικείας Επαρχιακής Επιτροπής Ειδικής Αγωγής και Εκπαίδευσης (ΕΕΕΑΕ). Οι επαγγελματίες υγείας που υπηρετούν στο ΥΠΑΝ, δεν είναι εγγεγραμμένοι στο ΓεΣΥ και παρέχουν τις υπηρεσίες τους στα πλαίσια του Σχεδίου Υπηρεσίας της θέσης Ειδικού Εκπαιδευτικού.

• Προγράμματα από Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις με επαγγελματίες υγείας που είναι εγγεγραμμένοι στο ΓεΣΥ συν επιχορήγηση προς τις ΜΚΟ από το Υπουργείο Υγείας και τις Υπηρεσίες Κοινωνικής Ευημερίας.

Ανάλογα με τις διάφορες ειδικότητες χρησιμοποιούνται διαφορετικά διαγνωστικά ή θεραπευτικά εργαλεία. Ανάμεσα στις παρεμβάσεις που συνίστανται είναι οι εξής: Λογοθεραπεία, Εργοθεραπεία (περιλαμβανομένης και της μεθόδου αισθητηριακής ολοκλήρωσης), Φυσιοθεραπεία (περιλαμβανομένης της υδροθεραπείας και ιπποθεραπείας), Ψυχολογική παρέμβαση, Μουσικοθεραπεία. Ενδεικτικές μέθοδοι και εργαλεία που χρησιμοποιούνται κατά τις παρεμβάσεις είναι: Ψυχο-εκπαιδευτικές και συμπεριφορικές προσεγγίσεις (κυρίως η Treatment and Education of Autistic and related Communication handicapped Children –TEACCH και η Lovaas & Applied Behavioral Analysis –ABA), Ενισχυτική/ Εναλλακτική Επικοινωνία (Augmentative/ Alternative Communication) όπως είναι το σύστημα ανταλλαγής εικόνων (Picture Exchange Communication System– PECS) και το πρόγραμμα ΜΑΚΑΤΟΝ κ.α., Εκπαίδευση στις κοινωνικές δεξιότητες όπως οι Κοινωνικές Ιστορίες (Social Stories) της Carol Gray και τα κόμικς (Comic Strips), Rapid Prompting Method κα. Η διαδικασία για παραπομπή σε επαγγελματίες αποκατάστασης εντός ΓεΣΥ γίνεται από τους ειδικούς ιατρούς. Ενίοτε συστήνεται και η λήψη φαρμακευτικής αγωγής από τους Ειδικούς Ιατρούς.

Τέλος