Εθνική Στρατηγική και Σχέδιο Δράσης για τον Αυτισμό 2024-2028

Το Υπουργικό Συμβούλιο, με την Απόφαση του με αρ. 93.814 ημερομηνίας 18.10.2022 ενέκρινε τη δημιουργία Εθνικής Επιτροπής για τον Αυτισμό, με όρους εντολής την ετοιμασία Εθνικής Στρατηγικής για τον Αυτισμό και Στρατηγικού Σχεδίου. Η Εθνική Επιτροπή προεδρεύεται από την Υφυπουργό Κοινωνικής Πρόνοιας και  αποτελείται από εκπροσώπους Υπουργείων, Οργανώσεων και Επαγγελματικών Συνδέσμων που εξυπηρετούν, στηρίζουν ή εκπροσωπούν τα άτομα με αυτισμό στην Κύπρο.

Για την ετοιμασία του παρόντος προσχεδίου της Εθνικής Στρατηγικής και Σχεδίου Δράσης για τον Αυτισμό 2024-2028, πραγματοποιήθηκαν δύο συνεδρίες της Εθνικής Επιτροπής, μία τον Ιούνιο και μία τον Σεπτέμβριο του 2023, συγκεντρώθηκαν με τη χρήση ερωτηματολογίου οι συνεισφορές των μελών της Εθνικής Επιτροπής και έγιναν στοχευμένες διαβουλεύσεις με σειρά συνεδριάσεων υπό – επιτροπών της Εθνικής Επιτροπής. Η όλη εργασία συντονίστηκε από το Τμήμα Κοινωνικής Ενσωμάτωσης Ατόμων με Αναπηρίες.

Οι επτά πυλώνες στους οποίους θα στηρίζεται η στρατηγική αφορούν στους εξής:

• Έρευνα και Γνώση
• Εντοπισμός, Διάγνωση και Έγκαιρη Παρέμβαση
• Φροντίδα Υγείας και Θεραπευτική Παρέμβαση
• Εκπαίδευση
• Κοινωνική Προστασία και Ανεξάρτητη Διαβίωση
• Εργασία
• Συμμετοχή στην Ψυχαγωγία, τον Πολιτισμό και την Κοινωνία

Μετά την ολοκλήρωση του δεύτερου προσχεδίου το κείμενο επισυνάπτεται με την παρούσα ανακοίνωση για δημόσια διαβούλευση.

Όραμα της πρώτης Εθνικής Στρατηγικής για τον Αυτισμό, είναι η εκπλήρωση των δικαιωμάτων των ατόμων με Διαταραχή Αυτιστικού Φάσματος, ως ισότιμων μελών της κοινωνίας και η βελτίωση της ποιότητας ζωής τους, μέσω μεταρρυθμιστικών και πρόσθετων δράσεων, στο πλαίσιο της Σύμβασης του ΟΗΕ για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρίες.

Γενικός στρατηγικός στόχος της Στρατηγικής και Σχεδίου Δράσης για την πενταετία 2024-2028 είναι η παροχή υπηρεσιών και υποστήριξης προς το παιδί και τον ενήλικα με ΔΑΦ, για κοινωνική συμμετοχή και ενσωμάτωση στον μέγιστο δυνατό βαθμό σε όλες τις εκφάνσεις και στάδια της ζωής του. Ειδικότερος στόχος της παρούσας Στρατηγικής είναι να χαρτογραφήσει την υφιστάμενη κατάσταση στα πλαίσια της κυπριακής πραγματικότητας, να την αξιολογήσει και να την εξελίξει ώστε να παρέχονται όλες οι δυνατές ευκαιρίες και εφόδια προς τα άτομα με αυτισμό καθώς και προς τις οικογένειές τους για αναβάθμιση της ποιότητας της ζωής τους και για πλήρη εξέλιξη και ενσωμάτωσή τους στο κοινωνικό σύνολο.

Από την υιοθέτηση και εφαρμογή της συγκεκριμένης στρατηγικής και του συνοδού πενταετούς σχεδίου δράσης αναμένεται η έναρξη μίας σειράς από δράσεων για τη σταδιακή και μεθοδική εξέλιξη του θεσμικού πλαισίου και την υιοθέτηση νέων προνοιών σε όλα τα επίπεδα και σε όλα τα στάδια της ζωής ενός ατόμου με αυτισμό με στόχο την άρση των εμποδίων (κυρίως αυτών που τίθενται λόγω της άγνοιας ή μη κατάρτισης) αλλά και τη διευκόλυνση για την προσωπική ολοκλήρωση των ατόμων με αυτισμό και την ένταξη και ενσωμάτωση τους στον δημόσιο βίο, σε όλες τις εκφάνσεις του , σε ίση βάση με άλλους. Για τον σκοπό αυτό η Στρατηγική προτείνει θετικά μέτρα και δράσεις, υιοθετώντας και τις αρχές των εύλογων προσαρμογών και της καθολικότητας, με στόχο αφενός την εδραίωση ενός περισσότερο διευρυμένου και εξειδικευμένου υποστηρικτικού δικτύου υπηρεσιών και πλαισίων και αφετέρου την περαιτέρω εξέλιξη και διεύρυνση των δράσεων, πλαισίων και προνοιών που αφορούν το ευρύ κοινό ώστε να καταστούν πιο προσβάσιμα και φιλικά προς τα άτομα με αυτισμό και τις οικογένειές τους.

Για σκοπούς του παρόντος κειμένου χρησιμοποιείται η δόκιμη ορολογία για περιγραφή του αυτισμού, όπως αυτή παρατίθεται στο σύστημα ταξινόμησης του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας και συγκεκριμένα στο ICD 11  αλλά και στην πέμπτη έκδοση του Διαγνωστικού και Στατιστικού Εγχειριδίου Ψυχικών Διαταραχών (DSM-5) όπου η Διαταραχή Αυτιστικού Φάσματος (ΔΑΦ) χαρακτηρίζεται ως μία αναπτυξιακή διαταραχή, η οποία χαρακτηρίζεται από διαφορετικό σε κάθε περίπτωση βαθμό δυσκολίας στην κοινωνική αλληλεπίδραση, επικοινωνία και συμβολική σκέψη/φαντασία. Βασική συμπτωματολογία αποτελούν: (α) ελλείμματα στην κοινωνική επικοινωνία και αλληλεπίδραση, και (β) περιορισμένες, επαναλαμβανόμενες συμπεριφορές, ενδιαφέροντα ή δραστηριότητες. Ο όρος «φάσμα» υποδηλώνει ότι ο αυτισμός εμφανίζεται σε διαφορετικές μορφές, με ποικίλα επίπεδα έντασης, σοβαρότητας και ανάγκης για υποστήριξη.

Η ΔΑΦ αποτελεί μια διά βίου κατάσταση, η οποία με την αλληλεπίδραση της με διάφορα εμπόδια δυνατόν να εμποδίσει την πλήρη και αποτελεσματική συμμετοχή του ατόμου στην κοινωνία σε ίση βάση με άλλους. Ως τέτοια, εμπίπτει στον ορισμό της «αναπηρίας» σύμφωνα με τη Σύμβαση του ΟΗΕ για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρίες. Την τελευταία δεκαετία παρουσιάζεται μια δραματική αύξηση στη συχνότητα εμφάνισης του αυτισμού. Σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα στοιχεία του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας εκτιμάται ότι παγκοσμίως 1 στα 100 παιδιά (1%) παρουσιάζει ΔΑΦ. Η εκτίμηση αυτή αποτελεί έναν μέσο όρο, ενώ οι επιδημιολογικοί δείκτες διαφέρουν σημαντικά μεταξύ διαφόρων ερευνών. Στην Κύπρο εκτιμάται ότι διαγιγνώσκονται περίπου 100 παιδιά προσχολικής ηλικίας ετησίως (στις 9000-10000 γεννήσεις) και πλέον υπάρχει και ένας μικρός αριθμός εφήβων ή/και νεαρών ενηλίκων που διαγιγνώσκονται μετέπειτα στη ζωή τους, οπότε η συγκεκριμένη στρατηγική με το σχέδιο δράσης επηρεάζει ένα σημαντικό αριθμό κατοίκων της Κυπριακής Δημοκρατίας καθώς και των οικογενειών τους.

Παρακαλούμε όπως υποβάλετε σχετικά σχόλια στην πλατφόρμα μέχρι τις 29 Φεβρουαρίου 2024.