3.5. Διάσταση έρευνας, καινοτομίας και ανταγωνιστικότητας

i. Πολιτικές και μέτρα που σχετίζονται με τα στοιχεία τα οποία παρατίθενται στο σημείο 2.5

Υφιστάμενες πολιτικές και μέτρα

• Εθνικά ταμεία που προωθούν μεταξύ άλλων θεματικών ενοτήτων την έρευνα στην ενέργεια και το κλίμα και την ανάπτυξη καινοτόμων προϊόντων και υπηρεσιών από τις επιχειρήσεις, όπως τα χρηματοδοτικά προγράμματα για έρευνα και καινοτομία για την περίοδο 2021-2027 το Σχέδιο στήριξης για την ενίσχυση της επιχειρηματικής καινοτομίας.
• Χρηματοδότηση της ΕΕ για την έρευνα, καινοτομία και ανταγωνιστικότητα, όπως τα “Horizon Europe” και “Life”.
• To Business4Climate αναπτύχθηκε από την Κυπριακή Ομοσπονδία Εργοδοτών και Βιομηχάνων (OEB) σε συνεργασία με το ΤΕΠΑΚ, το Τμήμα Περιβάλλοντος και χρηματοδοτήθηκε από το Climate-KIC. Στόχος αυτής της πρωτοβουλίας είναι να δεσμευτούν περισσότερες από 250 εταιρείες από όλους τους τομείς οικονομικής δραστηριότητας στην Κύπρο να μειώσουν τις εκπομπές τους τουλάχιστον κατά 8% έως το 2030. Στο πλαίσιο αυτό, οι επιχειρήσεις αναμένεται να εφαρμόσουν μέτρα εξοικονόμησης ενέργειας και ανανεώσιμης ενέργειας τα οποία θα μειώσουν το λειτουργικό κόστος τους και θα τις καταστήσουν πιο ανταγωνιστικές.
• Τροποποίηση του νομικού πλαισίου σχετικά με τη λειτουργία των δημόσιων πανεπιστημίων που θα τους επιτρέψει να μετατρέψουν την επιστημονική γνώση σε εμπορικά προϊόντα και υπηρεσίες. Η τροποποίηση του νομικού σχεδίου βρίσκεται υπό διαμόρφωση και αναμένεται να προχωρήσει σύντομα σε δημόσια διαβούλευση.

Πρόσθετες πολιτικές και μέτρα

• Νέα βιομηχανική πολιτική που επιδιώκει την επίτευξη βιώσιμης ανάπτυξης και παραγωγής μέσω της αναβάθμισης της ενεργειακής απόδοσης και της ενσωμάτωσης των ΑΠΕ στην παραγωγική και βιομηχανική υποδομή.
• Πολιτική για Δεξιότητες – «Σύγχρονη επαγγελματική ανάπτυξη για την πράσινη και ψηφιακή μετάβαση» Εθνικό Σχέδιο Δράσης της Κυπριακής Δημοκρατίας για το Ευρωπαϊκό Έτος Δεξιοτήτων 2023.

Πολιτικές και μέτρα που θα εξεταστούν με σκοπό την επίτευξη του στόχου για τις εκπομπές άνθρακα για το 2030

Ως αποτέλεσμα της διαδικασίας διαβούλευσης με τα ενδιαφερόμενα μέρη (τμήμα 2.5), προέκυψε σαφέστατα η ανάγκη για χρηματοδότηση της έρευνας και της καινοτομίας στην ενέργεια και το κλίμα.

ii. Κατά περίπτωση, συνεργασία με άλλα κράτη μέλη στον εν λόγω τομέα, συμπεριλαμβανομένων, εφόσον κρίνεται σκόπιμο, πληροφοριών σχετικά με τον τρόπο μεταφοράς των στόχων και πολιτικών του σχεδίου ΣΕΤ σε εθνικό πλαίσιο

Το SET-PLAN είναι ο πυλώνας της έρευνας και της καινοτομίας της ενεργειακής και κλιματικής πολιτικής της ΕΕ, συμβάλλοντας στη δομή των ευρωπαϊκών και εθνικών ερευνητικών προγραμμάτων και ενθαρρύνοντας σημαντικές επενδύσεις σε τεχνολογίες χαμηλών εκπομπών άνθρακα.

Οι ευρωπαϊκές τεχνολογικές προτεραιότητες, ομαδοποιημένες σύμφωνα με τον κύριο στόχο της Ενεργειακής Ένωσης στο πλαίσιο του SET, είναι οι ακόλουθες:

• Η πρώτη θέση παγκόσμια στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας
• Παροχή ενός έξυπνου συστήματος ενέργειας με επίκεντρο τον καταναλωτή
• Ανάπτυξη και ενίσχυση συστημάτων ενεργειακής απόδοσης
• Διαφοροποίηση και ενίσχυση των ενεργειακών επιλογών για βιώσιμες μεταφορές
• Προώθηση της φιλοδοξίας της δέσμευσης, της χρήσης και της αποθήκευσης άνθρακα
• Αύξηση της ασφάλειας στη χρήση της πυρηνικής ενέργειας

Κυπριακά πανεπιστήμια και ερευνητικά ιδρύματα συμμετέχουν στην άτυπη ομάδα εργασίας του SET- PLAN, το οποίο έχει δέκα τομείς εφαρμογής, που περιλαμβάνουν:

• Φωτοβολταϊκά Συστήματα
• Συγκεντρωτικά Ηλιακά Θερμικά
• Ενέργεια για τους ωκεανούς
• Έξυπνες λύσεις για καταναλωτές ενέργειας – Προώθηση των ενεργειακών κοινοτήτων για βιώσιμη αστικοποίηση
• Ενεργειακά συστήματα
• Ενεργειακή απόδοση στη βιομηχανία
• Καύσιμα από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και βιοενέργεια
• Γεωθερμική ενέργεια
• Ενεργειακή απόδοση των κτιρίων

Συνεχίζονται οι εργασίες για την περαιτέρω ευθυγράμμιση των εθνικών ταμείων έρευνας για την περίοδο 2021-2030 με το σχέδιο SET. Η συνεργασία με άλλα κράτη μέλη υλοποιείται κυρίως μέσω προγραμμάτων που χρηματοδοτούνται από το πρόγραμμα “Horizon 2020”, Interreg MED.

iii. Κατά περίπτωση, χρηματοδότηση μέτρων στον εν λόγω τομέα σε εθνικό επίπεδο, μεταξύ άλλων με τη στήριξη της Ένωσης και τη χρήση πόρων της Ένωσης

Τα εθνικά χρηματοδοτικά προγράμματα για την έρευνα και καινοτομία για την περίοδο 2021-2027 έχουν ως όραμα να προωθήσουν τον τομέα της έρευνας, της τεχνολογικής ανάπτυξης και της καινοτομίας, ως βασικό παράγοντα για την οικονομική ανάπτυξη της Κύπρου, συμβάλλοντας στην αντιμετώπιση βασικών οικονομικών και κοινωνικών προκλήσεων και στην ανάπτυξη των συνθηκών για βιώσιμη ανάπτυξη, σύμφωνα με τις αρχές που περιγράφονται στο στρατηγικό πλαίσιο Ευρώπη 2020 για έξυπνη, διατηρήσιμη και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη. Τα εθνικά χρηματοδοτικά προγράμματα ορίζουν την ενέργεια και το κλίμα ως τομείς προτεραιότητας βάσει των αποτελεσμάτων της στρατηγικής έξυπνης εξειδίκευσης και του προγράμματος ΘΑΛΕΙΑ. Τα εθνικά προγράμματα χρηματοδότησης έχουν σχεδιαστεί και τελούν υπό τη διαχείριση του Ιδρύματος Έρευνας και Καινοτομίας.

Όσον αφορά ολόκληρη την αλυσίδα καινοτομίας, και ειδικότερα την έρευνα για την υιοθέτηση της αγοράς, το Ίδρυμα Έρευνας και Καινοτομίας ξεκίνησε το 2019 τα προγράμματα χρηματοδότησης της καινοτομίας που ονομάζονται «PRE SEED», «SEED» ΚΑΙ «INNOVATE». Αυτό στοχεύει να αφομοιώσει την έρευνα από υψηλότερα TRL σε ώριμες ιδέες, πρωτότυπα και προϊόντα προς την αγορά.

Τα Προγράμματα του ΙδΕΚ για Επιχειρηματική Καινοτομία είναι:

• το Πρόγραμμα «Δημιουργία και Αρχική Ανάπτυξη STARTUPs με Διεθνή Προσανατολισμό» PRE-SEED,
• το Πρόγραμμα «Ανάπτυξη Διεθνώς Ανταγωνιστικών Καινοτόμων Προϊόντων και Υπηρεσιών από STARTUPs»- SEED, και
• το Πρόγραμμα «Ανάπτυξη και Προώθηση Διεθνώς Ανταγωνιστικών Καινοτόμων Προϊόντων και Υπηρεσιών από Υφιστάμενες Επιχειρήσεις» – INNOVATE.

Τα προγράμματα καινοτομίας έχουν χρηματοδοτήσει επιχειρήσεις με 30 εκ ευρώ τα τελευταία 3 χρόνια σε 104 μικρομεσαίες επιχειρήσεις, από τις οποίες 64 νεοφυείς επιχειρήσεις με συνεισφορά 15 εκ. ιδιωτικής χρηματοδότησης και δημιουργία 250 νέων θέσεων εργασίας.

Το “Horizon Europe” έχει τον γενικό στόχο να συμβάλει στην οικοδόμηση μιας κοινωνίας και μιας οικονομίας βασισμένης στη γνώση και την καινοτομία σε ολόκληρη την Ένωση, αξιοποιώντας πρόσθετα κονδύλια για την έρευνα, την ανάπτυξη και την καινοτομία και συμβάλλοντας στην επίτευξη των στόχων έρευνας και ανάπτυξης. Η Κύπρος εξασφάλισε €320 εκατ. από τον Ορίζοντα 2020.

Το πρόγραμμα LIFE είναι το χρηματοδοτικό μέσο της ΕΕ για το περιβάλλον και τη δράση για το κλίμα. Ο γενικός στόχος του LIFE είναι να συμβάλει στην εφαρμογή, την ενημέρωση και την ανάπτυξη της περιβαλλοντικής και κλιματικής πολιτικής και νομοθεσίας της ΕΕ με τη συγχρηματοδότηση έργων με ευρωπαϊκή προστιθέμενη αξία. Για την περίοδο 2014-2020 ο συνολικός προϋπολογισμός του προγράμματος LIFE ανήλθε σε €3,46 δισ.

Τέλος