Παράρτημα 3. Προσχέδιο της Μακροπρόθεσμης Στρατηγικής Ανακαίνισης Κτιρίων-3. Οικονομικά αποδοτικές προσεγγίσεις για τις ανακαινίσεις κτιρίων

ΠΡΟΣΧΕΔΙΟ ΕΠΙΚΑΙΡΟΠΟΙΗΣΗΣ ΕΝΟΠΟΙΗΜΕΝΟΥ ΕΘΝΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΟΥ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΚΑΙ ΤΟ ΚΛΙΜΑ 2023

Ο υπολογισμός των οικονομικά βέλτιστων επιπέδων των ελάχιστων απαιτήσεων ενεργειακής απόδοσης, που έγινε για πρώτη φορά το 2013 και επαναλαμβάνεται κάθε πέντε έτη με βάση το άρθρο 5 της ΟΕΑΚ, δίνει την ευκαιρία να εξεταστούν οι πιο οικονομικά αποδοτικοί τρόποι στην ανακαίνιση των κτιρίων συνυπολογίζοντας την αρχική κεφαλαιουχική δαπάνη και το λειτουργικό κόστος στον κύκλο ζωής του κτιρίου. Επιπλέον, έχουν εξεταστεί προσεγγίσεις βέλτιστου κόστους μέσω τεχνικών μελετών που εκπονήθηκαν για λογαριασμό του Υπουργείου Ενέργειας, Εμπορίου και Βιομηχανίας. Στο κεφάλαιο αυτό καταγράφονται καλές, από οικονομικής και τεχνικής άποψης, πρακτικές εφαρμογής μέτρων βελτίωσης της ενεργειακής απόδοσης των κτιρίων.
3.1 Αποτελέσματα υπολογισμού των βέλτιστων επιπέδων από πλευράς κόστους απαιτήσεων ελάχιστης ενεργειακής απόδοσης
Τα αποτελέσματα του δεύτερου υπολογισμού των βέλτιστων από πλευράς κόστους επιπέδων, που έγινε το 2018, έδειξαν ότι για κτίρια που υφίστανται ανακαίνιση μεγάλης κλίμακας, θα πρέπει να τεθούν υψηλότερες απαιτήσεις ελάχιστης ενεργειακής απόδοσης από την κατηγορία Β που ισχύει σήμερα, αλλά πιο χαμηλές από τις απαιτήσεις για Κτίρια με Σχεδόν Μηδενική Κατανάλωση Ενέργειας (ΚΣΜΚΕ). Πρέπει να σημειωθεί ότι ο ορισμός του ΚΣΜΚΕ είναι ο ίδιος για τα νέα και τα υφιστάμενα κτίρια. Πιο συγκεκριμένα, σε κτίρια κατοικιών που ανακαινίζονται, το οικονομικά βέλτιστο είναι η αναβάθμιση τους σε ενεργειακή κατηγορία Α, ενώ για τα κτίρια που δεν χρησιμοποιούνται ως κατοικίες η αναβάθμιση σε ενεργειακή κατηγορία Β+. Ο νέος υπολογισμός των βέλτιστων από πλευράς κόστους επιπέδων των απαιτήσεων ενεργειακής απόδοσης βρίσκεται σε εξέλιξη στο πλαίσιο σύμβασης που ανατέθηκε από το ΥΕΕΒ και αναμένεται να ολοκληρωθεί τον Ιούνιο του 2023.
Επιπλέον, σύμφωνα με τον υπολογισμό του 2018, τα μεμονωμένα μέτρα που παρέχουν υψηλό οικονομικό όφελος στον κύκλο ζωής του κτιρίου είναι:
1. Θερμομόνωση οροφής
2. Αντλίες θερμότητας για θέρμανση
3. Λέβητες βιομάζας

4. Μονάδες κλιματισμού υψηλής απόδοσης
5. Φωτισμός LED
6. Φωτοβολταϊκά
Τα προαναφερθέντα αποτελέσματα αφορούν την οικονομικά βέλτιστη λύση από την πλευρά των επενδυτών και όχι την ευρύτερη μακροοικονομική άποψη, ενώ βασίζονται σε μια σειρά παραδοχών με πιο σημαντικές τις ακόλουθες:
1. Ο κύκλος ζωής του κτιρίου καθορίστηκε στα 30 έτη για κατοικίες και δημόσια κτίρια και στα 20 έτη για τα υπόλοιπα κτίρια,
2. Το προεξοφλητικό επιτόκιο καθορίστηκε σε 5% για τις κατοικίες και σε 11% για τα κτίρια του τριτογενούς τομέα,
3. Ο μέσος ετήσιος ρυθμός αύξησης των τιμών του ηλεκτρισμού είναι 1,5% και των πετρελαιοειδών 1,2%.
Στο Παράρτημα Ι παρουσιάζονται παραδείγματα βέλτιστων, από οικονομικής άποψης στον κύκλο ζωής του κτιρίου, συνδυασμών μέτρων εξοικονόμησης ενέργειας που μπορεί να γίνουν σε μια ριζική ανακαίνιση, όπως προέκυψε από τα αποτελέσματα των εν λόγω υπολογισμών του 2018. Πρέπει να τονιστεί ότι τα παραδείγματα αυτά αντικατοπτρίζουν το κόστος της ενέργειας και των υλικών για τη δεδομένη χρονική στιγμή που έγιναν οι υπολογισμοί, ενώ η κατανάλωση ενέργειας αντιπροσωπεύει τη μέση πιθανή χρήση. Ως εκ τούτου, τα παραδείγματα δίνουν μια γενική εικόνα, καθώς οι παρεμβάσεις εξοικονόμησης ενέργειας και η εγκατάσταση συστημάτων ΑΠΕ στα κτίρια θα πρέπει να εξετάζονται ανάλογα με τα δεδομένα της κάθε περίπτωσης.
Το κόστος που αναφέρεται στα πιο κάτω παραδείγματα αφορά το επιπρόσθετο κόστος σε μια προγραμματισμένη ανακαίνιση μεγάλης κλίμακας, καθώς μόνο τότε ενεργοποιούνται οι απαιτήσεις ελάχιστης ενεργειακής απόδοσης. Επίσης, η εφαρμογή των συνδυασμών που καταγράφονται πιο κάτω κατά την ανακαίνιση ταυτόχρονα με την εξοικονόμηση ενέργειας προσφέρουν και άλλα οφέλη όπως ο εξωραϊσμός των όψεων, η βελτίωση της θερμικής άνεσης και η αύξηση της αξίας του κτιρίου στην πώληση ή την εκμίσθωση. Τα οφέλη αυτά δεν έχουν ποσοτικοποιηθεί ως οικονομικά έσοδα για τον επενδυτή και δεν έχουν ληφθεί υπόψη κατά τον υπολογισμό των οικονομικά βέλτιστων επιπέδων. 3.2 Σημεία στον κύκλο ζωής του κτιρίου που αυξάνουν τις πιθανότητες ανακαίνισης του
Κατά την διάρκεια του κύκλου ζωής ενός κτιρίου υπάρχουν σημεία που ενεργοποιούν την ανακαίνιση μεγάλης κλίμακας. Τα πιο συνηθισμένα από αυτά είναι:
1. Όταν μεταβιβαστεί σε νέο ιδιοκτήτη
2. Όταν μισθωθεί σε νέο ενοικιαστή
3. Όταν γίνει στατική ή/και αισθητική αναβάθμιση
4. Όταν γίνει αλλαγή χρήσης ή/και προσθήκες
Η αλλαγή χρήσης ή/και προσθήκες φαίνεται να είναι το σημείο που έχει τις περισσότερες πιθανότητες να οδηγήσει σε μια ανακαίνιση μεγάλης κλίμακας. Ανάλογα με τον τύπο του κτιρίου το ίδιο σημείο μπορεί να έχει διαφορετικές πιθανότητες να ενεργοποιήσει μια ανακαίνιση μεγάλης κλίμακας. Για παράδειγμα ένας νέος ιδιοκτήτης σε μια κατοικία έχει πολλές πιθανότητες να προβεί σε ανακαίνιση, αλλά δεν συμβαίνει το ίδιο με την αλλαγή ιδιοκτησιακού καθεστώτος σε μια ξενοδοχειακή μονάδα, όπου οι ανακαινίσεις καθοδηγούνται κυρίως από τον ανταγωνισμό στον τομέα του τουρισμού. Ενώ σε κάποιες κατηγορίες κτιρίων τα πιο πάνω σημεία μπορεί να μην έχουν καμιά πιθανότητα ενεργοποίησης της ανακαίνισης. Για παράδειγμα όταν το κτίριο μισθώνεται σε νέο ενοικιαστή αλλά το ενοίκιο δεν μπορεί να αυξηθεί, δεν υπάρχει ούτε ενδιαφέρον από τον ιδιοκτήτη για να βελτιώσει την ενεργειακή απόδοση του κτιρίου.
Στις ανακαινίσεις μεγάλης κλίμακας, όπως και σε στοιχεία του κελύφους που αντικαθίστανται ή τοποθετούνται εκ των υστέρων, εφαρμόζονται απαιτήσεις ελάχιστης ενεργειακής απόδοσης (περισσότερες λεπτομέρειες για τις απαιτήσεις ελάχιστης ενεργειακής απόδοσης παραθέτονται στην παράγραφο 4.1.1). Ωστόσο, η εφαρμογή των απαιτήσεων και μόνο δεν διασφαλίζει ότι γίνεται πλήρης εκμετάλλευση του δυναμικού εξοικονόμησης ενέργειας που βρίσκεται στα οικονομικά βέλτιστα επίπεδα. Για τον λόγο αυτό θα πρέπει όταν υπάρχει μια προγραμματισμένη ανακαίνιση ή μια ανακαίνιση που ενεργοποιείται από τους λόγους που αναφέρονται πιο πάνω, να εξετάζονται συνέργειες με μέτρα εξοικονόμησης ενέργειας που θα οδηγήσουν σε οικονομία κλίμακας.
Πέρα από τα σημεία στο κύκλο ζωής ενός κτιρίου, ενεργειακές ανακαινίσεις ενεργοποιούνται επίσης από νομοθετικά μέτρα και πολιτικές όπως αυτά που καταγράφονται αναλυτικά στις παραγράφους 4.1, 4.2, 6.1 και 6.3. Τα πιο σημαντικά εκ τω οποίων είναι:
1. Διαθεσιμότητα οικονομικών κινήτρων και μηχανισμών χρηματοδότησης,
2. Υποχρεωτικά ποσοστά ανακαίνισης για κτίρια που ανήκουν και χρησιμοποιούνται από την κεντρική δημόσια διοίκηση,
3. Αγορά και μίσθωση κτιρίων από την κεντρική δημόσια διοίκηση μόνο κτιρίων υψηλής ενεργειακής απόδοσης,
Η πρόταση για αναθεώρηση της ΟΕΑΚ, καθώς και η πρόταση για αναθεώρηση της Οδηγίας για την Ενεργειακή Απόδοση αναμένεται να θέσουν νέα νομοθετικά μέτρα προς ενεργοποίηση των ανακαινίσεων. Τα νέα προτεινόμενα μέτρα είναι τα ακόλουθα:
1. Καθορισμός ελάχιστων πρότυπων ενεργειακής απόδοσης για όλα τα υφιστάμενα κτίρια. Τα πρότυπα αυτά θα πρέπει να επιτευχθούν εντός συγκεκριμένου χρονικού πλαισίου και ουσιαστικά θα ενεργοποιήσουν την ενεργειακή αναβάθμιση σε κτίρια με χαμηλή ενεργειακή απόδοση.
2. Επέκταση της υποχρέωσης που ισχύει σήμερα για την ανακαίνιση κτιρίων που ανήκουν και χρησιμοποιούνται από την κεντρική δημόσια διοίκηση σε όλη τη δημόσια διοίκηση. Οι ανακαινίσεις των δημοσίων κτιρίων πρέπει να αναβαθμίζουν το κτίριο σε ΚΣΜΚΕ ή σε κτίριο μηδενικών εκπομπών.
3. Όταν οι δημόσιες αρχές προβαίνουν σε αγορά ή νέα μίσθωση κτιρίου τότε το κτίριο πρέπει να είναι τουλάχιστον ΚΣΜΚΕ.