Παράρτημα 3. Προσχέδιο της Μακροπρόθεσμης Στρατηγικής Ανακαίνισης Κτιρίων-6. Πολιτικές και δράσεις που αφορούν όλα τα δημόσια κτίρια

Ο υποδειγματικός ρόλος των δημοσίων κτιρίων στον τομέα της ενεργειακής απόδοσης υπογραμμίζεται μέσα από μια σειρά νομοθετικών μέτρων. Αυτά είναι:
1. Η υποχρέωση για ανακαίνιση του 3% ετησίως του συνολικού εμβαδού των κτιρίων που ανήκουν ή χρησιμοποιούνται από τις κεντρικές κυβερνητικές αρχές, ώστε να πληρούν τις απαιτήσεις ελάχιστης ενεργειακής απόδοσης ή λήψη άλλων μέτρων που να επιφέρουν ισοδύναμες εξοικονομήσεις ενέργειας στα κτίρια αυτά,
2. Όλα τα νέα δημόσια κτίρια πρέπει από την 1η Ιανουαρίου 2019 να είναι ΚΣΜΚΕ, δηλαδή δύο χρόνια νωρίτερα σε σχέση με τα υπόλοιπα κτίρια,
3. Οι κεντρικές κυβερνητικές αρχές πρέπει να αγοράζουν και να μισθώνουν μόνο κτίρια υψηλής ενεργειακής απόδοσης,
4. Σε δημόσια κτίρια με ωφέλιμο εμβαδό άνω των 250m² πρέπει να εκδίδεται ΠΕΑ και να αναρτάται σε περίοπτη από το κοινό θέση.
Πέραν των νομοθετικών μέτρων, υπάρχουν και άλλες δράσεις που σκοπό έχουν τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης των δημοσίων κτιρίων. Στα παρακάτω υποκεφάλαια παρουσιάζονται οι πιο σημαντικές πολιτικές και δράσεις.
6.1 Σχέδιο Δράσης για ενεργειακή αναβάθμιση των κτιρίων που ανήκουν και χρησιμοποιούνται από την κεντρική κυβέρνηση
Το άρθρο 5 της οδηγίας 2012/27/ΕΕ προβλέπει ότι τα κράτη μέλη υποχρεούνται να ανανεώνουν ετησίως το 3% της συνολικής έκτασης κτιρίων που ανήκουν και χρησιμοποιούνται από τις κεντρικές κυβερνητικές αρχές ή να επιλέξουν εναλλακτική προσέγγιση, συμπεριλαμβανομένων των ριζικών ανακαινίσεων και μέτρων αλλαγής της συμπεριφοράς των χρηστών, προκειμένου να επιτευχθεί έως το 2020 ισοδύναμη εξοικονόμηση ενέργειας.
Η Κύπρος επέλεξε την εναλλακτική προσέγγιση δεδομένου ότι παρέχει μεγαλύτερη ευελιξία στην εφαρμογή αποτελεσματικών μέτρων εξοικονόμησης ενέργειας. Ο ετήσιος στόχος υπολογίστηκε υποθέτοντας ότι το 3% του δημόσιου κτιρίου θα ανακαινιστεί από την ενεργειακή κατηγορία Ε στην κατηγορία ενέργειας Β. Η κατανάλωση πρωτογενούς ενέργειας πριν και μετά την ανακαίνιση θεωρείται ότι είναι αυτή που υπολογίζεται για το τυπικό κτίριο, όπως αυτό έχει καθοριστεί στον υπολογισμό των βέλτιστων από οικονομικής άποψης επιπέδων των απαιτήσεων ελάχιστης ενεργειακής απόδοσης. Σχετική έκθεση έχει υποβληθεί στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή η οποία αναφέρει και ποσοτικοποιεί τα μέτρα που θα ληφθούν.
Με την Απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου ημερομηνίας 14 Απριλίου 2016, συστάθηκε η Επιτροπή Αναβάθμισης της Ενεργειακής Απόδοσης των Κτιρίων των Κεντρικών Κυβερνητικών Αρχών. Η επιτροπή αποτελείται από εκπροσώπους των Διευθυντών της Υπηρεσίας Ενέργειας του ΥΕΕΒ, του Τμήματος Δημοσίων Έργων, του Τμήματος Ηλεκτρομηχανολογικών Υπηρεσιών και της Διεύθυνσης Ελέγχου του Υπουργείου Μεταφορών, Επικοινωνιών και Έργων (ΥΜΕΕ). Είναι επιφορτισμένη με τον προγραμματισμό της εφαρμογής μέτρων εξοικονόμησης ενέργειας με βάση τα τεχνικά δεδομένα και τους διαθέσιμους οικονομικούς πόρους. Για την εκπλήρωση της εναλλακτικής προσέγγισης στην υποχρέωση του άρθρου 5 της Οδηγίας 2012/27 /ΕΕ για ριζική ανακαίνιση των κτιρίων που ανήκουν και χρησιμοποιούνται από τις κεντρικές κυβερνητικές αρχές, εξασφαλίστηκαν από τα Ευρωπαϊκά και Διαρθρωτικά Ταμεία €20 εκ. για την περίοδο 2014 – 2020 και ακόμα €20 εκ. για την περίοδο 2024 – 2030.
Η ίδια προσέγγιση θα ακολουθηθεί και για την περίοδο 2021 – 2030, ωστόσο ο ετήσιος στόχος εξοικονόμησης ενέργειας έχει υπολογιστεί εκ νέου με βάση τις αλλαγές που επήλθαν στο κτιριακό απόθεμα της κεντρικής κυβέρνησης.
Ο ακόλουθος πίνακας δείχνει τα κτίρια της κεντρικής κυβέρνησης, το συνολικό εμβαδό και την εξοικονόμηση ενέργειας που θα μπορούσε να επιτευχθεί εάν ανακαινιζόταν το 3% του συνολικού εμβαδού ετησίως. Ο ετήσιος στόχος εξοικονόμησης ενέργειας για την περίοδο 2021 – 2030 είναι 1,31 GWh ή 0,11 χιλιάδες ΤΙΠ (Πίνακας 07).

Τύπος κτιρίου
Αριθμός κτιρίων
Πρωτογενής Ενέργεια πριν την ανακαίνιση
Πρωτογενής Ενέργεια μετά την ανακαίνιση
Συνολικό εμβαδό
Εκτιμώμενη εξοικονόμηση ενέργειας
[𝒌𝑾𝒉 𝒎𝟐𝒚𝒆𝒂𝒓] [𝒌𝑾𝒉 𝒎𝟐𝒚𝒆𝒂𝒓] [𝒎𝟐] [𝑮𝑾𝒉] Γραφεία
93
332
177
210.042
32,55
Κτίρια εκπαίδευσης
17
96
50
52.200
2,4
Άλλο
41
332
177
57.369
8,89
Σύνολο
151
318.831
43,85
Ετήσια εξοικονόμηση ενέργεια που πρέπει να επιτευχθεί ώστε να ισοδυναμεί με ετήσια ανακαίνιση 3% του συνολικού εμβαδού
1,31
ΠΙΝΑΚΑΣ 6.1: ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΤΟΥ ΣΤΟΧΟΥ ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΗΣΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΣΤΑ ΚΤΙΡΙΑ ΠΟΥ ΑΝΗΚΟΥΝ ΚΑΙ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΟΥΝΤΑΙ ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΚΥΒΕΡΝΗΣΗ
Ο πιο πάνω στόχος εξοικονόμησης είναι μόνο ένα μέρος του πλήρους δυναμικού εξοικονόμησης ενέργειας που θα μπορούσε να επιτευχθεί στα κτίρια της κεντρικής κυβέρνησης. Στο θεωρητικό σενάριο ότι όλα τα κτίρια που ανήκουν και χρησιμοποιούνται από την κεντρική κυβέρνηση θα ανακαινιστούν σε ΚΣΜΚΕ, η ετήσια εξοικονόμηση ενέργειας εκτιμάται ότι θα ανέλθει σε 2,2 GWh ή 0,189 χιλιάδες ΤΙΠ (Πίνακας 08). Οι τεχνικές και οικονομικές πτυχές αυτού του υπολογισμού δεν έχουν ληφθεί υπόψη, αλλά χρησιμεύουν ως προβληματισμός για μελλοντικά μέτρα πολιτικής ενόψει των στόχων του 2050.
Τύπος κτιρίου
Αριθμός κτιρίων
Πρωτογενής Ενέργεια πριν την ανακαίνιση
Πρωτογενής Ενέργεια μετά την ανακαίνιση
Συνολικό εμβαδό
Εκτιμώμενη εξοικονόμηση ενέργειας
[𝒌𝑾𝒉 𝒎𝟐𝒚𝒆𝒂𝒓] [𝒌𝑾𝒉 𝒎𝟐𝒚𝒆𝒂𝒓] [𝒎𝟐] [𝑮𝑾𝒉] Γραφεία
93
332
71
210.042
54,32
Κτίρια εκπαίδευσης
17
96
24
52.200
3,76
Άλλο
41
332
71
57.369
14,97
Σύνολο
151
318.831
73,55
Ετήσια εξοικονόμηση ενέργεια που μπορεί να επιτευχθεί με ετήσια ανακαίνιση σε ΚΣΜΚΕ 3% του συνολικού εμβαδού
2,2
ΠΙΝΑΚΑΣ 6.2: ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΤΗΣ ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΗΣΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΜΕ ΤΗΝ ΑΝΑΒΑΘΜΙΣΗ ΤΩΝ ΚΤΙΡΙΩΝ ΠΟΥ ΑΝΗΚΟΥΝ ΚΑΙ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΟΥΝΤΑΙ ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΚΥΒΕΡΝΗΣΗ ΣΕ ΚΣΜΚΕ
Στα πλαίσια της εναλλακτικής προσέγγισης, τα κτίρια της κεντρικής κυβέρνησης των οποίων η ενεργειακή αναβάθμιση συγχρηματοδοτήθηκε από τα Ταμεία της Πολιτικής Συνοχής, για την προγραμματική περίοδο 2014 – 2020, είναι:

1. Συγκρότημα κυβερνητικών κίτρων στην Πάφο, επιφάνειας 11.000m² σε ενεργειακή κατηγορία Β+. Το έργο κόστισε €8εκ. και ολοκληρώθηκε το 2021,
2. Το κτίριο Επιτρόπων, επιφάνειας 1800m² σε ενεργειακή κατηγορία Β+. Το έργο κόστισε €1,5εκ. και ολοκληρώθηκε το 2022 και
3. Το κτίριο των Κεντρικών Γραφείων του Τμήματος Δημοσίων Έργων, επιφάνειας 7000m² σε ενεργειακή κατηγορία Α. Το έργο βρίσκεται σε εξέλιξη και υπολογίζεται να κοστίσει €9,3εκ..
Αν και η χρηματοδότηση των πιο πάνω έργων αφορά την προγραμματική περίοδο 2014 – 2020, αυτά ολοκληρώθηκαν μετά το 2020 και συνεπώς θα ληφθούν υπόψη στον στόχο της περιόδου 2021-2030.
Ο στόχος για την περίοδο 2021 – 2030 προγραμματίζεται να υλοποιηθεί κυρίως με τα ακόλουθα μέτρα:
1. Ριζική ανακαίνιση των πιο κάτω, με συγχρηματοδότηση από τα Ταμεία της Πολιτικής Συνοχής, για την προγραμματική περίοδο 2021-2027:
1.1. Κτήριο Ελεγκτικής Υπηρεσίας
1.2. Κτήριο Υπουργείου Οικονομικών
1.3. Κτήριο Επιτροπής Δημόσιας Υπηρεσίας
1.4. Κτήριο Γενικής Διεύθυνσης Ανάπτυξης
1.5. Κτήριο Αστυνομικού Σταθμού Αραδίππου (βρίσκεται στο στάδιο προσφορών)
2. Μεμονωμένα μέτρα: Μέτρα που εντοπίζονται ως βέλτιστα από πλευράς κόστους οφέλους, καθώς και μέτρα που μπορούν να συνδυαστούν με εργασίες συντήρησης θα υλοποιηθούν από το Τμήμα Δημοσίων Έργων και το Τμήμα Ηλεκτρομηχανολογικών Υπηρεσιών και χρηματοδοτούνται κυρίως από εθνικούς πόρους.
3. Μέτρα συμπεριφοράς: Ο Λειτουργός Εξοικονόμησης Ενέργειας (ΕΞΕ) που διορίζεται σε κάθε δημόσιο κτίριο έχει ως καθήκον να καταγράφει την κατανάλωση ενέργειας και να προωθεί την ενεργειακή αποδοτικότητα κυρίως με μέτρα συμπεριφοράς και ενημέρωσης. Διαδραματίζει κεντρικό ρόλο στην αλλαγή της συμπεριφοράς των δημόσιων υπαλλήλων προς μια πιο ορθολογική χρήση της ενέργειας.

Ο προϋπολογισμός του έργου της εναλλακτικής προσέγγισης για την Προγραμματική Περίοδο 2021-2027, ανέρχεται στα €45 εκ., ως εκ τούτου υπάρχει περιθώριο να υλοποιηθούν και πρόσθετα έργα. Αυτό εξαρτάται από την πρόοδο υλοποίησης των υπό εξέλιξη και των προγραμματισμένων για υλοποίηση έργων που διαχειρίζεται το Τμήμα Δημοσίων έργων.
Πέρα από τη χρηματοδότηση από τα Ταμεία Πολιτικής Συνοχής, έργα ενεργειακής αναβάθμισης χρηματοδοτούνται και από άλλους πόρους. Η ενεργειακή Αναβάθμιση του Προεδρικού Μεγάρου έχει κατακυρωθεί και θα υλοποιηθεί στα πλαίσια του Διασυνοριακού Προγράμματος Ελλάδα-Κύπρος Interreg V-A 2014-2020 και αναμένεται να ολοκληρωθεί εντός του 2023.
6.2 Λειτουργοί εξοικονόμησης ενέργειας (ΕΞΕ) στα δημόσια κτίρια
O θεσμός του Λειτουργού ΕΞΕ ξεκίνησε να εφαρμόζεται σε εθελοντική βάση από το 2011. Κατόπιν απόφασης του Υπουργικού Συμβουλίου (αριθμός απόφασης 80.534) το 2016 και έπειτα από κοινή πρόταση του ΥΜΕΕ και του ΥΕΕΒ, Λειτουργοί ΕΞΕ πρέπει να οριστούν σε όλα τα δημόσια κτίρια, ιδιόκτητα και ενοικιαζόμενα.
Επιπρόσθετα, το Υπουργικό Συμβούλιο σε συνεδρία του στις 07/12/2022 ενέκρινε πρόταση βάσει της οποίας καθορίστηκε σειρά μέτρων εξοικονόμησης ενέργειας τα οποία θα πρέπει να εφαρμόζονται υποχρεωτικά από τους Δημόσιου Φορείς (με ταυτόχρονη σύσταση για εφαρμογή τους και από τον ιδιωτικό τομέα). Την ευθύνη υλοποίησης των μέτρων έχουν οι οικείοι προϊστάμενοι των Δημόσιων Φορέων, οι οποίοι θα πρέπει να ενημερώνουν σε ετήσια βάση την Υπηρεσία Ενέργειας.
Οι Λειτουργοί ΕΞΕ οφείλουν να παρακολουθούν και να συλλέγουν δεδομένα που σχετίζονται με τη χρήση της ενέργειας στα κτίρια όπου έχουν οριστεί υπεύθυνοι, και να παρέχουν ετησίως τη σχετική πληροφόρηση στην Υπηρεσία Ενέργειας. Η ενημέρωση θα γίνεται με τη συμπλήρωση ενός τυποποιημένου ηλεκτρονικού εντύπου, στο οποίο θα καταγράφονται μεταξύ άλλων διάφορα ενεργειακά δεδομένα του κτιρίου όπως, κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας, πετρελαίου ή/και υγραερίου, ηλεκτρομηχανολογικός εξοπλισμός, συστήματα ΑΠΕ, φωτισμός και άλλα.

Αξιοσημείωτο και επιτυχημένο παράδειγμα εφαρμογής του θεσμού του Λειτουργού ΕΞΕ, αποτελεί το κτίριο στο οποίο συστεγάζονται το Τμήμα Αλιείας και Θαλάσσιων Ερευνών και το Επαρχιακό Γεωργικό Γραφείο Λευκωσίας/Κερύνειας. Πρόκειται για ενοικιαζόμενο κτίριο, το οποίο κατόπιν πρόσκλησης του Λειτουργού ΕΞΕ επιθεωρήθηκε από εκπροσώπους της Υπηρεσίας Ενέργειας και προτάθηκαν μέτρα εξοικονόμησης ενέργειας (μηδενικού κόστους καθώς και τεχνικές παρεμβάσεις). Σε συνεργασία με τους Λειτουργούς ΕΞΕ των δύο Τμημάτων, έγινε κατορθωτή η ριζική ενεργειακή αναβάθμιση του κτιρίου από τον ιδιοκτήτη και η μετατροπή του σε κτίριο ενεργειακής κατηγορίας Α. Οι εργασίες αναβάθμισης αποπερατώθηκαν στις αρχές Νοεμβρίου 2018.
6.3 Ενοικίαση και αγορά κτιρίων υψηλής ενεργειακής απόδοσης από την κεντρική κυβέρνηση
Σύμφωνα με το άρθρο 15 του περί Ενεργειακής Απόδοσης Νόμου (31(I)/2009):
1. Οι κεντρικές κυβερνητικές αρχές αγοράζουν και μισθώνουν μόνο κτίρια υψηλής ενεργειακής απόδοσης, εφόσον αυτό συνάδει με την οικονομική αποδοτικότητα και την οικονομική σκοπιμότητα, τη γενικότερη βιωσιμότητα, την τεχνική καταλληλόλητα καθώς και τον επαρκή ανταγωνισμό. Σχετική εγκύκλιο για το θέμα έχει εκδώσει το Γενικό Λογιστήριο (εγκύκλιος ΓΛ/ΑΑΔΣ 101 ημερομηνίας 30/06/2017, Παράρτημα ΧΙ).
2. Η αρμόδια αρχή δημοσίων συμβάσεων, παροτρύνει τους δημόσιους φορείς, κατά τη διαδικασία σύναψης συμβάσεων παροχής υπηρεσιών με σημαντικό ενεργειακό περιεχόμενο, να εκτιμούν κατά πόσο υπάρχει δυνατότητα σύναψης μακροχρόνιων συμβάσεων ενεργειακής απόδοσης, οι οποίες επιφέρουν μακροπρόθεσμη εξοικονόμηση ενέργειας.
Το Υπουργείο Οικονομικών έχει ζητήσει προσφορές για την αγορά κτιρίων που θα αντικαταστήσουν τα μισθωμένα κτίρια που στεγάζουν κεντρικές κυβερνητικές αρχές. Αναμένεται ότι το μέτρο αυτό θα αλλάξει, τουλάχιστον εν μέρει, τη σημερινή κατάσταση όπου η κεντρική κυβέρνηση είναι μισθωτής σε πολλά κτίρια χαμηλής ενεργειακής απόδοσης.

6.4 ‘Έργο «STRATENERGY»
Στα πλαίσια υποβολής προτάσεων του Προγράμματος Συνεργασίας Interreg V-A ΕΛΛΑΔΑ – ΚΥΠΡΟΣ 2014-2020, εγκρίθηκε προς υλοποίηση από τη Διαχειριστική Αρχή του Προγράμματος το έργο Στρατηγική Διασυνοριακή Συνεργασία & Κεφαλαιοποίηση Κοινής Προσέγγισης για την Εξοικονόμηση Ενέργειας στα Δημόσια Κτίρια (STRATENERGY). Τo έργο αφορά την προώθηση της εξοικονόμησης ενέργειας στους Δήμους και τους οργανισμούς του ευρύτερου δημοσίου τομέα στη διασυνοριακή περιοχή συνεργασίας του Προγράμματος, με την ανάπτυξη εργαλείων για χρήση από τους προαναφερόμενους φορείς, καθώς και την υλοποίηση επιδεικτικών έργων εξοικονόμησης ενέργειας. Σημειώνεται ότι τα έργα συγχρηματοδοτούνται κατά 85% από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης και κατά 15% από εθνικούς πόρους της Ελλάδας και της Κύπρου.
Οι κυριότεροι στόχοι του STRATENERGY είναι η υλοποίηση, ώριμων στρατηγικών έργων σε δημόσια κτίρια, η οριστικοποίηση ενός κοινού πλαισίου στρατηγικού και επιχειρησιακού σχεδιασμού φορέων του δημοσίου τομέα για το 2030 για την ενσωμάτωση της εξοικονόμησης ενέργειας στο κτιριακό τους απόθεμα και η μεγιστοποίηση των αποτελεσμάτων μέσω πιλοτικής εφαρμογής με χρήση σύγχρονων εξειδικευμένων εφαρμογών πληροφορικής/μεθοδολογιών υποστήριξης αποφάσεων και διεύρυνσης του κοινού πλαισίου σε συνέπεια με τις συναφείς πολιτικές.
Στα πλαίσια υλοποίησης του έργου, στην Κύπρο θα αναβαθμιστούν ενεργειακά τα δημοτικά μέγαρα των Δήμων Γεροσκήπου, Αγίου Δομετίου, Σωτήρας, το κτίριο των Τεχνικών Υπηρεσιών του Δήμου Λεμεσού και ένα κτίριο του Τεχνολογικού Πανεπιστημίου της Κύπρου. Το ΥΕΕΒ είναι κύριος δικαιούχος του έργου με προϋπολογισμό €2,3 εκατομμύρια ενώ ο συνολικός προϋπολογισμός του έργου για όλους τους εταίρους ανέρχεται περίπου στα €4,32 εκ. Το έργο αναμένεται να ολοκληρωθεί εντός του 2023. Στο εταιρικό σχήμα συμμετέχουν επίσης η Αναπτυξιακή Εταιρία Λευκωσίας (ΑΝΕΛ), το Κέντρο Ανανεώσιμων Πηγών Ελλάδας (ΚΑΠΕ), η Περιφέρεια Κρήτης (ΠΕ), ο Δήμος Θήρας, ο Δήμος Σάμου, ο Δήμος Κω και η Ένωση Περιφερειών Ελλάδας (ΕΝΠΕ). Πληροφορίες σχετικά με τα μέτρα εξοικονόμησης ενέργειας που θα υλοποιηθούν σε κάθε κτίριο στην Κύπρο, την αναμενόμενη ετήσια εξοικονόμηση ενέργειας καθώς και την κατηγορία στην οποία κατατάσσεται το ΠΕΑ του κάθε κτιρίου πριν και μετά την ενεργειακή αναβάθμιση δίνονται στον Πίνακα 09.

6.5 Δημόσια σχολεία
Το Υπουργείο Παιδείας, Αθλητισμού και Νεολαίας (ΥΠΑΝ) έχει συνάψει συμφωνία με την Αρχή Ηλεκτρισμού Κύπρου (ΑΗΚ) για την εγκατάσταση φωτοβολταϊκών συστημάτων συμψηφισμού μετρήσεων συνολικής ισχύος 4,9MW και θερμομόνωσης οροφής σε δημόσια σχολικά κτίρια. Το έργο αναμένεται να συμβάλει:
1. Στην εξοικονόμηση οικονομικών πόρων του κράτους.
2. Στην παραγωγή πρόσθετης ηλεκτρικής ενέργειας και κατά τις ώρες μη λειτουργίας των σχολικών μονάδων.
3. Στην αποδοτική και ορθολογιστική παραγωγή και κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας.

4. Στην επίτευξη των στόχων που έθεσε η Ευρωπαϊκή Ένωση προς τα κράτη μέλη της, όσον αφορά στην παραγωγή ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές.
5. Στην προστασία του περιβάλλοντος και στη μείωση των εκπομπών ρύπων και θερμοκηπιακών αερίων.
6. Στην εκπλήρωση του εναρμονιστικού και υποδειγματικού ρόλου που πρέπει να έχουν τα δημόσια κτίρια στον τομέα της ενέργειας.
7. Στην καλλιέργεια ενεργειακής και περιβαλλοντικής συνείδησης των μαθητών/τριών και ειδικότερα στην εξοικείωσή τους με τις τεχνολογίες ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.
Η συμφωνία έχει υπογραφεί τον Νοέμβριο του 2019 και τα έργα αναμένεται να ολοκληρωθούν εντός του 2023. Το μέτρο αυτό αναμένεται να εφαρμοσθεί σε 405 σχολεία.
Επίσης, το ΥΠΑΝ, και συγκεκριμένα η Μονάδα Εκπαίδευσης για το Περιβάλλον και την Αειφόρο Ανάπτυξη του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου, με τη συνεργασία των Τεχνικών Υπηρεσιών και ειδικότερα του Ενεργειακού Γραφείου Κύπρου (Φορέας Υλοποίησης), υλοποιούν το Πρόγραμμα PEDIA, (Promoting Energy efficiency & Developing Innovative Approaches in schools), το οποίο επιδιώκει τη μετατροπή 25 σχολείων σε Κτήρια Σχεδόν Μηδενικής Κατανάλωσης Ενέργειας. Το έργο PEDIA, έχει εξασφαλίσει χρηματοδότηση ύψους €500.000 από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για Τεχνική Βοήθεια και έχει στόχο τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης και των συνθηκών άνεσης 25 δημόσιων σχολικών κτηρίων στην Κύπρο, συμβάλλοντας με αυτό τον τρόπο και στην επίτευξη των Εθνικών και Ευρωπαϊκών στόχων της Κύπρου για την ενέργεια και το κλίμα.
Πιο συγκεκριμένα, στο πλαίσιο του Προγράμματος, το οποίο χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και το Πρόγραμμα «Ορίζοντας 2020», θα εφαρμοστούν ολιστικές λύσεις που αφορούν τη θερμομόνωση οροφών και τοιχοποιίας, την εγκατάσταση παραθύρων υψηλής ενεργειακής απόδοσης, την εφαρμογή συστημάτων σκίασης, φωτοβολταϊκών συστημάτων, αυτοματισμών, αποδοτικών λύσεων δροσισμού και αερισμού, και τη δημιουργία πράσινων οροφών. Το Πρόγραμμα, διάρκειας πέντε (5) χρόνων (2020 – 2025), στοχεύει στην αλλαγή μέσα από τη μετάβαση από τις αποσπασματικές προσωρινές και μεμονωμένες λύσεις, σε μακροχρόνιες ολιστικές και μόνιμες προσεγγίσεις, όπου τα ίδια τα σχολεία εκτός από κτήρια μηδενικής ενεργειακής κατανάλωσης, θα καταστούν οργανικό τμήμα των παιδαγωγικών και κοινωνικών λειτουργιών του σχολείου.
Το έργο PEDIA έχει ως στόχο να κινητοποιήσει δημόσιες και ιδιωτικές επενδύσεις ύψους τουλάχιστον €7.500.000 και να αναπτύξει μια μακροπρόθεσμη στρατηγική ενεργειακής ανακαίνισης για όλα τα δημόσια σχολικά κτήρια, εισάγοντας ένα διαδικαστικό πλαίσιο για ενεργειακές αναβαθμίσεις, βασισμένο σε περιβαλλοντικά, ενεργειακά και κοινωνικοοικονομικά κριτήρια. Να σημειωθεί ότι το ίδιο το ΥΠΑΝ έχει δεσμεύσει προϋπολογισμό της τάξης των €4.500.000 με ίδιους πόρους ενώ μία εκ των υποχρεώσεων του εταιρικού σχήματος του PEDIA, ήταν οι ενέργειες για άντληση περεταίρω χρηματοδότησης. Επιπλέον το ΥΠΑΝ στοχεύει στην επέκταση του προγράμματος PEDIA προκειμένου να αναβαθμιστεί ενεργειακά μεγαλύτερος αριθμός σχολείων, με συγχρηματοδότηση από τα Ταμεία της Πολιτικής Συνοχής (πρόγραμμα Θ.Αλ.Ε.Ι.Α 2021 – 2027).
Τον Μάρτιο του 2022 η Μονάδα Εκπαίδευσης για το Περιβάλλον και την Αειφόρο Ανάπτυξη του ΥΠΑΝ ανακοίνωσε ότι η διαδικασία επιλογής των 25 πιλοτικών σχολείων τα οποία θα αναβαθμιστούν ενεργειακά σε Κτήρια Σχεδόν Μηδενικής Κατανάλωσης Ενέργειας στο πλαίσιο του έργου PEDIA, έχει ολοκληρωθεί.
Έχουν ήδη προκηρυχθεί διαγωνισμοί για την ενεργειακή αναβάθμιση των πρώτων πέντε σχολείων (Γυμνάσιο Αγίου Δομετίου, Δημοτικό Σχολείο Αγίων Τριμιθιάς, Δημοτικό Σχολείο Β’ Ιδαλίου, Στ’ νηπιαγωγείο Αγλαντζιάς και νηπιαγωγείο Αγίου Αντωνίου) και η έναρξη των εργασιών αναμένεται περί τα τέλη του 2023.
Επίσης τον Μάρτιο του 2023 η επιτροπή αξιολόγησης προχώρησε στην επιλογή των επόμενων πέντε σχολείων που θα τύχουν ενεργειακής αναβάθμισης.

6.6 Δημόσια Νοσηλευτήρια
Ο Οργανισμό Κρατικών Υπηρεσιών Υγείας (ΟΚΥΠΥ) μέσω του Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας προγραμματίζει την ανακαίνιση και ενεργειακή αναβάθμιση νοσοκομείων. Στον Πίνακα 10 παραθέτονται αυτά τα έργα.

6.7 Σχέδιο Χορηγιών για ενθάρρυνση της ενεργειακής αναβάθμισης από Αρχές Τοπικής Αυτοδιοίκησης και φορείς ευρύτερου δημοσίου τομέα.
Το Σχέδιο Χορηγιών αποσκοπεί στην παροχή οικονομικών κινήτρων για την ενθάρρυνση της υλοποίησης επενδύσεων ενεργειακής αναβάθμισης από Αρχές Τοπικής Αυτοδιοίκησης (ΑΤΑ) και Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου Δίκαιου (ΝΠΔΔ).

Μέσω του Σχεδίου επιδιώκεται ειδικότερα, η εκτεταμένη ενεργειακή αναβάθμιση της υφιστάμενης κτιριακής υποδομής των ΑΤΑ και ΝΠΔΔ και η συμβολή στην επίτευξη των εθνικών υποχρεώσεων ΑΠΕ και εξοικονόμησης ενέργειας.
Βασικός στόχος του Σχεδίου είναι η επίτευξη μείωσης της κατανάλωσης πρωτογενούς ενέργειας κατά τουλάχιστον 30%, κατά μέσο όρο από όλες τις στηριζόμενες επενδύσεις στο πλαίσιο του Σχεδίου. Συγκεκριμένα, για κάθε κτίριο που θα επιχορηγηθεί θα πρέπει να επιτευχθεί μετατροπή του σε ΚΣΜΚΕ, ενώ για κάθε άλλη υποδομή θα πρέπει να επιτευχθεί εξοικονόμηση πρωτογενούς ενέργειας τουλάχιστον 30%.
Το Σχέδιο έχει συνολικό προϋπολογισμό €9.000.000 και περιλαμβάνεται στο Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (ΣΑΑ) Κύπρου για την περίοδο 2021–2026. Θα χρηματοδοτηθεί από τον Μηχανισμό Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (ΜΑΑ) της Ευρωπαϊκής Ένωσης και ο Φορέας Υλοποίησης του είναι η Επιτροπή Διαχείρισης του Ταμείου ΑΠΕ και ΕΞ.Ε.

Τέλος