5.1. Επιπτώσεις των προγραμματισμένων πολιτικών και μέτρων
Σύμφωνα με τον Κανονισμό (ΕE) 2018/1999 για τη Διακυβέρνηση της Ενεργειακής Ένωσης και της Δράσης για το Κλίμα, η ανάλυση αντικτύπου που παρουσιάζεται στο παρόν κεφάλαιο αποτιμά τον αντίκτυπο των μέτρων που προβλέπονται στο Σενάριο με Πρόσθετα Μέτρα (ΣΠΜ) του προσχεδίου του αναθεωρημένου ΕΣΕΚ σε σύγκριση με το Σενάριο με Υφιστάμενα Μέτρα (ΣΥΜ). Τα δύο σενάρια περιγράφηκαν αναλυτικά στα προηγούμενα κεφάλαια του ΕΣΕΚ.
5.1. Επιπτώσεις των προγραμματισμένων πολιτικών και μέτρων
που περιγράφονται στο τμήμα 3 επί του ενεργειακού συστήματος και των εκπομπών και απορροφήσεων ΑτΘ, συμπεριλαμβανομένης σύγκρισης των προβλέψεων με βάση τις υφιστάμενες πολιτικές και μέτρα (όπως περιγράφεται στο τμήμα 4).
Ο εκτιμώμενος αντίκτυπος των σεναρίων ΣΥΜ και ΣΠΜ στο ενεργειακό μείγμα και τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου και ατμοσφαιρικών ρύπων μέχρι το 2030 παρουσιάζονται στα ακόλουθα υποκεφάλαια. Τα αποτελέσματα του ενεργειακού μοντέλου βελτιστοποίησης κόστους OSeMOSYS που χρησιμοποιήθηκε στην παρούσα ανάλυση είναι άμεσα συνδεδεμένα με τις τεχνικο-οικονομικές παραδοχές, τα σχέδια ανάπτυξης και τις επιλογές πολιτικών και μέτρων, στα οποία συμφώνησαν οι αρμόδιοι εθνικοί φορείς και περιγράφηκαν στα προηγούμενα κεφάλαια του παρόντος Σχεδίου.
5.1.1. Σενάριο με Υφιστάμενα Μέτρα (ΣΥΜ) – With Existing Measures (WEM)
Τα αποτελέσματα αυτής της ενότητας έχουν χωριστεί ανά τομέα (ηλεκτρισμός, μεταφορές, θέρμανση και ψύξη). Επιπλέον, παρουσιάζονται αποτελέσματα σχετικά με την πρωτογενή και τελική κατανάλωση ενέργειας, καθώς και προβλέψεις εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου στους τομείς εντός και εκτός του Συστήματος Εμπορίας Δικαιωμάτων Εκπομπών (ΣΕΔΕ).
5.1.1.1. Τομέας Παροχής Ηλεκτρικής Ενέργειας
Εγκατεστημένη Ισχύς
Οι προβλέψεις που παρέχονται από το μοντέλο για τον τομέα του ηλεκτρισμού είναι αρκετά ενδιαφέρουσες και μπορούν να χαρακτηριστούν ως συντηρητικές. Λόγω της υιοθέτησης παραδοχών χαμηλών τιμών φυσικού αερίου και πετρελαίου, καθώς και των υψηλότερων παραδοχών κόστους για τις τεχνολογίες ανανεώσιμων πηγών ενέργειας σε σχέση με τις εισηγήσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η εγκατάσταση νέων φωτοβολταϊκών συστημάτων μέχρι το 2025-2026 περιορίζεται σε προγραμματισμένες επενδύσεις (Πίνακας 5.1). Ταυτόχρονα, νέες θερμικές μονάδες ηλεκτροπαραγωγής στην περιοχή του Βασιλικού θα είναι διαθέσιμες στα μέσα της δεκαετίας (317 MW συνδυασμένου κύκλου και 17 MW MEK το 2025), ενώ το 2029-2030 αυξάνεται η ισχύς μονάδων συνδυασμένου κύκλου κατά 129 MW. Μέχρι το 2030, η ισχύς φωτοβολταϊκών ανεβαίνει στα 812 MW, η οποία προωθείται από την αυξανόμενη ζήτηση ηλεκτρισμού. Αυτή η ανάπτυξη υποβοηθείται από την ανάπτυξη μπαταριών από το 2026, οι οποίες φτάνουν τα 25 MW (100 MWh) το 2030, ενώ δύο έργα αντλησιοταμίευσης 80 MW (640 MWh) αναπτύσσονται το 2028 και 2029. Μέρος των επενδύσεων σε τεχνολογίες αποθήκευσης (65 από τα 105 MW) θεωρείται ότι τυγχάνουν οικονομικής στήριξης από σχετικό σχέδιο στήριξης που θα χρηματοδοτείται από το Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης, με συνολικό προϋπολογισμό €40 εκατομμυρίων.
Πίνακας 5.1. Προβλέψεις δυναμικότητας στον τομέα της ηλεκτρικής ενέργειας (MW) – ΣΥΜ.
| 2021 | 2022 | 2023 | 2024 | 2025 | 2026 | 2027 | 2028 | 2029 | 2030 | |
| Βασιλικός | 836 | 836 | 836 | 836 | 836 | 836 | 836 | 836 | 836 | 836 |
| Δεκέλεια | 450 | 450 | 450 | 450 | 450 | 450 | 450 | 450 | 102 | 102 |
| Μονή | 128 | 128 | 128 | 128 | 128 | 128 | 128 | 128 | 128 | 128 |
| Νέα CCGT | 0 | 0 | 0 | 260 | 317 | 317 | 317 | 317 | 345 | 446 |
| Νέο ICE | 0 | 0 | 0 | 17 | 17 | 17 | 17 | 17 | 17 | 17 |
| Ηλιακά φωτοβολταϊκά | 290 | 376 | 516 | 600 | 700 | 732 | 752 | 772 | 792 | 812 |
| Αιολική | 158 | 158 | 158 | 170 | 170 | 170 | 170 | 170 | 170 | 170 |
| Βιομάζα | 12 | 12 | 12 | 12 | 12 | 12 | 12 | 12 | 17 | 22 |
| Αντλησιοταμίευση | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 40 | 80 | 80 |
| Μπαταρίες ιόντων λιθίου | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 10 | 20 | 25 | 25 | 25 |
Παραγωγή ηλεκτρισμού
Η πρόβλεψη εγκατεστημένης ισχύος οδηγεί σε αντίστοιχο μείγμα ηλεκτρισμού (Σχήμα 5.1). Η εισαγωγή φυσικού αερίου το δεύτερο μισό του 2024 οδηγεί σε μια μεταβατική περίοδο όπως φαίνεται πιο κάτω. Μετά το 2025, η ηλεκτροπαραγωγή βασίζεται κυρίως σε μονάδες που χρησιμοποιούν το φυσικό αέριο σαν καύσιμο. Το ποσοστό ΑΠΕ στην ηλεκτροπαραγωγή (ΑΠΕ-Η) φτάνει το 28% το 2030, καθώς αυξάνεται η συνεισφορά από φωτοβολταϊκά συστήματα. Θα πρέπει να αναφερθεί ότι η ηλεκτροπαραγωγή από θερμικές μονάδες μένει σχετικά σταθερή μέχρι το 2030, ενώ η αύξηση στη ζήτηση ηλεκτρισμού ικανοποιείται κυρίως από την αυξημένη διείσδυση ΑΠΕ. Ο μερικός εξηλεκτρισμός των μεταφορών επίσης οδηγεί σε αύξηση της τελικής ζήτησης ηλεκτρισμού. Συγκεκριμένα, το 2030 η κατανάλωση ηλεκτρισμού στις μεταφορές φτάνει τις 270 GWh.
Σχήμα 5.1. Προβλεπόμενη σύνθεση ηλεκτροπαραγωγής μέχρι το 2030 – ΣΥΜ
5.1.1.2. Τομέας Μεταφορών
Η πρόβλεψη στον τομέα των μεταφορών δείχνει σταδιακή διείσδυση εναλλακτικών καυσίμων και τεχνολογιών (Πίνακας 5.3). Στον στόλο επιβατικών οχημάτων, ο αριθμός πετρελαιοκίνητων οχημάτων μειώνεται, ενώ αυτά αντικαθίστανται με βενζινοκίνητα, υβριδικά και ηλεκτρικά οχήματα. Είναι σημαντικό να επισημανθεί ότι αναμένεται μερικός εξηλεκτρισμός του στόλου οχημάτων στα τέλη της δεκαετίας. Οι επενδύσεις που γίνονται την περίοδο 2028-2030 αυξάνουν τον στόλο των ηλεκτρικών οχημάτων στις 42,550 μέχρι το 2030. Ο αριθμός των υβριδικών οχημάτων επίσης αυξάνεται σημαντικά, φτάνοντας τις 170,000 το 2030. Οι παραδοχές κόστους τεχνολογιών είναι σύμφωνες με αυτές που έχει κάνει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και που υιοθετήθηκαν στην παρούσα ανάλυση, ωστόσο θεωρήθηκε πιο συντηρητικός βαθμός υιοθέτησης των τεχνολογιών σε σχέση με τις προβλέψεις της ίδιας της Επιτροπής[1] καθώς και του Διεθνούς Οργανισμού Ενέργειας[2], που προβλέπουν πως άνω του 50% των πωλήσεων επιβατικών οχημάτων και ελαφρών φορτηγών στην Ευρώπη στο τέλος της δεκαετίας θα είναι ηλεκτρικά.
Οι αλλαγές στον στόλο οχημάτων οδηγούν σε αντίστοιχες αλλαγές στην κατανάλωση καυσίμου στις μεταφορές (Πίνακας 5.4). Η βενζίνη παραμένει το κυρίως καύσιμο κίνησης μέχρι το 2030, με μια μικρή αύξηση στη ζήτηση για μέρος του χρονικού ορίζοντα. Εντούτοις, η ζήτηση για πετρέλαιο κίνησης μειώνεται από 13.1 PJ (363 εκατομμύρια λίτρα) το 2021 σε 9.5 PJ (265 εκατομμύρια λίτρα) το 2030. Παρομοίως, η κατανάλωση βιοκαυσίμων ακολουθεί πτωτική τάση, λόγω της παραδοχής σταθερούς ανάμειξης αποκλειστικά με το πετρέλαιο κίνησης.
Ο εξηλεκτρισμός των μεταφορών θεωρείται καίριος για την απανθρακοποίηση αυτού του τομέα. Αυτό επιτυγχάνεται σε έναν βαθμό στο παρόν σενάριο με τη διείσδυση αμιγώς ηλεκτρικών οχημάτων, η οποία οδηγεί στην αύξηση της κατανάλωσης ηλεκτρισμού στον τομέα στα 270 GWh το 2030. Αυτή η κατανάλωση αντιστοιχεί στο 4,7% της συνολικής τελικής ζήτησης ηλεκτρισμού.
Η περαιτέρω αύξηση ζήτησης ηλεκτρισμού στις μεταφορές μπορεί να οδηγήσει σε προκλήσεις για το δίκτυο, αλλά μπορεί να παρέχει και ευκαιρίες. Η αύξηση ηλεκτρισμού δεν αναμένεται να ακολουθεί ομοιόμορφο προφίλ, καθώς η φόρτιση ηλεκτρικών οχημάτων θα γίνεται κατά κύριο λόγο σε συγκεκριμένες ώρες της ημέρας. Αυτό θα οδηγήσει σε διαφοροποιήσεις του συνολικού προφίλ ζήτησης ηλεκτρισμού. Εντούτοις, η έξυπνη φόρτιση οχημάτων και ενδεχόμενη χρήση συστημάτων vehicle-to-grid, τα οποία θα επιτρέπουν τη χρήση των ηλεκτρικών οχημάτων σαν επιπλέον μονάδες αποθήκευσης ηλεκτρισμού, μπορούν να παρέχουν υποστήριξη στο δίκτυο.
5.1.1.3. Τομέας Θέρμανσης και Ψύξης
Οι συνεχιζόμενες επενδύσεις σε τεχνολογίες ανανεώσιμων πηγών ενέργειας σε κτίρια, καθώς και οι επενδύσεις σε αντλίες θερμότητας οδηγούν σε αύξηση του μεριδίου των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στον τομέα θέρμανσης και ψύξης. Η σημαντική αύξηση των ποσοστών ΑΠΕ που προβλέπεται έως το 2030 οφείλεται κυρίως σε ηλιακές θερμικές τεχνολογίες και σε αντλίες θερμότητας σε κτίρια. Η προβλεπόμενη τελική ενεργειακή ζήτηση του τομέα θέρμανσης και ψύξης ανά καύσιμο παρουσιάζεται στον Πίνακα 5.2. Το μερίδιο ΑΠΕ που προβλέπεται στον τομέα της θέρμανσης και της ψύξης αυξάνεται στο 45% το 2030.
Πίνακας 5.2. Τελική ζήτηση ενέργειας στον τομέα Θέρμανσης και Ψύξης (PJ) – ΣΥΜ.
| PJ | 2021 | 2022 | 2023 | 2024 | 2025 | 2026 | 2027 | 2028 | 2029 | 2030 |
| Άλλα προϊόντα πετρελαίου | 6,88 | 7,01 | 7,15 | 7,46 | 7,72 | 7,79 | 7,83 | 7,83 | 7,77 | 7,67 |
| Pet Coke | 2,09 | 2,12 | 2,17 | 2,33 | 2,46 | 2,55 | 2,72 | 2,85 | 2,98 | 3,08 |
| LPG | 2,56 | 2,64 | 2,76 | 2,95 | 3,14 | 3,21 | 3,26 | 3,30 | 3,33 | 3,33 |
| Βιομάζα | 3,24 | 3,22 | 3,18 | 3,20 | 3,21 | 3,19 | 3,21 | 3,23 | 3,26 | 3,27 |
| Γεωθερμική | 0,00 | 0,00 | 0,00 | 0,01 | 0,01 | 0,01 | 0,02 | 0,02 | 0,02 | 0,03 |
| Ηλιακή θερμική | 0,00 | 0,00 | 0,00 | 0,00 | 0,00 | 0,00 | 0,00 | 0,00 | 0,26 | 0,26 |
| Άλλα προϊόντα πετρελαίου | 3,17 | 3,34 | 3,60 | 3,89 | 4,18 | 4,31 | 4,41 | 4,55 | 4,69 | 4,79 |
| Ambient energy | 2,87 | 2,93 | 2,99 | 3,05 | 3,11 | 3,17 | 3,23 | 3,29 | 3,35 | 3,41 |
| Μη ανανεώσιμα απόβλητα | 1,69 | 1,57 | 1,40 | 1,15 | 0,89 | 0,67 | 0,49 | 0,35 | 0,26 | 0,20 |
| Μερίδιο ΑΠΕ-Θ&Ψ | 41,3% | 41,6% | 42,0% | 42,2% | 42,5% | 42,9% | 43,2% | 43,6% | 44,7% | 45,2% |
Πίνακας 5.3. Προβλεπόμενος στόλος οχημάτων (συνολικός αριθμός οχημάτων) – ΣΥΜ.
Πίνακας 5.4. Προβλεπόμενη εξέλιξη κατανάλωση καυσίμων (PJ) στον τομέα των μεταφορών μέχρι το 2030 – ΣΥΜ.
| 2021 | 2022 | 2023 | 2024 | 2025 | 2026 | 2027 | 2028 | 2029 | 2030 | |
| Βιοκαύσιμα | 1,02 | 0,98 | 0,93 | 0,91 | 0,89 | 0,85 | 0,83 | 0,80 | 0,76 | 0,72 |
| Ντίζελ | 13,06 | 12,54 | 12,36 | 12,06 | 11,76 | 11,36 | 10,98 | 10,61 | 10,14 | 9,54 |
| Βενζίνη | 13,53 | 13,73 | 13,85 | 13,98 | 14,12 | 14,26 | 14,00 | 13,73 | 13,44 | 13,03 |
| LPG | 0,00 | 0,01 | 0,01 | 0,01 | 0,02 | 0,02 | 0,02 | 0,02 | 0,03 | 0,03 |
| Φυσικό αέριο | – | – | – | – | – | 0,17 | 0,31 | 0,46 | 0,51 | 0,51 |
| Υδρογόνο | – | – | – | – | – | – | – | – | – | – |
| Ηλεκτρική ενέργεια | 0,004 | 0,009 | 0,016 | 0,023 | 0,031 | 0,040 | 0,216 | 0,403 | 0,666 | 0,973 |
5.1.1.4. Παροχή πρωτογενούς ενέργειας και τελική ζήτηση ενέργειας
Η παροχή πρωτογενούς ενέργειας μειώνεται ελαφρά μεταξύ 2023-2025 και στη συνέχεια αυξάνεται έως το 2030 (Πίνακας 5.5). Ο κύριος κινητήριος μοχλός είναι η ενσωμάτωση μεγαλύτερων μεριδίων ανανεώσιμης ενέργειας, η οποία ικανοποιεί την αυξανόμενη ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας. Επιπλέον, σε σχέση με το 2023 όπου εξακολουθεί να χρησιμοποιείται σε σημαντικό βαθμό μαζούτ, η εισαγωγή φυσικού αερίου στην ηλεκτροπαραγωγή κατά το δεύτερο μισό του 2024 μειώνει τις ανάγκες σε πρωτογενή ενέργεια λόγω του υψηλότερου βαθμού απόδοσης σε σύγκριση με το μαζούτ και το πετρέλαιο.
Πίνακας 5.5. Εξέλιξη του εφοδιασμού σε πρωτογενή ενέργεια μέχρι το 2030 (ktoe) – ΣΥΜ.
| 2021 | 2022 | 2023 | 2024 | 2025 | 2026 | 2027 | 2028 | 2029 | 2030 | |
| Ντίζελ | 607 | 577 | 561 | 288 | 281 | 271 | 262 | 253 | 242 | 228 |
| Βενζίνη | 323 | 328 | 331 | 334 | 337 | 341 | 334 | 328 | 321 | 311 |
| Βαρύ μαζούτ | 597 | 567 | 559 | 323 | – | – | – | – | – | – |
| Βαρύ μαζούτ (Low-S) | 65 | 58 | 51 | – | 49 | 1 | – | – | – | – |
| LPG | 61 | 63 | 66 | 71 | 75 | 77 | 78 | 79 | 80 | 80 |
| Άλλα προϊόντα πετρελαίου στα κτίρια | 164 | 167 | 171 | 178 | 184 | 186 | 187 | 187 | 186 | 183 |
| Pet coke | 50 | 51 | 52 | 56 | 59 | 61 | 65 | 68 | 71 | 73 |
| Φυσικό αέριο | – | – | – | 460 | 655 | 720 | 740 | 751 | 747 | 760 |
| Υδρογόνο | – | – | – | – | – | – | – | – | – | – |
| Ηλεκτρισμός | – | – | – | – | – | – | – | – | – | -2 |
| Βιομάζα/βιοκαύσιμα | 118 | 116 | 114 | 114 | 114 | 115 | 117 | 119 | 139 | 147 |
| Γεωθερμική | 2 | – | – | – | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
| Ηλιακή θερμική | 76 | 80 | 86 | 93 | 100 | 103 | 105 | 109 | 112 | 114 |
| Ηλιακά φωτοβολταϊκά | 40 | 52 | 71 | 83 | 95 | 100 | 103 | 106 | 109 | 113 |
| Αιολική | 20 | 21 | 21 | 21 | 21 | 21 | 21 | 22 | 22 | 23 |
| Μη ανανεώσιμα απόβλητα | 40 | 37 | 33 | 27 | 21 | 16 | 12 | 8 | 6 | 5 |
| Καύσιμο αεροπλάνων | 159 | 319 | 326 | 338 | 351 | 360 | 367 | 371 | 373 | 374 |
| Σύνολο | 2321 | 2438 | 2443 | 2385 | 2343 | 2371 | 2392 | 2402 | 2409 | 2411 |
Παρά τη σχετική σταθεροποίηση στην προσφορά πρωτογενούς ενέργειας, η τελική ζήτηση ενέργειας προβλέπεται να αυξηθεί κάπως μέχρι τα τελευταία χρόνια της δεκαετίας (Πίνακας 5.6). Ο κύριος παράγοντας στην περίπτωση αυτή είναι η αυξημένη τελική ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας, λόγω της ευρείας τάσης για εξηλεκτρισμό στην οικονομία, η οποία όμως θα παράγεται από πιο αποδοτικές μονάδες παραγωγής αερίου και τεχνολογίες ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και, ως εκ τούτου, μειώνει τις ανάγκες πρωτογενούς ενέργειας. Ο συνεχιζόμενος εξηλεκτρισμός του τομέα θέρμανσης και ψύξης, καθώς και η αυξανόμενη ποσότητα ηλεκτρικής ενέργειας που καταναλώνεται στον τομέα των μεταφορών παίζουν σημαντικό ρόλο στην αύξηση της ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας. Η συμβολή των ορυκτών καυσίμων μειώνεται με την πάροδο του χρόνου. Επιπλέον, η συνολική συμβολή της ηλιακής θερμικής ενέργειας στον τομέα της της θέρμανσης και ψύξης αναμένεται να αυξηθεί κατά 50% από το 2021 έως το 2030.
Χρήσιμες πληροφορίες μπορούν να εξαχθούν μέσω της σύγκρισης της τελικής ζήτησης ενέργειας με την παροχή πρωτογενούς ενέργειας. Όπως προαναφέρθηκε, αν και η τελική ζήτηση ενέργειας σημειώνει μέτρια αύξηση μεταξύ 2021 και 2030, η παροχή πρωτογενούς ενέργειας παραμένει σε σταθερά επίπεδα. Αυτό αποτελεί ένδειξη βελτίωσης της ενεργειακής απόδοσης. Συγκεκριμένα, ως ποσοστό της πρωτογενούς ενέργειας, η τελική ζήτηση ενέργειας ανέρχεται στο 73% το 2021 και αυξάνεται στο 83% το 2030.
Πίνακας 5.6. Τελική εξέλιξη της ενεργειακής ζήτησης έως το 2030 (ktoe) – ΣΥΜ.
| ktoe | 2021 | 2022 | 2023 | 2024 | 2025 | 2026 | 2027 | 2028 | 2029 | 2030 |
| Ντίζελ | 312 | 300 | 295 | 288 | 281 | 271 | 262 | 253 | 242 | 228 |
| Βενζίνη | 323 | 328 | 331 | 334 | 337 | 341 | 335 | 328 | 321 | 311 |
| LPG | 61 | 63 | 66 | 71 | 75 | 77 | 78 | 79 | 80 | 80 |
| Άλλα προϊόντα πετρελαίου στα κτίρια | 164 | 167 | 171 | 178 | 184 | 186 | 187 | 187 | 186 | 183 |
| Φυσικό αέριο | – | – | – | – | – | 4 | 7 | 11 | 12 | 12 |
| Pet Coke | 50 | 51 | 52 | 56 | 59 | 61 | 65 | 68 | 71 | 73 |
| Υδρογόνο | – | – | – | – | – | – | – | – | – | – |
| Ηλεκτρισμός | 400 | 414 | 422 | 435 | 449 | 457 | 468 | 478 | 487 | 497 |
| Βιομάζα/ βιοκαύσιμα | 102 | 100 | 98 | 98 | 98 | 99 | 101 | 103 | 106 | 107 |
| Γεωθερμική | – | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 1 | 1 |
| Τηλεθέρμανση και ψύξη | – | – | – | – | – | – | – | – | 6 | 6 |
| Ηλιακή θερμική | 76 | 80 | 86 | 93 | 100 | 103 | 105 | 109 | 112 | 114 |
| Μη ανανεώσιμα απόβλητα | 40 | 37 | 33 | 27 | 21 | 16 | 12 | 8 | 6 | 5 |
| Αεροπορικές μεταφορές | 159 | 319 | 326 | 338 | 351 | 363 | 371 | 378 | 382 | 386 |
| Σύνολο | 1688 | 1860 | 1880 | 1918 | 1956 | 1976 | 1988 | 1996 | 2002 | 1992 |
Όπως φαίνεται στον Πίνακα 5.7, το μερίδιο ΑΠΕ στην τελική ζήτηση ενέργειας προβλέπεται να αυξηθεί σταδιακά. Ο βασικός τομέας που ηγείται αυτής της μετάβασης είναι ο τομέας παροχής ηλεκτρικής ενέργειας. Το μερίδιο ΑΠΕ αναμένεται να αυξηθεί στο 24,3% μέχρι το 2030. Πρέπει να σημειωθεί ότι τα ανωτέρω λαμβάνουν υπόψη την κατανάλωση καυσίμων στην αεροπορία και την ειδική μεταχείριση του εν λόγω τομέα στην περίπτωση της Κύπρου, σύμφωνα με την οδηγία (ΕΕ) 2018/2001.
Πίνακας 5.7. Μερίδιο ΑΠΕ στην τελική ενεργειακή ζήτηση σε ολόκληρο το ενεργειακό σύστημα – ΣΥΜ
| Όλοι οι τομείς | Ηλεκτρισμός | Θέρμανση και Ψύξη | Μεταφορές (με βάση την ισχύουσα μεθοδολογία υπολογισμού RED) | |
| 2021 | 18,4% | 14,8% | 41,3% | 7,3% |
| 2022 | 18,5% | 18,0% | 41,6% | 7,3% |
| 2023 | 19,7% | 21,9% | 42,0% | 6,9% |
| 2024 | 20,5% | 23,3% | 42,2% | 6,8% |
| 2025 | 21,3% | 25,4% | 42,5% | 6,7% |
| 2026 | 21,6% | 25,8% | 42,9% | 7,0% |
| 2027 | 22,0% | 25,9% | 43,2% | 7,9% |
| 2028 | 22,6% | 26,3% | 43,6% | 8,9% |
| 2029 | 23,5% | 27,4% | 44,7% | 10,2% |
| 2030 | 24,3% | 28,2% | 45,2% | 11,9% |
5.1.1.5. Εκπομπές αερίων θερμοκηπίου από το ενεργειακό σύστημα
Αντλώντας απευθείας από τα αποτελέσματα του μοντέλου, εξάγεται η πρόβλεψη για την πορεία των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου από το ενεργειακό σύστημα (Σχήμα 5.2 και Πίνακας 5.8). Οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα μειώνονται σε κάποιον βαθμό, αρχικά με την εισαγωγή του φυσικού αερίου στην ηλεκτροπαραγωγή και αργότερα με την παραγωγή ηλεκτρισμού από ηλιακά φωτοβολταϊκά στους τομείς ΣΕΔΕ. Σε αυτό το σενάριο οι εκπομπές CO2 eq. στους τομείς ΣΕΔΕ μειώνονται από 3.271 kt το 2021 σε 1.773 kt το 2030. Η μείωση στις εκπομπές CO2 eq. στους τομείς εκτός ΣΕΔΕ είναι σχετικά μέτριες. Οι εκπομπές στο ενεργειακό μέρος του τομέα εκτός ΣΕΔΕ μειώνονται από 2.642 kt το 2021 σε 2.533 kt το 2030. Ο κύριος παράγοντας γι’ αυτή την πολύ μικρή μείωση είναι η συνεχής εξάρτηση του τομέα των μεταφορών από τα πετρελαϊκά προϊόντα.
Πίνακας 5.8. Πορεία εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου στους τομείς ΣΕΔΕ και στους τομείς εκτός ΣΕΔΕ από το ενεργειακό σύστημα
| 2021 | 2022 | 2023 | 2024 | 2025 | 2026 | 2027 | 2028 | 2029 | 2030 | ||
| ΣΕΔΕ CO2 | Mt | 3,26 | 3,09 | 3,02 | 2,35 | 1,94 | 1,93 | 1,99 | 2,02 | 2,02 | 1,77 |
| Εκτός ΣΕΔΕ CO2 | Mt | 2,58 | 2,57 | 2,58 | 2,60 | 2,62 | 2,62 | 2,59 | 2,55 | 2,50 | 2,41 |
| ΣΕΔΕ CH4 | kt | 0,13 | 0,12 | 0,12 | 0,07 | 0,04 | 0,04 | 0,04 | 0,04 | 0,04 | 0,04 |
| Εκτός ΣΕΔΕ CH4 | kt | 1,99 | 2,01 | 2,24 | 2,46 | 2,68 | 2,88 | 3,28 | 3,68 | 4,04 | 4,19 |
| ΣΕΔΕ N2O | kt | 0,03 | 0,02 | 0,02 | 0,01 | 0,01 | 0,00 | 0,00 | 0,00 | 0,00 | 0,00 |
| Εκτός ΣΕΔΕ N2O | kt | 0,05 | 0,05 | 0,05 | 0,05 | 0,05 | 0,05 | 0,05 | 0,05 | 0,05 | 0,05 |
Σχήμα 5.2. Τροχιά Εξέλιξης των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου στους τομείς ΣΕΔΕ και εκτός από το ενεργειακό σύστημα – ΣΥΜ
5.1.1.6. Εκπομπές ατμοσφαιρικών ρύπων
Οι προαναφερθείσες επιλογές στις ενεργειακές τεχνολογίες και στο μείγμα καυσίμων έχουν ως αποτέλεσμα τις προβλέψεις εκπομπών ατμοσφαιρικών ρύπων που παρουσιάζονται στον Πίνακα 5.9. Παρά το γεγονός ότι η αύξηση του μεριδίου ανανεώσιμης ενέργειας σε ολόκληρη την οικονομία οδηγεί σε μείωση των εκπομπών NOx και SO2, οι εκπομπές PM2.5 και PM10 αρχικά μειώνονται έως το 2025, ως αποτέλεσμα των αυστηρότερων κανονισμών στις οδικές μεταφορές και της σχετικής μείωσης στον ρυθμό αύξησης επιβατικών αυτοκινήτων, ενώ οι εκπομπές παραμένουν σχετικά σταθερές κατά τη διάρκεια 2025-2030. Αυτό οφείλεται στην αυξημένη χρήση βιομάζας στον τομέα της θέρμανσης και της ψύξης. Θα πρέπει να αναφερθεί ότι το εθνικό ανώτατο όριο εκπομπών που έχει καθοριστεί για το SO2 περιορίζει τη χρήση μαζούτ με υψηλή περιεκτικότητα σε θείο από το 2020 και μετά.
Πίνακας 5.9. Προβλέψεις εκπομπών ατμοσφαιρικών ρύπων μέχρι το 2030 – ΣΥΜ.
| Ρύπος | Μονάδα | 2021 | 2022 | 2023 | 2024 | 2025 | 2026 | 2027 | 2028 | 2029 | 2030 |
| NOx | kt | 7,52 | 6,88 | 6,48 | 6,38 | 5,57 | 5,04 | 4,67 | 4,33 | 4,10 | 3,65 |
| PM10 | kt | 3,31 | 3,23 | 3,17 | 3,09 | 2,99 | 2,95 | 2,96 | 2,96 | 2,96 | 2,94 |
| PM2,5 | kt | 3,07 | 2,99 | 2,93 | 2,85 | 2,77 | 2,73 | 2,74 | 2,73 | 2,74 | 2,72 |
| SO2 | kt | 3,52 | 3,52 | 3,52 | 3,52 | 0,78 | 0,61 | 0,61 | 0,61 | 0,60 | 0,59 |
Οι πιο κάτω προβλέψεις από το Τμήμα Επιθεώρησης Εργασίας για όλους τους τομείς της οικονομίας παρέχουν μιας συνολικότερη εικόνα της αναμενόμενης εξέλιξης των εκπομπών ρύπων (Πίνακας 5.10).
Πίνακας 5.10. Συνολικές προβλέψεις εκπομπών ατμοσφαιρικών ρύπων σε ολόκληρη την οικονομία μέχρι το 2030 – ΣΥΜ.
| Ρύπος | Μονάδα | 2021 | 2025 | 2030 |
| NOx | kt | 11,88 | 9,80 | 7,88 |
| PM2,5 | kt | 3,35 | 3,05 | 2,97 |
| SO2 | kt | 3,76 | 0,90 | 0,70 |
5.1.2 Σενάριο με Πρόσθετα Μέτρα (ΣΠΜ) – With Additional Measures (WAM) Scenario
5.1.2.1. Τομέας Παροχής Ηλεκτρικής Ενέργειας
Εγκατεστημένη Ισχύς
Λόγω της μείωσης στη ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας, το ΣΠΜ οδηγεί σε αλλαγές στις επενδυτικές προοπτικές του τομέα της ηλεκτροπαραγωγής (Πίνακας 5.11). Οι νέες επενδύσεις σε συμβατικές θερμικές μονάδες είναι χαμηλότερες κατά 45 MW, ενώ η ισχύς φωτοβολταϊκών είναι αυξημένη κατά 75 MW το 2030 σε σύγκριση με το ΣΥΜ. Επιπρόσθετα, οι επενδύσεις σε τεχνολογίες αποθήκευσης είναι αυξημένες. Συγκεκριμένα, η αποθηκευτική δυναμικότητα των μπαταριών διπλασιάζεται σε σχέση με το ΣΥΜ το 2030. Αυτή η αύξηση σχετίζεται με την υλοποίηση μιας δεύτερης φάση του κρατικού σχεδίου στήριξης για την προώθηση των τεχνολογιών αποθήκευσης, που εκτιμάται να έχει πρόσθετο προϋπολογισμό €40 εκατομμυρίων, επιπλέον αυτού που περιλαμβάνεται στο ΣΥΜ.
Πίνακας 5.11. Προβλέψεις δυναμικότητας στον τομέα της ηλεκτρικής ενέργειας (MW) – ΣΠΜ.
| 2021 | 2022 | 2023 | 2024 | 2025 | 2026 | 2027 | 2028 | 2029 | 2030 | |
| Βασιλικός | 836 | 836 | 836 | 836 | 836 | 836 | 836 | 836 | 836 | 836 |
| Δεκέλεια | 450 | 450 | 450 | 450 | 450 | 450 | 450 | 450 | 102 | 102 |
| Μονή | 128 | 128 | 128 | 128 | 128 | 128 | 128 | 128 | 128 | 128 |
| Νέα CCGT | 0 | 0 | 0 | 260 | 260 | 260 | 260 | 260 | 260 | 399 |
| Νέο ICE | 0 | 0 | 0 | 20 | 20 | 20 | 20 | 20 | 20 | 20 |
| Ηλιακά φωτοβολταϊκά | 290 | 376 | 516 | 600 | 700 | 732 | 752 | 772 | 869 | 889 |
| Αιολική | 158 | 158 | 158 | 170 | 170 | 170 | 170 | 170 | 170 | 170 |
| Βιομάζα | 12 | 12 | 12 | 12 | 12 | 12 | 12 | 17 | 22 | 27 |
| Αντλησιοταμίευση | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 40 | 80 | 80 |
| Μπαταρίες ιόντων λιθίου | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 20 | 40 | 50 | 50 | 50 |
Παραγωγή ηλεκτρισμού
Η ανωτέρω τεχνολογική εξέλιξη παρέχει το μείγμα ηλεκτροπαραγωγής που παρουσιάζεται στο Σχήμα 5.3. Παρά την παραδοχή πως η ηλεκτρική διασύνδεση θα είναι σε πλήρη λειτουργία μέχρι το τέλος του 2029 και στα δύο σενάρια, το εμπόριο ηλεκτρισμού είναι περιορισμένο μέχρι το τέλος της δεκαετίας. Συγκεκριμένα οι καθαρές εξαγωγές ηλεκτρισμού ανέρχονται στις 20 GWh στο ΣΥΜ και στις 71 GWh στο ΣΠΜ – αυτές προβλέπεται να αυξηθούν σταδιακά μετά το 2030.
Λαμβάνοντας υπόψη τη χαμηλότερη ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας, το μερίδιο ΑΠΕ-E στο ΣΠΜ ανεβαίνει στο 31,5% το 2030, σε αντίθεση με 28% στο ΣΥΜ. Είναι επίσης ενδιαφέρον να αναφερθεί ότι η ζήτηση ηλεκτρισμού στις μεταφορές αυξάνεται στις 290 GWh, που αντιστοιχεί στο 5% της συνολικής ζήτησης ηλεκτρισμού το 2030.
Σχήμα 5.3. Προβλεπόμενη σύνθεση ηλεκτροπαραγωγής μέχρι το 2030 – ΣΠΜ.
5.1.2.2. Τομέας Μεταφορών
Λόγω της θεωρούμενης σημαντικής μετατόπισης επιβατικής κίνησης από τα επιβατικά αυτοκίνητα σε βιώσιμα μέσα μεταφοράς και της εισαγωγής του νέου ΣΕΔΕ από το 2027, σύμφωνα με τις παραδοχές του σεναρίου αυτού, σημειώνονται σημαντικές αλλαγές στον στόλο οχημάτων του σεναρίου ΣΠΜ (Πίνακας 5.13). Η πιο αξιοσημείωτη αλλαγή είναι η χαμηλότερη πρόβλεψη για τον πληθυσμό επιβατικών αυτοκινήτων σε σύγκριση με το ΣΥΜ. Συγκεκριμένα, ο στόλος επιβατικών οχημάτων προβλέπεται να αυξάνεται με χαμηλότερο ρυθμό στο σενάριο αυτό και είναι χαμηλότερος κατά σχεδόν 60 χιλιάδες οχήματα το 2030 σε σχέση με το ΣΥΜ. Μεγάλο μέρος της μείωσης αυτής παρατηρείται στα επιβατικά αυτοκίνητα που κινούνται με βενζίνη – αυτά είναι λιγότερα κατά περίπου 25 χιλιάδες το 2030. Η κυκλοφορία υβριδικών αυτοκινήτων βενζίνης είναι συγκρίσιμη με το ΣΥΜ, αν και είναι μειωμένα κατά 15 χιλιάδες ενώ τα ηλεκτρικά αυξάνονται κατά 25 χιλιάδες οχήματα το 2030. Επίσης, παρατηρείται μείωση στον αριθμό υβριδικών οχημάτων (PHEV) βενζίνης κατά 40 χιλιάδες. Αντιθέτως, η στροφή προς τις δημόσιες μεταφορές δημιουργεί την ανάγκη για πρόσθετα λεωφορεία, τα οποία είναι περισσότερα κατά 600 μονάδες το 2030. Ως αποτέλεσμα του ευρύτερου εξηλεκτρισμού και την εξέλιξη του κόστους των ηλεκτρικών λεωφορείων που θεωρήθηκε σύμφωνα και με τις παραδοχές της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, ένας μεγάλος αριθμός αυτών των πρόσθετων λεωφορείων τροφοδοτείται με ηλεκτρική ενέργεια, φθάνοντας το 22% του στόλου μέχρι το 2030.
Οι προοπτικές της κατανάλωσης καυσίμων στον τομέα των μεταφορών μεταβάλλονται ως αποτέλεσμα των προβλέψεων του στόλου οχημάτων που προαναφέρθηκαν (Πίνακας 5.14). Η μεγαλύτερη διακύμανση παρατηρείται στην κατανάλωση βενζίνης. Αυτή μειώνεται κατά 13% το 2030 σε σύγκριση με το ΣΥΜ. Αυτό οφείλεται στη μειωμένη χρήση των επιβατικών αυτοκινήτων και στην υψηλότερη χρήση βιώσιμων μέσων μεταφοράς, καθώς και στην αυξημένη διείσδυση ηλεκτρικών οχημάτων, καθώς το νέο ΣΕΔΕ επιβαρύνει το κόστος χρήσης οχημάτων που βασίζονται αμιγώς σε πετρελαιοειδή. Μια μικρή μείωση 3% παρατηρείται και στις πωλήσεις καυσίμων ντίζελ.
Όσον αφορά τα βιοκαύσιμα, γίνεται η παραδοχή όπως η ανάμειξη με βενζίνη αρχίζει το 2026, που αυξάνει την κατανάλωση βιοκαυσίμων κατά 51% στο ΣΠΜ το 2030. Παρά τη διείσδυση φυσικού αερίου στην παραγωγή ηλεκτρισμού και τις παραδοχές ότι θα κατασκευαστεί τουλάχιστον ένας σταθμός ανεφοδιασμού Συμπιεσμένου Φυσικού Αερίου (ΣΦΑ) σε κάθε περιφέρεια της Κύπρου, η χρήση φυσικού αερίου σε μηχανοκίνητα οχήματα θεωρείται οικονομικά αποδοτική μόνο για τον στόλο των λεωφορείων – το ΣΥΜ εκτιμά 942 λεωφορεία ΣΦΑ ενώ το ΣΠΜ ανεβάζει τον αριθμό στα 1013 λεωφορεία. Όσον αφορά την κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας στον τομέα των μεταφορών, η συνολική κατανάλωση αυξάνεται κατά 20 GWh το 2030 σε σύγκριση με το ΣΥΜ.
Είναι σημαντικό να επισημανθεί η μείωση κατά 6% στη συνολική ενεργειακή ζήτηση του τομέα των μεταφορών λόγω της προώθησης βιώσιμων μέσων μεταφοράς. Αυτό οφείλεται στις πρόσθετες δημόσιες επενδύσεις σε βιώσιμες μεταφορές που προβλέπονται στο ΣΠΜ, όπως θα περιγραφούν στην ενότητα 5.4. Σημειώνεται ότι η υλοποίηση αυτών των προβλέψεων θα απαιτήσει τόσο επενδύσεις σε υποδομές όσο και δημόσια αποδοχή και υιοθέτηση αυτών των μέσων μεταφοράς για την επιτυχία αυτών των επενδύσεων. Σύμφωνα με τη μεθοδολογία SHARES, το μερίδιο ΑΠΕ-Μ σε αυτή την περίπτωση εκτιμάται στο 14,6% το 2030. Στην περίπτωση του σεναρίου ΣΥΜ, η αντίστοιχη τιμή ήταν 12,1% το 2030.
5.1.2.3. Τομέας Θέρμανσης και Ψύξης
Τα πρόσθετα μέτρα ενεργειακής απόδοσης που υιοθετήθηκαν στο ΣΠΜ οδηγούν σε μείωση της συνολικής τελικής ενεργειακής ζήτησης του τομέα θέρμανσης και ψύξης. Συγκεκριμένα, εκτιμάται μείωση κατά 8% στην κατανάλωση ενέργειας (εξαιρουμένου του ηλεκτρισμού) μέχρι το 2030 σε σύγκριση με το ΣΥΜ. Όπως φαίνεται στον Πίνακα 5.12, η κατανάλωση όλων των καυσίμων είναι μειωμένη ως προς το ΣΥΜ, ενώ το μερίδιο ΑΠΕ στον τομέα της θέρμανσης και της ψύξης ανεβαίνει στο 48% σε σχέση με το 45% του σεναρίου ΣΥΜ.
Πίνακας 5.12. Τελική ζήτηση ενέργειας στον τομέα Θέρμανσης και Ψύξης (PJ) – ΣΠΜ.
| PJ | 2021 | 2022 | 2023 | 2024 | 2025 | 2026 | 2027 | 2028 | 2029 | 2030 |
| Άλλα προϊόντα πετρελαίου | 6,88 | 7,00 | 7,12 | 7,39 | 7,61 | 7,65 | 7,61 | 7,48 | 7,30 | 7,10 |
| Pet Coke | 2,09 | 2,12 | 2,17 | 2,33 | 2,46 | 2,55 | 2,45 | 2,22 | 2,06 | 1,90 |
| LPG | 2,56 | 2,65 | 2,78 | 2,99 | 3,18 | 3,25 | 3,26 | 3,26 | 3,24 | 3,21 |
| Βιομάζα | 3,24 | 3,22 | 3,18 | 3,20 | 3,21 | 3,18 | 3,26 | 3,30 | 3,33 | 3,28 |
| Γεωθερμική | 0,00 | 0,00 | 0,00 | 0,01 | 0,01 | 0,01 | 0,01 | 0,02 | 0,02 | 0,02 |
| Ηλιακή θερμική | 0,00 | 0,00 | 0,00 | 0,00 | 0,00 | 0,00 | 0,00 | 0,00 | 0,26 | 0,26 |
| Άλλα προϊόντα πετρελαίου | 3,17 | 3,34 | 3,60 | 3,89 | 4,16 | 4,27 | 4,32 | 4,40 | 4,48 | 4,56 |
| Ambient energy | 2,87 | 2,93 | 2,99 | 3,05 | 3,11 | 3,17 | 3,23 | 3,29 | 3,35 | 3,41 |
| Μη ανανεώσιμα απόβλητα | 1,69 | 1,57 | 1,40 | 1,15 | 0,89 | 0,67 | 0,47 | 0,32 | 0,23 | 0,17 |
| Μερίδιο ΑΠΕ-Θ&Ψ | 41,3% | 41,6% | 42,1% | 42,3% | 42,6% | 43,0% | 44,0% | 45,3% | 47,1% | 48,2% |
Πίνακας 5.13. Προβλεπόμενος στόλος οχημάτων (συνολικός αριθμός οχημάτων) – ΣΠΜ.
Πίνακας 5.14. Εξέλιξη της κατανάλωσης καυσίμου (PJ) στον τομέα των μεταφορών έως το 2030 -ΣΠΜ.
| 2021 | 2022 | 2023 | 2024 | 2025 | 2026 | 2027 | 2028 | 2029 | 2030 | |
| Βιοκαύσιμα | 1,02 | 0,98 | 0,93 | 0,92 | 0,90 | 1,32 | 1,28 | 1,22 | 1,16 | 1,09 |
| Ντίζελ | 13,06 | 12,54 | 12,42 | 12,17 | 11,92 | 11,52 | 11,14 | 10,51 | 9,88 | 9,27 |
| Βενζίνη | 13,53 | 13,73 | 13,67 | 13,62 | 13,59 | 13,09 | 12,80 | 12,48 | 12,07 | 11,34 |
| LPG | 0,00 | 0,01 | 0,01 | 0,01 | 0,02 | 0,02 | 0,02 | 0,02 | 0,03 | 0,03 |
| Φυσικό αέριο | – | – | – | – | – | 0,25 | 0,46 | 0,62 | 0,61 | 0,61 |
| Υδρογόνο | – | – | – | – | – | – | – | – | – | 0,01 |
| Ηλεκτρική ενέργεια | 0,004 | 0,009 | 0,016 | 0,023 | 0,031 | 0,04 | 0,16 | 0,39 | 0,67 | 1,04 |
5.1.2.4. Παροχή πρωτογενούς ενέργειας και τελική ζήτηση ενέργειας
Η παροχή πρωτογενούς ενέργειας μειώνεται σημαντικά σε αυτό το σενάριο, λόγω των αλλαγών στο ενεργειακό μείγμα και της ζήτησης που υποδεικνύονται σε όλους τους τομείς (π.χ. ηλεκτρική ενέργεια, μεταφορές, θέρμανση και ψύξη). Συγκεκριμένα, έως το 2030 θα έχει επιτευχθεί ποσοστό μείωσης 5,3% σε σύγκριση με το ΣΥΜ. Αυτό αντιστοιχεί σε διαφορά 127 ktoe (Πίνακας 5.15). Σημαντική μείωση επιτυγχάνεται στη χρήση της βενζίνης, λόγω των μέτρων στον τομέα των μεταφορών (κατά 40 ktoe το 2030). Παρομοίως, η χαμηλότερη ζήτηση ενέργειας στην τσιμεντοβιομηχανία μειώνει την ζήτηση για pet coke κατά 28 ktoe το 2030. Μικρότερες διαφορές παρατηρούνται στη ζήτηση ενέργειας από τα υπόλοιπα πετρελαιοειδή, τα ηλιακά θερμικά συστήματα, τη βιομάζα και το υγραέριο.
Πίνακας 5.15. Εξέλιξη της παροχής σε πρωτογενή ενέργεια μέχρι το 2030 (ktoe) – ΣΠΜ
| ktoe | 2021 | 2022 | 2023 | 2024 | 2025 | 2026 | 2027 | 2028 | 2029 | 2030 |
| Ντίζελ | 607 | 577 | 563 | 291 | 285 | 275 | 266 | 251 | 236 | 222 |
| Βενζίνη | 323 | 328 | 327 | 325 | 324 | 313 | 306 | 298 | 288 | 271 |
| Βαρύ μαζούτ | 597 | 567 | 559 | 322 | – | – | – | – | – | – |
| Βαρύ μαζούτ (Low-S) | 65 | 58 | 51 | – | 78 | 2 | – | – | – | – |
| LPG | 61 | 63 | 67 | 72 | 76 | 78 | 78 | 78 | 78 | 77 |
| Άλλα προϊόντα πετρελαίου στα κτίρια | 164 | 167 | 170 | 176 | 182 | 183 | 182 | 179 | 174 | 170 |
| Pet coke | 50 | 51 | 52 | 56 | 59 | 61 | 58 | 53 | 49 | 45 |
| Φυσικό αέριο | – | – | – | 460 | 646 | 734 | 745 | 743 | 724 | 724 |
| Υδρογόνο | – | – | – | – | – | – | – | – | – | – |
| Ηλεκτρισμός | – | – | – | – | – | – | – | – | – | – |
| Βιομάζα/βιοκαύσιμα | 118 | 116 | 114 | 114 | 114 | 126 | 129 | 138 | 157 | 163 |
| Γεωθερμική | 2 | – | – | – | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
| Ηλιακή θερμική | 76 | 80 | 86 | 93 | 99 | 102 | 103 | 105 | 107 | 109 |
| Ηλιακά φωτοβολταϊκά | 40 | 52 | 71 | 83 | 95 | 100 | 103 | 106 | 118 | 124 |
| Αιολική | 20 | 21 | 21 | 21 | 21 | 21 | 21 | 22 | 21 | 23 |
| Μη ανανεώσιμα απόβλητα | 40 | 37 | 33 | 27 | 21 | 16 | 11 | 8 | 5 | 4 |
| Καύσιμο αεροπλάνων | 159 | 319 | 326 | 338 | 351 | 359 | 361 | 361 | 360 | 358 |
| Σύνολο | 2321 | 2438 | 2441 | 2378 | 2353 | 2369 | 2364 | 2341 | 2318 | 2283 |
Ενώ η τελική ζήτηση ενέργειας στο ΣΥΜ δείχνει μέτρια αύξηση κατά την περίοδο 2022-2030, στο ΣΠΜ παρουσιάζεται μείωση μετά από μια αρχική αύξηση (Πίνακας 5.16). Αυτό έχει ως αποτέλεσμα μια συνολική διαφορά 104 ktoe το 2030.
Όσον αφορά τη συνολική αποδοτικότητα του συστήματος, μέσω της σύγκρισης μεταξύ της προσφοράς πρωτογενούς ενέργειας και της τελικής ζήτησης ενέργειας, μπορούν να παρατηρηθούν ελαφρώς βελτιωμένα στοιχεία σε σύγκριση με τα σημερινά. Ο λόγος τελικής προς πρωτογενή ενέργεια εκτιμάται στο 83% το 2030, όπως και στο ΣΥΜ.
Πίνακας 5.16 – Τελική εξέλιξη της ενεργειακής ζήτησης έως το 2030 (ktoe) – ΣΠΜ
| ktoe | 2021 | 2022 | 2023 | 2024 | 2025 | 2026 | 2027 | 2028 | 2029 | 2030 |
| Ντίζελ | 312 | 300 | 297 | 291 | 285 | 275 | 266 | 251 | 236 | 222 |
| Βενζίνη | 323 | 328 | 327 | 325 | 324 | 313 | 306 | 298 | 288 | 271 |
| LPG | 61 | 63 | 67 | 72 | 76 | 78 | 78 | 78 | 78 | 77 |
| Άλλα προϊόντα πετρελαίου στα κτίρια | 164 | 167 | 170 | 176 | 182 | 183 | 182 | 179 | 174 | 170 |
| Φυσικό αέριο | – | – | – | – | – | 6 | 11 | 15 | 15 | 15 |
| Pet Coke | 50 | 51 | 52 | 56 | 59 | 61 | 58 | 53 | 49 | 45 |
| Υδρογόνο | – | – | – | – | – | – | – | – | – | 0 |
| Ηλεκτρισμός | 400 | 414 | 422 | 436 | 449 | 458 | 466 | 476 | 484 | 495 |
| Βιομάζα/ βιοκαύσιμα | 102 | 100 | 98 | 98 | 98 | 110 | 113 | 115 | 117 | 116 |
| Γεωθερμική | – | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 1 |
| Τηλεθέρμανση και ψύξη | – | – | – | – | – | – | – | – | 6 | 6 |
| Ηλιακή θερμική | 76 | 80 | 86 | 93 | 99 | 102 | 103 | 105 | 107 | 109 |
| Μη ανανεώσιμα απόβλητα | 40 | 37 | 33 | 27 | 21 | 16 | 11 | 8 | 5 | 4 |
| Αεροπορικές μεταφορές | 159 | 319 | 326 | 338 | 351 | 362 | 366 | 368 | 369 | 370 |
| Σύνολο | 1688 | 1860 | 1877 | 1912 | 1946 | 1961 | 1957 | 1938 | 1920 | 1888 |
Όπως φαίνεται στον Πίνακα 5.17, οι μειωμένες ανάγκες σε πρωτογενή και τελική ενέργεια οδηγούν σε αύξηση στο συνολικό μερίδιο ανανεώσιμης ενέργειας. Στο παρόν σενάριο, αυτό εκτιμάται σε 26,5% έναντι 24,3% στο ΣΥΜ έως το 2030.
Πίνακας 5.17. Μερίδιο ΑΠΕ στην τελική ενεργειακή ζήτηση σε ολόκληρο το ενεργειακό σύστημα – ΣΠΜ.
| Όλοι οι τομείς | Ηλεκτρισμός | Θέρμανση και Ψύξη | Μεταφορές (με βάση την ισχύουσα μεθοδολογία υπολογισμού RED) | |
| 2021 | 18,4% | 14,8% | 41,3% | 7,3% |
| 2022 | 18,5% | 18,1% | 41,6% | 7,3% |
| 2023 | 19,8% | 21,9% | 42,1% | 7,3% |
| 2024 | 20,6% | 23,3% | 42,3% | 7,3% |
| 2025 | 21,4% | 25,1% | 42,6% | 7,3% |
| 2026 | 22,4% | 25,6% | 43,0% | 8,9% |
| 2027 | 22,9% | 26,0% | 44,0% | 9,6% |
| 2028 | 23,7% | 27,0% | 45,3% | 10,7% |
| 2029 | 25,4% | 29,7% | 47,1% | 12,2% |
| 2030 | 26,5% | 31,5% | 48,2% | 14,6% |
5.1.2.5. Εκπομπές αερίων θερμοκηπίου από το ενεργειακό σύστημα
Σε αντίθεση με το ΣΥΜ, επιτυγχάνεται μεγαλύτερη μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα τόσο στους σχετικούς με την ενέργεια τομείς ΣΕΔΕ όσο και στους ενεργειακούς τομείς εκτός ΣΕΔΕ (Σχήμα 5.4). Στο ΣΠΜ, επενδύσεις σε μέτρα εξοικονόμησης μειώνουν την κατανάλωση ενέργειας και η διείσδυση ΑΠΕ αυξάνεται – έτσι οι εκπομπές CO2 eq. μειώνονται κατά 280 kt το 2030 στους τομείς ΣΕΔΕ σε σύγκριση με το ΣΥΜ. Ομοίως, σε σύγκριση με το ΣΥΜ, οι εκπομπές CO2 eq. εκτός ΣΕΔΕ μειώνονται περαιτέρω κατά 200 kt το 2030. Στην περίπτωση αυτή, η μείωση οφείλεται σε μεγάλο βαθμό σε μέτρα εξοικονόμησης ενέργειας στα κτίρια, στη στροφή του τομέα των μεταφορών από τα επιβατικά αυτοκίνητα προς βιώσιμα μέσα μεταφοράς, καθώς και στην αυξημένη διείσδυση οχημάτων με χαμηλές ή μηδενικές εκπομπές λόγω του νέου ΣΕΔΕ, το οποίο προβλέπεται να λειτουργήσει το 2027.
Πίνακας 5.18. Πορεία εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου στους τομείς του ΣΕΔΕ και στους τομείς εκτός ΣΕΔΕ από το ενεργειακό σύστημα
| 2021 | 2022 | 2023 | 2024 | 2025 | 2026 | 2027 | 2028 | 2029 | 2030 | ||
| ΣΕΔΕ CO2 | Mt | 3,26 | 3,09 | 3,02 | 2,35 | 2,01 | 1,96 | 1,96 | 1,93 | 1,87 | 1,49 |
| Εκτός ΣΕΔΕ CO2 | Mt | 2,58 | 2,57 | 2,57 | 2,58 | 2,59 | 2,55 | 2,51 | 2,44 | 2,35 | 2,23 |
| ΣΕΔΕ CH4 | kt | 0,13 | 0,12 | 0,12 | 0,07 | 0,04 | 0,04 | 0,04 | 0,04 | 0,04 | 0,03 |
| Εκτός ΣΕΔΕ CH4 | kt | 1,99 | 2,01 | 2,24 | 2,46 | 2,67 | 2,87 | 3,20 | 3,43 | 3,56 | 3,48 |
| ΣΕΔΕ N2O | kt | 0,03 | 0,02 | 0,02 | 0,01 | 0,01 | 0,00 | 0,00 | 0,00 | 0,00 | 0,00 |
| Εκτός ΣΕΔΕ N2O | kt | 0,05 | 0,05 | 0,05 | 0,05 | 0,05 | 0,05 | 0,05 | 0,05 | 0,05 | 0,04 |
Σχήμα 5.4. Εξέλιξη των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου στους τομείς ΣΕΔΕ και εκτός ΣΕΔΕ – ΣΠΜ από το ενεργειακό σύστημα
5.1.2.6. Εκπομπές ατμοσφαιρικών ρύπων
Σε σύγκριση με το ΣΥΜ, παρατηρείται μειωμένη πρόβλεψη των εκπομπών ατμοσφαιρικών ρύπων, όπως φαίνεται στον Πίνακα 5.19. Παρατηρείται μείωση για τους περισσότερους ατμοσφαιρικούς ρύπους, αλλά τα PM2,5 και PM10 δείχνουν τη μεγαλύτερη μείωση μακροπρόθεσμα. Αυτό οφείλεται στη χαμηλότερη χρήση βιομάζας στον τομέα θέρμανσης και ψύξης, καθώς και στη μείωση της κατανάλωσης ορυκτών καυσίμων στις οδικές μεταφορές. Επίσης, μέχρι το 2030 παρατηρείται μείωση στις εκπομπές SO2. Αυτό οφείλεται σε μείωση στην κατανάλωση πετρελαιοειδών στον τομέα θέρμανσης και ψύξης και στην ηλεκτροπαραγωγή. Τέλος, οι εκπομπές NOx είναι χαμηλότερες στο ΣΠΜ λόγω της χαμηλότερης κατανάλωσης φυσικού αερίου για ηλεκτροπαραγωγή, καθώς και λόγω της χαμηλότερης εξάρτησης από τα ορυκτά επιβατικά οχήματα στον τομέα των οδικών μεταφορών.
Πίνακας 5.19. Προβλέψεις εκπομπών ατμοσφαιρικών ρύπων μέχρι το 2030 στο ΣΠΜ.
| Ρύπος | Μονάδα | 2021 | 2022 | 2023 | 2024 | 2025 | 2026 | 2027 | 2028 | 2029 | 2030 |
| NOx | kt | 7,53 | 6,88 | 6,44 | 6,38 | 5,65 | 5,09 | 4,71 | 4,35 | 4,01 | 3,48 |
| PM10 | kt | 3,31 | 3,23 | 3,17 | 3,08 | 2,99 | 2,95 | 2,99 | 2,99 | 2,98 | 2,88 |
| PM2,5 | kt | 3,07 | 2,99 | 2,93 | 2,85 | 2,77 | 2,73 | 2,77 | 2,78 | 2,77 | 2,68 |
| SO2 | kt | 3,52 | 3,52 | 3,52 | 3,52 | 0,76 | 0,61 | 0,59 | 0,58 | 0,57 | 0,55 |
Η εικόνα της πρόβλεψης των εκπομπών είναι πληρέστερη αν ληφθούν υπόψη οι προβλέψεις του Τμήματος Επιθεώρησης Εργασίας (ΤΕΕ) για τους υπόλοιπους τομείς της οικονομίας που δεν αποτυπώνονται στην παρούσα μελέτη (Πίνακας 5.20).
Πίνακας 5.20. Συνολικές προβλέψεις εκπομπών ατμοσφαιρικών ρύπων σε ολόκληρη την οικονομία στο ΣΠΜ μέχρι το 2030.
| Ρύπος | Μονάδα | 2021 | 2025 | 2030 |
| NOx | kt | 11,89 | 9,88 | 7,71 |
| PM2.5 | kt | 3,35 | 3,06 | 2,93 |
| SO2 | kt | 3,76 | 0,88 | 0,66 |
5.1.3. Εξοικονόμηση ενέργειας και η επίπτωσή της στην παροχή ενέργειας
Όπως εξηγήθηκε στις προηγούμενες ενότητες, το σενάριο με πρόσθετα μέτρα (ΣΠΜ) προϋποθέτει την εφαρμογή διαφορετικών πολιτικών ενεργειακής απόδοσης για κτίρια και εξοπλισμό στον τομέα της θέρμανσης και της ψύξης, καθώς και σημαντικά μέτρα που θα επιτρέψουν τη στροφή από τα επιβατικά αυτοκίνητα προς τους δημόσιους και μη μηχανοκίνητους τρόπους μεταφοράς. Ως αποτέλεσμα αυτών των μέτρων, και σε συνδυασμό με τις αλλαγές στον τομέα της ηλεκτροπαραγωγής, το ενεργειακό σύστημα της Κύπρου αναμένεται να καταστεί σημαντικά αποδοτικότερο έως το 2030 σε σύγκριση με αυτό που προβλέπεται στο σενάριο με τα υφιστάμενα μέτρα (ΣΥΜ). Αυτό απεικονίζεται στον Πίνακα 5.21, ο οποίος παρουσιάζει τα βασικά στοιχεία κατανάλωσης ενέργειας και την υπολογιζόμενη εξοικονόμηση ενέργειας μεταξύ των δύο σεναρίων. Είναι προφανές ότι το μεγαλύτερο μέρος της εξοικονόμησης ενέργειας προέρχεται από τους τομείς των οδικών μεταφορών, της βιομηχανίας και των κτιρίων.
Παρά τις μειωμένες ανάγκες για ενεργειακό εφοδιασμό λόγω των βελτιώσεων της ενεργειακής απόδοσης, φαίνεται ότι υπάρχει περιορισμένος κίνδυνος επενδύσεων που θα απαξιωθούν πριν από την ωφέλιμη διάρκεια ζωής τους (stranded assets) στο ΣΠΜ. Η αυξημένη διείσδυση ΑΠΕ και οι προβλεπόμενες επενδύσεις σε νέες θερμικές μονάδες οδηγούν σε χαμηλή χρήση της διαθέσιμης θερμικής ισχύος και στα δύο σενάρια. Συγκεκριμένα, ο μέσος συντελεστής φορτίου των θερμικών μονάδων ηλεκτροπαραγωγής το 2030 εκτιμάται να φτάσει το 32% στο ΣΥΜ και το 31% στο ΣΠΜ.
Εντούτοις, οι προβλεπόμενοι χαμηλοί συντελεστές φορτίου δεν οδηγούν σε μεγάλη διαφοροποίηση από την παρούσα κατάσταση, αφού το 2021 ο μέσος συντελεστής φορτίου των μονάδων της Αρχής Ηλεκτρισμού Κύπρου (ΑΗΚ) εκτιμάται γύρω στο 34%. Ο χαμηλός αυτός συντελεστής παρατηρείται στην Κύπρο λόγω των μεγάλων διακυμάνσεων στην τελική ζήτηση ηλεκτρισμού. Σύμφωνα με στοιχεία του Διαχειριστή Συστήματος Μεταφοράς Κύπρου (ΔΣΜΚ), ενώ η συνολική εγκατεστημένη ισχύς θερμικών μονάδων το 2021 ανερχόταν στα 1,478 MW, το μέγιστο φορτίο έφτασε τα 1,236 MW και ο μέσος όρος του φορτίου ήταν γύρω στα 580 MW. Λόγω του απομονωμένου χαρακτήρα του, το ηλεκτρικό σύστημα της Κύπρου είναι σχεδιασμένο να παρέχει σταθερότητα ακόμη και σε περιόδους όπου μεγάλες υποδομές δεν είναι διαθέσιμες. Η λειτουργία του καλωδίου διασύνδεσης, EuroAsia interconnector, ενδέχεται να βοηθήσει σε μεγαλύτερη χρήση των σχεδιαζόμενων επενδύσεων ηλεκτροπαραγωγής για σκοπούς εξαγωγών ηλεκτρισμού. Η προοπτική για εμπόριο ηλεκτρισμού θα εξαρτηθεί σε μεγάλο βαθμό από τις τιμές ηλεκτρισμού που θα παρατηρούνται στα γειτονικά συστήματα όταν η διασύνδεση τεθεί σε λειτουργία.
5.1.4 Σύγκριση με τους στόχους της ΕΕ για το κλίμα και την ενέργεια
Ο Πίνακας 5.22 παρουσιάζει τις προβλεπόμενες συνολικές εκπομπές ΑτΘ για την περίοδο 2021-2030, κατανεμημένες στις εκπομπές των τομέων ΣΕΔΕ και εκτός ΣΕΔΕ. Αυτές οι συνολικές προβλέψεις προέρχονται από τους υπολογισμούς του ΥΓΑΑΠ που αναφέρθηκαν σε προηγούμενα κεφάλαια του ΕΣΕΚ.
Αν και η επίτευξη των κλιματικών στόχων δεν εξαρτάται πλήρως από το ενεργειακό σύστημα (οι εκπομπές ΑτΘ εξαρτώνται επίσης από μη ενεργειακές δραστηριότητες, όπως η διαχείριση των αποβλήτων, οι χρήσεις γης και η χρήση φθοριούχων αερίων), τα αποτελέσματα της μοντελοποίησης του ενεργειακού συστήματος διαδραματίζουν κρίσιμο ρόλο για την αξιολόγηση της συνολικής επίτευξης των στόχων για την ενέργεια και το κλίμα. Το πακέτο ΣΠΜ που περιλαμβάνεται στο αντίστοιχο σενάριο δεν φαίνεται να επαρκεί για την ικανοποίηση του στόχου τελικής κατανάλωσης ενέργειας που προβλέπεται για την Κύπρο στην αναθεωρημένη Οδηγία για την Ενεργειακή Απόδοση, ενώ οι εθνικές αρχές θα εκτιμήσουν στο άμεσο μέλλον τον βαθμό επίτευξης του συνολικού και των τομεακών στόχων χρήσης ανανεώσιμων πηγών ενέργειας όπως καθορίζονται στην αναθεωρημένη Οδηγία για την προώθηση της χρήσης ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές, η οποία υιοθετήθηκε πολύ πρόσφατα (Ιούνιος 2023).
Η εκπλήρωση του στόχου μείωσης των εκπομπών για τους τομείς εκτός ΣΕΔΕ δείχνει να είναι αρκετά δύσκολη για την κυπριακή οικονομία. Ακόμα και στο ΣΠΜ, οι εκπομπές αναμένεται να μειωθούν κατά 23,1% έως το 2030 σε σχέση με τα επίπεδα του 2005, αφήνοντας ένα κενό των 380 kt CO2 eq. για τη συμμόρφωση της χώρας με τον Κανονισμό Καταμερισμού της Προσπάθειας, που έχει ως στόχο τη μείωση των εκπομπών κατά 32% το 2030 σε σύγκριση με εκείνες του 2005. Λαμβάνοντας υπόψη το Ευρωπαϊκό Νομοθέτημα για το Κλίμα που θέτει ως στόχο την επίτευξη μηδενικών καθαρών εκπομπών μέχρι το 2050, τα πιο πάνω στοιχεία δεικνύουν πόση επιπλέον προσπάθεια χρειάζεται για την ευθυγράμμιση της Κύπρου με τον μακροπρόθεσμο στόχο της ΕΕ. Ένα μέρος της μείωσης του 23% στο ΣΜΠ, οφείλεται στην υιοθέτηση του νέου ΣΕΔΕ για τα καύσιμα θέρμανσης, κίνησης και ελαφριάς βιομηχανίας, το οποίο θα τεθεί σε εφαρμογή από το 2027 και μετά. Λόγω του νέου ΣΕΔΕ, αναμένεται να αυξηθεί η λιανική τιμή των ορυκτών καυσίμων, με αποτέλεσμα να υπάρξει μικρή εξοικονόμηση στην τελική χρήση ενέργειας, καθώς και μεγαλύτερη στροφή προς τον εξηλεκτρισμό, κάτι που βοηθάει στη μείωση των εκπομπών στο ESR.
Έχοντας αυτά υπόψη, πρέπει παρόλα αυτά να τονιστεί ότι μπορεί να μην είναι εφικτή η επιτάχυνση στον πράσινο μετασχηματισμό του ενεργειακού συστήματος έως το 2030, επειδή χρειάζεται χρόνος για την εφαρμογή μέτρων που προάγουν τη διείσδυση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, όπως η υλοποίηση έργων αποθήκευσης ενέργειας και εκσυγχρονισμού του δικτύου, ενώ η επιτάχυνση των ρυθμών ανακαίνισης κτιρίων και η δυνατότητα ταχείας μετάβασης στη βιώσιμη κινητικότητα εμποδίζονται από οικονομικά, διοικητικά, εργασιακά και συμπεριφορικά εμπόδια. Επομένως είναι εύλογο να θεωρηθεί ότι, για να επιτύχει η Κύπρος τους στόχους του πακέτου «Fit for 55», πρέπει να προχωρήσει ταχύτερα σε μείωση των εκπομπών άνθρακα σε μη ενεργειακούς τομείς όπου φαίνεται πως υπάρχει αναξιοποίητο δυναμικό, όπως η γεωργία, η κτηνοτροφία και η διαχείριση απορριμμάτων, κάτι που περιγράφηκε σε προηγούμενα κεφάλαια του παρόντος ΕΣΕΚ.
Πίνακας 5.21. Προβλεπόμενη εξέλιξη της εξοικονόμησης στην τελική και πρωτογενή κατανάλωση ενέργειας στην Κύπρο μέχρι το 2030. Όλες οι τιμές εκφράζονται σε χιλιάδες τόνους ισοδύναμου πετρελαίου (ktoe)
| Σενάριο με υφιστάμενα μέτρα | 2023 | 2024 | 2025 | 2026 | 2027 | 2028 | 2029 | 2030 |
| Τελική κατανάλωση ενέργειας ανά τομέα: | ||||||||
| Οδικές μεταφορές | 649 | 644 | 640 | 638 | 629 | 621 | 610 | 592 |
| Αεροπορικές Μεταφορές | 326 | 338 | 351 | 363 | 371 | 378 | 382 | 386 |
| Οικιακός τομέας | 366 | 384 | 401 | 407 | 413 | 416 | 418 | 418 |
| Υπηρεσίες | 253 | 263 | 275 | 282 | 288 | 293 | 303 | 305 |
| Βιομηχανία τσιμέντου | 140 | 139 | 137 | 134 | 135 | 136 | 139 | 141 |
| Υπόλοιπη Βιομηχανία | 99 | 101 | 103 | 104 | 103 | 103 | 103 | 103 |
| Γεωργία | 47 | 48 | 49 | 49 | 48 | 48 | 48 | 48 |
| Σύνολο χωρίς αεροπορικές μεταφορές | 1554 | 1580 | 1604 | 1613 | 1616 | 1618 | 1620 | 1606 |
| Σύνολο με αεροπορικές μεταφορές | 1880 | 1918 | 1956 | 1976 | 1988 | 1996 | 2002 | 1991 |
| Κτίρια | 619 | 647 | 675 | 689 | 700 | 709 | 720 | 722 |
| Βιομηχανία | 239 | 240 | 240 | 238 | 238 | 239 | 241 | 243 |
| Είσοδος πρωτογενούς ενέργειας για ηλεκτροπαραγωγή | 985 | 903 | 836 | 853 | 872 | 884 | 911 | 935 |
| Κατανάλωση πρωτογενούς ενέργειας | 2443 | 2385 | 2343 | 2371 | 2392 | 2402 | 2409 | 2411 |
| Σενάριο με πρόσθετα μέτρα | 2023 | 2024 | 2025 | 2026 | 2027 | 2028 | 2029 | 2030 |
| Τελική κατανάλωση ενέργειας ανά τομέα: | ||||||||
| Οδικές μεταφορές | 646 | 639 | 632 | 627 | 618 | 603 | 583 | 559 |
| Αεροπορικές Μεταφορές | 326 | 338 | 351 | 362 | 366 | 368 | 369 | 370 |
| Οικιακός τομέας | 366 | 384 | 399 | 404 | 407 | 407 | 405 | 403 |
| Υπηρεσίες | 253 | 263 | 275 | 282 | 286 | 289 | 296 | 298 |
| Βιομηχανία τσιμέντου | 140 | 139 | 137 | 134 | 130 | 123 | 119 | 112 |
| Υπόλοιπη Βιομηχανία | 99 | 101 | 103 | 104 | 102 | 101 | 100 | 99 |
| Γεωργία | 47 | 48 | 49 | 49 | 48 | 48 | 47 | 47 |
| Σύνολο χωρίς αεροπορικές μεταφορές | 1551 | 1574 | 1594 | 1599 | 1591 | 1571 | 1551 | 1518 |
| Σύνολο με αεροπορικές μεταφορές | 1877 | 1912 | 1946 | 1961 | 1957 | 1938 | 1920 | 1888 |
| Κτίρια | 619 | 647 | 674 | 686 | 693 | 696 | 702 | 701 |
| Βιομηχανία | 239 | 240 | 240 | 238 | 232 | 224 | 219 | 212 |
| Είσοδος πρωτογενούς ενέργειας για ηλεκτροπαραγωγή | 985 | 902 | 857 | 866 | 874 | 879 | 900 | 914 |
| Κατανάλωση πρωτογενούς ενέργειας | 2441 | 2378 | 2353 | 2369 | 2364 | 2341 | 2318 | 2283 |
| Εξοικονόμηση ενέργειας | 2023 | 2024 | 2025 | 2026 | 2027 | 2028 | 2029 | 2030 |
| Εξοικονόμηση στην τελική κατανάλωση ενέργειας ανά τομέα: | ||||||||
| Οδικές μεταφορές | 3 | 6 | 9 | 11 | 12 | 18 | 27 | 33 |
| Αεροπορικές Μεταφορές | 0 | 0 | 0 | 1 | 6 | 10 | 14 | 16 |
| Οικιακός τομέας | 0 | 0 | 1 | 3 | 6 | 9 | 13 | 14 |
| Υπηρεσίες | 0 | 0 | 0 | 0 | 2 | 4 | 6 | 7 |
| Βιομηχανία τσιμέντου | 0 | 0 | 0 | 0 | 5 | 13 | 20 | 28 |
| Υπόλοιπη Βιομηχανία | 0 | 0 | 0 | 0 | 1 | 2 | 2 | 3 |
| Γεωργία | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 1 | 1 | 1 |
| Εξοικονόμηση στην συνολική κατανάλωση ενέργειας χωρίς αεροπορικές μεταφορές | 3 | 6 | 10 | 14 | 25 | 47 | 69 | 88 |
| Εξοικονόμηση στην συνολική κατανάλωση ενέργειας με αεροπορικές μεταφορές | 3 | 6 | 10 | 15 | 31 | 58 | 83 | 104 |
| Εξοικονόμηση στην τελική κατανάλωση ενέργειας στα κτίρια | 0 | 0 | 1 | 3 | 8 | 13 | 19 | 21 |
| Εξοικονόμηση στην τελική κατανάλωση ενέργειας στην Βιομηχανία | 0 | 0 | 0 | 0 | 6 | 15 | 23 | 32 |
| Εξοικονόμηση πρωτογενούς ενέργειας για ηλεκτροπαραγωγή | -1 | 1 | -20 | -13 | -1 | 5 | 11 | 21 |
| Εξοικονόμηση στην κατανάλωση πρωτογενούς ενέργειας | 3 | 7 | -10 | 3 | 28 | 61 | 91 | 127 |
Πίνακας 5.22. Προβλεπόμενη εξέλιξη των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου σύμφωνα με τα ΣΥΜ και ΣΠΜ.
| (kt CO2eq) | 2021 | 2022 | 2023 | 2024 | 2025 | 2026 | 2027 | 2028 | 2029 | 2030 |
| ΣΥΜ | ||||||||||
| ΣΕΔΕ | 4395 | 4161 | 4070 | 3315 | 2891 | 2895 | 2953 | 2992 | 2983 | 3013 |
| εκτός ΣΕΔΕ | 4312 | 4295 | 4184 | 4170 | 4167 | 4147 | 4090 | 4036 | 3963 | 3851 |
| ΣΥΝΟΛΟ | 8707 | 8455 | 8254 | 7485 | 7057 | 7042 | 7043 | 7027 | 6946 | 6864 |
| ΣΠΜ | ||||||||||
| ΣΕΔΕ | 4395 | 4157 | 4068 | 3312 | 2966 | 2927 | 2957 | 2965 | 2922 | 2923 |
| εκτός ΣΕΔΕ | 4312 | 4189 | 4018 | 3999 | 3814 | 3741 | 3663 | 3559 | 3434 | 3281 |
| ΣΥΝΟΛΟ | 8707 | 8346 | 8087 | 7311 | 6781 | 6668 | 6620 | 6524 | 6356 | 6204 |
5.1.5. Εφαρμογή της αρχής της «Ενεργειακής Απόδοσης Κατά Προτεραιότητα» στις προγραμματισμένες πολιτικές και μέτρα
Σύμφωνα με τις οδηγίες που παρέχει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, κατά τον σχεδιασμό των πολιτικών τους για την ενέργεια και το κλίμα, τα κράτη μέλη θα πρέπει να εφαρμόζουν την Αρχή της Ενεργειακής Απόδοσης κατά προτεραιότητα, που σημαίνει ότι θα πρέπει να δίδεται προτεραιότητα σε πολιτικές και μέτρα που μειώνουν την πρωτογενή ή την τελική κατανάλωση ενέργειας και βελτιώνουν την ενεργειακή ασφάλεια, και άλλα μέτρα θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη μόνο αφού οι δράσεις ενεργειακής απόδοσης θεωρούνται ανέφικτες ή πολύ δαπανηρές. Το πακέτο των προγραμματισμένων πολιτικών και μέτρων που προβλέπεται στο ΣΠΜ του Κυπριακού Εθνικού Σχεδίου για την Ενέργεια και το Κλίμα φαίνεται να συνάδει με την αρχή της ενεργειακής απόδοσης κατά προτεραιότητα, για τους ακόλουθους λόγους:
- Ως αποτέλεσμα των μέτρων ενεργειακής απόδοσης, ο ενεργειακός εφοδιασμός της Κύπρου θα είναι χαμηλότερος σε σύγκριση με το ΣΥΜ, όπως εξηγήθηκε στην ενότητα 5.1.3 πιο πάνω. Αυτό σημαίνει ότι η ενεργειακή απόδοση έχει πράγματι προτεραιότητα σε σύγκριση π.χ. με την ισχυρότερη χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.
- Όπως φάνηκε στην ενότητα 5.1.4, οι οικονομικά αποδοτικές πολιτικές και μέτρα που σχετίζονται με την ενεργειακή απόδοση έχουν συμπεριληφθεί στο ΣΠΜ. Αυτές περιλαμβάνουν επιπρόσθετα έργα για ανακαίνιση κατοικιών και τριτογενών κτιρίων και βιομηχανικού εξοπλισμού σε ρυθμό πολύ γρηγορότερο από αυτόν που έχει υλοποιηθεί έως σήμερα, ισχυρή προώθηση των δημόσιων και μη μηχανοκίνητων μεταφορών και μετάβαση σε ηλεκτρικά αυτοκίνητα. Προβλέπεται επίσης συμπαραγωγή ηλεκτρισμού-θερμότητας στη βιομηχανία, που αυξάνει αισθητά την ενεργειακή απόδοση. Τα μέτρα αυτά έχουν αρνητικό ή σχεδόν μηδενικό συνολικό κόστος ζωής και, ως εκ τούτου, είναι οικονομικά αποδοτικά. Δεν συνιστάται η εφαρμογή περαιτέρω μέτρων ενεργειακής απόδοσης, διότι δεν φαίνεται να είναι ρεαλιστικά (π.χ. η ανακαίνιση πολύ περισσότερων κτιρίων έως το 2030 απαιτεί απαγορευτικά υψηλούς οικονομικούς και ανθρώπινους πόρους). Η διαπίστωση αυτή βασίζεται σε δύο μελέτες που χρηματοδοτήθηκαν από την Υπηρεσία Στήριξης των Διαρθρωτικών Μεταρρυθμίσεων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής κατά το πρόσφατο παρελθόν, και τα αποτελέσματα των οποίων αξιοποιήθηκαν στο ΕΣΕΚ της Κύπρου και στην παρούσα ανάλυση Εκτίμησης Επιπτώσεων[3],[4], καθώς και σε πρόσφατες αναλύσεις που διενεργήθηκαν από το Υπουργείο Ενέργειας, Εμπορίου και Βιομηχανίας σε συνεργασία με εξωτερικούς συμβούλους του Ινστιτούτου Κύπρου για τον καθορισμό των μέτρων εξοικονόμησης ενέργειας που περιλήφθηκαν στο ΣΠΜ.
- Είναι ιδιαίτερα σημαντικό να επισημανθεί ότι το ΣΠΜ προβλέπει μέτρα ενεργειακής απόδοσης στις μεταφορές (στροφή προς δημόσιες και μη μηχανοκίνητες μεταφορές και ηλεκτροκίνηση), τα οποία περιλαμβάνουν πολύ σημαντικές επενδύσεις που φθάνουν σε πρωτοφανή επίπεδα για τα δεδομένα του κυπριακού συστήματος μεταφορών. Αυτό υπογραμμίζει πόσο έντονα έχει ληφθεί υπόψη αρχή της ενεργειακής απόδοσης κατά προτεραιότητα.
- Αν προβλέπονταν ακόμα περισσότερα μέτρα περιορισμού της ενεργειακής ζήτησης, όπως οι βελτιώσεις στην ενεργειακή απόδοση, αυτό θα έθετε την Κύπρο σε κίνδυνο να μην εκπληρώσει δύο άλλους κύριους στόχους που σχετίζονται με τον ενεργειακό εφοδιασμό: τον στόχο για τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας και αυτόν για τη μείωση των εκπομπών των τομέων του ΣΕΔΕ – που στην περίπτωση της Κύπρου είναι κυρίως η παραγωγή ηλεκτρισμού.
- Ως αποτέλεσμα των ανωτέρω, τα μέτρα ενεργειακής απόδοσης σε όλες τις τελικές χρήσεις της κυπριακής οικονομίας, όπως προβλέπονται στο ΣΠΜ και στο βαθμό που θα υλοποιηθούν πλήρως, μπορούν να βελτιώσουν σημαντικά την ασφάλεια του ενεργειακού εφοδιασμού της χώρας.
- Η μόνη περαιτέρω πολιτική που αξίζει να εξεταστεί είναι η εφαρμογή μιας πράσινης φορολογικής μεταρρύθμισης που θα περιλαμβάνει την τιμολόγηση του άνθρακα σε τομείς εκτός ΣΕΔΕ της κυπριακής οικονομίας, η οποία θα μπορούσε να εφαρμοστεί σταδιακά ήδη από το 2024 σε επίπεδα που θα καλύπτουν τα επίπεδα φορολόγησης που προβλέπονται από το νέο ΣΕΔΕ που θα τεθεί πανευρωπαϊκά σε ισχύ από το 2027. Μια τέτοια μεταρρύθμιση μπορεί πράγματι να δώσει περαιτέρω ώθηση στην ενεργειακή απόδοση και την υποκατάσταση των υγρών ορυκτών καυσίμων με μορφές ενέργειας χαμηλών ή μηδενικών εκπομπών άνθρακα. Η μεταρρύθμιση αυτή περιλαμβάνεται στο Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας της Κύπρου.
[1] European Commission (2021), EU Reference Scenario 2020 – Energy, transport and GHG emissions – Trends to 2050. doi:10.2833/35750
[2] International Energy Agency (2023), Global Electric Vehicles Outlook 2023. Paris, France. https://www.iea.org/reports/global-ev-outlook-2023
[3] Vougiouklakis Y., Struss B., Zachariadis T. and Michopoulos A. (2017), An energy efficiency strategy for Cyprus up to 2020, 2030 and 2050. Study funded by the European Commission Structural Reform Support Service under grant agreement SRSS/S2016/002 and from the German Federal Ministry of Economy and Energy.
[4] Zachariadis T., Michopoulos A. and Sotiriou C. (2018), Evaluation of the Effectiveness of Possible Climate Change Mitigation Policies and Measures. Final Report submitted to the European Commission’s Structural Reform Support Service under Service Contract No. SRSS/C2017/024.
Τέλος