12 – Παράρτημα 1-ΠΙΝΑΚΑΣ 7-ΠΑΡΟΧΟΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΣΕ ΚΑΤΟΙΚΙΑ ΥΠΟΣΤΗΡΙΖΟΜΕΝΗΣ ΔΙΑΒΙΩΣΗΣ ΑΤΟΜΩΝ ΜΕ ΑΝΑΠΗΡΙΕΣ
| Φύση και σκοπός υπηρεσίας, καθήκοντα και υποχρεώσεις παρόχου. | 1. Ο Πάροχος Προγράμματος Υπηρεσιών σε Κατοικία Υποστηριζόμενης Διαβίωσης παρέχει σε ομάδα, η οποία θα υποδειχθεί από την αρμόδια αρχή, από δύο μέχρι πέντε άτομα με αναπηρίες, μία ή περισσότερες από τις ακόλουθες υπηρεσίες, με σκοπό την υποστήριξη για ανεξάρτητη διαβίωση μέσα στην κοινότητα και αποφυγή της ιδρυματοποίησης και του κοινωνικού τους αποκλεισμού:
1. Αναλυτική αξιολόγηση των εξατομικευμένων αναγκών υποστήριξης στην ανεξάρτητη διαβίωση των ατόμων με αναπηρίες που επιθυμούν να συγκατοικήσουν, στη βάση των δικών τους επιλογών, προτιμήσεων και ενδιαφερόντων. 2. Διαμόρφωση, σε συνεργασία με τα άτομα και πολυθεματική ομάδα ειδικών, εξατομικευμένων πλάνων καθώς και προγράμματος υπηρεσιών υποστήριξης στην ανεξάρτητη διαβίωση, με σκοπό τη μέγιστη δυνατή ασφάλεια, ενδυνάμωση, δημιουργική συγκατοίκηση και κοινωνική ενσωμάτωση των ατόμων. 3. Εργοδότηση των απαιτούμενων υπηρεσιών Συμβούλου Υποστήριξης Λήψης Αποφάσεων, Προσωπικής Βοήθειας και Κατ’ Οίκον Φροντίδας και παροχή των υπηρεσιών στα άτομα με αναπηρίες που καθορίζονται για τις αντίστοιχες υπηρεσίες και παροχές στον παρόντα Νόμο. 4. Εξασφάλιση κατάλληλης κατοικίας για την υγιή, ασφαλή, αξιοπρεπή και άνετη διαβίωση των συγκατοίκων. 5. Υποστήριξη των ατόμων για συμμετοχή σε προγράμματα απασχόλησης, Κέντρα Ημέρας ή άλλες δραστηριότητες ψυχαγωγίας και κοινωνικοποίησης εκτός της κατοικίας. 6. Υποστήριξη των ατόμων για ανάπτυξη και διατήρηση στον μέγιστο βαθμό των δεξιοτήτων και ικανοτήτων τους, ώστε να διαβιούν όσο το δυνατόν πιο αυτόνομα και ενεργά μέσα στην κοινότητα. 7. Παρακολούθηση της πορείας του προγράμματος υποστήριξης στην ανεξάρτητη διαβίωση και συνεργασία με όλους τους επαγγελματίες για την μέγιστη δυνατή κοινωνική ενσωμάτωση των ατόμων με αναπηρίες:
Νοείται ότι σε εξαιρετικές περιπτώσεις επικινδυνότητας συγκατοίκησης ατόμου με άλλα άτομα δύναται να διαμορφώνεται ατομικό πρόγραμμα υπηρεσιών υποστηριζόμενης διαβίωσης.
|
| Δικαιούχοι. | 2. Δικαιούχοι υπηρεσιών Παρόχου Προγράμματος σε Κατοικία Υποστηριζόμενης Διαβίωσης είναι ενήλικα άτομα, ηλικίας κατά την αίτηση τους κάτω των 65 χρόνων, με νοητική αναπηρία ή και αναπηρία λόγω διαταραχών αυτιστικού φάσματος, που αντιμετωπίζουν σοβαρό κίνδυνο ιδρυματοποίησης και που, λόγω της αναπηρίας τους, δεν μπορούν να αυτοεξυπηρετηθούν στις βασικές δραστηριότητες διαβίωσης τους, δεν μπορούν να διαβιώσουν αυτόνομα χωρίς την κατάλληλη υποστήριξη, δεν έχουν επαρκές υποστηρικτικό περιβάλλον (οικογενειακό, εργασιακό, οικονομικό κ.α.) και έχουν ανάγκη και επιθυμούν εξειδικευμένες υπηρεσίες υποστήριξης της ανεξάρτητης διαβίωσης τους σε κατοικίες μέσα στην κοινότητα, οικογενειακού τύπου, μικρού μεγέθους με αριθμό συγκατοίκων μέχρι πέντε άτομα με αναπηρίες το μέγιστο, ώστε να διαβιούν ενσωματωμένα μέσα στην κοινότητα με ασφάλεια, αξιοπρέπεια, ποιότητα ζωής, ανάπτυξη δεξιοτήτων και μέγιστη αυτονομία:
Νοείται ότι άτομα με σοβαρές διαταραχές συμπεριφοράς (π.χ. τάσεις φυγής, τάσεις αυτοκαταστροφής, επιθετική συμπεριφορά, επικινδυνότητα προς τον εαυτό τους ή προς άλλους) ενδέχεται να μην είναι δυνατό να ενταχθούν σε κατοικίες υποστηριζόμενης διαβίωσης αν δεν κριθεί ασφαλής η ένταξη τους σε τέτοια κατοικία/πρόγραμμα:
Νοείται περαιτέρω ότι η ένταξη δικαιούχων σε κατοικίες υποστηριζόμενης διαβίωσης καθίσταται δυνατή ανάλογα με τις διαθέσιμες κατοικίες/προγράμματα και ανάλογα με τους διαθέσιμους παρόχους για τη λειτουργία κατοικιών/προγραμμάτων:
Νοείται έτι περαιτέρω ότι κανένα άτομο με αναπηρία δεν υποχρεώνεται να ενταχθεί σε συγκεκριμένη κατοικία/πρόγραμμα υποστηριζόμενης διαβίωσης αν το ίδιο δεν το επιθυμεί.
|
| Διαβάθμιση υπηρεσιών. | 3. Η Υποστηριζόμενη Διαβίωση σε καμία περίπτωση δεν θεωρείται κλειστή περίθαλψη ή νοσηλεία αλλά έχει ως στόχο την παροχή της δια βίου διαμονής σε κατοικία με την κατάλληλη υποστήριξη. Οι υπηρεσίες Παρόχου Προγράμματος σε Κατοικία Υποστηριζόμενης Διαβίωσης δύνανται να παρέχονται, ανάλογα με τις εξατομικευμένες ανάγκες των συγκατοίκων με αναπηρίες, όπως θα πιστοποιήσει η αρμόδια αρχή, με διαβάθμιση ως ακολούθως:
(α) Kατοικίες/προγράμματα ημιαυτόνομης υποστηριζόμενης διαβίωσης. (β) Kατοικίες/προγράμματα υποστηριζόμενης διαβίωσης. (γ) Kατοικίες/προγράμματα ενισχυμένης υποστηριζόμενης διαβίωσης.
|
| Επιχορήγηση υπηρεσιών. | 4. Το κόστος επιχορήγησης από την αρμόδια αρχή καθορίζεται ανάλογα με τις υπηρεσίες και παροχές ανεξάρτητης διαβίωσης που δικαιούται το άτομο με αναπηρία σύμφωνα με τον παρόντα νόμο συν αμοιβή του παρόχου ανάλογα με το επίπεδο διαβάθμισης υπηρεσιών (α), (β) και (γ) που καθορίζονται στην παράγραφο 3 πιο πάνω και στη βάση συμφωνίας ανάθεσης ή δημόσιας σύμβασης μεταξύ της αρμόδιας αρχής και του Παρόχου Προγράμματος Υπηρεσιών Υποστηριζόμενης Διαβίωσης:
Νοείται ότι δικαιούχοι που εντάσσονται σε προγράμματα υποστηριζόμενης διαβίωσης, δεν θα δικαιούνται κρατικά χρηματικά βοηθήματα που καλύπτουν τις ίδιες ανάγκες.
|
| Απαιτούμενα προσόντα παρόχων. | 5. Κάθε φυσικό πρόσωπο που παρέχει υπηρεσίες σε πρόγραμμα υποστηριζόμενης διαβίωσης είτε ως Σύμβουλος Υποστήριξης Λήψης Αποφάσεων, είτε ως Κοινωνικός Συνοδός/Βοηθός είτε ως Προσωπικός Βοηθός/Φροντιστής θα πρέπει να κατέχει τα απαιτούμενα προσόντα που καθορίζει ο παρόντας Νόμος για κάθε ένα από τους εν λόγω αδειούχους παρόχους υπηρεσιών ανεξάρτητης διαβίωσης.
|
| Άλλοι όροι και προϋποθέσεις. | 6. Για την παροχή υπηρεσιών Παρόχου Προγράμματος Υπηρεσιών σε Κατοικία Υποστηριζόμενης Διαβίωσης ισχύουν οι ακόλουθοι όροι και προϋποθέσεις:
(α) Με επιφύλαξη των διατάξεων του εδαφίου (21) του άρθρου 5 του παρόντος Νόμου, κάθε πάροχος ως φυσικό πρόσωπο θα εργοδοτείται από νομικό πρόσωπο – πάροχο με το οποίο η αρμόδια αρχή θα συνάψει ειδική συμφωνία για τον σκοπό αυτό.
(β) Ο πάροχος δεν λαμβάνει οποιαδήποτε μορφή αμοιβής, χρηματική ή άλλη από το άτομο με αναπηρία στο οποίο παρέχει τις υπηρεσίες.
(γ) O δικαιούχος υπηρεσιών θα παραλαμβάνει από την αρμόδια αρχή την απόφαση Παροχής Υπηρεσιών και θα έχει πρόσβαση στο Μητρώο Αδειούχων Παρόχων Υπηρεσιών για να επιλέξει τον Πάροχο Προγράμματος Υπηρεσιών σε Κατοικία Υποστηριζόμενης Διαβίωσης του.
(δ) Με επιφύλαξη των διατάξεων του εδαφίου (21) του άρθρου 5 του παρόντος Νόμου, η αμοιβή για τις παρεχόμενες υπηρεσίες θα καταβάλλεται από την αρμόδια αρχή στο νομικό πρόσωπο – πάροχο με βάση τα πιστοποιητικά και άλλα αποδεικτικά στοιχεία που η αρμόδια αρχή δύναται να ζητά. |
Τέλος
Σε συνέχεια των προηγούμενων σχολίων της ΚΥ.Σ.Ο.Α επαναλαμβάνουμε με έμφαση, ότι η ακόλουθη επιφύλαξη του άρθρου 2 του Παραρτήματος 1-ΠΙΝΑΚΑΣ 7-ΠΑΡΟΧΟΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΣΕ ΚΑΤΟΙΚΙΑ ΥΠΟΣΤΗΡΙΖΟΜΕΝΗΣ ΔΙΑΒΙΩΣΗΣ ΑΤΟΜΩΝ ΜΕ ΑΝΑΠΗΡΙΕΣ που αναφέρει «Νοείται ότι άτομα με σοβαρές διαταραχές συμπεριφοράς (π.χ. τάσεις φυγής, τάσεις αυτοκαταστροφής, επιθετική συμπεριφορά, επικινδυνότητα προς τον εαυτό τους ή προς άλλους) ενδέχεται να μην είναι δυνατό να ενταχθούν σε κατοικίες υποστηριζόμενης διαβίωσης αν δεν κριθεί ασφαλής η ένταξη τους σε τέτοια κατοικία/πρόγραμμα», ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΔΙΑΓΡΑΦΕΙ ΚΑΘΩΣ ΑΦΗΝΕΙ ΑΚΑΛΥΠΤΑ ΤΑ ΠΙΟ ΒΕΒΑΡΗΜΕΝΑ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ ΤΑ ΟΠΟΙΑ ΟΥΤΕ ΚΑΙ ΕΧΟΥΝ ΑΛΛΟΥ ΚΑΠΟΙΑ ΕΠΙΛΟΓΗ ΓΙΑ ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΗ ΥΠΟΣΤΗΡΙΖΩΜΕΝΗ ΔΙΑΒΙΩΣΗ ΕΝΤΟΣ ΤΗΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ ΤΟΥΣ. Επίσης τα προγράμματα ακριβώς για αυτά τα περιστατικά πρέπει να είναι πολύ πιο προσεγμένα και εξειδικευμένα, στελεχωμένα από προσωπικό που θα είναι εξειδικευμένο και θα αμείβεται κατάλληλα για να μην αποχωρεί. Η σταθερότητα σε θετικό προσαρμοσμένο περιβάλλον βάσει ιδιαιτεροτήτων και το εξειδικευμένο προσωπικό είναι το παν στην διαχείριση.
ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΦΥΣΙΟΘΕΡΑΠΕΥΤΩΝ
ΥΠΟΜΝΗΜΑ ΣΧΟΛΙΩΝ ΕΠΙ ΤΟΥ ΝΟΜΟΣΧΕΔΙΟΥ
Παράρτημα 1 (Άρθρο 4) – Πίνακας 7
Πάροχος Προγράμματος Υπηρεσιών σε Κατοικία Υποστηριζόμενης Διαβίωσης Ατόμων με Αναπηρίες
Πρόταση Τροποποίησης
Να προστεθεί στο προοίμιο της παραγράφου 1 η φράση: «με ενεργή συμμετοχή του ατόμου στις αποφάσεις που το αφορούν», και να ενισχυθεί αναλόγως η διατύπωση των σημείων 1, 2 και 7, ώστε να αποτυπώνεται η συνεργασία της πολυθεματικής ομάδας και η εφαρμογή τεκμηριωμένων πρακτικών.
Προτεινόμενη Αναδιατύπωση
1. Ο Πάροχος Προγράμματος Υπηρεσιών σε Κατοικία Υποστηριζόμενης Διαβίωσης παρέχει, σε ομάδα που θα υποδειχθεί από την αρμόδια αρχή, από δύο μέχρι πέντε άτομα με αναπηρίες, μία ή περισσότερες από τις ακόλουθες υπηρεσίες, με σκοπό την υποστήριξη για ανεξάρτητη διαβίωση μέσα στην κοινότητα και την αποφυγή της ιδρυματοποίησης και του κοινωνικού αποκλεισμού, με ενεργή συμμετοχή του ατόμου στις αποφάσεις που το αφορούν.
2. Αναλυτική αναγνώριση και τεκμηρίωση των εξατομικευμένων αναγκών υποστήριξης για ανεξάρτητη διαβίωση, στη βάση των επιλογών, προτιμήσεων και ενδιαφερόντων του ατόμου, μέσα από συνεργασία πολυθεματικής ομάδας επαγγελματιών (όπως εργοθεραπευτών, κοινωνικών λειτουργών, ψυχολόγων, φυσιοθεραπευτών ή άλλων συναφών επαγγελματιών, ανάλογα με τις ανάγκες κάθε ατόμου).
3. Διαμόρφωση εξατομικευμένων πλάνων και προγραμμάτων υποστήριξης, σε συνεργασία με το άτομο και την πολυθεματική ομάδα, με σκοπό τη μέγιστη δυνατή ασφάλεια, ενδυνάμωση, δημιουργική συγκατοίκηση και κοινωνική ένταξη.
4. Εργοδότηση των απαιτούμενων υπηρεσιών Συμβούλου Υποστήριξης Λήψης Αποφάσεων, Προσωπικής Βοήθειας και Κατ’ Οίκον Φροντίδας, και παροχή των υπηρεσιών αυτών στα άτομα με αναπηρίες, όπως καθορίζονται για τις αντίστοιχες υπηρεσίες και παροχές στον παρόντα Νόμο.
5. Εξασφάλιση κατάλληλης κατοικίας για την υγιή, ασφαλή, αξιοπρεπή και άνετη διαβίωση των συγκατοίκων.
6. Υποστήριξη των ατόμων για συμμετοχή σε προγράμματα απασχόλησης, Κέντρα Ημέρας ή άλλες δραστηριότητες ψυχαγωγίας και κοινωνικοποίησης εκτός της κατοικίας.
7. Υποστήριξη των ατόμων για ανάπτυξη και διατήρηση, στον μέγιστο δυνατό βαθμό, των δεξιοτήτων και ικανοτήτων τους, ώστε να διαβιούν όσο το δυνατόν πιο αυτόνομα και ενεργά μέσα στην κοινότητα.
8. Παρακολούθηση και ανασκόπηση της πορείας του προγράμματος, σε συνεργασία με όλους τους εμπλεκόμενους επαγγελματίες, μέσα από τακτική αξιολόγηση από την πολυθεματική ομάδα, με σκοπό τη μέγιστη δυνατή κοινωνική ενσωμάτωση των ατόμων με αναπηρίες.
Επεξήγηση Λόγων που Επιβάλλουν την Τροποποίηση
• Εναρμονίζεται με τα άρθρα 3, 19 και 26 της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρίες (CRPD), τα οποία κατοχυρώνουν το δικαίωμα στην ανεξάρτητη διαβίωση, την κοινωνική ένταξη και την πρόσβαση σε υπηρεσίες αποκατάστασης.
• Ευθυγραμμίζεται με την Ευρωπαϊκή Στρατηγική για τη Φροντίδα (European Care Strategy, 2022) και το Πλαίσιο Κοινοτικής Αποκατάστασης του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (WHO Community-Based Rehabilitation Framework).
• Προωθεί την ολιστική και τεκμηριωμένη υποστήριξη μέσα στην κοινότητα, ενισχύοντας την αυτονομία και την κοινωνική ένταξη, χωρίς πρόσθετη οικονομική επιβάρυνση.
Παράρτημα 1 – Πίνακες
Προτεινόμενη Τροποποίηση:
Προσθήκη αναγκαίας επιφύλαξης ώστε οι Υπηρεσίες Ανεξάρτητης Διαβίωσης που θα παρέχονται βάσει του Νόμου να συνάδουν και να αποτελούν απόρροια της αξιολόγησης και θεραπευτικής παρέμβασης, όπως αυτή διαμορφώνεται από τους επαγγελματίες υγείας και αποκατάστασης που παρέχουν υπηρεσίες προς το άτομο με αναπηρία.
Προτεινόμενη Επιφύλαξη
«Νοείται ότι η παροχή υπηρεσιών Πάροχος Προγράμματος Υπηρεσιών σε Κατοικία Υποστηριζόμενης Διαβίωσης Ατόμων με Αναπηρίες δεν περιλαμβάνει οποιαδήποτε διάγνωση, αξιολόγηση ή θεραπευτική παρέμβαση και αποκατάσταση που παρέχουν εγγεγραμμένοι επαγγελματίες υγείας όπως ιατροί, νοσηλευτές, εργοθεραπευτές, φυσιοθεραπευτές και λογοπαθολόγοι. Η παροχή υπηρεσιών Πάροχος Προγράμματος Υπηρεσιών σε Κατοικία Υποστηριζόμενης Διαβίωσης Ατόμων με Αναπηρίες θα πρέπει να συνάδει και να αποτελεί απόρροια της αξιολόγησης και θεραπευτικής παρέμβασης όπως αυτή διαμορφώνεται από τους επαγγελματίες υγείας και αποκατάστασης που παρέχουν υπηρεσίες προς το άτομο με αναπηρία. Όπου απαιτείται εξειδικευμένη εκτίμηση λειτουργικότητας ή σχεδιασμός αποκατάστασης το άτομο με αναπηρία λαμβάνει υπηρεσίες από αρμόδιους επαγγελματίες υγείας και αποκατάστασης που κατέχουν άδεια ασκήσεως επαγγέλματος για παροχή τέτοιων υπηρεσιών σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία.»
Επεξήγηση Λόγων που Επιβάλλουν την Τροποποίηση
Πρέπει να διασφαλιστεί ότι οι υπηρεσίες που προβλέπονται στο νομοσχέδιο συνάδουν με την αξιολόγηση και τη θεραπεία που παρέχεται στα άτομα με αναπηρία από τους αδειοδοτημένους και εγγεγραμμένους επαγγελματίες υγείας. Η προτεινόμενη τροποποίηση διασφαλίζει τη συνέχεια της φροντίδας και την ολιστική υποστήριξη του ατόμου, ενισχύοντας την ποιότητα και ασφάλεια των παρεχόμενων υπηρεσιών ανεξάρτητης διαβίωσης, σύμφωνα πάντοτε με τις επιθυμίες του ατόμου με αναπηρία.
Τροποποίηση του άρθρου 2 ώστε να περιλαμβάνονται στους δικαιούχους και τα άτομα άνω των 65 ετών.
Παράρτημα 1 (Άρθρο 4) – Πίνακας 7
Πάροχος Προγράμματος Υπηρεσιών σε Κατοικία Υποστηριζόμενης Διαβίωσης Ατόμων με Αναπηρίες
Πρόταση Τροποποίησης
Να προστεθεί στο προοίμιο της παραγράφου 1 η φράση:
« με ενεργή συμμετοχή του ατόμου στις αποφάσεις που το αφορούν»,
και να ενισχυθεί αναλόγως η διατύπωση των σημείων 1, 2 και 7, ώστε να αποτυπώνεται η συνεργασία πολυθεματικής ομάδας και η εφαρμογή τεκμηριωμένων πρακτικών.
Προτεινόμενη Αναδιατύπωση
1.Ο Πάροχος Προγράμματος Υπηρεσιών σε Κατοικία Υποστηριζόμενης Διαβίωσης παρέχει, σε ομάδα που θα υποδειχθεί από την αρμόδια αρχή, από δύο μέχρι πέντε άτομα με αναπηρίες, μία ή περισσότερες από τις ακόλουθες υπηρεσίες, με σκοπό την υποστήριξη για ανεξάρτητη διαβίωση μέσα στην κοινότητα και την αποφυγή της ιδρυματοποίησης και του κοινωνικού αποκλεισμού, « με ενεργή συμμετοχή του ατόμου στις αποφάσεις που το αφορούν».
1. «Αναλυτική αναγνώριση και τεκμηρίωση» των εξατομικευμένων αναγκών υποστήριξης για ανεξάρτητη διαβίωση, στη βάση των επιλογών, προτιμήσεων και ενδιαφερόντων του ατόμου, «μέσα από συνεργασία πολυθεματικής ομάδας επαγγελματιών» (όπως εργοθεραπευτών, κοινωνικών λειτουργών, ψυχολόγων, φυσιοθεραπευτών ή άλλων συναφών επαγγελματιών, ανάλογα με τις ανάγκες κάθε ατόμου).
2. «Διαμόρφωση εξατομικευμένων πλάνων και προγραμμάτων υποστήριξης», σε συνεργασία με τα άτομα και την πολυθεματική ομάδα, με σκοπό τη μέγιστη δυνατή ασφάλεια, ενδυνάμωση, δημιουργική συγκατοίκηση και κοινωνική ένταξη.
3. Εργοδότηση των απαιτούμενων υπηρεσιών Συμβούλου Υποστήριξης Λήψης Αποφάσεων, Προσωπικής Βοήθειας και Κατ’ Οίκον Φροντίδας και παροχή των υπηρεσιών στα άτομα με αναπηρίες που καθορίζονται για τις αντίστοιχες υπηρεσίες και παροχές στον παρόντα Νόμο.
4. Εξασφάλιση κατάλληλης κατοικίας για την υγιή, ασφαλή, αξιοπρεπή και άνετη διαβίωση των συγκατοίκων.
5. Υποστήριξη των ατόμων για συμμετοχή σε προγράμματα απασχόλησης, Κέντρα Ημέρας ή άλλες δραστηριότητες ψυχαγωγίας και κοινωνικοποίησης εκτός της κατοικίας.
6. Υποστήριξη των ατόμων για ανάπτυξη και διατήρηση στον μέγιστο βαθμό των δεξιοτήτων και ικανοτήτων τους, ώστε να διαβιούν όσο το δυνατόν πιο αυτόνομα και ενεργά μέσα στην κοινότητα.
7. Παρακολούθηση και ανασκόπηση της πορείας του προγράμματος σε συνεργασία με όλους τους εμπλεκόμενους επαγγελματίες, «σε τακτή αξιολόγηση από την πολυθεματική ομάδα, για τη μέγιστη δυνατή κοινωνική ενσωμάτωση των ατόμων με αναπηρίες.»
Επεξήγηση Λόγων που επιβάλλουν την τροποποίηση
• Εναρμονίζεται με τα άρθρα 3, 19 και 26 της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρίες (CRPD), που κατοχυρώνουν το δικαίωμα στην ανεξάρτητη διαβίωση, στην κοινωνική ένταξη και στην πρόσβαση σε υπηρεσίες αποκατάστασης.
• Ευθυγραμμίζεται με την Ευρωπαϊκή Στρατηγική για τη Φροντίδα (European Care Strategy, 2022) και το Πλαίσιο Κοινοτικής Αποκατάστασης του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (WHO Community-Based Rehabilitation Framework), τα οποία προάγουν τη διεπιστημονική συνεργασία και τη συμμετοχή του ατόμου στις αποφάσεις που το αφορούν.
• Προωθεί την ολιστική και τεκμηριωμένη υποστήριξη μέσα στην κοινότητα, ενισχύοντας την αυτονομία και την κοινωνική ένταξη, χωρίς να συνεπάγεται πρόσθετη οικονομική επιβάρυνση.
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 1 – ΠΙΝΑΚΕΣ
Προτεινόμενη Τροποποίηση
(α) απάλειψη από τους Πίνακες του Παραρτήματος 1 όλων των αναφορών που
συνιστούν άσκηση εργοθεραπείας
(β) προσθήκη αναγκαίας επιφύλαξης ώστε οι Υπηρεσίες Ανεξάρτητης Διαβίωσης
που θα παρέχονται βάσει του Νόμου να συνάδουν και να αποτελούν απόρροια της
αξιολόγησης και θεραπευτικής παρέμβασης όπως αυτή διαμορφώνεται από τους
επαγγελματίες υγείας και αποκατάστασης που παρέχουν υπηρεσίες προς το άτομο
με αναπηρία.
Παρατίθεται η προτεινόμενη επιφύλαξη προς συμπερίληψη στους Πίνακες του
Παραρτήματος 1:
«Νοείται ότι η παροχή υπηρεσιών Πάροχος Προγράμματος Υπηρεσιών σε Κατοικία Υποστηριζόμενης Διαβίωσης Ατόμων με Αναπηρίες δεν περιλαμβάνει οποιαδήποτε διάγνωση, αξιολόγηση ή θεραπευτική παρέμβαση και αποκατάσταση που παρέχουν εγγεγραμμένοι επαγγελματίες υγείας όπως ιατροί, νοσηλευτές, εργοθεραπευτές, φυσιοθεραπευτές και λογοπαθολόγοι. Η παροχή υπηρεσιών Πάροχος Προγράμματος Υπηρεσιών σε Κατοικία Υποστηριζόμενης Διαβίωσης Ατόμων με Αναπηρίες θα πρέπει να συνάδει και να αποτελεί απόρροια της αξιολόγησης και θεραπευτικής παρέμβασης όπως αυτή διαμορφώνεται από τους επαγγελματίες υγείας και αποκατάστασης που παρέχουν υπηρεσίες προς το άτομο με αναπηρία. Όπου απαιτείται εξειδικευμένη εκτίμηση λειτουργικότητας ή σχεδιασμός αποκατάστασης το άτομο με αναπηρία λαμβάνει υπηρεσίες από αρμόδιους επαγγελματίες υγείας και αποκατάστασης που κατέχουν άδεια ασκήσεως επαγγέλματος για παροχή τέτοιων υπηρεσιών σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία.»
Επεξήγηση Λόγων που επιβάλλουν την τροποποίηση
Με δεδομένες τις ισχύουσες νομοθετικές επιταγές / απαγορεύσεις που
περιλαμβάνονται στους περί Εγγραφής Επαγγελματιών Εργοθεραπευτών Νόμους
του 2006 και 2014 (ο Ν. 34(Ι)/2006) βάσει του οποίου απαγορεύεται ρητώς η άσκηση
εργοθεραπείας από οποιοδήποτε πρόσωπο που δεν είναι εγγεγραμμένος
επαγγελματίας εργοθεραπευτής και κατέχει άδεια ασκήσεως επαγγέλματος,
επιβάλλεται η απάλειψη όλων των δραστηριοτήτων που συνιστούν άσκηση
εργοθεραπείας και για την άσκηση των οποίων απαιτείται ειδική αδειοδότηση βάσει
Νόμου.
Παράλληλα θα πρέπει να διασφαλιστεί ότι οι υπηρεσίες προβλέπονται στο
νομοσχέδιο θα συνάδουν με την αξιολόγηση και θεραπεία που παρέχεται στα άτομα
με αναπηρία από τους αδειοδοτημένους και εγγεγραμμένους επαγγελματίες υγείας
που παρέχουν θεραπεία στο άτομο με αναπηρία. Η προτεινόμενη τροποποίηση
διασφαλίζει τη συνέχεια της φροντίδας και της ολιστικής υποστήριξης του ατόμου
ενώ παράλληλα ενισχύει την ποιότητα και ασφάλεια των παρεχόμενων υπηρεσιών
ανεξάρτητης διαβίωσης σύμφωνα πάντοτε με τις επιθυμίες του ατόμου με αναπηρία.
ΠΑΡΟΧΟΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΣΕ ΚΑΤΟΙΚΙΑ ΥΠΟΣΤΗΡΙΖΟΜΕΝΗΣ ΔΙΑΒΙΩΣΗΣ
ΑΤΟΜΩΝ ΜΕ ΑΝΑΠΗΡΙΕΣ
Φύση και σκοπός, καθήκοντα και υποχρεώσεις παρόχου.
Γίνεται εισήγηση όπως τα σημεία για τα καθήκοντα και ευθύνες του παρόχου διαμορφωθούν ως ακολούθως:
1.Ο Πάροχος Προγράμματος Υπηρεσιών σε Κατοικία Υποστηριζόμενης Διαβίωσης παρέχει, σε ομάδα μέχρι πέντε ατόμων με αναπηρίες, η οποία υποδεικνύεται από την αρμόδια αρχή, εξειδικευμένες, συντονισμένες και εξατομικευμένες υπηρεσίες υποστήριξης, λαμβάνοντας υπόψη το φύλο, την ηλικία, την πολιτισμική ταυτότητα και τις ιδιαίτερες ανάγκες κάθε ατόμου, με σκοπό την ενδυνάμωση, την ανεξάρτητη και αξιοπρεπή διαβίωση στην κοινότητα, και την αποτροπή της ιδρυματοποίησης ή του κοινωνικού αποκλεισμού.» Η παράγραφος αναδιατυπώνεται για σαφήνεια, συμμετοχικότητα και σύγχρονη ορολογία. Ενσωματώνει την αρχή της ανεξάρτητης διαβίωσης (άρθρο 19 CRPD), την προσβασιμότητα στην κοινότητα (άρθρο 28) και τις προϋποθέσεις εξατομικευμένης στήριξης του άρθρου 5(17) του Τελικού Νόμου. Προστίθεται η δυνατότητα εξατομικευμένου προγράμματος με έγκριση αρμόδιας αρχής.
Συμμόρφωση με άρθρα 6 & 7 CRPD (γυναίκες & παιδιά με αναπηρία) και άρθρο 3Α(2)(β) Νόμου.
Γίνεται εισήγηση όπως το σημείο 2 διαμορφωθεί ως ακολούθως:
2.Δικαιούχοι υπηρεσιών Παρόχου Προγράμματος σε Κατοικία Υποστηριζόμενης Διαβίωσης είναι ενήλικα άτομα με αναπηρίες που επιθυμούν και επιλέγουν να διαβιούν με υποστήριξη μέσα στην κοινότητα, και τα οποία:
– αντιμετωπίζουν αυξημένο κίνδυνο ιδρυματοποίησης ή κοινωνικού αποκλεισμού·
– δεν μπορούν να αυτοεξυπηρετηθούν πλήρως ή να διαβιώσουν αυτόνομα χωρίς κατάλληλη υποστήριξη·
– δεν διαθέτουν επαρκές υποστηρικτικό περιβάλλον (οικογενειακό, κοινωνικό ή οικονομικό)·
– έχουν ανάγκη και επιθυμία για εξειδικευμένες υπηρεσίες υποστήριξης ανεξάρτητης διαβίωσης σε κατοικίες μικρού μεγέθους, οικογενειακού τύπου, με αριθμό συγκατοίκων έως πέντε (5) άτομα, ώστε να διαβιούν ενταγμένα στην κοινότητα με ασφάλεια, αξιοπρέπεια, ποιότητα ζωής και μέγιστη δυνατή αυτονομία με πλήρη διασφάλιση της προστασίας προσωπικών δεδομένων και του απορρήτου της ιδιωτικής ζωής των συγκατοίκων.
Γίνεται εισήγηση για την προσθήκη της ακόλουθης επιφύλαξης:
«Νοείται περαιτέρω ότι κανένα άτομο με αναπηρία δεν δύναται να υποχρεωθεί σε συμμετοχή σε συγκεκριμένο πρόγραμμα ή κατοικία, εφόσον δεν το επιλέγει ελεύθερα.»
Ενισχύεται το δικαίωμα επιλογής, συμμετοχής και αυτοδιάθεσης (άρθρο 19 CRPD). Καταργούνται περιορισμοί ηλικίας για να αποτραπεί διακριτική μεταχείριση (άρθρο 5 CRPD).
Εισάγεται εξατομικευμένο σχέδιο στήριξης και προτεραιότητα για άτομα σε κίνδυνο ιδρυματοποίησης, με ρύθμιση ασφαλούς συγκατοίκησης. Συνολική εναρμόνιση με τα άρθρα 5(16)-(17) του Τελικού Νόμου.
Πίνακας 7 – Πάροχος Προγράμματος Υπηρεσιών σε Κατοικία Υποστηριζόμενης Διαβίωσης
Σημεία μερικής/οριακής συμβατότητας ή κινδύνου:
Άρθρο 19/5: αποκλεισμοί λόγω «σοβαρών διαταραχών συμπεριφοράς» χωρίς επαρκείς εγγυήσεις υποστήριξης.
Ηλικιακό όριο <65 ετών – πιθανός αποκλεισμός.
Κενά/Μη συμβατά σημεία (ελλείψεις άρθρων):
Άρθρο 19: μη ρητή διαδικασία επιλογής συγκατοίκων/κατοικίας & δικαίωμα αλλαγής.
Άρθρο 16: απουσία ανεξάρτητων επιθεωρήσεων/μηχανισμού καταγγελιών.
Άρθρο 9: έλλειψη προτύπων καθολικής προσβασιμότητας κατοικιών.
Στοχευμένες προτάσεις βελτίωσης/τροπολογίες:
1. Δικαίωμα επιλογής/αλλαγής συγκατοίκων και κατοικίας με διαδικασία προσφυγής.
2. Ελάχιστα πρότυπα καθολικής προσβασιμότητας και τεχνολογιών υποστήριξης.
3. Ανεξάρτητες επιθεωρήσεις και μηχανισμός προστασίας από κακομεταχείριση.
4. Επανεξέταση ηλικιακού ορίου· συνέχιση υποστήριξης μετά τα 65 βάσει αναγκών.
Αθρο 3. Υποστηριζόμενη διαβίωση εχει γίνει υδριματοποίηση και η ανεξάρτητη διαβίωση εχει χαθεί με την νέα νομοθεσία.
Που ειναι η ελεύθερη επιλογή του ατόμου για να μπορεί να διαλέξει την υποστηριζόμενη ή την ανεξάρτητη διαβίωση που δεν υπάρχει πλεον.
Ποίος φορέας θα ελέγχει αυτές τις δομες; με ποια συχνότητα;
Απουσιάζουν εναλλακτικές επιλογές για ένα ΑΜΕΑ! Μόνη επιλογή με βαση το νομοσχεδιο είναι η ιδρυματοποίηση
Οι πιο κάτω σημειώσεις δεν αναφέρονται σε προηγούμενα σχόλια:
• Σχέδιο κρίσεων 24/7 (γραμμή άμεσης ανταπόκρισης, πρωτόκολλα αποκλιμάκωσης) και φορητότητα υποστήριξης όταν ο δικαιούχος αλλάζει στέγη/πάροχο (η φορητότητα είχε θιγεί, αλλά όχι ως οργανωμένο σχέδιο κρίσεων).
• Ρητή απαγόρευση περιοριστικών πρακτικών (π.χ. απομόνωση/κατακράτηση) με εξαίρεση μόνο όπου προβλέπεται από τον νόμο και με άμεση αναφορά/εποπτεία.
• Εφεδρικό προσωπικό (back-up) για απουσίες και SLA χρόνου απόκρισης σε επείγοντα.
• Συγκεκριμένη περιοδικότητα αναθεώρησης έντασης στήριξης (τριμηνιαία).
• Όριο ≤4 συγκατοίκων (έως 5 μόνο με τεκμηρίωση και συναίνεση όλων) — πιο αυστηρό από το γενικό «μικρές μονάδες» που είχε αναφερθεί.
• Δομή χρηματοδότησης δύο «κουμπαράδων» σε ατομικό, φορητό προϋπολογισμό: (i) στέγαση/ενοίκιο, (ii) ώρες υποστήριξης (η διάκριση αυτή, ως ρητή αρχιτεκτονική χρηματοδότησης, δεν είχε διατυπωθεί).
• Σύνδεση αμοιβών παρόχων με αποτελέσματα (outcomes-based payments/KPI), όχι μόνο με ώρες/βαθμίδες.
• Αναλυτικό υποχρεωτικό πρόγραμμα εκπαίδευσης προσωπικού (CRPD & supported decision-making, Positive Behaviour Support, επικοινωνία χωρίς ομιλία/νευροποικιλότητα, GDPR, πρόληψη/αναφορά κακοποίησης, Υ&Α, καθολικός σχεδιασμός).
• Ελάχιστες τεχνικές προδιαγραφές κατοικίας με αναφορά σε EN 17161 (προσβασιμότητα υπηρεσιών) και WCAG (ψηφιακή προσβασιμότητα).
• Ρητές εγγυήσεις μισθωτή: προστασία από αυθαίρετη έξωση και διαδικασία ένστασης ειδικά για ζητήματα κατοικίας.
• Συγκεκριμένοι KPI/δείκτες ποιότητας (συμμετοχή στην κοινότητα, επίτευξη ατομικών στόχων, επεισόδια κρίσης/νοσηλείες, ικανοποίηση, αναλογία προσωπικού) με τριμηνιαία παρακολούθηση.
• Ρήτρα whistleblowing και απαγόρευση αντιποίνων (η γενική προστασία δεδομένων/παραπόνων είχε αναφερθεί, αλλά όχι ρητή πρόβλεψη για προστασία καταγγελλόντων).
ΣΕ ΣΧΕΣΗ ΜΕ ΤΟΝ “Πίνακας Α Επίδομα Προσωπικής Βοήθειας και Κατ’ Οίκον Φροντίδας ανά τύπο αναπηρίας δικαιούχων, διαβάθμιση ποσού και χρονολογία (Παράρτημα 3, Πίνακας 1)”
Η ΚΥΣΟΑ εισηγείται επιπρόσθετα τα ακόλουθα:
ΕΙΣΗΓΟΥΜΑΣΤΕ ΝΑ ΠΡΟΣΤΕΘΟΥΝ ΑΚΟΜΑ 2 ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΩΣ ΕΞΗΣ:
– Παιδιά με βεβαρημένα χαρακτηριστικά Διαταραχής Αυτιστικού Φάσματος (διακύμανση ανά φροντιστή βάσει εξατομικευμένων αναγκών, έως 3 φροντιστές ανά άτομο), εισήγηση για διακύμανση από 1200 έως 1400 ανά φροντιστή.
– Ενήλικες με βεβαρημένα χαρακτηριστικά Διαταραχής Αυτιστικού Φάσματος (διακύμανση ανά φροντιστή βάσει εξατομικευμένων αναγκών, έως 3 φροντιστές ανά άτομο), εισήγηση για διακύμανση από 1200 έως 1400 ανά φροντιστή.
Σε συνέχεια των προηγούμενων σχολίων της ΚΥ.Σ.Ο.Α εισηγούμαστε περαιτέρω ότι η ακόλουθη επιφύλαξη του άρθρου 2 του Παραρτήματος 1-ΠΙΝΑΚΑΣ 7-ΠΑΡΟΧΟΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΣΕ ΚΑΤΟΙΚΙΑ ΥΠΟΣΤΗΡΙΖΟΜΕΝΗΣ ΔΙΑΒΙΩΣΗΣ ΑΤΟΜΩΝ ΜΕ ΑΝΑΠΗΡΙΕΣ που αναφέρει «Νοείται ότι άτομα με σοβαρές διαταραχές συμπεριφοράς (π.χ. τάσεις φυγής, τάσεις αυτοκαταστροφής, επιθετική συμπεριφορά, επικινδυνότητα προς τον εαυτό τους ή προς άλλους) ενδέχεται να μην είναι δυνατό να ενταχθούν σε κατοικίες υποστηριζόμενης διαβίωσης αν δεν κριθεί ασφαλής η ένταξη τους σε τέτοια κατοικία/πρόγραμμα», πρέπει να διαγραφεί καθώς αφήνει ακάλυπτα τα πιο βεβαρημένα περιστατικά.
Οι κατοικίες υποστηριζόμενης διαβίωσης ατόμων με αναπηρίες να μην περιορίζονται στα άτομα με αυτισμό αλλά να μπορούν να έχουν πρόσβαση και άτομα με κινητικές και άλλες αναπηρίες.
Υπάρχουν περιπτώσεις νεαρών ατόμων με κινητικές αναπηρίες που δεν έχουν οικογενειακό περιβάλλον ή το περιβάλλον είναι ακατάλληλο (λόγω προσωπικών προβλημάτων μελών της οικογένειας, προβλήματα υγείας, ορφάνεια κτλ.) τα οποία καταλήγουν να διαμένουν σε στέγες ηλικιωμένων ενώ θα μπορούσαν να ζουν αυτόνομα σε υποστηριζόμενη διαβίωση
Προτείνω να δοθεί ξεχωριστή και καθαρή θέση στην έννοια της ανεξάρτητης διαβίωσης, γιατί το νομοσχέδιο, όπως είναι τώρα, μιλά μόνο για «υποστηριζόμενη διαβίωση» και εστιάζει σχεδόν αποκλειστικά σε ομαδικά μοντέλα κατοικίας. Δεν προβλέπει δηλαδή άλλες επιλογές, όπως να ζει κάποιος μόνος του σε διαμέρισμα, σε μικρή κατοικία μέσα στη γειτονιά ή με μια οικογένεια φιλοξενίας, εάν αυτό επιθυμεί. Η Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρίες ξεκαθαρίζει ότι κάθε άτομο έχει δικαίωμα να επιλέγει πού και με ποιον θα ζει. Γι’ αυτό χρειάζεται να υπάρχει ρητή πρόβλεψη για ατομικές κατοικίες και άλλες κοινοτικές λύσεις στέγασης, με την ανάλογη υποστήριξη. Προτείνω επίσης να υπάρχει προσωποκεντρικός προϋπολογισμός για κάθε δικαιούχο, ώστε να μπορεί ο ίδιος να διαλέγει το προσωπικό του, να το εκπαιδεύει και να το αλλάζει όταν χρειάζεται, καθώς και να αποφασίζει ποιο πρόγραμμα διαβίωσης τον εξυπηρετεί καλύτερα. Με αυτόν τον τρόπο, η εξουσία περνάει στο ίδιο το άτομο και όχι στους φορείς που το διαχειρίζονται. Επιπλέον, πρέπει να διασφαλιστούν τα δικαιώματα των ενοίκων, δηλαδή η ασφάλεια και η σταθερότητα της κατοικίας τους, η ιδιωτικότητα, η ελευθερία στις καθημερινές τους επιλογές και η δυνατότητα να ζουν με αξιοπρέπεια και σεβασμό. Για άτομα με πιο σύνθετες ανάγκες, χρειάζονται εξειδικευμένες υποστηρίξεις και ατομική εκτίμηση, χωρίς να αποκλείεται κανένας λόγω συμπεριφοράς ή διάγνωσης. Αν υπάρξει αρνητική απόφαση για συμμετοχή, αυτή να είναι αιτιολογημένη, να μπορεί να προσβληθεί με ένσταση και να συνοδεύεται πάντα από εναλλακτική λύση μέσα στην κοινότητα, ποτέ από επιστροφή σε ίδρυμα. Τέλος, είναι σημαντικό να αποσυνδεθεί η στέγαση από την υποστήριξη, ώστε κανένα άτομο να μη χάνει το σπίτι του αν αλλάξει πάροχο. Πρέπει να καταργηθούν ηλικιακοί ή διαγνωστικοί αποκλεισμοί, να υπάρχει ανεξάρτητη εποπτεία των κατοικιών και πλήρης πρόσβαση για όλους όσους το έχουν ανάγκη. Μόνο έτσι θα προχωρήσουμε πραγματικά σε μια κοινωνία χωρίς ιδρύματα, όπου κάθε άτομο με αναπηρία θα μπορεί να ζει μέσα στην κοινότητα με ελευθερία, ασφάλεια και αξιοπρέπεια.
Το άρθρο 3 «Διαβάθμιση υπηρεσιών», ορίζει ότι «Η Υποστηριζόμενη Διαβίωση σε καμία περίπτωση δεν θεωρείται κλειστή περίθαλψη ή νοσηλεία αλλά έχει ως στόχο την παροχή της δια βίου διαμονής σε κατοικία με την κατάλληλη υποστήριξη. Οι υπηρεσίες Παρόχου Προγράμματος σε Κατοικία Υποστηριζόμενης Διαβίωσης δύνανται να παρέχονται, ανάλογα με τις εξατομικευμένες ανάγκες των συγκατοίκων με αναπηρίες, όπως θα πιστοποιήσει η αρμόδια αρχή, με διαβάθμιση ως ακολούθως:
(α) Κατοικίες/προγράμματα ημιαυτόνομης υποστηριζόμενης διαβίωσης.
(β) Κατοικίες/προγράμματα υποστηριζόμενης διαβίωσης.
(γ) Κατοικίες/προγράμματα ενισχυμένης υποστηριζόμενης διαβίωσης.»
Να διαγραφεί.
Η διαβάθμιση αυτή ίσχυε στην Ευρώπη στις δεκαετίες του 1960 μέχρι τα μέσα του 1980 και δεν ήταν καθόλου δόκιμη ή διαβάθμιση που είχε ουσιαστικό αποτέλεσμα.
Υποστηριζόμενη διαβίωση:
Ανάμεσα στις υπηρεσίες που θα πρέπει να παρέχονται να συμπεριληφθεί η Παροχή Προγραμμάτων, λήψη μέτρων και διευθετήσεων για την ενσωμάτωση στην κοινότητα, όπως είναι η εξεύρεση επαρκούς στέγης και εξασφάλιση των κατάλληλων υπηρεσιών υποστήριξης για διασφάλιση συνθηκών ανεξάρτητης διαβίωσης μέσα στην κοινότητα. Με τον τρόπο αυτό θα διασφαλιστεί ότι θα γίνεται προσπάθεια για αποτροπή της ιδρυματοποίησης και παροχής διεξόδου στα άτομα με αναπηρία να ενσωματωθούν στην κοινότητα, όπως ορίζει το άρθρο 19 της Σύμβασης (CRPD).
Απουσία ξεχωριστού κεφαλαίου ανεξάρτητης διαβίωσης. Το νομοσχέδιο δίνει μόνο την επιλογή υποστηριζόμενης διαβίωσης.
Εστίαση σε «ομαδικά» μοντέλα – έλλειψη ατομικών λύσεων
Πρόβλημα: Δεν αναφέρονται ρητά εναλλακτικά μοντέλα (μονοκατοίκηση σε διαμέρισμα, «scattered-site» στη γειτονιά, «Shared Lives/φιλοξενία» όπου το άτομο επιθυμεί).
CRPD: Άρθρο 19.
Πρόταση: Ρητή πρόβλεψη για ατομικές κατοικίες, διαμερίσματα διασπαρμένα στον αστικό ιστό και άλλες κοινοτικές λύσεις με ισχυρή υποστήριξη, βάσει επιλογής του ατόμου.
Δικαιώματα κατοικίας – ασφάλεια κατοικίας, ιδιωτικότητα, καθημερινή ζωή
Υψηλές υποστηρικτικές ανάγκες:
«Για πρόσωπα με σύνθετες ανάγκες προβλέπονται εξειδικευμένες υποστηρίξεις και εξατομικευμένη εκτίμηση. Κάθε αρνητική απόφαση είναι αιτιολογημένη, προσβλητή με ένσταση, και συνοδεύεται από εναλλακτική κοινοτική λύση.» (Άρ. 5, 14, 19 CRPD)
Προσωποκεντρικός προϋπολογισμός/άμεσες πληρωμές:
«Κατ’ επιλογή του δικαιούχου, παρέχεται προσωποκεντρικός προϋπολογισμός για πρόσληψη/εκπαίδευση προσωπικών βοηθών και επιλογή προγράμματος διαβίωσης. Ο δικαιούχος μπορεί να αλλάξει προσωπικό οποτεδήποτε.» (Άρ. 19 CRPD)
Ο Πίνακας 7 μπορεί να αποτελέσει εργαλείο αποϊδρυματοποίησης μόνο εφόσον διασφαλίζει πλήρη επιλογή (πού/με ποιον θα ζει το άτομο), αποσύνδεση στέγασης–υποστήριξης, καθολική πρόσβαση χωρίς ηλικιακούς/διαγνωστικούς αποκλεισμούς, υποστήριξη υψηλών αναγκών χωρίς αποκλεισμούς, προσωποκεντρικούς προϋπολογισμούς, ισχυρές εγγυήσεις δικαιωμάτων κατοίκου και ανεξάρτητη εποπτεία. Με αυτές τις αλλαγές, το σχήμα θα ευθυγραμμιστεί ουσιαστικά με τα Άρθρα 5, 12, 14, 16, 19, 22, 26, 28 και 31 της CRPD και θα στηρίξει πραγματικά την ανεξάρτητη διαβίωση μέσα στην κοινότητα.
Συμφωνώ με τo σχόλιo:
Ο/Η ANDRI ANDREOUλέει:
04/10/2025 στις 12:04
Άρθρο 3. Αντίθετο με τον ορισμό και τις απαιτήσεις του Άρθρου 19 της Σύμβασης του ΟΗΕ για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρίες, που η Κυπριακή Δημοκρατία έχει κυρώσει.
Η υποστηριζόμενη διαβίωση είναι ένα είδος υδρυματοποίησης και καμία σχέση έχει με την ανεξάρτητη διαβίωση ως ορίζεται από τη Σύμβαση του ΟΗΕ.
12 – Παράρτημα 1-ΠΙΝΑΚΑΣ 7-ΠΑΡΟΧΟΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΣΕ ΚΑΤΟΙΚΙΑ ΥΠΟΣΤΗΡΙΖΟΜΕΝΗΣ ΔΙΑΒΙΩΣΗΣ ΑΤΟΜΩΝ ΜΕ ΑΝΑΠΗΡΙΕΣ
Άρθρο 1. Παρ, 7 «Φύση και σκοπός υπηρεσίας, καθήκοντα και υποχρεώσεις παρόχου»
«7. ΣΥΝΕΧΕΙΣ/ΤΑΚΤΙΚΗ Παρακολούθηση της πορείας υλοποίησης από την Αρμόδια Αρχή του προγράμματος υποστήριξης στην ανεξάρτητη διαβίωση και συνεργασία με όλους τους επαγγελματίες για την μέγιστη δυνατή κοινωνική ενσωμάτωση των ατόμων με αναπηρίες:
Νοείται ότι σε εξαιρετικές περιπτώσεις επικινδυνότητας συγκατοίκησης ατόμου με άλλα άτομα ή επειδή το ίδιο το άτομο δεν επιθυμεί τη συγκατοίκησή του με άλλα άτομα, δύναται να διαμορφώνεται ατομικό πρόγραμμα υπηρεσιών υποστηριζόμενης διαβίωσης.»
Άρθρο 2. «Δικαιούχοι»
«2. Δικαιούχοι υπηρεσιών Παρόχου Προγράμματος σε Κατοικία Υποστηριζόμενης Διαβίωσης είναι ενήλικα άτομα, ηλικίας κατά την αίτηση τους κάτω των 65 χρόνων, με νοητική αναπηρία ή σοβαρή ψυχική και αναπηρία, είτε πολυαναπηρίες λόγω διαταραχών αυτιστικού φάσματος, που αντιμετωπίζουν σοβαρό κίνδυνο ιδρυματοποίησης και που, λόγω της αναπηρίας τους, δεν μπορούν να αυτοεξυπηρετηθούν στις βασικές δραστηριότητες διαβίωσης τους, δεν μπορούν να διαβιώσουν αυτόνομα χωρίς την κατάλληλη υποστήριξη, δεν έχουν επαρκές υποστηρικτικό περιβάλλον (οικογενειακό, εργασιακό, οικονομικό κ.α.) και έχουν ανάγκη και επιθυμούν εξειδικευμένες υπηρεσίες υποστήριξης της ανεξάρτητης διαβίωσης τους σε κατοικίες μέσα στην κοινότητα, οικογενειακού τύπου, μικρού μεγέθους με αριθμό συγκατοίκων συνολικά μέχρι πέντε (5) άτομα με αναπηρίες το μέγιστο, ώστε να διαβιούν ενσωματωμένα μέσα στην κοινότητα με ασφάλεια, αξιοπρέπεια, ποιότητα ζωής, ανάπτυξη δεξιοτήτων και μέγιστη αυτονομία:
Άρθρο 4 «Επιχορήγηση υπηρεσιών»
«4. Το κόστος καλύπτεται στο σύνολο του από την Αρμόδια Αρχή κι η επιχορήγηση καθορίζεται ανάλογα με τις υπηρεσίες και παροχές ανεξάρτητης διαβίωσης που δικαιούται το άτομο με αναπηρία σύμφωνα με τον παρόντα νόμο συν αμοιβή του παρόχου ανάλογα με το επίπεδο διαβάθμισης υπηρεσιών (α), (β) και (γ) που καθορίζονται στην παράγραφο 3 πιο πάνω και στη βάση συμφωνίας ανάθεσης ή δημόσιας σύμβασης μεταξύ της αρμόδιας αρχής και του Παρόχου Προγράμματος Υπηρεσιών Υποστηριζόμενης Διαβίωσης:
Νοείται περαιτέρω ότι, εξαιρείται από την πιο πάνω επιφύλαξη, το ποσό των 368 ευρώ που αναγράφεται στο σημείο 2.1 του Πίνακα Α, Παράρτημα 3, Πίνακας 1.»
Άρθρο 6 «Άλλοι όροι και προϋποθέσεις»
«6. Για την παροχή υπηρεσιών Παρόχου Προγράμματος Υπηρεσιών σε Κατοικία Υποστηριζόμενης Διαβίωσης ισχύουν οι ακόλουθοι όροι και προϋποθέσεις:
«(α) Με επιφύλαξη των διατάξεων του εδαφίου (21) του άρθρου 5 του παρόντος Νόμου, κάθε νομικό πρόσωπο, ή φυσικό πρόσωπο που απασχολείται από νομικό πρόσωπο ή από κάθε φυσικό πρόσωπο, δύναται να λάβει άδεια Παροχής Υπηρεσιών Ανεξάρτητης Διαβίωσης και κάθε πάροχος ως φυσικό πρόσωπο θα εργοδοτείται από νομικό πρόσωπο – πάροχο με το οποίο η αρμόδια αρχή θα συνάψει ειδική συμφωνία για τον σκοπό αυτό.»
(δ) Με επιφύλαξη των διατάξεων του εδαφίου (21) του άρθρου 5 του παρόντος Νόμου, η αμοιβή για τις παρεχόμενες υπηρεσίες θα καταβάλλεται από την αρμόδια αρχή στο νομικό πρόσωπο – πάροχο ή στο φυσικό πρόσωπο – πάροχο με βάση τα πιστοποιητικά και άλλα αποδεικτικά στοιχεία που η αρμόδια αρχή δύναται να ζητά.”
Η πρόβλεψη για κατοικημένες δομές «υποστηριζόμενης διαβίωσης» πρέπει να συμπληρώνει, όχι να υποκαθιστά, την πραγματική ανεξάρτητη διαβίωση. Οι δικαιούχοι πρέπει να έχουν την ελευθερία να επιλέγουν εάν και με ποιον θα συγκατοικήσουν και να μην υποχρεώνονται σε πρόγραμμα που δεν επιθυμούν. Τα κριτήρια ένταξης (ηλικία κάτω των 65, συγκεκριμένες διαγνώσεις) αποκλείουν άτομα με υψηλές ανάγκες ή διαφορετικά χαρακτηριστικά που επίσης χρειάζονται υποστήριξη.
Άρθρο 3. Αντίθετο με τον ορισμό και τις απαιτήσεις του Άρθρου 19 της Σύμβασης του ΟΗΕ για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρίες, που η Κυπριακή Δημοκρατία έχει κυρώσει.
Η υποστηριζόμενη διαβίωση είναι ένα είδος υδρυματοποίησης και καμία σχέση έχει με την ανεξάρτητη διαβίωση ως ορίζεται από τη Σύμβαση του ΟΗΕ.
Individuals with high support needs can still live in a group home environment if they have the staff/resident ratio needed. Usually a 1to1 or a 2to1 in some cases.
We don’t see a provision for how the group homes are funded. It’s important to state that staffing costs should be supported by the Ministry at 100% and that fair salaries are given in order to retain staff. Consistent staff means a consistent standard of care.
Δηλώνεται στόχος η ανεξάρτητη διαβίωση στην κοινότητα και η αποφυγή ιδρυματοποίησης. Συνάδει με Άρθρο 19 CRPD.
Αναφέρονται εξατομικευμένα πλάνα και διεπιστημονική ομάδα, καθώς και υποστήριξη για συμμετοχή σε δραστηριότητες εκτός κατοικίας (Άρθρα 19, 26 CRPD).
Διασφαλίζεται ότι κανείς δεν υποχρεώνεται να ενταχθεί σε πρόγραμμα που δεν επιθυμεί (Άρθρο 12 – βούληση/προτιμήσεις).
Σημεία που χρειάζονται βελτίωση και προτάσεις
Κίνδυνος «μικρών ιδρυμάτων»
Πρόβλημα: Ο κανόνας συγκατοίκησης 2–5 ατόμων, με ομάδα που «υποδεικνύεται από την αρμόδια αρχή», και ο χαρακτηρισμός της υποστηριζόμενης διαβίωσης ως «δια βίου διαμονή», κινδυνεύει να μετατρέψει τις κατοικίες σε μικρής κλίμακας ιδρυματικού τύπου δομές (ομαδικοί κανόνες, περιορισμένη επιλογή συγκατοίκων, εξάρτηση από πάροχο).
CRPD: Άρθρο 19 (ζωή στην κοινότητα), Άρθρο 12 (ίσες νομικές ικανότητες/υποστηριζόμενη λήψη αποφάσεων).
Προτάσεις:
Ρητή αποσύνδεση στέγασης–υποστήριξης: το μίσθωμα/τίτλος να είναι στο όνομα του ατόμου· η αλλαγή παρόχου να μην συνεπάγεται απώλεια κατοικίας.
Ελεύθερη επιλογή συγκατοίκων από το ίδιο το άτομο (όχι «υπόδειξη»), με διαδικασία αντιστοίχισης βάσει βούλησης/προτιμήσεων.
Κατάργηση της έννοιας «δια βίου διαμονής». Τα πλάνα να αναθεωρούνται τακτικά και τα δικαιώματα μετακόμισης/εξόδου να είναι εξασφαλισμένα χωρίς κύρωση.
Ηλικιακός και διαγνωστικός αποκλεισμός
Πρόβλημα: Δικαιούχοι μόνο ενήλικες <65 με νοητική αναπηρία/αυτισμό. Αποκλείονται άνω των 65 και άλλες αναπηρίες με ισοδύναμες ανάγκες υποστήριξης.
CRPD: Άρθρο 5 (ισότητα/μη διάκριση), Άρθρο 19.
Πρόταση: Κατάργηση του ανώτατου ορίου ηλικίας και του περιορισμού σε συγκεκριμένες διαγνώσεις. Πρόσβαση βάσει λειτουργικών αναγκών και βούλησης.
Αποκλεισμός λόγω «σοβαρών διαταραχών συμπεριφοράς»
Πρόβλημα: Γενικός αποκλεισμός προσώπων με υψηλές υποστηρικτικές ανάγκες.
CRPD: Άρθρο 5 (μη διάκριση), Άρθρο 14 (ελευθερία/ασφάλεια), Άρθρο 17 (ακεραιότητα), Άρθρο 19.
Πρόταση: Αντί αποκλεισμού, πρόβλεψη εξειδικευμένων υποστηρίξεων (π.χ. θετική υποστήριξη συμπεριφοράς, εκπαίδευση προσωπικού, προσαρμογές χώρου), ατομική εκτίμηση κινδύνου, δικαίωμα ένστασης και προσωρινές λύσεις με σαφή χρονικά όρια.
Δικαίωμα επιλογής υποστήριξης και προσωπικού
Πρόβλημα: Ο πάροχος «εργοδοτεί» τους ρόλους στήριξης και αμείβεται αποκλειστικά από την αρμόδια αρχή. Ο δικαιούχος δεν έχει ουσιαστικό έλεγχο στο ποιος τον υποστηρίζει.
CRPD: Άρθρο 19 (επιλογή υποστήριξης).
Πρόταση: Δυνατότητα προσωποκεντρικού προϋπολογισμού/άμεσων πληρωμών ώστε το άτομο να επιλέγει, εκπαιδεύει και αλλάζει προσωπικούς βοηθούς. Σαφής διαδικασία αλλαγής παρόχου χωρίς απώλεια κατοικίας.
«Διπλή χρηματοδότηση» – κίνδυνος να βρεθεί ο δικαιούχος χειρότερα
Πρόβλημα: Η ρήτρα ότι όσοι εντάσσονται δεν δικαιούνται «κρατικά βοηθήματα που καλύπτουν τις ίδιες ανάγκες» μπορεί να αναγκάζει τους ανθρώπους να εγκαταλείπουν παροχές που προτιμούν (π.χ. επίδομα προσωπικής βοήθειας) για να μπουν σε ομαδικό σχήμα.
CRPD: Άρθρα 19, 28 (επαρκές επίπεδο διαβίωσης/κοινωνική προστασία).
Πρόταση: Ρήτρα «καμιά/κανένας χειρότερα»: ο δικαιούχος να μην λαμβάνει λιγότερα από όσα λάμβανε· να επιλέγει μεταξύ υπηρεσιών σε είδος και επιδομάτων, ή συνδυασμό εφόσον καλύπτουν διακριτές ανάγκες, με διαφάνεια στον υπολογισμό.
Εστίαση σε «ομαδικά» μοντέλα – έλλειψη ατομικών λύσεων
Πρόβλημα: Δεν αναφέρονται ρητά εναλλακτικά μοντέλα (μονοκατοίκηση σε διαμέρισμα, «scattered-site» στη γειτονιά, «Shared Lives/φιλοξενία» όπου το άτομο επιθυμεί).
CRPD: Άρθρο 19.
Πρόταση: Ρητή πρόβλεψη για ατομικές κατοικίες, διαμερίσματα διασπαρμένα στον αστικό ιστό και άλλες κοινοτικές λύσεις με ισχυρή υποστήριξη, βάσει επιλογής του ατόμου.
Δικαιώματα κατοικίας – ασφάλεια κατοικίας, ιδιωτικότητα, καθημερινή ζωή
Πρόβλημα: Δεν κατοχυρώνονται ρητά δικαιώματα μισθωτή/κατοίκου (ιδιωτικότητα δωματίου, επισκέπτες, κλειδί, προσωπικά αντικείμενα, ωράρια, χρήση κουζίνας), ούτε απαγορεύσεις σε περιοριστικά μέτρα (π.χ. γενικοί κανονισμοί σπιτιού, ωράρια, επιτήρηση).
CRPD: Άρθρα 19, 22 (ιδιωτικότητα), 16 (προστασία από κακομεταχείριση).
Πρόταση: Εισαγωγή Χάρτη Δικαιωμάτων Κατοίκου και ρητή απαγόρευση ιδρυματικών πρακτικών (κανονισμοί που περιορίζουν την αυτονομία, μη αναγκαίοι περιορισμοί, παρακολούθηση). Τεκμηριωμένες εύλογες προσαρμογές κατά περίπτωση.
Επίβλεψη ποιότητας & συμμετοχή οργανώσεων ΑμεΑ
Πρόβλημα: Δεν προβλέπεται ανεξάρτητος έλεγχος ποιότητας, αιφνίδιες επισκέψεις, μηχανισμός παραπόνων και συμμετοχή αντιπροσωπευτικών οργανώσεων ΑμεΑ στη διακυβέρνηση.
CRPD: Άρθρο 4(3) (ουσιαστική συμμετοχή), Άρθρο 16 (παρακολούθηση), Άρθρο 31 (δεδομένα).
Πρόταση: Ανεξάρτητη αρχή/μηχανισμός με αιφνίδιους ελέγχους, προσβάσιμος μηχανισμός παραπόνων/διαμεσολάβησης, υποχρεωτική συμμετοχή DPOs σε σχεδιασμό/αξιολόγηση. Συλλογή δεικτών εκβάσεων (ποιότητα ζωής, συμμετοχή, δικαιώματα, ικανοποίηση).
Προσωπική ασφάλεια, υγεία και προστασία δεδομένων
Πρόβλημα: Δεν εξειδικεύονται εγγυήσεις κατά κακομεταχείρισης/παρενόχλησης, ούτε απαιτήσεις για εκπαίδευση προσωπικού, CPR/πρώτες βοήθειες, προστασία προσωπικών δεδομένων.
CRPD: Άρθρα 16, 22, 25.
Πρόταση: Υποχρεωτική κατάρτιση σε πρόληψη κακομεταχείρισης, υγεία/ασφάλεια, προστασία δεδομένων, και ρήτρα whistleblowing με προστασία αναφερόντων.
Πρόσβαση και συνέχεια χρηματοδότησης
Πρόβλημα: Η ένταξη εξαρτάται από «διαθεσιμότητα κατοικιών/παρόχων», με κίνδυνο αναμονών και διακοπών υποστήριξης.
CRPD: Άρθρο 19, Άρθρο 28.
Πρόταση: Διασφάλιση συνέχειας υποστήριξης με προσωρινές κοινοτικές λύσεις όταν δεν υπάρχει άμεσα διαθέσιμη κατοικία. Διαφάνεια σε λίστες αναμονής και κριτήρια προτεραιότητας.
Ενδεικτικές προτεινόμενες διατυπώσεις
Επιλογή κατοικίας & αποσύνδεση στέγασης–υποστήριξης:
«Η μίσθωση/τίτλος κατοικίας βρίσκεται στο όνομα του δικαιούχου. Η αλλαγή παρόχου υποστήριξης δεν επηρεάζει το δικαίωμα παραμονής. Ο δικαιούχος επιλέγει πού, με ποιον και πότε θα ζει.» (Άρ. 19, 12 CRPD)
Κατάργηση ηλικιακού/διαγνωστικού αποκλεισμού:
«Δικαιούχοι είναι ενήλικες με αναπηρίες βάσει λειτουργικών αναγκών, χωρίς ανώτατο όριο ηλικίας και χωρίς αποκλεισμούς ανά διάγνωση.» (Άρ. 5, 19 CRPD)
Υψηλές υποστηρικτικές ανάγκες:
«Για πρόσωπα με σύνθετες ανάγκες προβλέπονται εξειδικευμένες υποστηρίξεις και εξατομικευμένη εκτίμηση. Κάθε αρνητική απόφαση είναι αιτιολογημένη, προσβλητή με ένσταση, και συνοδεύεται από εναλλακτική κοινοτική λύση.» (Άρ. 5, 14, 19 CRPD)
Προσωποκεντρικός προϋπολογισμός/άμεσες πληρωμές:
«Κατ’ επιλογή του δικαιούχου, παρέχεται προσωποκεντρικός προϋπολογισμός για πρόσληψη/εκπαίδευση προσωπικών βοηθών και επιλογή παρόχου. Ο δικαιούχος μπορεί να αλλάξει πάροχο/προσωπικό οποτεδήποτε.» (Άρ. 19 CRPD)
Μη χειροτέρευση/επιλογή παροχών:
«Η ένταξη σε πρόγραμμα δεν συνεπάγεται απώλεια παροχών που καλύπτουν διακριτές ανάγκες. Εφαρμόζεται ρήτρα ‘να μη βρεθεί κανείς χειρότερα’.» (Άρ. 28 CRPD)
Χάρτης Δικαιωμάτων Κατοίκου & απαγόρευση ιδρυματικών πρακτικών:
«Εξασφαλίζονται ιδιωτικότητα, επισκέπτες, πρόσβαση σε κουζίνα/κλειδί, προσωπικά αντικείμενα, ωράρια από τον ίδιο. Απαγορεύονται γενικοί περιοριστικοί κανόνες και αδικαιολόγητη επιτήρηση.» (Άρ. 19, 22, 16 CRPD)
Ποιότητα/παρακολούθηση:
«Θεσπίζεται ανεξάρτητος μηχανισμός ελέγχου με αιφνίδιες επισκέψεις, μηχανισμός παραπόνων, συμμετοχή οργανώσεων ΑμεΑ και συλλογή δεικτών εκβάσεων (ποιότητα ζωής, συμμετοχή, ικανοποίηση).» (Άρ. 4(3), 16, 31 CRPD)
Συμπέρασμα
Ο Πίνακας 7 μπορεί να αποτελέσει εργαλείο αποϊδρυματοποίησης μόνο εφόσον διασφαλίζει πλήρη επιλογή (πού/με ποιον θα ζει το άτομο), αποσύνδεση στέγασης–υποστήριξης, καθολική πρόσβαση χωρίς ηλικιακούς/διαγνωστικούς αποκλεισμούς, υποστήριξη υψηλών αναγκών χωρίς αποκλεισμούς, προσωποκεντρικούς προϋπολογισμούς, ισχυρές εγγυήσεις δικαιωμάτων κατοίκου και ανεξάρτητη εποπτεία. Με αυτές τις αλλαγές, το σχήμα θα ευθυγραμμιστεί ουσιαστικά με τα Άρθρα 5, 12, 14, 16, 19, 22, 26, 28 και 31 της CRPD και θα στηρίξει πραγματικά την ανεξάρτητη διαβίωση μέσα στην κοινότητα.