01. ΜΕΡΟΣ Ι – ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ
Nομοσχέδιο με τίτλο: Ο περί Κοινωνικής Συμμετοχής, Συμπερίληψης και Ανεξάρτητης Διαβίωσης των Ατόμων με Αναπηρίες Νόμος του 2025
| Συνοπτικός τίτλος. | 1. Ο παρών Νόμος θα αναφέρεται ως ο περί της Κοινωνικής Συμμετοχής, Συμπερίληψης και Ανεξάρτητης Διαβίωσης Ατόμων με Αναπηρίες Νόμος του 2025. |
| Ερμηνεία. | 2. Στον παρόντα Νόμο, εκτός εάν από το κείμενο προκύπτει διαφορετική έννοια – |
| «Αδειούχος Παροχής Υπηρεσιών Ανεξάρτητης Διαβίωσης» σημαίνει νομικό πρόσωπο ή φυσικό πρόσωπο που απασχολείται από νομικό πρόσωπο το οποίο λαμβάνει άδεια με βάση το άρθρο 5 του παρόντος Νόμου και εμπίπτει σε μία από τις κατηγορίες που καθορίζονται στο άρθρο 4 αυτού. | |
| «αντιπροσωπευτικές οργανώσεις των ατόμων με αναπηρίες» σημαίνει τις εγγεγραμμένες σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία μη κερδοσκοπικές οργανώσεις των ιδίων των ατόμων με αναπηρίες ή τις μη κερδοσκοπικές οργανώσεις γονέων ή συγγενών ατόμων με αναπηρίες, που υιοθετούν και εφαρμόζουν τη Σύμβαση και τις εκάστοτε κατευθυντήριες γραμμές του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών για τη Σύμβαση. | |
| «αρμόδια αρχή» σημαίνει τον Διευθυντή του Τμήματος Κοινωνικής Ενσωμάτωσης Ατόμων με Αναπηρίες που υπάγεται στο Υφυπουργείο Κοινωνικής Πρόνοιας και περιλαμβάνει κάθε λειτουργό δεόντως εξουσιοδοτημένο από αυτόν για τους σκοπούς εφαρμογής του παρόντος Νόμου και των Κανονισμών που εκδίδονται δυνάμει του.
|
|
| «άτομο με αναπηρία» σημαίνει φυσικό πρόσωπο το οποίο έχει μακροχρόνιες κινητικές, άλλες σωματικές, αισθητηριακές, νοητικές ή ψυχικές διαταραχές οι οποίες, κατά την αλληλεπίδρασή τους με διάφορα εμπόδια, δυνατόν να εμποδίσουν την πλήρη και αποτελεσματική συμμετοχή του στην κοινωνία σε ίση βάση με άλλους. | |
| «δικαιούχος» σημαίνει άτομο με αναπηρία, που είναι Κύπριος ή ευρωπαίος πολίτης, ο οποίος έχει μόνιμη διαμονή στις περιοχές που ελέγχονται από την Κυπριακή Δημοκρατία για τουλάχιστον δώδεκα (12) συνεχείς μήνες πριν την υποβολή της αίτησης του για υπηρεσίες ή παροχές ανεξάρτητης διαβίωσης, καθώς και αλλοδαπός με καθεστώς αναγνωρισμένου πρόσφυγα ή συμπληρωματικής ή προσωρινής προστασίας και που ικανοποιεί τα κριτήρια και προϋποθέσεις που καθορίζει ο παρόντας Νόμος για την χορήγηση υπηρεσιών και παροχών ανεξάρτητης διαβίωσης. | |
|
143(Ι) του 2006. |
«ΚΥ.Σ.Ο.Α.» σημαίνει την Κυπριακή Συνομοσπονδία Οργανώσεων Αναπήρων όπως αυτή ορίζεται στο άρθρο 2 του περί της Διαδικασίας Διαβούλευσης Κρατικών και Άλλων Υπηρεσιών σε Θέματα που Αφορούν Άτομα με Αναπηρία Νόμου του 2006. |
|
66(Ι) του 2006. |
«Κυπριακή Νοηματική Γλώσσα» σημαίνει την μορφή επικοινωνίας όπως αυτή ορίζεται στο άρθρο 2 του περί της Αναγνώρισης της Κυπριακής Νοηματικής Γλώσσας Νόμου του 2006 |
| «νομικά πρόσωπα» για τους σκοπούς του παρόντος Νόμου σημαίνει την ΚΥ.Σ.Ο.Α. ή άλλες αντιπροσωπευτικές οργανώσεις των ατόμων με αναπηρίες ή άλλα νομικά πρόσωπα που δύναται να καθορίσει o Υφυπουργός σύμφωνα με το εδάφιο 21 του άρθρου 5 του παρόντος Νόμου. | |
| «Παροχές Ανεξάρτητης Διαβίωσης» ή «Παροχές» σημαίνει τις παροχές σε χρηματική ή άλλη μορφή που παρέχονται κατευθείαν σε άτομα με αναπηρίες και καθορίζονται στο άρθρο 6 του παρόντος Νόμου. | |
| 8(ΙΙΙ) του 2011. | «Σύμβαση» σημαίνει τη Σύμβαση του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρίες που κυρώθηκε από την Κυπριακή Δημοκρατία με τον περί της Σύμβασης για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρίες και περί Συναφών Θεμάτων (Κυρωτικό) Νόμο του 2011. |
| «Τμήμα» σημαίνει το Τμήμα Κοινωνικής Ενσωμάτωσης Ατόμων με Αναπηρίες που υπάγεται στο Υφυπουργείο Κοινωνικής Πρόνοιας. | |
| «Υπηρεσίες Ανεξάρτητης Διαβίωσης» ή «Υπηρεσίες» σημαίνει τις υπηρεσίες σε είδος που παρέχονται σε άτομα με αναπηρίες από Αδειούχους Παροχής Υπηρεσιών Ανεξάρτητης Διαβίωσης και καθορίζονται στο άρθρο 4 του παρόντος Νόμου. | |
| «Υφυπουργός» σημαίνει τον Υφυπουργό Κοινωνικής Πρόνοιας. | |
| Σκοπός του παρόντος Νόμου. | 3. Σκοπός του παρόντος Νόμου είναι η ρύθμιση των υπηρεσιών και παροχών ανεξάρτητης διαβίωσης προς τα άτομα με αναπηρίες, που τα υποστηρίζουν και ενδυναμώνουν και υλοποιούν τα δικαιώματα τους για κοινωνική συμμετοχή, συμπερίληψη και ανεξάρτητη διαβίωση, σύμφωνα με τις αρχές, αξίες και τις υποχρεώσεις του κράτους που καθορίζει η Σύμβαση. |
Τέλος
Για να είναι πιο πλήρες το Μέρος ΙΙ, χρειάζεται να προστεθούν κατηγορίες υπηρεσιών ψυχοκοινωνικής & αναπτυξιακής υποστήριξης, θεσμοθετημένοι μηχανισμοί συμμετοχής των ίδιων των ΑμεΑ, υποχρεωτική επιμόρφωση παρόχων, και ρήτρες ευελιξίας/προσαρμογής που εναρμονίζουν το πλαίσιο με διεθνή πρότυπα (CRPD, LSS, ADA).
Κατηγορίες Υπηρεσιών και Αδειούχων Παροχής Υπηρεσιών Ανεξάρτητης Διαβίωσης.
(θ) Ειδικός Ψυχοκοινωνικής Στήριξης Ατόμων με Αναπηρίες
Σκοπός της υπηρεσίας είναι η παροχή εξατομικευμένης συμβουλευτικής και στήριξης για θέματα ψυχικής υγείας, κοινωνικής ένταξης και διαχείρισης καθημερινών δυσκολιών. Ο αδειούχος υποχρεούται να παρέχει ατομική ή ομαδική ψυχοκοινωνική υποστήριξη, να συνεργάζεται με οικογένειες και κοινότητα, να ενημερώνει για διαθέσιμες κοινωνικές υπηρεσίες και δικαιώματα, και να διασφαλίζει την παραπομπή σε ψυχολόγους ή ψυχιάτρους όπου χρειάζεται.
(ι) Εξειδικευμένος Θεραπευτής Αναπτυξιακών και Νευρολογικών Διαταραχών
Σκοπός της υπηρεσίας είναι η στήριξη ατόμων με αυτισμό, ΔΕΠΥ, μαθησιακές δυσκολίες, εγκεφαλική παράλυση και άλλες αναπτυξιακές ή νευρολογικές αναπηρίες. Ο αδειούχος παρέχει εργοθεραπεία, λογοθεραπεία, ειδική αγωγή ή άλλες εξειδικευμένες παρεμβάσεις, σχεδιάζει εξατομικευμένα προγράμματα ανάπτυξης δεξιοτήτων, συνεργάζεται με γονείς, κηδεμόνες και εκπαιδευτικούς, και παρακολουθεί και αξιολογεί την πρόοδο του ατόμου.
(ια) Σύμβουλος Διαχείρισης Χρόνιων Παθήσεων και Επεισοδιακών Αναπηριών
Σκοπός της υπηρεσίας είναι η υποστήριξη ατόμων με χρόνιες ή κυμαινόμενες παθήσεις, όπως η σκλήρυνση κατά πλάκας, η επιληψία και τα σπάνια νοσήματα. Ο αδειούχος καθοδηγεί στη διαχείριση συμπτωμάτων και θεραπειών, υποστηρίζει την οργάνωση της καθημερινότητας με ευελιξία, ενημερώνει για δικαιώματα υγείας και κοινωνικής πρόνοιας και διαμεσολαβεί με υγειονομικές υπηρεσίες.
(ιβ) Τεχνολογικός Διαμεσολαβητής / Ειδικός Προσβασιμότητας
Σκοπός της υπηρεσίας είναι η προώθηση της χρήσης τεχνολογιών υποστήριξης και η διασφάλιση της προσβασιμότητας σε ψηφιακό και φυσικό περιβάλλον. Ο αδειούχος εκπαιδεύει τα άτομα με αναπηρία στη χρήση τεχνολογιών υποστήριξης, συμβουλεύει για προσαρμογές χώρων εργασίας και κατοικίας, υποστηρίζει την εφαρμογή αρχών καθολικού σχεδιασμού (universal design) και συνεργάζεται με φορείς για την υιοθέτηση ψηφιακής προσβασιμότητας.
(ιγ) Ομότιμος Σύμβουλος (Peer Support Worker)
Σκοπός της υπηρεσίας είναι η παροχή υποστήριξης από άτομα με αναπηρία προς άλλους με παρόμοιες εμπειρίες, με στόχο την ενδυνάμωση μέσω κοινής κατανόησης και εμπειρίας. Ο αδειούχος παρέχει ψυχοκοινωνική στήριξη από ομοτίμους, ενθαρρύνει την αυτοεκπροσώπηση και την κοινωνική συμμετοχή, διαμεσολαβεί μεταξύ του ατόμου και των υπηρεσιών με βάση την προσωπική του εμπειρία και συμμετέχει σε δράσεις ενδυνάμωσης και εκπαίδευσης δικαιωμάτων.
Επίσημη Εισήγηση της Οργάνωσης Πολιτισμού Αναπηρίας «Νεόφυτος»
Μετά από συνεδρία Δ.Σ. και μελέτη του προσχεδίου «Ο περί Κοινωνικής Συμμετοχής, Συμπερίληψης και Ανεξάρτητης Διαβίωσης Ατόμων με Αναπηρίες Νόμος του 2025»
Σύνοψη
Καταθέτουμε ολοκληρωμένη, τεκμηριωμένη γνωμοδότηση για το υπό διαβούλευση προσχέδιο. Η αξιολόγηση μας εστιάζει αποκλειστικά σε λεκτικό, νομοτεχνία και συμβατότητα με τη CRPD και το Σύνταγμα, επισημαίνοντας γλωσσικές αστοχίες που μετατρέπονται σε ουσιαστικούς νομικούς κινδύνους. Ο πυρήνας του προβλήματος είναι η σύγχυση της προσωπικής βοήθειας με την κατ’ οίκον φροντίδα, η διοικητική υποκατάσταση της βούλησης, η ανεπαρκής προστασία της ιδιωτικότητας και η υπέρμετρη διακριτική ευχέρεια της Διοίκησης. Παράλληλα, η κυβερνητική «Ε.–Α.» (Ερωτήσεις–Απαντήσεις, 3/10/2025) ομολογεί κριτήρια τύπου «βαριάς κινητικής αναπηρίας» στην πράξη, διαιωνίζοντας αποκλεισμούς π.χ. σε άτομα με πολλαπλή σκλήρυνση και άλλες νευρολογικές ή/και προοδευτικές παθήσεις.
Θεμελιώνουμε δύο διακριτούς πυλώνες πολιτικής:
1. Φροντίδα μέσω ΓεΣΥ, με ελεύθερη επιλογή φροντιστή και κλιμακωτή, κατά περίπτωση κάλυψη· και
2. Κοινωνική συνοδεία/προσωπική υποστήριξη ως αυτόνομη υπηρεσία για συμμετοχή στην κοινότητα.
Παράλληλα προτείνουμε δέσμη νομοτεχνικών διορθώσεων (άρθρα 2–14) ώστε ο νόμος να είναι συμβατός με άρθρα 3, 4§3, 9, 12, 19, 28 CRPD και άρθρα 9, 28, 169 Συντ..
Α. Γιατί το προσχέδιο, ως έχει, παράγει κινδύνους παραβίασης δικαιωμάτων
1) Λεξιλόγιο που αλλοιώνει έννοιες της CRPD (Άρθρο 2 – Ορισμοί).
Η χρήση ιατροκεντρικών όρων (π.χ. «διαταραχές») αντί του δόκιμου «βλάβες» της CRPD και ασαφών επιρρημάτων («ουσιαστικά») ανοίγει πεδίο αποκλεισμών. Η λανθασμένη «μόνιμη διαμονή 12 μηνών» αντί «συνήθης διαμονή» παράγει ανασφάλεια δικαίου. Η ανισομέρεια κεφαλαιογράφησης (π.χ. «ευρωπαίος») δείχνει έλλειμμα επιμέλειας που, όταν συνδυάζεται με ατυχείς ορισμούς, μετατρέπεται σε ουσιώδη ερμηνευτικό κίνδυνο.
2) Σκοπός που «υλοποιεί δικαιώματα» (Άρθρο 3).
Τα δικαιώματα δεν “υλοποιούνται”· διασφαλίζονται και καθίστανται διαθέσιμα προς απόλαυση αγαθά. Η λεκτική αστοχία νομιμοποιεί πρακτικές «παροχής κατά διακριτική ευχέρεια», σε αντίθεση με τη δεσμία αρμοδιότητα του κράτους να εγγυάται πρόσβαση (CRPD 3, 9, 19, 28).
3) Κρίσιμη σύγχυση Προσωπικής Βοήθειας με Κατ’ οίκον φροντίδα (Άρθρο 6).
Η συγχώνευση σε ενιαίο «επίδομα» ακυρώνει τη user-directed φύση της προσωπικής βοήθειας (CRPD 19) και οδηγεί σε υγειονομικοποίηση της υποστήριξης. Στην πράξη, όπως παραδέχεται το συνοδευτικό κείμενο Ε.–Α., παλαιά κριτήρια “βαριάς κινητικής” παραμένουν ως φίλτρο – αφήνοντας εκτός ομάδες με μη αποκλειστικά κινητικές αλλά υψηλές λειτουργικές ανάγκες (π.χ. MS, ALS, Parkinson).
4) Αξιολόγηση «αυτεπάγγελτα» και χωρίς ισχυρές εγγυήσεις συναίνεσης (Άρθρο 8).
Η δυνατότητα εκκίνησης/διενέργειας αξιολόγησης χωρίς αίτηση και ρητή συναίνεση θέτει ζήτημα ιδιωτικότητας και δίκαιης διαδικασίας, αντίθετο με CRPD 12 (ισότιμη νομική ικανότητα) και με τις αρχές ακρόασης/αναλογικότητας.
5) Μεταφορά ελέγχου παροχής σε «εκπρόσωπο» χωρίς πλαίσιο SDM (Άρθρο 13).
Χωρίς ρητές ασφαλιστικές δικλείδες υποστηριζόμενης λήψης αποφάσεων (Supported Decision-Making), υπάρχει διοικητική υποκατάσταση της βούλησης του ατόμου – αντίθετη με CRPD 12.
6) Έναρξη δικαιώματος από αξιολόγηση και όχι από αίτηση (Άρθρα 9 & 13).
Πρακτικά τιμωρείται ο αιτητής για τις καθυστερήσεις της Διοίκησης· πλήγμα στην αρχή χρηστής διοίκησης και στην κοινωνική προστασία (CRPD 28).
7) Περιορισμός επιλογής παρόχου «από καταλόγους του Τμήματος» (Άρθρο 12).
Απαράδεκτη συρρίκνωση της ελευθερίας επιλογής (CRPD 19). Πρέπει να προβλέπεται ρητά επιλογή και εκτός μητρώου, εφόσον πληρούνται τα κριτήρια ποιότητας/αδειοδότησης.
8) Κατ’ εξαίρεση ανάθεση «λόγω μη διαθεσιμότητας» με πλατιά ευχέρεια (Άρθρο 5).
Χωρίς αντικειμενικά κριτήρια, όρια διάρκειας, σχέδιο μετάβασης και δημοσιότητα, δημιουργείται πεδίο αυθαιρεσίας/κατατμήσεων και κίνδυνος διαπλοκής, με επιβάρυνση ποιότητας και ασφάλειας.
9) Εθνικό Μητρώο χωρίς ρητή λογοδοσία (Άρθρο 11).
Απαιτείται σαφής σκοποθεσία, αρχές αναγκαιότητας/ελαχιστοποίησης, καταγραφή πρόσβασης, χρονικά όρια διατήρησης, πλήρης συμμόρφωση GDPR.
Β. Η κυβερνητική «Ερωτήσεις–Απαντήσεις» (3/10/2025) διαιωνίζει αποκλεισμούς
Το επεξηγηματικό κείμενο αναγνωρίζει την υφιστάμενη πρακτική αποκλεισμού όσων δεν πληρούν αυθαίρετες προδιαγραφές «βαριάς κινητικής». Αντί να αντικαταστήσει τα παρωχημένα φίλτρα με λειτουργική αξιολόγηση και εξατομίκευση, νομιμοποιεί την ίδια λογική με νέο όνομα. Έτσι, άτομα με πολλαπλή σκλήρυνση ή άλλες νευρολογικές/προοδευτικές παθήσεις που έχουν τεκμηριωμένη ανάγκη υποστήριξης κινδυνεύουν να μείνουν εκτός.
Γ. Συμβατότητα με CRPD και Σύνταγμα – Νομικό θεμέλιο
CRPD 3 (αρχές): αυτονομία, ελευθερία επιλογών, πλήρης συμμετοχή.
CRPD 4§3: ουσιαστική διαβούλευση με τις οργανώσεις των ίδιων των ατόμων με αναπηρία.
CRPD 9: προσβασιμότητα διαδικασιών/πληροφόρησης (έντυπα, ΚΝΓ, Braille, WCAG).
CRPD 12: ίση αναγνώριση στον νόμο· υποστηριζόμενη, όχι υποκατάστατη, λήψη αποφάσεων.
CRPD 19: ανεξάρτητη διαβίωση και ζωή στην κοινότητα με προσωπική βοήθεια (user-directed).
CRPD 28: επαρκής κοινωνική προστασία· αναδρομικότητα παροχών από την αίτηση.
Σύνταγμα ΚΔ: άρθρο 9 (αξιοπρέπεια/ανάπτυξη προσωπικότητας), άρθρο 28 (ισότητα ενώπιον νόμου/διοίκησης), άρθρο 169 (υπεροχή διεθνών συμβάσεων).
Δ. Τι αλλάζουμε – Νομοτεχνικά και ουσιαστικά (στοχευμένες διατυπώσεις)
1. Ορισμοί (Άρθρο 2):
Αντικατάσταση «διαταραχές» με «βλάβες»· «συνήθης διαμονή» αντί «μόνιμη 12 μηνών»· συνέπεια κεφαλαίων/ακρωνυμίων.
2. Σκοπός (Άρθρο 3):
«…διασφαλίζουν και καθιστούν διαθέσιμα προς απόλαυση τα δικαιώματα…», όχι «υλοποιούν».
3. Διακριτοί ρόλοι (Άρθρο 4):
Καθαρή διάκριση Προσωπικής Βοήθειας, Κατ’ οίκον νοσηλευτικής, Συμβούλου εργασιακής ένταξης (job coach), Υποστηρικτή στην εργασία, Κοινωνικού Συνοδού. Κατάργηση του αδόκιμου «Βοηθός Καθημερινής Διαβίωσης».
4. Αδειοδότηση & «μη διαθεσιμότητα» (Άρθρο 5):
Θέσπιση αντικειμενικών κριτηρίων, ορίου διάρκειας (≤12 μήνες), σχεδίου μετάβασης, εποπτείας/ασφάλισης, δημοσιότητας και κυρώσεων.
5. Παροχές (Άρθρο 6):
Ρητή διάκριση:
– Προσωπική Βοήθεια (user-directed) για συμμετοχή/ζωή στην κοινότητα.
– Κατ’ οίκον φροντίδα ως υγειονομική υπηρεσία.
Να οριστεί ότι δεν αποτελούν εισόδημα και δεν συμψηφίζονται με άλλες παροχές.
+ Πυλώνας ΓεΣΥ & ιδιωτικού τομέα (ΚΟΜΒΙΚΟ):
Η φροντίδα να παρέχεται μέσω ΓεΣΥ (με δυνατότητα μερικής/περιοδικής κάλυψης) και εναλλακτικά μέσω αδειοδοτημένου ιδιώτη της επιλογής του δικαιούχου, με κοινές προδιαγραφές ποιότητας και αποζημίωση βάσει ενιαίου τιμολογίου.
6. Προσβασιμότητα διαδικασίας (Άρθρο 7):
Απλή γλώσσα, νοητικά προσβάσιμες φόρμες, ΚΝΓ, Braille, μεγαλότυπο, ηχητική μορφή, WCAG· δωρεάν σύμβουλος υποστήριξης.
7. Αξιολόγηση αναγκών (Άρθρο 8):
Πολυεπιστημονική ομάδα, συμμετοχή του ατόμου/προσώπου εμπιστοσύνης, τυποποιημένα εργαλεία· στόχος η τεκμηρίωση αναγκών υποστήριξης, όχι «ποσοστό αναπηρίας».
Η «αυτεπάγγελτη» εκκίνηση μόνο για εξαιρετικούς, επιτακτικούς λόγους με γραπτή αιτιολόγηση, ενημέρωση/συναίνεση, δικαίωμα ακρόασης.
8. Απόφαση & έναρξη δικαιώματος (Άρθρα 9 & 13):
Έναρξη από ημερομηνία αίτησης, αναδρομική καταβολή· καθυστέρηση Διοίκησης δεν βλάπτει τον αιτητή.
9. Ένσταση (Άρθρο 10):
Ανεξάρτητη Επιτροπή Προσφυγών (με εκπροσώπηση οργανώσεων ΑμεΑ, νομικό, ειδικούς), 30 ημέρες, πλήρης προσβασιμότητα, δεσμευτικές αποφάσεις.
10. Μητρώο (Άρθρο 11):
GDPR: σκοπός, αναγκαιότητα, περιορισμένη πρόσβαση, ημερολόγιο προσβάσεων, χρόνοι διατήρησης.
11. Ελεύθερη επιλογής παρόχου (Άρθρο 12):
Ρητή δυνατότητα επιλογής και εκτός μητρώου, αν πληρούνται τα κριτήρια/προδιαγραφές.
12. Εκπρόσωπος–SDM (Άρθρο 13):
Καταβολή σε τρίτο μόνο με έγγραφη εξουσιοδότηση στο πλαίσιο SDM, με εποπτεία/διαφάνεια και, όπου χρειάζεται, δικαστική επικύρωση.
13. Δικαιοπρακτική ικανότητα (Άρθρο 14):
Ρητή απαγόρευση διοικητικής υποκατάστασης· μόνο δικαστικός περιορισμός με ελάχιστη επέμβαση και περιοδική αναθεώρηση· ανάπτυξη μέτρων SDM.
Ε. Η δική μας θετική πρόταση πολιτικής – Δύο Πυλώνες Υποστήριξης
Πυλώνας Α: Φροντίδα μέσω ΓεΣΥ (με παράλληλη δυνατότητα ιδιώτη)
Ένταξη φροντιστών/οικιακών βοηθών υγείας στο ΓεΣΥ με κωδικοποιημένες πράξεις (ώρες/είδη υποστήριξης).
Κλιμακωτή κάλυψη (π.χ. 2–4–6 ώρες/ημέρα, ή ανά εβδομάδα), ώστε να καλύπτονται μη 24ωρικές ανάγκες.
Επιλογή από ΓεΣΥ κατάλογο ή από ιδιωτικό αδειοδοτημένο πάροχο της επιλογής του δικαιούχου, με αποζημίωση βάσει ενιαίου τιμολογίου/κουπονιού.
Πιστοποίηση/εκπαίδευση φροντιστών, εποπτεία ποιότητας, ασφαλιστική κάλυψη.
Πυλώνας Β: Κοινωνική συνοδεία & προσωπική υποστήριξη
Αυτόνομη υπηρεσία (εκτός υγειονομικής φροντίδας), που εξασφαλίζει συμμετοχή σε εργασία, εκπαίδευση, πολιτισμό, μετακινήσεις, όπως επιτάσσει το CRPD 19.
User-directed λογική: ο δικαιούχος επιλέγει/κατευθύνει τον συνοδό.
Χρηματοδότηση με κουπόνι/άμεση πληρωμή και ειδικό Μητρώο συνοδών (χωρίς αποκλεισμό εκτός μητρώου, εφόσον πληρούνται προσόντα/ασφάλιση).
ΣΤ. Για να μην «εξομοιώνονται» ανόμοιες ανάγκες
Το ισχύον αφήγημα περί «ενιαίου επιδόματος» είναι ισοπεδωτικό: άλλες ανάγκες έχει ένα άτομο με νοητική/ψυχική αναπηρία που απαιτεί υποστήριξη λήψης αποφάσεων ή δομημένη συνοδεία, άλλες ένα άτομο με MS/ALS με διαλείπουσα αλλά ακριβή φροντίδα, άλλες ένας άνθρωπος με τετραπληγία με σταθερή 24/7 υποστήριξη. Η αληθινή συμπερίληψη δεν επιτυγχάνεται με ένα εργαλείο, αλλά με εξατομικευμένο μίγμα υποστηρίξεων, χωρίς ιεραρχήσεις και χωρίς αποκλεισμούς.
Ζ. Συμπέρασμα – Πρόσκληση για ουσιαστική αναθεώρηση
Το προσχέδιο, ως έχει, δεν ευθυγραμμίζεται με το πνεύμα και το γράμμα της CRPD και της συνταγματικής ισότητας. Με τις διορθώσεις που προτείνουμε (άρθρα 2–14) και με την υιοθέτηση των δύο πυλώνων (ΓεΣΥ-φροντίδα & κοινωνική συνοδεία), ο νόμος μπορεί να μετατραπεί από εργαλείο διοικητικής διαχείρισης σε πραγματική εγγύηση ανεξάρτητης διαβίωσης.
Καλούμε το Υφυπουργείο και τους εμπλεκόμενους φορείς να:
να διορθώσουν το λεκτικό και τις διαδικασίες όπως προτείνεται παραπάνω,
να εγγυηθούν ελεύθερη επιλογή παρόχου (δημόσιου/ιδιωτικού) με κοινές ποιοτικές προδιαγραφές,
να θεσπίσουν αξιολόγηση με συναίνεση, πολυεπιστημονική συμμετοχή και τυποποιημένα εργαλεία,
να κατοχυρώσουν αναδρομικότητα από την ημερομηνία αίτησης και ανεξάρτητες προσφυγές,
να θωρακίσουν το Μητρώο με GDPR και να περιορίσουν δραστικά την κατ’ εξαίρεση ανάθεση.
Η ανεξάρτητη διαβίωση δεν είναι παραχώρηση. Είναι θεμελιώδες δικαίωμα.
Και η Κυπριακή Δημοκρατία οφείλει να το διασφαλίσει, όχι να το αποδυναμώσει.
Για την Οργάνωση Πολιτισμού & Αναπηρίας «Νεόφυτος»
Η Πρόεδρος Δε. Μαριάννα Παφίτη
Ως Σύνδεσμος Συγγενών και Φίλων για Άτομα με Αυτισμό “ΜΑΖΙ” συμφωνούμε με όλες τις τεκμηριωμένες εισηγήσεις της ΚΥΣΟΑ οι οποίες πιστεύουμε πρέπει να υιοθετηθούν αυτούσιες. Τοποθετούνται ακόμη μερικά σχόλια εντός της διαβούλευσης, απλά για να δοθεί έμφαση σε μερικά σημεία τα οποία είναι πολύ ενοχλητικά στο πως αντιμετωπίζει το νομοσχέδιο τα άτομα με αυτισμό.
Συγκεκριμένα δεν είναι αποδεκτό το γεγονός ότι κάποιες αναπηρίες έχουν όνομα και κατοχυρωμένες πρόνοιες, χορηγίες και παροχές με ονομαστικό τίτλο συγκεκριμένα στην αναπηρία τους, ενώ ο αυτισμός ο οποίος τουλάχιστον στα σοβαρά του επίπεδα, είναι διεθνώς αποδεκτός ως μία απο τις πιο δύσκολες αναπηρίες στην διαχείριση του να μην κατέχει καν ονομαστική αναφορά και ειδικές πρόνοιες για φροντίδα, ανεξάρτητη διαβίωση, διακίνηση και για αγορά αυτοκινήτου. Η όλη αντιμετώπιση αντιτίθεται στην Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τα άτομα με αναπηρία αφού το νομοσχέδιο προκαλεί διάκριση με βάση την αναπηρία. Και μόνο το γεγονός ότι ο αυτισμός δεν αναφέρεται είναι διάκριση.
Τέλος δεν μπορεί να μην αναφερθεί και η εξόφθαλμη διαφορά στα επιδόματα που αναφέρονται όσο αφορά το ύψος τους, που και πάλι υπάρχει ανώτερη κατοχύρωση σε κάποιες συγκεκριμένες κατηγορίες αναπηρίας διαχρονικά από το κράτος και τώρα με την νέα νομοθεσία φαίνεται ότι ως πρόθεση του κράτους η διάκριση αυτή είναι να συνεχίσει. Ασφαλώς και δεν επιθυμούμε μείωση των επιδομάτων οποιασδήποτε αναπηρίας. Επιθυμούμε ίδια αντιμετώπιση.
Γενικές παρατηρήσεις και σχόλια:
Η τυχόν υιοθέτηση της παρούσας νομοθεσίας, έστω με ορισμένες διαφοροποιήσεις, θα οδηγήσει με μαθηματική ακρίβεια στο ξύλωμα του προνοιακού κράτους, αντί να συμβάλει στην υλοποίηση της δικαιωματικής προσέγγισης ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Μειώσεις επιδομάτων και σοβαροί περιορισμοί υφιστάμενων υποστηρικτικών υπηρεσιών, κατάργηση υφιστάμενων νομοθεσιών και περιορισμός σχεδίων, προγραμμάτων και νόμων που ισχύουν για χρόνια στην κυπριακή δημοκρατία είναι τα χαρακτηριστικά του πρόχειρου αυτού εγγράφου που παραπέμπει και ανήκει σε παροχυμένες εποχές και σκοτεινές στιγμές του παρελθόντος. Ενδεικτικά είναι και τα 400 σχόλια για το νομοσχέδιο, τρανή απόδειξη των πιο πάνω καθώς και ότι το νομοσχέδιο αυτό δεν είναι καθόλου ώριμο για ψήφιση από τη βουλή των αντιπροσώπων. Σοβαρές επιπτώσεις έχουμε για τους τυφλούς, όπου πέραν από την κατάργηση εξ’ ολοκλήρου του επιδόματος με το οποίο καλύπτεται το επιπρόσθετο κόστος της αναπηρίας, αποκλείονται από άλλα επιδόματα εν μέρη και καθ’ ολοκληρία οι τυφλοί, οι κωφοί και τα άτομα με οπτικοακουστική αναπηρία, ενώ στερούνται εύλογων προσαρμογών τα άτομα με αισθητηριακές αναπηρίες.
Με τη νομοθεσία, ως έχει, παραβιάζονται συγκεκριμένες διατάξεις του ίδιου του Συντάγματος της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Δεν υιοθετούνται ούτε λαμβάνονται υπόψη ο χάρτης θεμελιωδών δικαιωμάτων, οι διεθνείς συμβάσεις που κύρωσε η χώρα μας, Πλείστοι από τους Ευρωπαϊκούς Κανονισμούς και τις οδηγίες, ακόμα και αυτές που ενσωματώθηκαν στο κυπριακό νομικό πλαίσιο, όπως η Οδηγία Αρ. 2078/ΕΚ του 2000, , η Οδηγία 2019/882 για την προσβασιμότητα προϊόντων και Υπηρεσιών, η Οδηγία 2024/882, ο Ευρωπαϊκός κώδικας Επικοινωνίας, η Οδηγία για το Δελτίο Στάθμευσης και την Ευρωπαϊκή Κάρτα Αναπηρίας,
Για την ετοιμασία της νομοθεσίας δε λήφθηκαν υπόψη οι εκθέσεις του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών και του Συμβουλίου της Ευρώπης, της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και άλλων διεθνών οργανισμών, ούτε οι παρατηρήσεις/συστάσεις τους για τη χώρα μας.
Στη νομοθεσία δεν περιλαμβάνονται διεθνή και Ευρωπαϊκά πρότυπα για την προσβασιμότητα,
Με την νομοθεσία σωρεία γενικές αρχές ανθρωπίνων δικαιωμάτων όπως είναι οι θεμελιώδεις αρχές της διαβούλευσης και συμμετοχής στις διαδικασίες λήψης αποφάσεων, της συμπερίληψης, της από_ιδρυματοποίησης, της μη διάκρισης, της προσβασιμότητας, της εύλογης προσαρμογής και άλλες επί μέρους αρχές όπως είναι οι αρχές της διαφάνειας, της ιδιωτικότητας, της μη οπισθοδρόμησης, της συμμετοχής στην κοινότητα, της χρηστής διοίκησης, της αποτελεσματικότητας, της επιλεξιμότητας, της χρηστικότητας, της εμπιστευτικότητας, της αυτονομίας, της εμπιστευτικότητας, της ελεύθερης επιλογής, της αξιοπρέπειας.
Το σημαντικότερο από όλα είναι ωστόσο, ότι το νομοσχέδιο απέχει πολύ από την υιοθέτηση μιας πολιτικής ανεξάρτητης διαβίωσης και ενσωμάτωσης στην κοινότητα, που αν δεν συζητηθεί αναλυτικά και γίνουν ουσιαστικές και ριζικές αλλαγές στο νομοσχέδιο, το δικαίωμα αυτό των ατόμων με αναπηρίες θα παραμείνει όνειρο απατηλό.
Δεν υπάρχουν επίσης, πρόνοιες για εποπτεία και παρακολούθηση της εφαρμογής της νομοθεσίας,, οι διαδικασίες για αναφορές και παράπονα της νομοθεσίας είναι ελλειπείς,
Τα πιο πάνω και πολλές άλλες προχειρότητες και στρεβλώσεις θα συμβάλουν στην απώλεια και αναστολή χρηματοδοτήσεων από Ευρωπαϊκά και άλλα προγράμματα,, ενώ είναι ορατός παράλληλα ο κίνδυνος επίπληξης ή/και καταδίκης της χώρας μας για τις παραβιάσεις των δικαιωμάτων του ανθρώπου που θα υλοποιούνται με βάση τη νομοθεσία αυτή, δεδομένου ότι υπάρχουν σημεία στη νομοθεσία με βάση τα οποία ποινικοποιείται η ίδια αναπηρία.
Η περίοδος με την ετσιθελική επιβολή της νομοθεσίας με την οποία τερματίζεται η προστασία μέρους των δικαιωμάτων θα είναι μακρά και δύσκολη, καιαυτό τον αγώνα καλούνται να δώσουν τα άτομα με αναπηρία, αφού φαίνεται στην πράξη, με τις ενέργειες του Υφυπουργείου Κοινωνικής Πρόνοιας ότι η πρόχειρη αυτή νομοθεσία θα περάσει χωρίς να ληφθούν υπόψη οι σοβαρές ενστάσεις μεγάλου ποσοστού των ατόμων με αναπηρίες και των οργανώσεων τους!!!
ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΦΥΣΙΟΘΕΡΑΠΕΥΤΩΝ
ΥΠΟΜΝΗΜΑ ΣΧΟΛΙΩΝ ΕΠΙ ΤΟΥ ΝΟΜΟΣΧΕΔΙΟΥ
Άρθρο 2 – Ερμηνεία Προτεινόμενη Τροποποίηση
«Αδειούχος Παροχής Υπηρεσιών Ανεξάρτητης Διαβίωσης» σημαίνει νομικό πρόσωπο ή φυσικό πρόσωπο που απασχολείται από νομικό πρόσωπο το οποίο λαμβάνει άδεια με βάση το άρθρο 5 του παρόντος Νόμου και εμπίπτει σε μία από τις κατηγορίες που καθορίζονται στο άρθρο 4 αυτού.
Επεξήγηση Λόγων που Επιβάλλουν την Τροποποίηση
Η υφιστάμενη διατύπωση αποκλείει φυσικά πρόσωπα από την άσκηση επαγγελματικής δραστηριότητας, εκτός εάν απασχολούνται από νομικά πρόσωπα. Ο αποκλεισμός αυτός συνιστά περιορισμό της ελευθερίας παροχής υπηρεσιών και εγκατάστασης, ο οποίος δεν δικαιολογείται, δεν συνάδει με τις αρχές της αναλογικότητας και της ίσης μεταχείρισης και παραβιάζει τις αρχές της ΕΕ (άρθρο 49 ΣΛΕΕ) καθώς και τα θεμελιώδη δικαιώματα που κατοχυρώνονται στο άρθρο 25 του Συντάγματος. Επιπλέον, ο περιορισμός αυτός έρχεται σε αντίθεση με τη Σύμβαση του ΟΗΕ για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρίες (CRPD) και την ευρωπαϊκή στρατηγική για την αναπηρία, καθώς περιορίζει τις επιλογές των ίδιων των ατόμων με αναπηρία.
Προτεινόμενη Τροποποίηση
«Νομικά πρόσωπα», για τους σκοπούς του παρόντος Νόμου, σημαίνει την ΚΥ.Σ.Ο.Α. ή άλλες αντιπροσωπευτικές οργανώσεις των ατόμων με αναπηρίες ή άλλα νομικά πρόσωπα [δημοσίου ή ιδιωτικού δικαίου] που δύναται να καθορίσει ο Υφυπουργός σύμφωνα με το εδάφιο (21) του άρθρου 5 του παρόντος Νόμου.
Επεξήγηση Λόγων που Επιβάλλουν την Τροποποίηση
Η διατύπωση που αποδίδει την έννοια του όρου «νομικά πρόσωπα» περιορίζει τη δυνατότητα παροχής υπηρεσιών αποκλειστικά σε συγκεκριμένες οργανώσεις ατόμων με αναπηρίες ή μη κερδοσκοπικές οργανώσεις. Η διεύρυνση του κύκλου των αδειούχων παρόχων εξαρτάται αποκλειστικά από τη διακριτική ευχέρεια του Υφυπουργού, χωρίς να προβλέπονται αντικειμενικά, σαφή και διαφανή κριτήρια εκ του Νόμου. Η περιοριστική αυτή ρύθμιση περιορίζει ουσιαστικά τον αριθμό των παρόχων υπηρεσιών, δεν συνάδει με τις αρχές του ελεύθερου ανταγωνισμού και της ελευθερίας εγκατάστασης, ενδέχεται να δημιουργήσει ζήτημα κρατικής ενίσχυσης και να επιβαρύνει την ποιότητα και την καινοτομία των παρεχόμενων υπηρεσιών. Η προσέγγιση αυτή αντίκειται στο πνεύμα της CRPD, που προωθεί την ποικιλομορφία παρόχων και την αυτοδιάθεση των ατόμων με αναπηρίες.
Ζητούμενη Τροποποίηση / Προσθήκη
«Πολυθεματική ομάδα ειδικών», για τους σκοπούς του παρόντος Νόμου, σημαίνει ομάδα επαγγελματιών υγείας, όπως εγγεγραμμένων επαγγελματιών εργοθεραπευτών και φυσιοθεραπευτών, οι οποίοι εμπλέκονται στην παροχή υπηρεσιών υγείας προς το άτομο με αναπηρία που είναι δικαιούχο υπηρεσιών και παροχών ανεξάρτητης διαβίωσης.
Επεξήγηση Λόγων που Επιβάλλουν την Τροποποίηση / Προσθήκη
Δεδομένου ότι στο νομοσχέδιο γίνεται επανειλημμένα αναφορά στον όρο «πολυθεματική ομάδα ειδικών», κρίνεται απαραίτητο να δοθεί σχετική ερμηνεία στο άρθρο 2, προκειμένου να διασφαλιστεί η σαφήνεια, η συνέπεια και η ορθή εφαρμογή των διατάξεων του Νόμου. Η προσθήκη της ερμηνείας αυτής εξασφαλίζει ότι ο όρος θα ερμηνεύεται με τρόπο ενιαίο και νομικά ασφαλή σε όλα τα στάδια παροχής των υπηρεσιών ανεξάρτητης διαβίωσης.
ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΦΥΣΙΟΘΕΡΑΠΕΥΤΩΝ
ΥΠΟΜΝΗΜΑ ΣΧΟΛΙΩΝ ΕΠΙ ΤΟΥ ΝΟΜΟΣΧΕΔΙΟΥ
ΑΡΘΡΟ 3 – ΣΚΟΠΟΣ ΤΟΥ ΠΑΡΟΝΤΟΣ ΝΟΜΟΥ
Προτεινόμενη Τροποποίηση / Προσθήκη Πεδίου Εφαρμογής
3. [1] Σκοπός του παρόντος Νόμου είναι η ρύθμιση των υπηρεσιών και παροχών ανεξάρτητης διαβίωσης προς τα άτομα με αναπηρίες, οι οποίες τα υποστηρίζουν, τα ενδυναμώνουν και διασφαλίζουν την άσκηση των δικαιωμάτων τους για κοινωνική συμμετοχή, συμπερίληψη και ανεξάρτητη διαβίωση, σύμφωνα με τις αρχές, τις αξίες και τις υποχρεώσεις του Κράτους, όπως αυτές καθορίζονται από τη Σύμβαση.
[2] Ο παρών Νόμος δεν εφαρμόζεται σε σχέση με ιατρικές, νοσηλευτικές, θεραπευτικές υπηρεσίες και υπηρεσίες φυσικής αποκατάστασης.
[3] Οι Υπηρεσίες Ανεξάρτητης Διαβίωσης που παρέχονται δυνάμει του παρόντος Νόμου δεν περιλαμβάνουν υπηρεσίες υγείας και αποκατάστασης που παρέχονται από εγγεγραμμένους επαγγελματίες εργοθεραπευτές, φυσιοθεραπευτές και λογοπαθολόγους, για τις οποίες απαιτείται άδεια ασκήσεως επαγγέλματος δυνάμει:
των περί Εγγραφής Επαγγελματιών Εργοθεραπευτών Νόμων του 2006 και 2014 [Ν. 34(Ι)/2006],
των περί Εγγραφής Φυσιοθεραπευτών Νόμων του 140/1989 και 2021, και
του περί Εγγραφής Λογοπαθολόγων Νόμου του 2001,
ακόμη και εάν ο Αδειούχος Παροχής Υπηρεσιών Ανεξάρτητης Διαβίωσης τυγχάνει να κατέχει τέτοια άδεια.
Επεξήγηση Λόγων που Επιβάλλουν την Τροποποίηση
Επιβάλλεται να καθοριστεί στο νομοσχέδιο σαφές πεδίο εφαρμογής, ώστε να αποτραπεί οποιαδήποτε σύγκρουση μεταξύ της σκοπούμενης νομοθεσίας και των ειδικότερων νομοθεσιών που ήδη ρυθμίζουν τα επαγγέλματα παροχής υπηρεσιών υγείας, όπως:
ο περί Εγγραφής Επαγγελματιών Εργοθεραπευτών Νόμος του 2006 και 2014 [Ν. 34(Ι)/2006],
οι περί Εγγραφής Φυσιοθεραπευτών Νόμοι του 140/1989 και 2021, και
ο περί Εγγραφής Λογοπαθολόγων Νόμος του 2001.
Δεδομένων των νομοθετικών επιταγών των πιο πάνω Νόμων, οι οποίες ρητά απαγορεύουν την άσκηση εργοθεραπείας, φυσιοθεραπείας και λογοπαθολογίας από οποιοδήποτε πρόσωπο που δεν είναι εγγεγραμμένος επαγγελματίας και δεν κατέχει την αντίστοιχη άδεια ασκήσεως επαγγέλματος, καθίσταται αναγκαίος ο σαφής καθορισμός του πεδίου εφαρμογής του παρόντος Νόμου.
Η εν λόγω αποσαφήνιση διασφαλίζει ότι η παροχή των υπηρεσιών που καθορίζονται στο νομοσχέδιο δεν αντίκειται ούτε προσκρούει σε άλλες ισχύουσες νομοθεσίες.
Γενικά σχόλια:
– Δεν καταργούνται προβληματικά στοιχεία που υπήρχαν, όπως ο ηλικιακός περιορισμός για άτομα κάτω των 65 ετών, για το επίδομα βαριάς κινητικής αναπηρίας αλλά και για άλλα σχέδια, και η επεξήγηση που δόθηκε από το Τμήμα Κοινωνικής Ενσωμάτωσης Ατόμων με Αναπηρίες με έγγραφο ημερομηνίας 2 Οκτωβρίου 2025 και τίτλο “Χρήσιμες Ερωτήσεις και Απαντήσεις για το Νομοσχέδιο με τίτλο “Ο περί Κοινωνικής Συμμετοχής, Συμπερίληψης και Ανεξάρτητης Διαβίωσης των Ατόμων με Αναπηρίες Νόμος του 2025”, δυστυχώς δεν μπορεί να ικανοποιήσει.
– Αν το Νομοσχέδιο δεν συνοδευτεί και από τις κατάλληλες ρυθμιστικές πολιτικές ώστε να αλλάζει το υφιστάμενο μοντέλο παροχής υπηρεσιών έτσι ώστε να καλύπτονται από δομές της τοπικής αυτοδιοίκησης, οι υπηρεσίες που προτείνονται θα οδηγήσουν στη διεύρυνση της παροχής υπηρεσιών από ιδιώτες.
ΑΡΘΡΟ 3 – ΣΚΟΠΟΣ ΤΟΥ ΠΑΡΟΝΤΟΣ ΝΟΜΟΥ
___________________________________________________________________
Προτεινόμενη Τροποποίηση / Προσθήκη Πεδίου Εφαρμογής
3. [1] Σκοπός του παρόντος Νόμου είναι η ρύθμιση των υπηρεσιών και
παροχών ανεξάρτητης διαβίωσης προς τα άτομα με αναπηρίες, που τα
υποστηρίζουν και ενδυναμώνουν και υλοποιούν τα δικαιώματα τους για
κοινωνική συμμετοχή, συμπερίληψη και ανεξάρτητη διαβίωση, σύμφωνα με
τις αρχές, αξίες και τις υποχρεώσεις του κράτους που καθορίζει η Σύμβαση.
[2. Ο παρόν Νόμος δεν εφαρμόζεται σε σχέση με ιατρικές, νοσηλευτικές,
θεραπευτικές υπηρεσίες και υπηρεσίες φυσικής αποκατάστασης.
3. Οι Υπηρεσίες Ανεξάρτητης Διαβίωσης που παρέχονται δυνάμει του
παρόντος Νόμου δεν περιλαμβάνουν υπηρεσίες υγείας και αποκατάστασης
που παρέχονται από εγγεγραμμένους επαγγελματίες εργοθεραπευτές,
φυσιοθεραπευτές και λογοπαθολόγους για τις οποίες απαιτείται άδεια
ασκήσεως επαγγέλματος δυνάμει των περί Εγγραφής Επαγγελματιών
Εργοθεραπευτών Νόμων του 2006 και 2014 (ο Ν. 34(Ι)/2006), των περί
Εγγραφής Φυσιoθεραπευτώv Νόμων τoυ 1989 και 1998 και του περί
Εγγραφής Λογοπαθολόγων Νόμου του 2001, ακόμα και εάν ο Αδειούχος
Παροχής Υπηρεσιών Ανεξάρτητης Διαβίωσης τυγχάνει να διαθέτει τέτοια
άδεια.]
Επεξήγηση Λόγων που επιβάλλουν την τροποποίηση
Επιβάλλεται να προσδιοριστεί στο νομοσχέδιο σαφές πεδίο εφαρμογής ώστε να μην
προκύπτει σύγκρουση μεταξύ της σκοπούμενης νομοθεσίας και του πεδίου
εφαρμογής που καλύπτεται από ειδικότερες νομοθεσίες οι οποίες ρυθμίζουν
νομοθετικά τα επαγγέλματα παροχής υπηρεσιών υγείας όπως είναι ο περί Εγγραφής
Επαγγελματιών Εργοθεραπευτών Νόμων του 2006 και 2014 (ο Ν. 34(Ι)/2006), οι
περί Εγγραφής Φυσιoθεραπευτώv Νόμοι τoυ 1989 και 1998 και ο περί Εγγραφής
Λογοπαθολόγων Νόμος του 2001.
Με δεδομένες τις νομοθετικές επιταγές που περιλαμβάνονται στις προαναφερθείσες
νομοθεσίες βάσει των οποίων απαγορεύεται ρητώς η άσκηση εργοθεραπείας,
φυσιοθεραπείας και λογοπαθολογίας από οποιοδήποτε πρόσωπο που δεν είναι
εγγεγραμμένος επαγγελματίας εργοθεραπευτής, φυσιοθεραπτής και λογοπαθολόγος
αντίστοιχα και κατέχει αντίστοιχη άδεια ασκήσεως επαγγέλματος, επιβάλλεται ο
σαφής προσδιορισμός του πεδίου εφαρμογής της νομοθεσίας ώστε να
αποσαφηνιστεί ότι η παροχή των καθοριζόμενων στο νομοσχέδιο υπηρεσιών δεν
αντίκειται και/ή προσκρούει σε άλλες ισχύουσες νομοθεσίες.
1. ΆΡΘΡΟ 2 – ΕΡΜΗΝΕΙΑ
___________________________________________________________________
Προτεινόμενη Τροποποίηση
«Αδειούχος Παροχής Υπηρεσιών Ανεξάρτητης Διαβίωσης» σημαίνει νομικό
πρόσωπο ή φυσικό πρόσωπο που απασχολείται από νομικό πρόσωπο το οποίο
λαμβάνει άδεια με βάση το άρθρο 5 του παρόντος Νόμου και εμπίπτει σε μία από τις
κατηγορίες που καθορίζονται στο άρθρο 4 αυτού .
Επεξήγηση Λόγων που επιβάλλουν την τροποποίηση
Η υφιστάμενη διατύπωση αποκλείει φυσικά πρόσωπα από την άσκηση
επαγγελματικής δραστηριότητας εκτός και εάν αυτά απασχολούνται από νομικά
πρόσωπα.
Ο αποκλεισμός αυτός συνιστά περιορισμό της ελευθερίας παροχής υπηρεσιών και
εγκατάστασης, ο οποίος δεν δικαιολογείται, δεν συνάδει με τις αρχές της
αναλογικότητας και της ίσης μεταχείρισης και παραβιάζει τις αρχές της ΕΕ (βλ. άρθρο
49 ΣΛΕΕ) και τα θεμελιώδη δικαιώματα που διασφαλίζει το Σύνταγμα (βλ. άρθρο 25
του Συντάγματος).
Ο περιορισμός αυτός έρχεται σε σύγκρουση και με τη Σύμβαση του ΟΗΕ (CRPD) και
την ευρωπαϊκή στρατηγική για την αναπηρία αφού περιορίζει τις επιλογές των ίδιων
των προσώπων με αναπηρία.
Προτεινόμενη Τροποποίηση
«νομικά πρόσωπα» για τους σκοπούς του παρόντος Νόμου σημαίνει την ΚΥ.Σ.Ο.Α.
ή άλλες αντιπροσωπευτικές οργανώσεις των ατόμων με αναπηρίες ή άλλα νομικά
πρόσωπα [δημοσίου ή ιδιωτικού δικαίου] που δύναται να καθορίσει ο Υφυπουργός
σύμφωνα με το εδάφιο 21 του άρθρου 5 του παρόντος Νόμου .
Επεξήγηση Λόγων που επιβάλλουν την τροποποίηση
Μέσω της ερμηνείας που δίδεται στον όρο «νομικά πρόσωπα» περιορίζεται η
δυνατότητα παροχής των υπηρεσιών αυτών μόνο από συγκεκριμένες οργανώσεις
ατόμων με αναπηρίες ή μη κερδοσκοπικές οργανώσεις.
Η διεύρυνση του κύκλου των αδειούχων εξαρτάται από διακριτική ευχέρεια του
Υφυπουργού χωρίς να τίθενται βάσει Νόμου αντικειμενικά και διαφανή κριτήρια.
Με δεδομένο ότι μόνο συγκεκριμένα νομικά πρόσωπα μπορούν να λάβουν άδεια,
περιορίζεται ουσιαστικά το πεδίο των παρόχων, κάτι που δεν συνάδει με τις αρχές
του ελεύθερου ανταγωνισμού και της ελευθερίας εγκατάστασης ενώ πρόσθετα
εγείρονται ζητήματα κρατικής ενίσχυσης.
Με αυτό τον τρόπο δημιουργείται ένα σύστημα περιοριστικό και δυσανάλογο,
εμποδίζοντας την ελεύθερη παροχή υπηρεσιών και εγκατάσταση παρόχων.
Επιπλέον, μπορεί να επηρεάσει αρνητικά την ποιότητα και την καινοτομία, καθώς
αποκλείει μικρότερους ή ανεξάρτητους παρόχους.
Η προσέγγιση αυτή δεν συνάδει ούτε με το πνεύμα της Σύμβασης του ΟΗΕ (CRPD)
που προωθεί την ποικιλομορφία παρόχων και την αυτοδιάθεση.
Ζητούμενη Τροποποίηση / Προσθήκη
«πολυθεματική ομάδα ειδικών» για τους σκοπούς του παρόντος Νόμου σημαίνει την
ομάδα από επαγγελματίες υγείας όπως εγγεγραμμένους επαγγελματίες
εργοθεραπευτές και φυσιοθεραπευτές, που εμπλέκονται στην παροχή υπηρεσιών
υγείας προς το άτομο με αναπηρία που είναι δικαιούχο για την χορήγηση υπηρεσιών
και παροχών ανεξάρτητης διαβίωσης
Επεξήγηση Λόγων που επιβάλλουν την τροποποίηση/προσθήκη
Δεδομένου ότι στο νομοσχέδιο γίνεται αναφορά σε πολυθεματική ομάδα ειδικών θα
πρέπει να δοθεί και σχετική ερμηνεία.
«Αδειούχος Παροχής Υπηρεσιών Ανεξάρτητης Διαβίωσης» – Αποκλείει αυτοεργοδοτούμενους.
Οι αδειούχοι πρέπει να μπορούν να παρέχουν υπηρεσίες με αγορά υπηρεσίων από το ίδιο το άτομο χωρίς μεσάζοντες (Άρθρο 19 Σύμβασης). Σύμφωνα με το Άρθρο 5 (21) του Νομοσχεδίου, μόνο σε περίπτωση αποδεδειγμένης μη διαθεσιμότητας Αδειούχων Παροχής Υπηρεσιών Ανεξάρτητης Διαβίωσης ο Υφυπουργός μπορεί να καθορίσει συγκεκριμένες κατηγορίες Υπηρεσιών που να μπορούν να παρασχεθούν από φυσικά πρόσωπα χωρίς αυτά να απασχολούνται από νομικά πρόσωπα, γεγονός που οδηγεί σε περιορισμό.
«αντιπροσωπευτικές οργανώσεις των ατόμων με αναπηρίες» – Πρακτικά ποιο σώμα και πως θα ελέγχει ότι υιοθετούν και εφαρμόζουν τη Σύμβαση και τις κατευθυντήριες;
Αρκεί η συμπερίληψη στο Καταστατικό τους;
«δικαιούχος» – Το κριτήριο για ελάχιστη 12μηνη άδεια παραμονής -σύμφωνα με το άρθρο 18 της Σύμβασης- αποκλείει πρόσφυγες/ μετανάστες που είναι σε διαδικασία διεθνούς προστασίας ή άτομα που μόλις έχουν εισέλθει στα εδάφη της ΚΔ. Επίσης, αποκλείονται βρέφη με αναπηρία, που είναι κάτω του ενός έτους, επομένως θα πρέπει να τροποποιηθεί.
Συμφωνούμε με τα σχόλια της ΚΥΣΟΑ.
Η αναθεώρηση του νομοθετικού πλαισίου για τα άτομα με αναπηρία αποτελεί ένα θετικό βήμα για κοινωνική συμπερίληψη των ατόμων με αναπηρίες, όμως θα θέλαμε ως ΠΑ. ΣΥ. ΓΟ. Παγκύπριος Σύνδεσμος Γονέων Παιδιών με Απώλεια Ακοής κάποιες διευκρινήσεις τις όποιες θα παραθέσουμε στα σχετικά σημεία. Όμως δεν μπορούμε ως Σύνδεσμος να παραβλέψουμε τις ελλείψεις που άλλα οργανωμένα σύνολα γονέων και ενηλίκων αναφέρουν και να τους δηλώσουμε την στήριξή μας. Το γεγονός ότι το Νομοσχέδιο είναι σε διαβούλευση είναι θετικό μιας και αναμένεται ότι οι φωνές μας θα εισακουστούν και θα ληφθούν υπόψη στην επόμενη φάση.
Το νομοσχέδιο δεν πήγε σε διαβούλευση ετοιμάστηκε και στάλθηκε για τα σχόλια μας. Διαβούλευση σημαίνει να εμπλακούν όλοι οι ενδιαφερόμενοι και επηρεαζόμενοι από την αρχή και όχι να βρισκόμαστε προ τετελεσμένων. Δεν ανήκουν όλοι οι επηρεαζόμενοι σε συνδέσμους και είναι αδικία να μην διαβουλεύεται το κράτος με όλους τους επηρεαζόμενους με τρόπους που θα πρέπει να βρει και να χρησιμοποιεί. Επίσης με αυτό το νομοσχέδιο προωθείται η ιδρυματοποίηση των παιδιών μας και όχι η ανεξάρτητη διαβίωση στο δικό τους σπίτι εάν αυτό θέλουν και οι ίδιοι και η οικογένεια τους με φροντιστή/ες να τους βοηθούν και με κοινωνικό συνοδό αλλά με την συμβολή των γονέων.
Σε καμία περίπτωση αυτό το νομοσχέδιο δεν συμπεριλαμβάνει τους γονείς/κηδεμόνες σε όποιοδήποτε μέρος, εκτός κάπου που αναφέρεται σε ανήλικους και φανερά οι γονείς παραμερίζονται ωσαν να είναι ξένοι και “άλλοι” θα λαμβάνουν αποφάσεις για τα παιδιά μας που παρόλο που στην ηλικία μπορεί να είναι ενήλικες στην πραγματικότητα δεν μπορούν να καταλάβουν και να λαμβάνουν αποφάσεις όπως κάποιος άλλος ενήλικας στην ίδια ηλικία. Είναι μόνο δίκαιο, ηθικό και ανθρωπιστικό να υπάρχει σεβασμός και συμπερίληψη των γονέων σε όλες τις αποφάσεις και διαδικασίες μαζί με τα παιδιά τους. και όχι να αφήνονται σε κάποιους ξένους που δεν τους γνωρίζουν καθόλου και που ίσως και να τους εκμεταλλευτούν.
Τα επιδόματα πρέπει να αυξηθούν διότι οι ανάγκες είναι πολλές και πρέπει να υπάρχει πραγματική στήριξη και όχι μόνο στα νομοσχέδια και τα χαρτιά αλλά στην πραγματικότητα. Δυστυχώς οι αξιολογήσεις είναι πολύ άδικες και πάλιν δεν λαμβάνουν υπόψη τους γονείς και με 15 λεπτά που βλέπουν τα παιδιά μας και που δεν τους μιλούν καν λόγω των προβλημάτων που αντιμετωπίζουν βγάζουν συμπέράσματα που δεν ισχύουν με αποτέλεσμα τα παιδιά μας να μην λαμβάνουν τα σωστά επιδόματα και την σωστή στήριξη με αποτέλεσμα να μην μπορούν να εκπαιδευτούν, να εργοδοτηθούν και να μπορούν να ζήσουν με ευπρέπεια, αξιοπρέπεια και με ότι χρειάζονται. ΄Αρα το σύστημα αξιολόγησης πρέπει να αλλάξει ριζικά για να είναι πιο δίκαιο, οι αξιολογητές πρέπει να επιλέγονται πολύ προσεκτικά, οι γιατροί των ατόμων πρέπει να λαμβάνουν μέρος και επίσης σίγουρα οι γονείς ιδιαίτερα εκεί που τα άτομα δεν είναι ικανά να καταλάβουν, να απαντήσουν και να αποφασίσουν.
Η εκπαίδευση είναι σημαντική όσο και η σωστή εργοδότηση ανάλογα με τις ικανότητες και την λειτουργηκότητα των ατόμων και όχι να είναι μόνο χειρονακτικές εργασίες όπως τώρα θα πρέπει να αναπτυχθούν συστήματα για σωστή αξιολόγηση και εντοπισμό των ικανοτήτων και μελλοντικές ευκαιρίες για τα άτομα σε όλους τους τομείς εργασίας. Οι εργοδότες θα πρέπει να λαμβάνουν τις ευθύνες τους ακριβώς όπως και με τους υπόλοιπους εργοδοτούμενους και όχι να απέχουν από αυτές και το τμήμα κοινονικής ενσωμάτωσης πρέπει να τους ενημερώνει με λεπτομέρεια.
Από σχόλια που γράφτηκαν από δικηγόρους φαίνεται ότι μέρη αυτού του νομοσχεδίου αντιτάσσονται και της σύμβασης του ΟΗΕ και άλλων νομοθεσιών που αφορούν άτομα με αναπηρίες και αυτό πρέπει να να διορθωθεί άμεσα για να μην υπάρχουν προβλήματα στο μέλλον.
Σχόλια επί του προοιμίου της Νομοθεσίας
<>
Δεν έγινε δημόσια διαβούλευση. Μας έγινε ενημέρωση στο κείμενο όπως παρουσιάζετε σήμερα στο η- διαβούλευση και καλούμαστε να το σχολιάσουμε με στόχο τη βελτίωση του
Πιο συγκεκριμένα, το νομοσχέδιο θέτει ως στόχους:
1. <>
Δεν είναι ενιαία. Είναι εκτός (πρώιμη παιδική παρέμβαση/ κέντρα ημερήσιας φροντίδας και απασχόλησης/ χώροι βραχείας φύλαξης) θα πρέπει να προστεθούν
Σημεία 2-5 προς την ορθή κατεύθυνση.
6<>
Δεν γίνετε αναφορά για τον άτυπο φροντιστή στη ερμηνεία του νόμου άρθρο 2. Θα πρέπει να προστεθεί.
Ως μαμά παιδιού με αναπηρία, θέλω να εκφράσω την έντονη ανησυχία μου για τις πρόνοιες του νομοσχεδίου που αφορούν την έννοια της «ανεξάρτητης διαβίωσης» και ειδικά τη δυνατότητα παρέμβασης του Δικαστηρίου για τον ορισμό εκπροσώπων ή άλλων προσώπων που θα λαμβάνουν αποφάσεις για λογαριασμό ατόμων με αναπηρίες.
Η ανεξάρτητη διαβίωση δεν σημαίνει να απομακρύνεις το άτομο από την οικογένειά του ή να το εντάξεις υποχρεωτικά σε μια νέα μορφή φροντίδας. Δεν σημαίνει ότι πρέπει το Δικαστήριο να αποφασίζει «ποιος θα τον/την βοηθά» ή «ποιος είναι ικανός να παίρνει αποφάσεις».
Ποιος ξέρει καλύτερα τις ανάγκες του παιδιού μου από εμένα;
Ποιος θα εξασφαλίσει την αγάπη, την κατανόηση και τη συνέχεια στη φροντίδα του, αν όχι η οικογένεια;
Η ιδέα ότι ένα παιδί ή ενήλικας με αναπηρία μπορεί να «χάσει» το δικαίωμα να αποφασίζει για τον εαυτό του ή να του επιβληθεί ένας άλλος άνθρωπος ως «εκπρόσωπος» μέσω Δικαστηρίου είναι επικίνδυνη και προσβλητική. Ανοίγει την πόρτα για κατάχρηση εξουσίας, παραμέληση και αφαίρεση βασικών ελευθεριών.
Ζητώ:
Να διαγραφούν ή να επαναδιατυπωθούν αυστηρά οι πρόνοιες που προβλέπουν παρεμβάσεις Δικαστηρίου για δήθεν «προστασία».
Να διασφαλιστεί ότι η υποστήριξη θα προσφέρεται μόνο με τη συναίνεση και συμμετοχή του ίδιου του ατόμου, όχι ερήμην του.
Να στηριχθεί η έννοια της υποστηριζόμενης απόφασης, όχι της υποκατάστασης της απόφασης.
Η ανεξάρτητη διαβίωση είναι δικαίωμα, όχι μηχανισμός ελέγχου.
Ζητώ να σταθείτε στο πλευρό των οικογενειών και όχι απέναντί μας.
Να προστεθεί στο μέρος 1, εισαγωγικές διατάξεις.
3.Α (1) Οι διατάξεις του παρόντος Νόμου ερμηνεύονται και εφαρμόζονται σε πλήρη συμβατότητα και συμμόρφωση προς:
(α) τη Σύμβαση CRPD, όπως ορίζεται στο άρθρο 2 του παρόντος Νόμου.
(β) τη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα του Παιδιού που θα αναφέρεται ως Σύμβαση CRC.
(γ) τον Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης που θα αναφέρεται ως ΧΘΔΕΕ.
(δ) την Ευρωπαϊκή Σύμβαση Δικαιωμάτων του Ανθρώπου που θα αναφέρεται ως Σύμβαση ΕΣΔΑ.
(ε) το Σύνταγμα της Κυπριακής Δημοκρατίας και κυρίως τα άρθρα 28 και 35 του Συντάγματος της Κυπριακής Δημοκρατίας, τα οποία κατοχυρώνουν την αρχή της ισότητας, την υποχρέωση προστασίας των θεμελιωδών δικαιωμάτων και την ευθύνη όλων των κρατικών οργάνων για τη διασφάλισή τους.
(στ) κάθε άλλη διεθνή ή ευρωπαϊκή σύμβαση για τα ανθρώπινα δικαιώματα που δεσμεύει τη Δημοκρατία, περιλαμβανομένων των Οδηγιών (ΕΕ) 2019/882, (ΕΕ) 2024/882 και (ΕΕ) 2023/2049 για την προσβασιμότητα προϊόντων, υπηρεσιών και ψηφιακού περιεχομένου.
Η εφαρμογή των αρχών αυτών εξειδικεύεται στα άρθρα 4 έως 6Β του παρόντος Νόμου.
(2) Η εφαρμογή του παρόντος Νόμου διέπεται από τις αρχές της:
(α) μη διάκρισης.
(β) αναλογικότητας.
(γ) σεβασμού της ανθρώπινης αξιοπρέπειας.
(δ) πλήρους και αποτελεσματικής συμμετοχής και ένταξης στην κοινωνία.
(ε) προστασίας της ιδιωτικής ζωής και των προσωπικών δεδομένων.
(στ) ειδικής μέριμνας για την ισότιμη συμμετοχή και ενδυνάμωση των γυναικών και κοριτσιών με αναπηρίες, σύμφωνα με το άρθρο 6 της Σύμβασης CRPD.
(ζ) εύλογης προσαρμογής, νοουμένου ότι η άρνηση παροχής εύλογων προσαρμογών σε άτομο με αναπηρία για σκοπούς πρόσβασης σε υπηρεσία, παροχή ή διαδικασία του παρόντος Νόμου συνιστά διάκριση κατά παράβαση του άρθρου 5 της Σύμβασης CRPD και της Οδηγίας 2000/78/ΕΚ.
(3) Οι κυρώσεις και ποινές που προβλέπονται στον παρόντα Νόμο, σύμφωνα με το άρθρο 16, επιβάλλονται πάντοτε με σεβασμό στην αρχή της αναλογικότητας, ώστε να μην περιορίζεται αδικαιολόγητα η ανεξάρτητη διαβίωση και η ισότιμη συμμετοχή των ατόμων με αναπηρίες.
Ο νόμος έπρεπε να υποστηρίζει και την ανεξάρτητη διαβίωση, αλλά μέσα στο νόμο προβλέπει κυρίως την υποστηριζόμενη διαβίωση που έμμεσα προτρέπει τα άτομα με ανηπηρία να πάνε στα ιδρύματα.
Σκοπός του νόμου φαίνεται να είναι οι παροχές και υπηρεσίες στα λειτουργικά άτομα με αναπηρία που ήδη ζουν ανεξάρτητα και η παραπομπή των μη λειτουργικών ατόμων με αναπηρία στην υποστηριζόμενη διαβίωση – ιδρυματοποίηση. Κατάφορη παράβαση του άρθρου 19 της Σύμβασης και χειρότερα από ότι είναι σήμερα.
Στην σελίδα 77 διαχωρίζεται η αναπηρία σε μέτρια νοητική ή σοβαρή αναπηρία πως γίνεται στον ορισμό να μήν αναφέρνει τίποτε.
Όλες οι εισηγήσεις που υποβάλλονται υπό τον λογαριασμό της Παγκύπριας Συμμαχίας Σπάνιων Παθήσεων (CARD) έχουν γίνει σε συνεργασία με την κα Μαρίνα Παύλου, Κοινωνική Λειτουργό του Ινστιτούτου Νευρολογίας και Γενετικής Κύπρου.
2. Αδειούχος Παροχής Υπηρεσιών Ανεξάρτητης Διαβίωσης» σημαίνει νομικό πρόσωπο:
Τα Νομικά Πρόσωπα όπως διαφαίνεται από τους κανονισμούς θα είναι οι οργανώσεις και οι σύνδεσμοι ασθενών / οργανώσεις αναπήρων. Ωστόσο, αρκετοί οργανισμοί δεν μπορούν να προσφέρουν αυτές οι υπηρεσίες λόγω του μικρού μεγέθους, των περιορισμένων οικονομικών και του μικρού αριθμού εγγεγραμμένων μελών.
Εισήγηση για να δοθούν κίνητρα και στους Δήμους για δημιουργία υπηρεσιών όπως για παράδειγμα εργοδότηση προσωπικών βοηθών και φροντιστών μέσω υπηρεσίας φροντίδας.
Ο τελικός στόχος του Νέου Νομοσχεδίου θα πρέπει να διευκολύνει την καθημερινή διαβίωση τόσων των ατόμων με αναπηρία όσον και των μελών της οικογένειας, εάν υπάρχει. Η δημιουργία κατοικιών σε όλες τις επαρχίες, είναι απαραίτητες για τα άτομα με βαριά αναπηρία,εφόσον ο χρόνος κυλά, οι γονείς μεγαλώνουν και δεν είναι σωστό τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας να επωμίζωνται αυτό το δύσκολο έργο. Επίσης να δημιουργηθούν χώροι για ολιγοώρη παραμονή των ατόμων με αναπηρία για τη διευκόλυνση των γονέων, για οποιοδήποτε λόγο.
Άρθρο 2. Ορισμοί
Άρθρο 2 «Αναπηρία»
Ο ορισμός της αναπηρίας θα πρέπει να συνάδει με τη φιλοσοφία, το γράμμα και το πνεύμα της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρίες. Οι λέξεις «άλλη σοβαρή αναπηρία» δεν αναφέρεται/περιλαμβάνεται ούτε ορίζεται σε καμιά εθνική νομοθεσία ή διεθνή σύμβαση ή Ευρωπαϊκό Κανονισμό και θα πρέπει να διαγραφεί.
«Αντιπροσωπευτικές οργανώσεις των ατόμων με αναπηρίες» σημαίνει τις εγγεγραμμένες σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία μη κερδοσκοπικές οργανώσεις των ιδίων των ατόμων με αναπηρίες ή τις μη κερδοσκοπικές οργανώσεις γονέων ή συγγενών ατόμων με αναπηρίες».
Ο όρος «μη κερδοσκοπικές οργανώσεις» δεν περιλαμβάνεται στην Κυπριακή Νομοθεσία, αφού οι εγκεκριμένες οργανώσεις σύμφωνα με τη σχετική νομοθεσία δεν μπορεί να θεωρούνται κερδοσκοπικές με βάση κανονισμούς και διατάξεις διεθνών οργανισμών βάσει των οποίων σχεδιάστηκε η περί Σωματείων Νομοθεσία. Ο όρος «…συγγενών και φίλων» δεν θεωρείται ότι μπορεί να περιληφθεί σε ορισμό για «οργανώσεις των ατόμων με αναπηρία», δεδομένου ότι πρόκειται για νοοτροπίες πατερναλισμού και κηδεμόνευσης που καταργήθηκαν με την ψήφιση της Σύμβασης. Οι πιο πάνω λέξεις πρέπει να διαγραφούν. Έχει καταργηθεί με τη Σύμβαση και θα πρέπει να διαγραφούν.
«Νομικό πρόσωπο»
Σύμφωνα με τον όρο «νομικό πρόσωπο» στο άρθρο 2 ερμηνεία «νομικά πρόσωπα» για τους σκοπούς του παρόντος Νόμου σημαίνει την ΚΥ.Σ.Ο.Α. ή άλλες αντιπροσωπευτικές οργανώσεις των ατόμων με αναπηρίες ή άλλα νομικά πρόσωπα που δύναται να καθορίσει o/η Υφυπουργός σύμφωνα με το εδάφιο 21 του άρθρου 5 του παρόντος Νόμου.
Στον όρο «Αδειούχος Παροχής Υπηρεσιών Ανεξάρτητης Διαβίωσης» θα πρέπει να προστεθεί «σημαίνει αυτοτελώς εργαζόμενο».
Άρθρο 3. Σκοπός του παρόντος νόμου:
Να προστεθούν οι ακόλουθες διατάξεις:
Αρχή μη οπισθοδρόμησης και προοδευτικής πραγμάτωσης.
3.Β Καμία διάταξη του παρόντος Νόμου δεν ερμηνεύεται ή εφαρμόζεται κατά τρόπο που να συνεπάγεται οπισθοδρόμηση στις υφιστάμενες παροχές ή υποστηρικτικές υπηρεσίες ή μείωση των επιπέδων προστασίας των ατόμων με αναπηρίες.
Η Δημοκρατία λαμβάνει σταδιακά όλα τα κατάλληλα μέτρα, ανάλογα με τους διαθέσιμους πόρους, για τη συνεχή βελτίωση των όρων ανεξάρτητης διαβίωσης, κοινωνικής συμμετοχής και συμπερίληψης, σύμφωνα με το άρθρο 4(2) της Σύμβασης.
Η σταδιακή πραγμάτωση ολοκληρώνεται εντός εύλογου χρονικού διαστήματος, το οποίο δεν υπερβαίνει τα δύο (2) έτη από την έναρξη ισχύος του Νόμου όπως καθορίζεται με Γνωστοποιήσεις βάσει του άρθρου 19 του παρόντος Νόμου.
Άρθρο 5
Ρύθμιση Αδειοδότησης και Παροχής Υπηρεσιών Ανεξάρτητης Διαβίωσης και συγκεκριμένα το εδάφιο 14 ότι: «Για την έκδοση άδειας Παροχής Υπηρεσιών Ανεξάρτητης Διαβίωσης κάθε φυσικό πρόσωπο, ως απασχολούμενος νομικού προσώπου, πρέπει να προσκομίσει πιστοποιητικό σωματικής και ψυχικής υγείας». Η προϋπόθεση της ύπαρξης σωματικής υγείας θα πρέπει να διαγραφεί. Συναρτάται με τον περιορισμό λόγω αρτιμέλειας και η διάκριση αυτή, επιτείνεται στους Πίνακες στους οποίους απαιτείται για τον Πάροχο συγκεκριμένων υπηρεσιών να οδηγά ο ίδιος αυτοκίνητο.
Συγκεκριμένα, στον:
Πίνακα 1, Παράρτημα 9, με τίτλο «ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ ΛΗΨΗΣ ΑΠΟΦΑΣΕΩΝ ΑΤΟΜΩΝ ΜΕ ΑΝΑΠΗΡΙΕΣ» προβλέπεται ως απαραίτητο προσόν στην παράγραφο 4 Απαιτούμενα προσόντα Παρόχου: «(γ) Άδεια οδήγησης αυτοκινήτου.» και θα πρέπει να διαγραφεί.
Το άρθρο 5 (21) ορίζει ότι, Σε περίπτωση αποδεδειγμένης μη διαθεσιμότητας Αδειούχων Παροχής Υπηρεσιών Ανεξάρτητης Διαβίωσης ο/η Υφυπουργός δύναται με Γνωστοποίηση του που δημοσιεύεται στην Επίσημη Εφημερίδα της Δημοκρατίας να διευρύνει τα νομικά πρόσωπα που θα έχουν δικαίωμα υποβολής αίτησης για αδειοδότηση, για μία ή περισσότερες κατηγορίες Υπηρεσιών ή να καθορίσει συγκεκριμένες κατηγορίες Υπηρεσιών που να μπορούν να παρασχεθούν από φυσικά πρόσωπα χωρίς αυτά να απασχολούνται από νομικά πρόσωπα και να θέσει ανάλογους πρόσθετους όρους και προϋποθέσεις.
Με την πρόταση ότι ο Υφυπουργός «δύναται να καθορίσει νομικά πρόσωπα σύμφωνα με το εδάφιο 21 του άρθρου 5 του παρόντος Νόμου» παραβιάζουν τις αρχές της Σύμβοασης για διαβούλευση, τις αρχές της διαφάνειας και παρέχονται υπερεξουσίες στον Υφυπουργό, να ενεργεί με αδιαφάνεια, με αυταρχισμό και χωρίς διαβούλευση με τις αντιπροσωπευτικές οργανώσεις των ατόμων με αναπηρίες, και χωρίς οποιαδήποτε κριτήρια να ανακηρύσσει νομικά πρόσωπα ως δικαιούχους/πάροχους εταιρείες και οργανισμούς δικής του επιλογής και κομματικά προσκείμενα σε αυτό, για σκοπούς ξένους προς την αναπηρία και τα ίδια τα άτομα με αναπηρία.
Εισηγούμαστε να διαγραφεί το άρθρο 5 (21) δεδομένου ότι παραβιάζεται ο χάρτης των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων, η Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών και αυτές θα οδηγήσουν σε διαφθορά, στρεβλώσεις, αδιαφάνεια και ρουσφέτια στη χώρα μας.
Είναι πλέον ξεκάθαρο ότι χρειαζόμαστε ριζικές αλλαγές και όχι απλώς βελτιώσεις “επιφανειακά”. Όποιος διαβάσει το νομοσχέδιο και γνωρίζει την πραγματική καθημερινότητα των ατόμων με αναπηρίες στην Κύπρο, αντιλαμβάνεται ότι δεν μιλάμε για ισότητα, ένταξη ή ανεξαρτησία, αλλά για ένα σύστημα που αφήνει πολλούς ανθρώπους στο περιθώριο.
Πρέπει να αλλάξει ριζικά η νοοτροπία του “ξέρουμε εμείς καλύτερα”, που οδηγεί στο να αποφασίζουν άλλοι για τη ζωή του ατόμου με αναπηρία. Το κάθε άτομο πρέπει να έχει το δικαίωμα να επιλέγει ποιος το εκπροσωπεί, αν το επιθυμεί, και να συμμετέχει ενεργά στις αποφάσεις που το αφορούν. Δεν μπορεί να συνεχιστεί η πρακτική όπου οργανισμοί, συγγενείς ή επιτροπές “εκπροσωπούν” ανθρώπους χωρίς την ελεύθερη και ρητή συναίνεσή τους.
Επίσης, πρέπει να σταματήσει η άνιση αντιμετώπιση με βάση την οικογενειακή κατάσταση. Όσοι ζουν μόνοι ή δεν έχουν “στήριγμα” δεν πρέπει να αποκλείονται από υπηρεσίες ή επιδόματα. Πρέπει να υπάρχουν πραγματικές υπηρεσίες για ανεξάρτητη διαβίωση, επιλογή προσωπικού βοηθού, και υποστήριξη στην εργασία και στην καθημερινότητα, χωρίς λίστες αναμονής ετών και με σεβασμό στην αξιοπρέπεια.
Αν θέλουμε να είμαστε μια ευρωπαϊκή χώρα, ας ευθυγραμμιστούμε όχι μόνο νομικά, αλλά και πρακτικά, με τις αρχές της ισότητας, της αυτονομίας και της ένταξης.
Και αυτό το νομοσχέδιο πρέπει να είναι η αρχή, όχι άλλη μία χαμένη ευκαιρία.
Στην παρούσα του μορφή, έχει σοβαρά κενά και καταπατά βασικά ανθρώπινα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρίες. Δεν προωθεί πραγματικά την ανεξαρτησία, δεν ενισχύει την ισότιμη συμμετοχή, και διατηρεί τον έλεγχο στα χέρια τρίτων αντί να τον δίνει στα ίδια τα άτομα.
Αν δεν γίνουν ριζικές αλλαγές, δεν θα μιλάμε για πρόοδο, αλλά για άλλη μια πολιτική απόφαση χωρίς ουσία.
Το νομοσχέδιο είναι υπό διαβούλευση και είναι απαράδεκτο η κυβέρνηση να αρχίσει να το υλοποιεί με τον διορισμό 80 συμβούλων. Η ενέργεια αυτή μας είναι προκλητική και δείχνει τις προθέσεις της κυβέρνησης να μην λάβει υπόψη της τις αντίθετες απόψεις.
Είναι πολύ σημαντικό ο ορισμός της αναπηρίας να παραμένει ενιαίος και σαφής σε όλη τη νομοθεσία, ώστε να αποφεύγονται παρερμηνείες και ασυνέπειες.
Ο ορισμός του «Αδειούχου Παροχής Υπηρεσιών» χρειάζεται να επεκταθεί ώστε να περιλαμβάνει και άτομα που προσφέρουν υπηρεσίες ανεξάρτητα, χωρίς να ανήκουν σε κάποια εταιρεία ή οργανισμό. Αυτά τα άτομα θα πρέπει να μπορούν να παρέχουν τις υπηρεσίες τους απευθείας, χωρίς τη μεσολάβηση τρίτων, όπως προβλέπεται και από το Άρθρο 19 της Σύμβασης για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρίες (CRPD).
Επίσης η ισχύουσα νομοθεσία δεν εξασφαλίζει επαρκώς το δικαίωμα των ατόμων με αναπηρία να ζουν αυτόνομα μέσα στην κοινότητα, κάνοντας οι ίδιοι τις επιλογές που αφορούν τη ζωή τους. Είναι απαραίτητο να αναγνωριστεί το δικαίωμα κάθε ατόμου να αποφασίζει πού και με ποιον θα ζει, ποιοι θα είναι οι βοηθοί ή φροντιστές του και με ποιον τρόπο θέλει να οργανώνει την καθημερινότητά του, με τη στήριξη ανθρώπων της δικής του επιλογής, όπως μέλη της οικογένειας ή πρόσωπα εμπιστοσύνης. Οι υπηρεσίες που σχετίζονται με την ανεξάρτητη διαβίωση δεν θα πρέπει να περιορίζονται σε παρόχους που εγκρίνονται από κάποια αρχή ή οργανισμό. Επαγγελματίες με αναγνωρισμένα προσόντα και άδεια ασκήσεως επαγγέλματος πρέπει να μπορούν να παρέχουν υπηρεσίες απευθείας στα άτομα που τους επιλέγουν. Έτσι, το ίδιο το άτομο θα έχει τον έλεγχο των επιλογών του και της υποστήριξης που λαμβάνει. Παράλληλα, η οικονομική ενίσχυση για τις υπηρεσίες αυτές πρέπει να δίνεται κατευθείαν στο άτομο και όχι σε ενδιάμεσους φορείς, ώστε να εξασφαλίζεται πραγματική αυτονομία και ελευθερία επιλογών.
Το Νομοσχέδιο αυτό προωθεί εγκλεισμό ατόμων με αναπηρία σε ιδρύματα
Ο εύηχος όρος «υποστηριζόμενη ανεξάρτητη διαβίωση» σε κατοικίες παραπέμπει σε ιδρυματοποίηση ατόμων με αναπηρία και παραβιάζει κατάφορα τη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών που έχει κυρώσει η Κυπριακή Δημοκρατία
Επιδίωξη της προτεινόμενης νομοθεσίας είναι υποτίθεται η ανεξάρτητη διαβίωση των ατόμων με αναπηρίες, αλλά στην πραγματικότητα προβλέπεται κυρίως η υποστηριζόμενη διαβίωση που ουσιαστικά δεν διαφέρει από την ιδρυματοποίηση. Σκοπός του νόμου φαίνεται να είναι κυρίως η εξυπηρέτηση των λειτουργικών ατόμων με αναπηρία, που ήδη ζουν ανεξάρτητα, προσφέροντάς τους παροχές και υπηρεσίες και η παραπομπή των μη λειτουργικών ατόμων με αναπηρία στην ιδρυματοποίηση, χρησιμοποιώντας τον εύηχο όρο «υποστηριζόμενη ανεξάρτητη διαβίωση». Η απόφαση αυτή συνιστά κατάφορη παραβίαση του Άρθρου 19 της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρίες, που έχει κυρώσει η Κυπριακή Δημοκρατία.
Αυτό που στην ουσία προωθεί το νομοσχέδιο είναι η δημιουργία μικρών ιδρυμάτων, που θα λειτουργούν οργανισμοί, εταιρείες και άτομα, οι λεγόμενοι πάροχοι υπηρεσιών, με εξουσίες πάνω στα άτομα με αναπηρία. Στο εν λόγω Νομοσχέδιο και συγκεκριμένα στη Ρύθμιση της Δικαιοπρακτικής Ικανότητας, αναφέρεται χαρακτηριστικά ότι: «Ανεξάρτητα από τις διατάξεις των άρθρων 12 και 13 του παρόντος Νόμου η αρμόδια αρχή δύναται να ρυθμίζει με απόφαση της προς όφελος δικαιούχου παροχών, ή υπηρεσιών, οποιαδήποτε τυχόν θέματα προκύπτουν σε σχέση με την άσκηση των δικαιωμάτων του που προβλέπονται στον παρόντα Νόμο».
Αυτό συνιστά κατάφορη παραβίαση του Άρθρου 12 της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρίες. Με την πρόνοια αυτή, καταργείται η εξουσία των Δικαστηρίων για έκδοση Διαταγμάτων ανίκανων προσώπων και διορισμού ως διαχειριστή συγγενικά τους πρόσωπα. Παράλληλα, δίνονται παράνομα ευρείες εξουσίες στο Τμήμα Κοινωνικής Ενσωμάτωσης, μονομερώς, χωρίς Διάταγμα Δικαστηρίου. Οποιαδήποτε ρύθμιση που επιτρέπει σε διοικητικό όργανο να αποφασίζει για το άτομο χωρίς διάταγμα δικαστηρίου ουσιαστικά του στερεί την αναγνωρισμένη δικαιοπρακτική του ικανότητα.
Μια άλλη παράλογη, αλλά κυρίως παράνομη πρόνοια του εν λόγω Νομοσχεδίου είναι ότι ζητά από γονείς ανηλίκων με αναπηρία να υποβάλλουν αίτηση για πρόσβαση σε υπηρεσίες και παροχές ανεξάρτητης διαβίωσης, ενώ θα έπρεπε οι συντάκτες του να γνωρίζουν ότι αγορεύεται δια νόμου να διαβιούν μόνοι τους οι ανήλικοι. Με απλά λόγια, ζητούν από τους γονείς να κλείσουν τα παιδιά τους σε μικρά ιδρύματα.
Παράλληλα και ενώ το Νομοσχέδιο προνοεί παροχές και υπηρεσίες στα λειτουργικά άτομα με αναπηρία, που ήδη ζουν ανεξάρτητα, παραπέμπει τα μη λειτουργικά άτομα με αναπηρία στην «υποστηριζόμενη διαβίωση», δηλαδή στον εγκλεισμό τους σε μικρά ιδρύματα, γεγονός που αποτελεί κατάφορη παράβαση του άρθρου 19 της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για τα άτομα με αναπηρία.
Μια άλλη περίεργη και παράλογη πρόνοια είναι η απαγόρευση της χρήσης δελτίου στάθμευσης από άλλο άτομο εκτός αν ο δικαιούχος κατεβαίνει προσωρινά από το αυτοκίνητο και ο συνοδός του παραμένει στο αυτοκίνητο περιμένοντας τον δικαιούχο να επιστρέψει. Δηλαδή, αν κάποιος μεταφέρει ένα μη λειτουργικό άτομα σε μια υπεραγορά, θα πρέπει να στείλει μόνο του το μη λειτουργικό άτομο και να το περιμένει στο αυτοκίνητο. Εδώ η λογική ψηλώνει ψηλά τα χέρια. Εκτός και αν ο στόχος του νομοσχεδίου είναι να εξυπηρετεί κυρίως άτομα με ελαφρά αναπηρία και αυτά που έχουν βαριά αναπηρία ή είναι μη λειτουργικά να τα πετάξουμε στον Καιάδα.
Αφού το Νομοσχέδιο βρίσκεται ακόμα στο στάδιο της δημόσιας διαβούλευσης και το κυριώτερο δεν έχει εγκριθεί από τη Βουλή, γιατί το Τμήμα Κοινωνικής Ενσωμάτωσης υπέγραψε συμφωνία με την ΚΥΣΟΑ για την πρόσληψη 80 συμβούλων; Και η Βουλή δεν εγκρίνει την σχετική πρόνοια για τους συμβούλους; Ή μήπως θα περάσουν το Νομοσχέδιο δια πυρός και σιδήρου; Πολύ ύποπτες καταστάσεις.
Στον ορισμό “άτομα με αναπηρία” δεν διαχωρίζεται η μέτρια και σοβαρή αναπηρία! Στον πινάκα Α σελίδα 77 αναφέρει για “Παιδιά με σοβαρές
αναπηρίες ή με μέτρια νοητική αναπηρία»;
Αρθρό 3 Σκοπός του Νόμου είναι δήθεν η ανεξάρτητη διαβίωση, αλλά μέσα στο νόμο προβλέπει κυρίως την υποστηριζόμενη διαβίωση κάτι σαν ιδρυματοποίηση. Σκοπός του νόμου φαίνεται
να είναι οι παροχές και υπηρεσίες στα λειτουργικά άτομα με αναπηρία που ήδη ζουν ανεξάρτητα και η παραπομπή των μη λειτουργικών ατόμων με αναπηρία στην υποστηριζόμενη διαβίωση –
ιδρυματοποίηση. Κατάφορη παράβαση του άρθρου 19 της Σύμβασης.
Ο ορισμός του «Αδειούχου Παροχής Υπηρεσιών» πρέπει να επιτρέπει στα ίδια τα άτομα με αναπηρίες να επιλέγουν ελεύθερα ποιον επαγγελματία θέλουν να τους παρέχει υποστήριξη, ακόμη κι αν αυτός δεν εργοδοτείται από κάποιο οργανισμό. Οι άνθρωποι με αναπηρία πρέπει να έχουν το δικαίωμα να αγοράζουν υπηρεσίες απευθείας από φυσικά πρόσωπα, χωρίς μεσάζοντες, όπως προβλέπει το Άρθρο 19 της CRPD για την ανεξάρτητη διαβίωση.
Η νομοθεσία χρειάζεται να περιλαμβάνει σαφείς πρόνοιες για τη διαβίωση στην κοινότητα με βάση τις επιλογές των ίδιων των ατόμων — πού και με ποιον θα ζουν, με ποιους φροντιστές ή επαγγελματίες θα συνεργάζονται και πώς θα οργανώνουν την καθημερινότητά τους.
Οι υπηρεσίες ανεξάρτητης διαβίωσης δεν πρέπει να περιορίζονται σε παρόχους που εγκρίνονται από την αρμόδια αρχή. Οι επαγγελματίες με άδεια άσκησης επαγγέλματος πρέπει να μπορούν να παρέχουν υπηρεσίες απευθείας στα άτομα που τους εμπιστεύονται. Η χρηματοδότηση αυτών των υπηρεσιών οφείλει να δίνεται στο ίδιο το άτομο, ώστε να διασφαλίζεται η πραγματική αυτοδιάθεση και ισότητα επιλογών.
Τέλος, ο ορισμός της αναπηρίας στις εισαγωγικές διατάξεις πρέπει να ευθυγραμμιστεί πλήρως με αυτόν της Σύμβασης του ΟΗΕ και της κυπριακής νομοθεσίας, ώστε να μην παραμένει ιατρικοκεντρικός αλλά να αντανακλά τη δικαιωματική προσέγγιση της αναπηρίας.
Άρθρο 1 – Στον συνοπτικό τίτλο να προστεθεί η λέξη «Ισότητας».
Η ΚΥΣΟΑ εισηγείται όπως υπάρχει το πιο κάτω προoίμιο στο κείμενο της νομοθεσίας:
ΝΕΑ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ-ΠΡΟΣΘΗΚΗ ΠΡΟΟΙΜΙΟΥ
“ΑΝΑΓΝΩΡΙΖΟΝΤΑΣ ότι η Κυπριακή Δημοκρατία, με τον περί της Σύμβασης για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρίες και περί Συναφών Θεμάτων (Κυρωτικός) Νόμος του 2011 [Ν.8(ΙΙΙ)/2011], κύρωσε τη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρίες, με την οποία δεσμεύτηκε να διασφαλίζει και να προάγει την πλήρη και αποτελεσματική άσκηση όλων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και θεμελιωδών ελευθεριών από όλα τα άτομα με αναπηρίες, σε ισότιμη βάση με τους άλλους·
ΕΚΤΙΜΩΝΤΑΣ ότι η Σύμβαση θεμελιώνει τις αρχές της ισότητας, της μη διάκρισης, της πλήρους κοινωνικής συμμετοχής, της συμπερίληψης, της ανεξάρτητης διαβίωσης και της προσβασιμότητας ως απαραίτητων προϋποθέσεων για την άσκηση όλων των δικαιωμάτων των ατόμων με αναπηρίες·
ΛΑΜΒΑΝΟΝΤΑΣ ΥΠΟΨΗ ότι, σύμφωνα με το άρθρο 9 της Σύμβασης, τα Συμβαλλόμενα Κράτη υποχρεούνται να λαμβάνουν τα κατάλληλα μέτρα ώστε να διασφαλίζουν στα άτομα με αναπηρίες την πρόσβαση, σε ισότιμη βάση με τους άλλους, στο φυσικό, δομημένο και ψηφιακό περιβάλλον, στις μεταφορές, στην πληροφόρηση, στην επικοινωνία, καθώς και σε άλλες υπηρεσίες και αγαθά που είναι ανοικτά και παρέχονται στο κοινό·
ΛΑΜΒΑΝΟΝΤΑΣ ΠΕΡΑΙΤΕΡΩ ΥΠΟΨΗ την υποχρέωση του Κράτους να θεσπίζει όλα τα κατάλληλα νομοθετικά, διοικητικά και άλλα μέτρα για την υλοποίηση των διατάξεων της Σύμβασης, καθώς και την ανάγκη εναρμόνισης με την Ευρωπαϊκή Στρατηγική για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρία 2021-2030 και την Εθνική Στρατηγική για την Αναπηρία·
ΕΠΕΙΔΗ η Πολιτεία, βάσει της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών και του ευρωπαϊκού κεκτημένου για τα άτομα με αναπηρίες, αναγνωρίζει ότι η αναπηρία αποτελεί εξελισσόμενη έννοια, η οποία προκύπτει από την αλληλεπίδραση μεταξύ ατόμων με αναπηρίες και των στάσεων και περιβαλλοντικών εμποδίων που παρεμποδίζουν την πλήρη και αποτελεσματική συμμετοχή τους στην κοινωνία σε ίση βάση με τους άλλους·
ΕΠΕΙΔΗ αναγνωρίζεται η ανάγκη προώθησης και προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων όλων των ατόμων με αναπηρίες, περιλαμβανομένων εκείνων που απαιτούν εντατικότερη υποστήριξη, καθώς και η σημασία της βελτίωσης των συνθηκών διαβίωσής τους·
ΕΠΕΙΔΗ η προώθηση της πλήρους απόλαυσης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και θεμελιωδών ελευθεριών και της ουσιαστικής συμμετοχής των ατόμων με αναπηρίες συμβάλλει στην ενίσχυση της αίσθησης του ανήκειν, στην ανθρώπινη, κοινωνική και οικονομική ανάπτυξη της κοινωνίας και στην εξάλειψη της φτώχειας·
ΕΠΕΙΔΗ αναγνωρίζεται η σημασία της προσωπικής αυτονομίας και ανεξαρτησίας των ατόμων με αναπηρίες, περιλαμβανομένης της ελευθερίας λήψης των δικών τους επιλογών, καθώς και το δικαίωμά τους να συμμετέχουν ενεργά στις διαδικασίες λήψης αποφάσεων που τα αφορούν·
ΕΠΕΙΔΗ τα παιδιά με αναπηρίες δικαιούνται την πλήρη απόλαυση όλων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και θεμελιωδών ελευθεριών σε ίση βάση με τα άλλα παιδιά·
ΕΠΕΙΔΗ η οικογένεια αποτελεί τη φυσική και θεμελιώδη μονάδα της κοινωνίας και δικαιούται προστασίας από το Κράτος και την κοινωνία, και τα άτομα με αναπηρίες, καθώς και τα μέλη των οικογενειών τους, πρέπει να λαμβάνουν την αναγκαία προστασία και βοήθεια, ώστε οι οικογένειες να είναι σε θέση να συμβάλλουν στην πλήρη και ισότιμη απόλαυση των δικαιωμάτων των ατόμων με αναπηρίες·
ΚΑΙ ΕΠΕΙΔΗ οι πρόνοιες της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρίες, όσον αφορά την κοινωνική συμμετοχή, τη συμπερίληψη και την ανεξάρτητη διαβίωση, πρέπει να ενσωματωθούν πλήρως στο εθνικό νομικό πλαίσιο, με σκοπό την ολιστική ρύθμιση των θεμάτων που αφορούν την κοινωνική ενσωμάτωση, την υποστηριζόμενη λήψη αποφάσεων, την παροχή προσωπικής και κοινωνικής υποστήριξης και την απρόσκοπτη πρόσβαση σε υπηρεσίες και παροχές·
ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ ΤΟΥΣ ΠΙΟ ΠΑΝΩ ΛΟΓΟΥΣ, καθίσταται αναγκαία η θέσπιση του παρόντος Νόμου, ο οποίος αποσκοπεί στην κατοχύρωση του δικαιώματος των ατόμων με αναπηρίες στην κοινωνική συμμετοχή, τη συμπερίληψη και την ανεξάρτητη διαβίωση, σε ισότιμη βάση με όλους τους πολίτες,”
ΠΕΡΑΝ ΤΩΝ ΠΙΟ ΠΑΝΩ Η ΚΥΣΟΑ ΕΙΣΗΓΕΙΤΑΙ ΟΠΩΣ ΤΟ ΑΡΘΡΟ 2 ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΘΕΙ ΩΣ ΑΚΟΛΟΥΘΩΣ (ΠΑΡΑΘΕΤΟΥΜΕ ΜΟΝΟ ΤΟΥΣ ΟΡΙΣΜΟΥΣ ΣΤΟΥΣ ΟΠΟΙΟΥΣ ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΕΙΣΗΓΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΣΗ) –
01. ΜΕΡΟΣ Ι – ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ
Στο άρθρο 2 «Ερμηνεία» να γίνουν οι ακόλουθες αλλαγές:
– «Αδειούχος Παροχής Ανεξάρτητης Διαβίωσης» να διαμορφωθεί ως εξής: ««Αδειούχος Παροχής Υπηρεσιών Ανεξάρτητης Διαβίωσης» σημαίνει νομικό πρόσωπο ή φυσικό πρόσωπο που απασχολείται από νομικό πρόσωπο ή όπου προνοείται και φυσικό πρόσωπο το οποίο λαμβάνει άδεια με βάση το άρθρο 5 του παρόντος Νόμου και εμπίπτει σε μία από τις κατηγορίες που καθορίζονται στο άρθρο 4 αυτού.
– «αρμόδια αρχή» να γίνει ««αρμόδια αρχή» σημαίνει το/τη Διευθυντή/τρια του Τμήματος Κοινωνικής Ενσωμάτωσης Ατόμων με Αναπηρίες που υπάγεται στο Υφυπουργείο Κοινωνικής Πρόνοιας και περιλαμβάνει κάθε λειτουργό δεόντως εξουσιοδοτημένο από αυτόν για τους σκοπούς εφαρμογής του παρόντος Νόμου και των Κανονισμών που εκδίδονται δυνάμει του.
– Να προστεθεί νέος ορισμός «Άτυπος φροντιστής/στρια»: σημαίνει το φυσικό πρόσωπο, συνήθως μέλος της οικογένειας ή του στενού περιβάλλοντος του ατόμου με αναπηρία, το οποίο παρέχει σε συνεχή ή τακτική βάση, χωρίς επαγγελματική ιδιότητα και χωρίς αμοιβή, φροντίδα, υποστήριξη ή/και συνδρομή σε άτομο με αναπηρία ή χρόνια πάθηση, με σκοπό την ικανοποίηση καθημερινών αναγκών διαβίωσης, την ενίσχυση της αυτονομίας του και τη διασφάλιση της ποιότητας ζωής του.
– «δικαιούχος» να γίνει «δικαιούχος» σημαίνει άτομο με αναπηρία, που είναι Κύπριος/α ή ευρωπαίος/α πολίτης/ιδα, το οποίο άτομο έχει μόνιμη διαμονή στις περιοχές που ελέγχονται από την Κυπριακή Δημοκρατία για τουλάχιστον δώδεκα (12) συνεχείς μήνες πριν την υποβολή της αίτησης του/της για υπηρεσίες ή παροχές ανεξάρτητης διαβίωσης, καθώς και αλλοδαπός με καθεστώς αναγνωρισμένου πρόσφυγα ή συμπληρωματικής ή προσωρινής προστασίας και που ικανοποιεί τα κριτήρια και προϋποθέσεις που καθορίζει ο παρόντας Νόμος για την χορήγηση υπηρεσιών και παροχών ανεξάρτητης διαβίωσης. Και να γίνει προσθήκη των πιο κάτω επιφυλάξεων:
– Νοείται ότι εξαιρούνται άτομα που απουσιάζουν για ιατρικούς λόγους για μεγάλα διαστήματα από την Κύπρο.
– Νοείται περαιτέρω ότι σε ότι αφορά τα νεογέννητα παιδιά με πιστοποιημένη αναπηρία δεν ισχύει η πρόνοια των 12 μηνών.
– «νομικά πρόσωπα» να γίνει «νομικά πρόσωπα» για τους σκοπούς του παρόντος Νόμου σημαίνει την ΚΥ.Σ.Ο.Α. ή άλλες αντιπροσωπευτικές οργανώσεις των ατόμων με αναπηρίες ή άλλα νομικά πρόσωπα τα οποία δεόντως εγγεγραμμένα σύμφωνα με τις Πρόνοιες της ισχύουσας νομοθεσίας που δύναται να καθορίσει o Υφυπουργός σύμφωνα με το εδάφιο 21 του άρθρου 5 του παρόντος Νόμου
– «Υφυπουργός» να γίνει «Υφυπουργός» σημαίνει τον/την Υφυπουργό Κοινωνικής Πρόνοιας.
Στο άρθρο 3 «Σκοπός του παρόντος Νόμου» εισηγούμαστε να διαμορφωθεί ως ακολούθως:
“Σκοπός του παρόντος Νόμου είναι η αναγνώριση και ικανοποίηση των ιδιαίτερων αναγκών, καθώς και των πρόσθετων δαπανών που απορρέουν από την αναπηρία μέσω της ρύθμισης των υπηρεσιών και παροχών ανεξάρτητης διαβίωσης και εύλογων προσαρμογών αυτών προς τα άτομα με αναπηρίες, οι οποίες τα υποστηρίζουν, ενδυναμώνουν και υλοποιούν τα δικαιώματά τους για κοινωνική συμμετοχή, συμπερίληψη και ανεξάρτητη διαβίωση, σύμφωνα με τις αρχές, αξίες και τις υποχρεώσεις του κράτους που καθορίζει η Σύμβαση.
Νέα Προσθήκη:
“«Γενική Αρχή» Η Αρμόδια Αρχή δύναται, όποτε κρίνει απαραίτητο, να εξετάζει τη διασφάλιση της παροχής Υπηρεσιών ή/και Παροχών προς τους δικαιούχους, στη βάση δειγματοληπτικών ελέγχων ή/και αυτεπάγγελτων ερευνών.
Νοείται ότι, σε καμία περίπτωση οι δικαιούχοι δεν θα χάνουν τα δικαιώματα τους, και η Αρμόδια Αρχή θα φροντίζει για την απρόσκοπτη συνέχιση αυτών για όσο διάστημα είναι δικαιούχοι.”
ΠΙστεύω ότι ο σκοπός αυτού του νομοσχεδίου δεν αντικατοπρίζεται πλήρως στις πρόνοιες που υπάρχουν.
Τι υπηρεσίες παρέχει η Δημοκρατία σε μια οικογενεια ενος ενήλικα ΑΜΕΑ που δεν είναι λειτουργικός και διαμένει με την οικογένεια του΄όταν π.χ. αρρωστήσει ο γονιός για 3-5 μέρες ή χρειάζεται να απουσιάσει για ένα μικρό χρονικό διάστημα έκτακτα και δεν μπορεί κάποιος άλλος συγγενής να αναλάβει την φροντίδα και ευημερία του ενήλικα ΑΜΕΑ που δεν είναι λειτουργικός; ποίος θα είναι αυτός που θα αντικαθαστήσει τον γονιό/φροντιστή; Να υπάρχει η ευχαίρεια διανυκτέρευσης του ΑΜΕΑ σε μια δομή για διάστημα ημερών ή ακόμη και ενός βράδιου ή καλύτερα η διαμονή ενός φροντιστή εντός της οικίας του για λίγες μέρες.
Ο ορισμός του «Αδειούχου Παροχής Υπηρεσιών» πρέπει να περιλαμβάνει τη δυνατότητα επιλογής και φυσικών προσώπων που δεν εργοδοτούνται από νομικό πρόσωπο και τα οποία μπορούν να παρέχουν υπηρεσίες με αγορά υπηρεσίων από το ίδιο το άτομο χωρίς μεσάζοντες (Άρθρο 19 CRPD).
Απουσιάζει παντελώς από την νομοθεσία οι πρόνοιες διαβίωσης στην κοινότητα ( ανεξάρτητη διαβίωση ) με απόφαση των ίδιων των ατόμων με αναπηρία με τη συμμετοχή των ατόμων που επιλέγουν οι ίδιοι ( που μπορεί να είναι μέλη της οικογένειας τους ) για διευκόλυνση των αποφάσεων τους και τον τρόπο που τα ίδια επιθυμούν να διαβιούν , στο σπίτι που επιλέγουν με τους φροντιστές και προσωπικούς βοηθούς που τα ίδια τα άτομα επιλέγουν και το πρόγραμμα τους που επίσης τα ίδια τα άτομα επιλέγουν
«Υπηρεσίες Ανεξάρτητης Διαβίωσης» ή «Υπηρεσίες» …. Οι υπηρεσίες ανεξάρτητης διαβίωσης δεν πρέπει να περιορίζονται σε άτομα που εγκρίνονται από την αρμόδια αρχή ( η αρμόδια αρχή δεν μπορεί να να αμφισβητεί και να προβαίνει σε έγκριση επαγγελματιών του τομέα επιλογής υποστήριξης ) , επαγγελματίες και προσοντούχοι παροχείς , ιδιώτες, που παρέχουν υπηρεσίες και που έχουν ήδη πιστοποίηση από τους επαγγελματικούς συλλόγους τους και άδεια εξασκήσεως επαγγέλματος θα πρέπει να συμπεριλαμβάνονται ως επιλογή του ίδιου ατόμου το οποίο μπορεί να επιλέξει και άτομο δικής του εμπιστοσύνης . Πχ. Εάν επιθυμεί το άτομο με αναπηρία να λαμβάνει υπηρεσίες από εργοθεραπευτή για αξιολόγηση του χώρου ή επαγγελματία υποστηρικτικής τεχνολογίας για τον τρόπο επικοινωνίας του ή συμβουλευτική από ψυχολόγο ή καθοδήγηση από κοινωνικό λειτουργό να μπορεί να επιλέγει ελεύθερα το άτομο που θα τον εξυπηρετήσει. Η ανάθεση σε διάφορες ΜΚΟ πρόσληψης ατόμων περιορίζει τις επιλογές και τις καθιστά ελεγχόμενες. Το κόστος των υπηρεσιών που θέλει να λαμβάνει το κάθε άτομο θα πρέπει να εγκρίνεται και να δίνεται στο άτομο και όχι σε μεσάζοντα.
Άρθρο 3 – Σκοπός
• Προσθήκη:
«Ο παρών Νόμος επιδιώκει επίσης την προώθηση της αυτοδιάθεσης, της απαγόρευσης διακρίσεων, της ισότητας των ευκαιριών και της καθολικής προσβασιμότητας για όλα τα άτομα με αναπηρίες.»
Ο ορισμός της αναπηρίας στις εισαγωγικές διατάξεις δεν είναι ο ίδιος με τον ορισμό της αναπηρίας που αναφέρεται στην νομοθεσία στον πίνακα
Η ιδρυματοποίηση των ατόμων με αναπηρίες δεν εξυπηρετεί ούτε τα άτομα με αναπηρίες ούτε τις οικογένειές τους.
Ο ορισμός του ατόμου με αναπηρία στο άρθρο 2 είναι πολύ διαφορετικός απο τον ορισμό του Πίνακα Α σελ.77 που αναφέρει ;
Σκοπός του Νόμου είναι δήθεν η ανεξάρτητη διαβίωση, αλλά μέσα στο νόμο προβλέπει κυρίως την υποστηριζόμενη διαβίωση κάτι σαν ιδρυματοποίηση.
Σκοπός του νόμου φαίνεται να είναι οι παροχές και υπηρεσίες στα λειτουργικά άτομα με αναπηρία που ήδη ζουν ανεξάρτητα και η παραπομπή των μη λειτουργικών ατόμων με αναπηρία στην υποστηριζόμενη διαβίωση – ιδρυματοποίηση. Κατάφορη παράβαση του άρθρου 19 της Σύμβασης.
Πως γίνεται στον ορισμό να μην διαχωρίζει μέτρια και σοβαρή αναπηρία ενώ στον πίνακα Α σελ. 77 αναφέρει για «Παιδιά με σοβαρές αναπηρίες ή με μέτρια νοητική αναπηρία»;
Θα θέλαμε να εισηγηθούμε όπως στον όρο άτομα με αναπηρια
«άτομο με αναπηρία» σημαίνει φυσικό πρόσωπο το οποίο έχει
μακροχρόνιες κινητικές, άλλες σωματικές, αισθητηριακές, νοητικές ή
ψυχικές διαταραχές οι οποίες, κατά την αλληλεπίδρασή τους με
διάφορα εμπόδια, δυνατόν να εμποδίσουν την πλήρη και
αποτελεσματική συμμετοχή του στην κοινωνία σε ίση βάση με άλλους
να υπάρχει κάπου και ο όρος αόρατες αναπηρίες (πολλές παθήσεις κατά την άποψη μας εμπίπτουν στις σωματικές αναπηρίες αλλά παραγκονιζονται γιατί επικρατεί η νοοτροπία ότι αναπηρία είναι μόνο η κινητική) έτσι ώστε να διασφαλίζεται και η ένταξη των ατόμων αυτών σε οποιαδήποτε πρόνοια, βοήθημα ή διευκόλυνση θα μπορούσε να εξασφαλίσουν έτσι ώστε να έχουν μια καλύτερη ποιότητα ζωής.
* Μπορεί στο νομοσχέδιο να αναφέρεται η αναπηρία γενικά και να μην διαχωρίζεται, δηλαδή αναγνωρίζει την αναπηρία ως ενιαία όμως στην πραγματικότητα δεν λαμβάνεται υπόψη και στα ιατροσυμβούλια δεν γίνεται αντιληπτή.
Η «αόρατη» αναπηρία μπορεί να μην είναι νομικά ξεχωριστή κατηγορία, αλλά εμπίπτει σε αυτές τις γενικές διατυπώσεις. Ένα από τα έγγραφα της ΕΕ τονίζει ότι σε πλάνο πολιτικής («Union of Equality: Strategy for the rights of persons with disabilities 2021-2030») αναγνωρίζεται ρητά ότι πολλές αναπηρίες είναι «often invisible» (όχι ορατές).
The real need is for more living facilities as their is a mental health crisis ahead. People with disabilities have no where to go and families often cannot take care of them, especially as they age.
The new rhetoric of “they should stay in their own homes” and be supported in their own homes is completely unrealistic. Group homes in the community is ideal… but because of the chronic shortage, for people with high support needs a 6 or 8 facility is perfectly acceptable with the right support. It’s not an institution … it can still be a home. We can get create with this.
Families and individuals themselves should be able to choose their own caregivers without the need for licensees, credentials etc. A caregiver is a supportive individual to help as needed. Let’s cut out unnecessary bureaucracy.
Ο ορισμός του “ατόμου με αναπηρία” στο άρθρο 2 χρειάζεται διεύρυνση για να καλύπτει και αναπτυξιακές, νευρολογικές, ψυχοκοινωνικές, επεισοδιακές ή σε ύφεση βλάβες, καθώς και παρελθούσες, αντιληπτές ή προβλεπόμενες καταστάσεις, σύμφωνα με τις διεθνείς καλές πρακτικές (CRPD, ADA, UK Equality Act). Προτείνεται επίσης να ενισχυθεί το άρθρο 3 με αναφορά σε αυτοδιάθεση, ισότητα και απαγόρευση διακρίσεων.
Ερμηνεία
Αντικατάσταση του ορισμού:
«‘άτομο με αναπηρία’ σημαίνει κάθε φυσικό πρόσωπο το οποίο έχει μακροχρόνια σωματική, ψυχική, νοητική, νευρολογική, αναπτυξιακή, ψυχοκοινωνική ή αισθητηριακή βλάβη, η οποία, σε συνδυασμό με εμπόδια, περιορίζει ουσιωδώς μία ή περισσότερες κύριες δραστηριότητες ζωής. Η έννοια αυτή περιλαμβάνει υφιστάμενες, παρελθούσες, αντιληπτές ή προβλεπόμενες βλάβες, είτε συνεχείς, είτε επεισοδιακές, είτε μετριάζονται μέσω υποστηρίξεων.»
Άρθρο 2 – Δικαιούχος
• Να προστεθεί πρόνοια ώστε να μην αποκλείονται ευάλωτες ομάδες με μη σταθερό καθεστώς διαμονής (π.χ. παιδιά, άτομα σε διαδικασία ασύλου).
• Εναλλακτική: «…ή άτομα που τελούν υπό διαδικασία διεθνούς προστασίας, εφόσον διαμένουν στην επικράτεια της Δημοκρατίας.»
Άρθρο 3 – Σκοπός
• Προσθήκη:
«Ο παρών Νόμος επιδιώκει επίσης την προώθηση της αυτοδιάθεσης, της απαγόρευσης διακρίσεων, της ισότητας των ευκαιριών και της καθολικής προσβασιμότητας για όλα τα άτομα με αναπηρίες.»
• Ο ορισμός του «Αδειούχου Παροχής Υπηρεσιών» πρέπει να περιλαμβάνει τη δυνατότητα επιλογής προσωπικών/άτυπων βοηθών από το ίδιο το άτομο (Άρθρο 19 CRPD).
• Ο περιορισμός των αντιπροσωπευτικών οργανώσεων μόνο σε εγγεγραμμένες ΜΚΟ αποκλείει την αυτοεκπροσώπηση. Πρέπει να διασφαλιστεί η συμμετοχή όλων των οργανώσεων ΑμεΑ, όπως προβλέπει το Άρθρο 4(3) CRPD.
• Η απαίτηση για 12 μήνες μόνιμης διαμονής αποκλείει νεοεισερχόμενους πρόσφυγες/μετανάστες με αναπηρία, σε αντίθεση με το Άρθρο 18 CRPD.
• Ο σκοπός πρέπει να ενισχυθεί με ρητή απαγόρευση πρακτικών ιδρυματοποίησης και με εγγύηση εξατομικευμένων επιλογών διαβίωσης στην κοινότητα.