18 – Παράρτημα 3 – ΠΙΝΑΚΑΣ 4 – ΕΠΙΔΟΜΑ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗΣ ΑΤΟΜΩΝ ΜΕ ΑΝΑΠΗΡΙΕΣ ΣΕ ΚΕΝΤΡΟ ΗΜΕΡΑΣ
Nομοσχέδιο με τίτλο: Ο περί Κοινωνικής Συμμετοχής, Συμπερίληψης και Ανεξάρτητης Διαβίωσης των Ατόμων με Αναπηρίες Νόμος του 2025
| Φύση και σκοπός | 1. Το Επίδομα Συμμετοχής Ατόμων με Αναπηρίες σε Κέντρο Ημέρας αφορά κόστος που καταβάλλει το άτομο με αναπηρία για τη συμμετοχή του σε Κέντρο Ημέρας που λειτουργεί σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία, για να εξασφαλίζει κοινωνικές υπηρεσίες όπως κοινωνική φροντίδα, δημιουργική απασχόληση, εκπαίδευση σε κοινωνικές δεξιότητες, ψυχαγωγία, συμμετοχή σε δραστηριότητες τέχνης, πολιτισμού, αθλητισμού και γενικά δραστηριότητες κοινωνικοποίησης, κατά τη διάρκεια ημερήσιου προγράμματος.
|
| Δικαιούχοι | 2. Δικαιούχοι Επιδόματος Συμμετοχής σε Κέντρο Ημέρας είναι άτομα ηλικίας μικρότερης των 65 χρόνων, με μέτρια ή σοβαρή νοητική αναπηρία ή άτομα με σοβαρή κινητική, άλλη σωματική, οπτική, ακουστική ή ψυχική αναπηρία που, λόγω της αναπηρίας τους, έχουν ανάγκη κοινωνικών υπηρεσιών, κατά τη διάρκεια της ημέρας, που παρέχονται σε εγκεκριμένα στα πλαίσια της εκάστοτε ισχύουσας νομοθεσίας Κέντρα Ημέρας για άτομα με αναπηρίες.
|
| Ύψος επιδόματος | 3. Το Επίδομα Συμμετοχής σε Κέντρο Ημέρας, ανάλογα με τις εξατομικευμένες ανάγκες του ατόμου με αναπηρία και την συχνότητα ημερήσιας συμμετοχής του σε Κέντρο Ημέρας, όπως θα πιστοποιούνται από την αρμόδια αρχή, διαβαθμίζεται σε €100 ή €200 μηνιαίως.
|
| Άλλοι όροι και προϋποθέσεις
Νόμος 38(Ι)/1997 Νόμος 2(Ι)/1996
|
4. Για το Επίδομα Συμμετοχής σε Κέντρο Ημέρας ισχύουν οι ακόλουθοι όροι και προϋποθέσεις:
(α) Το Επίδομα καταβάλλεται από την αρμόδια αρχή κατευθείαν στο Κέντρο Ημέρας όπου λαμβάνει τις υπηρεσίες ο δικαιούχος.
(β) Το Κέντρο Ημέρας θα πρέπει να λειτουργεί:
(i) ως εγκεκριμένο από τις Υπηρεσίες Κοινωνικής Ευημερίας Κέντρο σύμφωνα με τις διατάξεις του περί Κέντρων Ενηλίκων Νόμου ή του περί Κέντρων Προστασίας και Απασχόλησης Παιδιών Νόμου, ή (ii) ως εγκεκριμένο Κέντρο Ημέρας στα πλαίσια άλλης εκάστοτε ισχύουσας νομοθεσίας ή θεσμικού πλαισίου εγκεκριμένου από το Υπουργικό Συμβούλιο.
|
Τέλος
Καλύπτει συμμετοχή σε Κέντρα Ημέρας, αλλά: χαμηλά/άκαμπτα ποσά (€100/€200), ηλικιακό όριο <65 και εστίαση σε «σοβαρές» αναπηρίες, χωρίς πρότυπα ποιότητας/προσωποκεντρικά πλάνα/KPI ή επιλογές (μόνο πληρωμή στο Κέντρο), ούτε σύνδεση με μετακίνηση.
Μόνο αλλαγές/προσθήκες:
1) Δικαιούχοι (αντικατάσταση 2)
«Δικαιούχοι είναι άτομα με αναπηρίες, ανεξαρτήτως ηλικίας, με λειτουργική ανάγκη ημερήσιων κοινωνικών/εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων στην κοινότητα. Περιλαμβάνονται νευροαναπτυξιακές και ψυχοκοινωνικές αναπηρίες, ανεξαρτήτως βαθμού “σοβαρότητας”.»
2) Ύψος επιδόματος (αντικατάσταση 3)
«Το επίδομα διαβαθμίζεται σε €150 / €250 / €350 μηνιαίως βάσει ημερών/ωρών συμμετοχής και απαιτήσεων υποστήριξης του δικαιούχου. Ετήσια αναπροσαρμογή με ΑΤΑ και δείκτες κόστους παροχής υπηρεσιών.»
3) Επιλογή & τρόπος πληρωμής (αντικατάσταση 4(α))
«Το επίδομα καταβάλλεται είτε απευθείας στο Κέντρο Ημέρας είτε στον δικαιούχο ως voucher/προσωπικός προϋπολογισμός για ισοδύναμες κοινοτικές δραστηριότητες κατ’ επιλογή του. Η επιλογή/αλλαγή τρόπου πληρωμής ανήκει στον δικαιούχο.»
4) Πρότυπα ποιότητας & μη ιδρυματικός χαρακτήρας (νέα 4(γ))
«Τα Κέντρα εφαρμόζουν προσωποκεντρικά πλάνα, διασφαλίζουν ένταξη στην κοινότητα και αποχή από πρακτικές ιδρυματοποίησης. Υλικά/διαδικασίες είναι προσβάσιμα (plain language, easy-to-read, ΕΝ 301 549).»
5) Δείκτες & διαφάνεια (νέα 4(δ))
«Υποβάλλονται ετησίως δείκτες αποτελέσματος: συμμετοχή στην κοινότητα, επίτευξη ατομικών στόχων, ικανοποίηση δικαιούχου, αναλογίες προσωπικού, χρόνοι αναμονής. Συγκεντρωτικά στοιχεία δημοσιεύονται από την αρμόδια αρχή.»
6) Safeguarding & παράπονα (νέα 4(ε))
«Θεσπίζεται μηχανισμός παραπόνων/καταγγελιών με προστασία καταγγέλλοντος, πρωτόκολλα αναφοράς κακοποίησης, και τήρηση προστασίας δεδομένων.»
7) Σύνδεση με μετακίνηση (νέα φράση στο τέλος 1)
«Η συμμετοχή δύναται να συνδυάζεται με το Επίδομα Διακίνησης (Πίνακας 2) για κάλυψη μεταφοράς προς/από το Κέντρο, χωρίς διπλή χρηματοδότηση για την ίδια δαπάνη.»
Δικαιούχοι Επιδόματος Συμμετοχής σε Κέντρο Ημέρας, Δικαιούχοι.
Να προστεθεί η ήπια νοητική και ο αυτισμός
Το Επίδομα Συμμετοχής σε Κέντρο Ημέρας, ανάλογα με τις εξατομικευμένες ανάγκες του ατόμου με αναπηρία και την συχνότητα ημερήσιας συμμετοχής του σε Κέντρο Ημέρας. ….. όπως θα πιστοποιούνται από την αρμόδια αρχή, διαβαθμίζεται σε €100 ή €200 ή 400 μηνιαίως.
Να προστεθεί:
Σε εξαιρετικές περιπτώσεις που το κόστος συμμετοχής, λόγω της φύσης και των αναγκών της αναπηρίας είναι πάνω από τον μέσο όρο, το επίδομα συμμετοχής σε κέντρο ημέρας δύναται να εγκριθεί από την Υφυπουργό για μεγαλύτερα ποσά.
Η ΚΥ.Σ.Ο.Α. θεωρεί ότι αποτελεί διάκριση τα άτομα άνω των 65 ετών να μένουν εκτός των αναπηρικών παροχών. Το Κράτος οφείλει να προνοήσει και για τους πολίτες του, άνω των 65 ετών που έρχονται αντιμέτωποι με κά8ε είδους αναπηρία.
Προτείνω το Επίδομα Συμμετοχής να μην περιορίζεται μόνο στα Κέντρα Ημέρας. Κάθε άτομο με αναπηρία πρέπει να έχει το δικαίωμα να επιλέγει πού και πώς θέλει να συμμετέχει, είτε σε λέσχες, σε απογευματινά προγράμματα, σε πολυδύναμα κέντρα, σε δράσεις πολιτισμού ή αθλητισμού μέσα στην κοινότητα. Σήμερα, όποιος δεν επιλέξει Κέντρο Ημέρας, καλείται να πληρώσει μόνος του το κόστος συμμετοχής και πολλές φορές και τον συνοδό του, κάτι που είναι άδικο και αποκλείει πολλούς. Το να δίνεται το επίδομα μόνο για ιδρυματικού τύπου δομές ωθεί τα άτομα με αναπηρία προς πιο κλειστά πλαίσια, αντί να προάγει την πραγματική τους ένταξη στην κοινωνία. Γι’ αυτό προτείνω το επίδομα να μετονομαστεί σε «Επίδομα Συμμετοχής σε Κέντρα Ημέρας, Δραστηριότητες και Κοινωνική Συμμετοχή» και να καλύπτει οποιαδήποτε μορφή ουσιαστικής συμμετοχής και ένταξης στην κοινότητα, με δυνατότητα το άτομο να επιλέγει το πλαίσιο που ταιριάζει στις ανάγκες και τα ενδιαφέροντά του.
Συμφωνώ απόλυτα με τις εισηγήσεις των ανωτέρω αναγνωστών. Είναι πολύ σημαντικό, να δεθεί το άτομο με αναπηρία με το χώρο και τους ανθρώπους που προσφέρουν/ εργάζονται εκεί. Χρειάζεται εκσυγχρωνισμός και περισσότερους χώρους απασχολήσεις. Ακόμα να ενταχθούν τα γυμναστήρια με μερικη ή ολική επιδότηση.
Φαίνεται ότι το επίδομά συμμετοχής σε κέντρα ημέρας να μειώνεται με κατώτατο όριο των 100 ευρώ ενώ σήμερα είναι 137 ευρώ, Δεν διαφένεται ποιοι θα λαμβάνουν 100 ευρώ και ποιοι 200.
Διάκριση λόγω ηλικίας (άτομα τα οποία θα δύναται να εργάζοναι μέχρι την ηλικία των 65 ετών, μετά την ηλικία των 65 ετών τους αποκλείει την συμμετοχή τους σε κέντρα ημέρας).
Επίδομα συμμετοχής δεν πρέπει να δίνεται ΜΟΝΟ σε κέντρα ημέρας . Το άτομο μπορεί να επιλέξει δραστηριότητες λιγότερου ιδρυματικού τύπου , σε συμμετοχή σε λέσχεσ , απογευματινές δραστηριότητες , πολυδύναμα κέντρα κτλ.
Σε τέτοιες περιπτώσεις το άτομο καλείται να πληρώσει όχι μόνο το κόστος εγγραφής αλλά και τον συνοδό του σε προγράμματα απασχόλησης.
Η παροχή επιδόματος συμμετοχής ΜΟΝΟ σε κέντρα ημέρας αποτελεί διάκριση και ώθηση προς ιδρυματοποιημένες δραστηριότητες αντί να προάγει την συμπερίληψη ατόμων με αναπηρίες στην κοινότητα.
Εσήγηση , να μπεί επίδομα συμμετοχής σε κέντρα ημέρας , δραστηριότητες και κοινωνική συμμετοχή.
18 – Παράρτημα 3 – ΠΙΝΑΚΑΣ 4 – ΕΠΙΔΟΜΑ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗΣ ΑΤΟΜΩΝ ΜΕ ΑΝΑΠΗΡΙΕΣ ΣΕ ΚΕΝΤΡΟ ΗΜΕΡΑΣ
Άρθρο 3 προσθήκη
Σε εξαιρετικές περιπτώσεις όπου το κόστος συμμετοχής λόγω των εξατομικευμένων αναγκών του ατόμου είναι μεγαλύτερο, η Αρμόδια Αρχή δύναται να εγκρίνει μεγαλύτερα ποσά.
Ο ηλικιακός περιορισμός (< 65 ετών) είναι άδικος και διαχωρίζει άτομα με αναπηρία ακριβώς όταν οι ανάγκες φροντίδας συχνά αυξάνονται.
Οι κατηγορίες δικαιούχων βασίζονται σε “σοβαρή / μέτρια” διάγνωση, πρέπει να αντικατασταθούν από κριτήρια λειτουργικών αναγκών, ώστε να μη μείνουν εκτός άτομα με άλλες μορφές αναπηρίας.
Τα ποσά (€100 / €200) δεν αντικατοπτρίζουν τις διαφορές στη συχνότητα, στην ένταση υποστήριξης ή τη συνοδευτική υποστήριξη, προτείνεται κλιμάκωση ανά ώρα/μέρα και συντελεστές έντασης.
Η πληρωμή αποκλειστικά στο κέντρο στερεί έλεγχο και επιλογή από το άτομο· να επιτρέπεται voucher / εντολή πληρωμής που «ακολουθεί το άτομο».
Τα Κέντρα Ημέρας δεν πρέπει να λειτουργούν ως μικρές δομές απομόνωσης, να θεσπιστούν ποιοτικοί δείκτες κοινοτικής ένταξης, εξατομικευμένα πλάνα και δυνατότητα μετάβασης σε περισσότερο ανοιχτές υπηρεσίες.
Το επίδομα πρέπει να συνδέεται/συμπληρώνει άλλα επιδόματα (διακίνησης, προσωπικής βοήθειας) χωρίς να αφήνει “κενά” που ακυρώνουν τη δυνατότητα συμμετοχής.
Να προβλεφθούν απλές διαδικασίες τεκμηρίωσης, προστασία προσωπικών δεδομένων και δυνατότητα προσωρινής έγκρισης σε περιπτώσεις ασφαλούς ανάγκης.
Ορίζεται καθαρά ο σκοπός: κάλυψη κόστους για συμμετοχή σε Κέντρα Ημέρας με κοινωνικές/δημιουργικές δραστηριότητες. (CRPD αρ. 19, 26, 30)
Σύνδεση με υφιστάμενο θεσμικό πλαίσιο αδειοδότησης κέντρων. (CRPD αρ. 9, 19)
Τι χρειάζεται βελτίωση – και προτάσεις
Ηλικιακός αποκλεισμός (>65)
Θέμα: Ο αποκλεισμός άνω των 65 ετών είναι διάκριση και δεν αντανακλά τις πραγματικές ανάγκες (οι ανάγκες υποστήριξης συνήθως αυξάνονται με την ηλικία).
CRPD: αρ. 5 (μη διάκριση), 19 (ανεξάρτητη διαβίωση), 28 (επαρκές βιοτικό επίπεδο), 26 (αποκατάσταση/ενδυνάμωση).
Πρόταση: Κατάργηση του ηλικιακού ορίου. Επιλεξιμότητα ανεξαρτήτως ηλικίας, μόνο βάσει τεκμηριωμένης ανάγκης.
Περιοριστικός ορισμός δικαιούχων
Θέμα: Ο περιορισμός σε «μέτρια/σοβαρή νοητική» ή «σοβαρή κινητική/άλλη/οπτική/ακουστική/ψυχική» αναπηρία αφήνει εκτός άτομα με σημαντικές λειτουργικές ανάγκες (π.χ. αυτισμό χωρίς «σοβαρότητα», συνδυασμένες ή διακυμαινόμενες ψυχοκοινωνικές αναπηρίες).
CRPD: αρ. 1–2 (ευρύς ορισμός αναπηρίας), 19, 5.
Πρόταση: Κριτήρια βάσει λειτουργικών αναγκών και όχι ετικετών «σοβαρότητας». Να τεκμηριώνεται η ανάγκη υποστήριξης/συμμετοχής, ανεξάρτητα από διάγνωση.
Ποσά €100/€200: ανεπαρκής κλιμάκωση & μη σύνδεση με πραγματικό κόστος
Θέμα: Δύο σταθερά ποσά δεν αντικατοπτρίζουν ημέρες/ώρες φοίτησης, ένταση υποστήριξης, ανάγκες συνοδείας ή εξειδικευμένων δραστηριοτήτων.
CRPD: αρ. 19, 28, 26.
Πρόταση:
Καθιέρωση ανηγμένου ποσού ανά ημέρα/ώρα φοίτησης και συντελεστών έντασης (π.χ. ανάγκη προσωπικής υποστήριξης, μικρές ομάδες, αισθητηριακές προσαρμογές).
Ετήσια αναπροσαρμογή βάσει ειδικού δείκτη κόστους φροντίδας/ΑΤΑ. (CRPD αρ. 28)
Πληρωμή αποκλειστικά απευθείας στο Κέντρο
Θέμα: Η αποκλειστική απευθείας πληρωμή περιορίζει την επιλογή και τον έλεγχο του ίδιου του ατόμου και ενδέχεται να δέσει τον δικαιούχο σε έναν πάροχο.
CRPD: αρ. 19 (ελευθερία επιλογής), 5.
Πρόταση:
Διατήρηση δυνατότητας voucher/εντολής πληρωμής που ακολουθεί το άτομο, με ελεύθερη επιλογή κέντρου και εύκολη αλλαγή παρόχου.
Σε κάθε περίπτωση, ρητή διασφάλιση ότι η πληρωμή δεν αφαιρεί από τον δικαιούχο το δικαίωμα επιλογής/αλλαγής.
Κίνδυνος υποκατάστασης κοινοτικής ένταξης από «ημερήσια φροντίδα»
Θέμα: Τα Κέντρα Ημέρας δεν πρέπει να λειτουργούν ως διαχωριστικοί χώροι ή «μικρά ιδρύματα».
CRPD: αρ. 19 (Γενικό Σχόλιο Νο. 5 για την Ανεξάρτητη Διαβίωση), 9 (προσβασιμότητα), 30 (πολιτισμός/αναψυχή).
Πρόταση:
Ρητοί ποιοτικοί δείκτες αποϊδρυματοποίησης: μικρές ομάδες, συμμετοχή στην κοινότητα, εξατομικευμένα πλάνα, δυνατότητες μετάβασης σε πιο συμπεριληπτικές δραστηριότητες στην ανοιχτή κοινότητα.
Περιοδική αξιολόγηση στόχων συμμετοχής/δεξιοτήτων, με συμμετοχή του ίδιου του ατόμου.
Συντονισμός με μετακίνηση και προσωπική βοήθεια
Θέμα: Το παρόν επίδομα πρέπει να συντονίζεται με το Επίδομα Διακίνησης και το Επίδομα Προσωπικής Βοήθειας, χωρίς κενά ή αλληλεπικαλύψεις.
CRPD: αρ. 19, 28, 9.
Πρόταση: Ρητή αρχή συμπληρωματικότητας: αν το κόστος μετακίνησης/προσωπικής υποστήριξης δεν καλύπτεται επαρκώς από άλλα επιδόματα, να μπορεί να καλυφθεί συνδυαστικά, ώστε η συμμετοχή να είναι πραγματικά εφικτή.
Προστασία ιδιωτικότητας & απλούστευση αποδείξεων
Θέμα: Οι διαδικασίες τεκμηρίωσης δεν πρέπει να είναι δυσανάλογες ή να εκθέτουν ευαίσθητα δεδομένα.
CRPD: αρ. 22 (ιδιωτικότητα), 19.
Πρόταση: Επαρκεί βεβαίωση φοίτησης από το κέντρο και δειγματοληπτικοί έλεγχοι. Αποδοχή ηλεκτρονικών παραστατικών.
Ταχεία πρόσβαση & αναδρομικότητα
Θέμα: Καθυστερήσεις στην αξιολόγηση δεν πρέπει να στερούν επιδόματα.
CRPD: αρ. 19, 28.
Πρόταση: Προσωρινή έγκριση σε επείγουσες περιπτώσεις και αναδρομική καταβολή από την ημερομηνία αίτησης/τεκμηρίωσης.
Ουσιαστική συμμετοχή των ίδιων των ΑμεΑ
Θέμα: Ο καθορισμός κριτηρίων/ποσών/δεικτών ποιότητας πρέπει να γίνεται με τη συμμετοχή των ίδιων των ατόμων και των οργανώσεών τους.
CRPD: αρ. 4(3).
Πρόταση: Μόνιμος μηχανισμός διαβούλευσης και ετήσια δημόσια αναφορά προόδου.
Ενδεικτικές προσθήκες/διατυπώσεις
«Δικαιούχοι ανεξαρτήτως ηλικίας· η επιλεξιμότητα βασίζεται σε εξατομικευμένη τεκμηριωμένη ανάγκη.» (CRPD 5, 19, 28)
«Το ποσό καθορίζεται αναλογικά με ημέρες/ώρες συμμετοχής και με συντελεστή έντασης υποστήριξης, με ετήσια αναπροσαρμογή βάσει ειδικού δείκτη κόστους και, κατ’ ελάχιστο, ΑΤΑ.» (CRPD 28)
«Η χρηματοδότηση ακολουθεί το άτομο (voucher/εντολή πληρωμής), με ελεύθερη επιλογή και δυνατότητα αλλαγής κέντρου.» (CRPD 19)
«Ρητοί δείκτες αποϊδρυματοποίησης και συμμετοχής στην κοινότητα· εξατομικευμένα πλάνα με τακτική αναθεώρηση.» (CRPD 19, Γεν. Σχ. Νο.5)
«Συντονισμός με επιδόματα διακίνησης/προσωπικής βοήθειας, ώστε να μη δημιουργούνται κενά κάλυψης.» (CRPD 19, 9)
Πως διαβαθμίζετε το ποσό; ποια τα κριτήρια για το ποιο ποσό θα λαμβάνει ο δικαιούχος;