|
Φύση και σκοπός υπηρεσίας, καθήκοντα και υποχρεώσεις παρόχου. |
1. Ο Σύμβουλος Υποστήριξης Λήψης Αποφάσεων Ατόμων με Αναπηρίες παρέχει σε άτομα με αναπηρίες μία ή περισσότερες από τις ακόλουθες υπηρεσίες και έχει τα ακόλουθα καθήκοντα και υποχρεώσεις:
- Οικοδομεί και διατηρεί σχέση εμπιστοσύνης με κάθε άτομο με αναπηρία που εξυπηρετεί ή υποστηρίζει και δεν καταχράται τη σχέση αυτή.
- Δεν παρέχει υπηρεσίες σε πρόσωπα που έχουν μαζί του μέχρι τέταρτου βαθμού συγγένεια.
- Δεν διαχειρίζεται άμεσα ή έμμεσα κινητή ή ακίνητη περιουσία ατόμου με αναπηρία.
- Ενεργεί με ανεξαρτησία, αμεροληψία, εχεμύθεια, πάντα με γνώμονα τον σεβασμό προς τα δικαιώματα του ατόμου με αναπηρία, τη βούληση και τις προτιμήσεις του.
- Υποστηρίζει το άτομο με αναπηρία να εξασφαλίσει τις απαραίτητες πληροφορίες για αποφάσεις που αυτό θα λάβει και χρειάζεται την εν λόγω υποστήριξη.
- Επεξηγεί με κατάλληλους για το άτομο με αναπηρία τρόπους επικοινωνίας, τις πληροφορίες και δεδομένα που αφορούν κάθε μια συγκεκριμένη απόφαση του ατόμου με αναπηρία.
- Υποστηρίζει το άτομο με αναπηρία να εντοπίσει και να διαμορφώσει τις εναλλακτικές επιλογές του για τη λήψη της κάθε απόφασής του και, αν αυτό δεν είναι εφικτό, συζητεί μαζί του τις εναλλακτικές επιλογές του για τη λήψη της απόφασης από το άτομο με αναπηρία.
- Υποστηρίζει το άτομο με αναπηρία να εκφράσει την απόφασή του και, αν αυτό δεν είναι εφικτό, μεταφέρει και εκφράζει, μαζί με το ίδιο το άτομο με αναπηρία, την απόφασή που πήρε το άτομο με αναπηρία.
- Υποστηρίζει, στο μέγιστο δυνατό βαθμό, το άτομο με αναπηρία να εκφράσει τη βούληση και τις προτιμήσεις του και να λάβει το ίδιο το άτομο με αναπηρία την απόφαση του και, αν αυτό δεν είναι εφικτό, εκτιμά και ερμηνεύει ο ίδιος, στον μέγιστο δυνατό βαθμό, τη βούληση και τις προτιμήσεις του ατόμου με αναπηρία.
- Παρακολουθεί και υποστηρίζει το άτομο με αναπηρία στην υλοποίηση της κάθε απόφασής του και, αν αυτό δεν είναι εφικτό, καταβάλλει κάθε δυνατή προσπάθεια και προβαίνει σε κάθε δυνατή ενέργεια, μαζί με το άτομο με αναπηρία, για υλοποίηση, στο μέγιστο δυνατό βαθμό, της απόφασης του ατόμου με αναπηρία.
- Παρέχει συμβουλευτική και ενδυνάμωση του ατόμου με αναπηρία και της οικογένειας του, με σκοπό την πρόληψη ή την αντιμετώπιση κοινωνικοοικονομικών προβλημάτων του ατόμου, τη διατήρηση ή την αποκατάσταση της ισορροπίας μεταξύ του ατόμου και του περιβάλλοντος του και γενικά την ανάπτυξη και κοινωνική ενσωμάτωση του.
- Ενημερώνει το άτομο για τα δικαιώματα σε υπηρεσίες και παροχές υποστήριξης του, διευκολύνει τη διασύνδεση με τις αρμόδιες κρατικές αρχές ή άλλους φορείς και παρακολουθεί την ικανοποίηση των δικαιωμάτων του ατόμου.
- Αξιολογεί, με τη συνεργασία του ατόμου, τις ανάγκες του για υπηρεσίες και παροχές που είναι διαθέσιμες από τις κρατικές υπηρεσίες ή άλλους φορείς και συγγράφει έκθεση η οποία δύναται να υποβληθεί μαζί με αίτηση του ατόμου για τις εν λόγω υπηρεσίες και παροχές.
- Συμμετέχει, σε συνεργασία με το άτομο ή και διεπιστημονική ομάδα, στην ετοιμασία ενός εξατομικευμένου πλάνου κοινωνικής ενσωμάτωσης του ατόμου, με σκοπό τη μέγιστη δυνατή υποστήριξη, ενδυνάμωση, αυτονόμηση και κοινωνική ενσωμάτωση του.
- Συνεργάζεται με άλλους επαγγελματίες όπως φροντιστές, προσωπικούς βοηθούς, κοινωνικούς συνοδούς, επαγγελματίες εργασιακής ενσωμάτωσης, νοσηλευτές, ιατρούς, άλλους επαγγελματίες υγείας, εγγεγραμμένους ψυχολόγους και άλλους ειδικούς για ολοκληρωμένη στήριξη του ατόμου.
- Μεριμνά ώστε οι παρεχόμενες προς το άτομο υπηρεσίες να εμπεριέχουν κατάλληλες και αποτελεσματικές εγγυήσεις για αποτροπή κατάχρησης. Τέτοιες εγγυήσεις θα διασφαλίζουν ότι τα μέτρα που σχετίζονται με την άσκηση της ικανότητας προς δικαιοπραξία σέβονται τα δικαιώματα, βούληση και προτιμήσεις του ατόμου, είναι απαλλαγμένα από σύγκρουση συμφερόντων και αδικαιολόγητη επιρροή, είναι αναλογικά και προσαρμοσμένα στις περιστάσεις του ατόμου, εφαρμόζονται για το ελάχιστο δυνατό χρονικό διάστημα και υπόκεινται σε τακτική αναθεώρηση.
- Συνεργάζεται με τους εκπροσώπους του παρόχου – νομικού προσώπου στο οποίο απασχολείται καθώς και με τους εκπροσώπους της αρμόδιας αρχής και άλλων κρατικών υπηρεσιών που εξυπηρετούν το άτομο, χωρίς οποιαδήποτε ενέργεια που τυχόν κλονίζει την εμπιστοσύνη του ατόμου ή του κοινού προς το κράτος ή άλλη ενέργεια που γενικά δυσφημίζει το κράτος.
- Δεν ανακοινώνει ή αναφέρεται δημόσια σε οποιαδήποτε στοιχεία, που ακόμη και μη προσωπικά, αφορούν την περίπτωση του ατόμου που εξυπηρετεί.
|
| Συχνότητα υπηρεσιών. |
3. Οι υπηρεσίες Συμβούλου δύνανται να παρέχονται, ανάλογα με τις εξατομικευμένες ανάγκες του ατόμου με αναπηρία, όπως θα πιστοποιεί η αρμόδια αρχή, ως ακολούθως:
(α) συστηματικά, μία φορά την εβδομάδα ή τον μήνα ή την τριμηνία ή την εξαμηνία ή τον χρόνο, μέχρι δύο ώρες κάθε φορά,
και
(β) έκτακτα, μέχρι δέκα ώρες ετησίως:
Νοείται ότι η συχνότητα παροχής των υπηρεσιών δύναται να καθορίζεται με μεγαλύτερη ένταση σε αρχικό διάστημα και μικρότερη σε μεταγενέστερο διάστημα ή και αντίστροφα, ανάλογα με τις εξατομικευμένες ανάγκες του ατόμου όπως αυτές εκάστοτε διαφοροποιούνται.
|
| Απαιτούμενα προσόντα παρόχου.
|
4. Κάθε φυσικό πρόσωπο που παρέχει υπηρεσίες Συμβούλου Υποστήριξης Λήψης Αποφάσεων θα πρέπει να κατέχει πέραν των όσων καθορίζονται στο άρθρο 5 του παρόντος Νόμου:
(α) Πτυχίο στην Ψυχολογία ή την Κοινωνική Εργασία ή την Κοινωνιολογία ή την Κοινωνική Πολιτική και Αναπηρία ή την Ενιαία Εκπαίδευση ή τα Νομικά ή άλλο θέμα συναφές με την υποστήριξη της λήψης αποφάσεων ατόμων με αναπηρίες ή την αναπηρία και τα ανθρώπινα δικαιώματα.
(β) Ικανότητες επικοινωνίας και προσέγγισης προς τα άτομα με αναπηρίες στη βάση των αρχών και αξιών που καθορίζει η Σύμβαση του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρίες.
(γ) Άδεια οδήγησης αυτοκινήτου.
|
| Άλλοι όροι και προϋποθέσεις
|
5. Για την παροχή υπηρεσιών Συμβούλου Υποστήριξης Λήψης Αποφάσεων ισχύουν οι ακόλουθοι όροι και προϋποθέσεις:
(α) Με επιφύλαξη των διατάξεων του εδαφίου (21) του άρθρου 5 του παρόντος Νόμου, κάθε πάροχος ως φυσικό πρόσωπο θα εργοδοτείται ή απασχολείται από νομικό πρόσωπο – πάροχο με το οποίο η αρμόδια αρχή θα συνάψει ειδική συμφωνία για τον σκοπό αυτό.
(β) Ο πάροχος δεν λαμβάνει οποιαδήποτε μορφή αμοιβής, χρηματική ή άλλη από το άτομο με αναπηρία στο οποίο παρέχει τις υπηρεσίες.
(γ) Ο δικαιούχος υπηρεσιών θα παραλαμβάνει από την αρμόδια αρχή την απόφαση Παροχής Υπηρεσιών και θα έχει πρόσβαση στο Μητρώο Αδειούχων Παρόχων Υπηρεσιών για να επιλέξει τον Σύμβουλο του.
(δ) Με επιφύλαξη των διατάξεων του εδαφίου (21) του άρθρου 5 του παρόντος Νόμου, η αμοιβή για τις παρεχόμενες υπηρεσίες θα καταβάλλεται από την αρμόδια αρχή στο νομικό πρόσωπο – πάροχο με βάση τα πιστοποιητικά και άλλα αποδεικτικά στοιχεία που η αρμόδια αρχή δύναται να ζητά.
|
Καθήκοντα/Υποχρεώσεις (παρ. 1) – Προσθήκες:
«Ο σύμβουλος δεν υποκαθιστά το άτομο στη λήψη απόφασης· υποστηρίζει την ανάδειξη/επικοινωνία βούλησης/προτιμήσεων με προσβάσιμες μεθόδους.»
«Όταν η βούληση δεν είναι σαφής, τεκμηριώνει τις μεθόδους ανίχνευσής της και δεν λαμβάνει ο ίδιος απόφαση, εκτός αν υπάρχει ειδική δικαστική ρύθμιση.»
«Εξατομικευμένο Σχέδιο Υποστήριξης Απόφασης: στόχοι, προσαρμογές, υπεύθυνοι, δείκτες· συνυπογράφεται και αναθεωρείται ≥ ετησίως.»
«Εξασφαλίζει προσβάσιμη επικοινωνία (Εύκολη-στην-Ανάγνωση, ΕΝΓ, Braille, AAC, τεχνολογίες) και εύλογες προσαρμογές.»
«Τηρεί συνοπτικό φάκελο (μέθοδοι, αποφάσεις, αποτελέσματα, αναθεωρήσεις) με σεβασμό στον ΓΚΠΔ.»
«Άμεση αναφορά σε ενδείξεις κακοποίησης/σοβαρού κινδύνου· προστασία καταγγέλλοντος.»
«Ασυμβίβαστο/σύγκρουση συμφερόντων: όχι νομικός εκπρόσωπος/πληρεξούσιος/ωφελούμενος από αποφάσεις, ούτε σχέση εξάρτησης με εμπλεκόμενο πάροχο.»
Αντικαταστάσεις υφιστάμενων κουκίδων:
«…εκτιμά και ερμηνεύει ο ίδιος…» → «…τεκμηριώνει τις ενέργειες υποστήριξης και δεν λαμβάνει ο ίδιος απόφαση, εκτός αν υφίσταται ειδική δικαστική ρύθμιση.»
«…χωρίς ενέργεια που δυσφημίζει το κράτος…» → «Τηρεί επαγγελματισμό/εχεμύθεια· καλόπιστες αναφορές παρατυπιών προς αρμόδιες αρχές δεν συνιστούν παράπτωμα.»
Εμπιστευτικότητα: «Δεν ανακοινώνει…» → «Τηρεί ΓΚΠΔ· κοινολόγηση μόνο με συναίνεση ή όταν απαιτείται από νόμο για προστασία ζωής/ασφάλειας.»
Συγγένεια: προσθήκη «…ή οικονομική/άλλη εξαρτησιακή σχέση.»
2 – Δικαιούχοι (παρ. 2) – Συμπλήρωση
Προσθήκη τελικής πρότασης: «Περιλαμβάνονται και άτομα με κυμαινόμενη ικανότητα και/ή νευροαναπτυξιακές/ψυχοκοινωνικές αναπηρίες.»
3 – Συχνότητα (παρ. 3) – Αντικατάσταση
«Η συχνότητα/διάρκεια καθορίζονται βάσει τεκμηριωμένων αναγκών και αποτυπώνονται στο Σχέδιο Υποστήριξης, εντός ετήσιου προσωπικού προϋπολογισμού.
Νοείται ότι (i) επιτρέπεται κλιμάκωση έντασης, (ii) σε κρίση παρέχεται έκτακτη ενίσχυση με σύντομη γνωστοποίηση/μεταγενέστερη επικύρωση, (iii) χωρίς προκαθορισμένο ετήσιο όριο ωρών πέραν του προϋπολογισμού.»
4 – Προσόντα (παρ. 4) – Αντικατάσταση
«(α) Πτυχίο συναφές (Ψυχολογία/Κοιν. Εργασία/Κοιν. Πολιτική–Αναπηρία/Νομική/Ειδική–Ενιαία Εκπ.) ή ισοδύναμη αποδεδειγμένη εμπειρία στη υποστηριζόμενη λήψη απόφασης.
(β) Δεξιότητες επικοινωνίας βάσει CRPD αρ.12, γνώση ΓΚΠΔ, πρόληψης/αναφοράς κακοποίησης, νευροποικιλότητας και υποστηρικτικών τεχνολογιών.
(γ) Υποχρεωτική ετήσια επιμόρφωση στα ανωτέρω.
(δ) Κατάργηση απαίτησης άδειας οδήγησης· αντικαθίσταται με υποχρέωση εξασφάλισης πρόσβασης/μετακίνησης ή/και εξ αποστάσεως παροχής.»
5 – Όροι/Προϋποθέσεις (παρ. 5) – Τροποποιήσεις & Νέα στοιχεία
(α) Επιτρέπεται παροχή «ως αυτοτελής αδειούχος ή/και μέσω νομικού προσώπου – παρόχου».
(β) Όχι απευθείας πληρωμή από δικαιούχο, εκτός εάν εφαρμόζεται άμεση πληρωμή/προσωπικός προϋπολογισμός με κανόνες διαφάνειας.
(δ) Πληρωμή σε νομικό πρόσωπο ή αυτοτελή αδειούχο ή μέσω άμεσων πληρωμών προς τον δικαιούχο για εξόφληση παρόχου.
ΝΕΟ (ε): Συμφωνία Υποστηριζόμενης Λήψης Απόφασης (ρόλος, όρια, τεκμηρίωση, αναφορές, GDPR, παράπονα).
ΝΕΟ (στ): Προστασία δεδομένων (ΓΚΠΔ, τεχνικά/οργανωτικά μέτρα, πολιτική διατήρησης).
ΝΕΟ (ζ): Μηχανισμός παραπόνων προσβάσιμος & απαγόρευση αντιποίνων.
ΝΕΟ (η): Ασυμβίβαστα/σύγκρουση συμφερόντων (όχι κηδεμόνας/πληρεξούσιος/διαχειριστής περιουσίας κ.λπ.).
ΝΕΟ (θ): Εποπτεία & αναθεώρηση (δειγματοληπτικοί έλεγχοι, δυνατότητα απαίτησης αναθεώρησης Σχεδίου).
Με το να υποχρεώνεται ένα άτομο με αναπηρία να επιλέγει αποκλειστικά από τους 80 «συμβούλους» που εργοδοτεί η ΚΥΣΟΑ, περιορίζεται άμεσα το δικαίωμά του στην ελεύθερη επιλογή και αυτοδιάθεση. Αντί να του προσφέρεται πραγματική στήριξη λήψης αποφάσεων, του επιβάλλεται μια προεπιλεγμένη λίστα ανθρώπων, ορισμένων χωρίς καν θεσμική λογοδοσία ή ανεξαρτησία.
Αυτό δεν είναι ενδυνάμωση — είναι περιορισμός ελευθερίας και παραβίαση των αρχών της ανεξάρτητης διαβίωσης και της προσωπικής αυτονομίας που κατοχυρώνονται από το Άρθρο 19 της Σύμβασης του ΟΗΕ.
Το άτομο θα πρέπει να επιλέγει οποιον θέλει για σύμβουλο υποστήριξης λήψης αποφάσεων είτε είναι συγγενής του είτε όχι και θα πρέπει να διορίζεται με διάταγμα του Δικαστηρίου.
Η ανάθεση των 80 συμβούλων στην ΚΥΣΟΑ με απευθείας διαδικασία, χωρίς διαφάνεια και χωρίς ανεξάρτητο έλεγχο, δημιουργεί σοβαρή σύγκρουση συμφερόντων. Όταν ένας οργανισμός που εκπροσωπεί άτομα με αναπηρίες μετατρέπεται σε εργοδότη και διαχειριστή κρατικών κονδυλίων, παύει να είναι φωνή διεκδίκησης και γίνεται μηχανισμός ελέγχου.
ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΦΥΣΙΟΘΕΡΑΠΕΥΤΩΝ ΥΠΟΜΝΗΜΑ ΣΧΟΛΙΩΝ ΕΠΙ ΤΟΥ ΝΟΜΟΣΧΕΔΙΟΥ
Πίνακας 1 – Παράρτημα 1 (Άρθρο 4)
Πρόταση Προσθήκης – Σύμβουλος Υποστήριξης Λήψης Αποφάσεων Ατόμων με Αναπηρίες
Παράγραφος 1 – Φύση και σκοπός υπηρεσίας, καθήκοντα και υποχρεώσεις παρόχου
Προτείνεται όπως προστεθεί νέο εδάφιο μετά το εδάφιο 15 και πριν το εδάφιο 16 του Πίνακα 1, ως εξής:
1.15Α. Οι υπηρεσίες του Συμβούλου Υποστήριξης Λήψης Αποφάσεων αποσκοπούν στην παροχή ενημέρωσης, καθοδήγησης και ενδυνάμωσης των ατόμων με αναπηρίες, χωρίς να περιλαμβάνουν αξιολόγηση, εκπαίδευση ή θεραπευτική παρέμβαση, και χωρίς να υποκαθιστούν πράξεις που εμπίπτουν στις αρμοδιότητες των ρυθμιζόμενων επαγγελμάτων υγείας ή αποκατάστασης.
Όπου η υποστήριξη αφορά ζητήματα λειτουργικότητας, αποκατάστασης ή δραστηριοτήτων καθημερινής ζωής, ο Σύμβουλος συνεργάζεται, όπου απαιτείται, με τους αρμόδιους επαγγελματίες υγείας και αποκατάστασης — όπως εργοθεραπευτές, φυσιοθεραπευτές, ιατρούς φυσικής ιατρικής και αποκατάστασης, νοσηλευτές, λογοπαθολόγους και άλλες συναφείς ειδικότητες — σύμφωνα με τη σχετική νομοθεσία και τα επαγγελματικά τους πρότυπα.
Η συνεργασία αυτή διασφαλίζει τη συνέργεια, τη συνέχεια και την ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών, με πλήρη σεβασμό στην αυτονομία, τη βούληση και τις προτιμήσεις του ατόμου με αναπηρία.
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 1 – ΠΙΝΑΚΕΣ
Προτεινόμενη Τροποποίηση
(α) Απάλειψη από τους Πίνακες του Παραρτήματος 1 όλων των αναφορών που συνιστούν άσκηση εργοθεραπείας.
(β) Προσθήκη αναγκαίας επιφύλαξης ώστε οι Υπηρεσίες Ανεξάρτητης Διαβίωσης που θα παρέχονται βάσει του Νόμου να συνάδουν και να αποτελούν απόρροια της αξιολόγησης και θεραπευτικής παρέμβασης όπως αυτή διαμορφώνεται από τους επαγγελματίες υγείας και αποκατάστασης που παρέχουν υπηρεσίες προς το άτομο με αναπηρία.
Προτεινόμενη Επιφύλαξη προς Συμπερίληψη στους Πίνακες του Παραρτήματος 1
«Νοείται ότι η παροχή υπηρεσιών Συμβούλου Υποστήριξης Λήψης Αποφάσεων δεν περιλαμβάνει οποιαδήποτε διάγνωση, αξιολόγηση ή θεραπευτική παρέμβαση και αποκατάσταση που παρέχουν εγγεγραμμένοι επαγγελματίες υγείας, όπως ιατροί, νοσηλευτές, εργοθεραπευτές, φυσιοθεραπευτές και λογοπαθολόγοι.
Η παροχή υπηρεσιών Συμβούλου Υποστήριξης Λήψης Αποφάσεων θα πρέπει να συνάδει και να αποτελεί απόρροια της αξιολόγησης και θεραπευτικής παρέμβασης, όπως αυτή διαμορφώνεται από τους επαγγελματίες υγείας και αποκατάστασης που παρέχουν υπηρεσίες προς το άτομο με αναπηρία.
Όπου απαιτείται εξειδικευμένη εκτίμηση λειτουργικότητας ή σχεδιασμός αποκατάστασης, το άτομο με αναπηρία λαμβάνει υπηρεσίες από αρμόδιους επαγγελματίες υγείας και αποκατάστασης, οι οποίοι κατέχουν άδεια ασκήσεως επαγγέλματος για παροχή τέτοιων υπηρεσιών, σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία.»
Επεξήγηση Λόγων που Επιβάλλουν την Τροποποίηση
Με δεδομένες τις ισχύουσες νομοθετικές επιταγές και απαγορεύσεις που περιλαμβάνονται στους περί Εγγραφής Φυσιοθεραπευτών Νόμοι του 140/1989 και 2021, βάσει των οποίων απαγορεύεται ρητώς η άσκηση Φυσιοθεραπείας από οποιοδήποτε πρόσωπο που δεν είναι εγγεγραμμένος και αδειοδοτημένος επαγγελματίας, καθίσταται αναγκαία η απάλειψη όλων των δραστηριοτήτων που συνιστούν άσκηση Φυσιοθεραπείας ή άλλης θεραπευτικής ειδικότητας.
Παράλληλα, πρέπει να διασφαλιστεί ότι οι υπηρεσίες που προβλέπονται στο νομοσχέδιο θα συνάδουν με την αξιολόγηση και θεραπεία που παρέχεται από αδειοδοτημένους και εγγεγραμμένους επαγγελματίες υγείας — εργοθεραπευτές, φυσιοθεραπευτές, λογοπαθολόγους, ιατρούς φυσικής ιατρικής και αποκατάστασης κ.ά. — οι οποίοι παρέχουν θεραπευτικές υπηρεσίες στο άτομο με αναπηρία.
Η προτεινόμενη τροποποίηση διασφαλίζει τη συνέχεια της φροντίδας, την ολιστική υποστήριξη του ατόμου και την ποιότητα και ασφάλεια των παρεχόμενων υπηρεσιών ανεξάρτητης διαβίωσης, πάντοτε σύμφωνα με τις επιθυμίες και επιλογές του ατόμου με αναπηρία.
Αναφορικά με το άρθρο 4 (γ) θέση της ΚΥΣΟΑ είναι να γίνει: (γ) Άδεια οδήγησης αυτοκινήτου. Εκτός εάν συντρέχουν λόγοι για μη ύπαρξη της.
Δίνονται πράγματι πολλές εξουσίες στους Συμβούλους Υποστήριξης λήψης Αποφάσεων και είναι πολύ επικύνδινο που θα στηρίζουν άτομα με αναπηρία και ειδικά με θέματα νοητικής ανεπάρκειας χωρίς την συμβολή των γονέων/κηδεμόνων με κίνδυνο να υπάρχει και εκμετάλλευση και λάθος καθοδήγηση. Οι γονείς πρέπει να συμβάλουν και να αποτελούν μέρος αυτής της διαδικασίας και όχι να εξαιρούνται από αυτή. Επίσης γιατί χρειάζονται για κάποιον αυτοί οι σύμβουλοι εάν οι γονείς/κηδεμόνες μπορούν να στηρίζουν και να καθοδηγούν τα ενήλικα παιδιά τους εφόσον είναι οι μόνοι που τα γνωρίζουν καλά ούτως ώστε να τους βοηθούν να παίρνουν σωστές αποφάσεις; Όσα πτυχία και να έχουν αυτοί οι Σύμβουλοι αν δεν γνωρίζουν καλά το άτομο και να είναι έμπειροι όσον αφορά την κάθε αναπηρία δεν θα συμβουλεύσουν σωστά για αυτό η συνεργασία με τους γονείς, εκτός από όλους τους άλλους επαγγελματίες και φορείς, είναι απαράιτητη.
Επίσης είναι παράδοξο που οι Σύμβουλοι αυτοί θα εργοδοτούνται από την ΚΥΣΟΑ και όχι από το Κράτος όπου δεν είναι ούτε όλοι οι οργανισμοί αναπήρων μέλη της και ούτε όλοι οι γονείς και τα παιδιά τους με αναπηρία μέλη σε όλους τους οργανισμούς αναπήρων. Επίσης είναι αντικανονικό εφόσον αυτή η δημόσια διαβούλευση δεν έχει ολοκληρωθεί να έχει υπογραφεί ήδη συμφωνία με την ΚΥΣΟΑ και το Τμήμα Κοινωνικής Ενσωμάτωσης για την πρόσληψη 80 Συμβούλων και με τόσο ψηλό προϋπολογισμό όταν άλλες υπηρεσίες πιο σημαντικές και απαραίτητες για τα άτομα με αναπηρίες είτε δεν προσφέρονται είτε δεν είναι επαρκής.
Πίνακας 1
Πρόταση Προσθήκης στο Παράρτημα 1 (Άρθρο 4) – Πίνακας – Σύμβουλος Υποστήριξης Λήψης Αποφάσεων Ατόμων με Αναπηρίες
Παράγραφος 1 – Φύση και σκοπός υπηρεσίας, καθήκοντα και υποχρεώσεις παρόχου
Το εδάφιο προτείνεται να προστεθεί μετά το εδάφιο 15 και πριν το εδάφιο 16 του Πίνακα 1, στο σημείο όπου περιγράφονται η φύση και ο σκοπός της υπηρεσίας και τα καθήκοντα του παρόχου :
1.15Α. Οι υπηρεσίες του Συμβούλου Υποστήριξης Λήψης Αποφάσεων αποσκοπούν στην παροχή ενημέρωσης, καθοδήγησης και ενδυνάμωσης των ατόμων με αναπηρίες, χωρίς να περιλαμβάνουν αξιολόγηση, εκπαίδευση ή θεραπευτική παρέμβαση, και χωρίς να υποκαθιστούν πράξεις που εμπίπτουν στις αρμοδιότητες των ρυθμιζόμενων επαγγελμάτων υγείας ή αποκατάστασης.
Όπου η υποστήριξη αφορά ζητήματα λειτουργικότητας, αποκατάστασης ή δραστηριοτήτων καθημερινής ζωής, ο Σύμβουλος συνεργάζεται, όπου απαιτείται, με τους αρμόδιους επαγγελματίες υγείας και αποκατάστασης, σύμφωνα με τη σχετική νομοθεσία και τα επαγγελματικά τους πρότυπα.
Η συνεργασία αυτή διασφαλίζει τη συνέργεια, τη συνέχεια και την ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών, με πλήρη σεβασμό στην αυτονομία, τη βούληση και τις προτιμήσεις του ατόμου με αναπηρία.
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 1 – ΠΙΝΑΚΕΣ
Προτεινόμενη Τροποποίηση
(α) απάλειψη από τους Πίνακες του Παραρτήματος 1 όλων των αναφορών που
συνιστούν άσκηση εργοθεραπείας
(β) προσθήκη αναγκαίας επιφύλαξης ώστε οι Υπηρεσίες Ανεξάρτητης Διαβίωσης
που θα παρέχονται βάσει του Νόμου να συνάδουν και να αποτελούν απόρροια της
αξιολόγησης και θεραπευτικής παρέμβασης όπως αυτή διαμορφώνεται από τους
επαγγελματίες υγείας και αποκατάστασης που παρέχουν υπηρεσίες προς το άτομο
με αναπηρία.
Παρατίθεται η προτεινόμενη επιφύλαξη προς συμπερίληψη στους Πίνακες του
Παραρτήματος 1:
«Νοείται ότι η παροχή υπηρεσιών Συμβούλου Υποστήριξης Λήψης Αποφάσεων δεν
περιλαμβάνει οποιαδήποτε διάγνωση, αξιολόγηση ή θεραπευτική παρέμβαση και
αποκατάσταση που παρέχουν εγγεγραμμένοι επαγγελματίες υγείας όπως ιατροί,
νοσηλευτές, εργοθεραπευτές, φυσιοθεραπευτές και λογοπαθολόγοι. Η παροχή
υπηρεσιών Συμβούλου Υποστήριξης Λήψης Αποφάσεων θα πρέπει να συνάδει και να αποτελεί
απόρροια της αξιολόγησης και θεραπευτικής παρέμβασης όπως αυτή διαμορφώνεται
από τους επαγγελματίες υγείας και αποκατάστασης που παρέχουν υπηρεσίες προς το
άτομο με αναπηρία. Όπου απαιτείται εξειδικευμένη εκτίμηση λειτουργικότητας ή
σχεδιασμός αποκατάστασης το άτομο με αναπηρία λαμβάνει υπηρεσίες από
αρμόδιους επαγγελματίες υγείας και αποκατάστασης που κατέχουν άδεια ασκήσεως
επαγγέλματος για παροχή τέτοιων υπηρεσιών σύμφωνα με την ισχύουσα
νομοθεσία.»
Επεξήγηση Λόγων που επιβάλλουν την τροποποίηση
Με δεδομένες τις ισχύουσες νομοθετικές επιταγές / απαγορεύσεις που
περιλαμβάνονται στους περί Εγγραφής Επαγγελματιών Εργοθεραπευτών Νόμους
του 2006 και 2014 (ο Ν. 34(Ι)/2006) βάσει του οποίου απαγορεύεται ρητώς η άσκηση
εργοθεραπείας από οποιοδήποτε πρόσωπο που δεν είναι εγγεγραμμένος
επαγγελματίας εργοθεραπευτής και κατέχει άδεια ασκήσεως επαγγέλματος,
επιβάλλεται η απάλειψη όλων των δραστηριοτήτων που συνιστούν άσκηση
εργοθεραπείας και για την άσκηση των οποίων απαιτείται ειδική αδειοδότηση βάσει
Νόμου.
Παράλληλα θα πρέπει να διασφαλιστεί ότι οι υπηρεσίες προβλέπονται στο
νομοσχέδιο θα συνάδουν με την αξιολόγηση και θεραπεία που παρέχεται στα άτομα
με αναπηρία από τους αδειοδοτημένους και εγγεγραμμένους επαγγελματίες υγείας
που παρέχουν θεραπεία στο άτομο με αναπηρία. Η προτεινόμενη τροποποίηση
διασφαλίζει τη συνέχεια της φροντίδας και της ολιστικής υποστήριξης του ατόμου
ενώ παράλληλα ενισχύει την ποιότητα και ασφάλεια των παρεχόμενων υπηρεσιών
ανεξάρτητης διαβίωσης σύμφωνα πάντοτε με τις επιθυμίες του ατόμου με αναπηρία.
Πίνακας 1 – Σύμβουλος Υποστήριξης Λήψης Αποφάσεων
Σημεία μερικής/οριακής συμβατότητας ή κινδύνου:
Άρθρο 12: δεν περιγράφονται σαφείς εγγυήσεις αποφυγής «υποκατάστασης στη λήψη απόφασης».
Άρθρο 9/21: δεν γίνεται ρητή αναφορά στην Κυπριακή Νοηματική Γλώσσα (ΚΝΓ) ως επίσημη γλώσσα.
Κενά/Μη συμβατά σημεία (ελλείψεις άρθρων):
Άρθρο 4(3): απουσία θεσμικής συμμετοχής οργανώσεων ΑμεΑ στην εκπαίδευση/εποπτεία.
Άρθρο 16: δεν προβλέπεται ειδικός μηχανισμός καταγγελιών/προστασίας από κατάχρηση.
Στοχευμένες προτάσεις βελτίωσης/τροπολογίες:
1. Ρητή πρόβλεψη αποφυγής υποκατάστασης απόφασης· μόνο βούληση και προτιμήσεις.
2. Ρητή αναφορά στην ΚΝΓ και στην απλή γλώσσα ως υποχρεωτικά προσβάσιμες μορφές.
3. Συμμετοχή οργανωσεων ΑμεΑ στη διαμόρφωση προτύπων/εκπαίδευσης και αξιολόγηση.
4. Ανεξάρτητος μηχανισμός καταγγελιών και εγγυήσεων αποτροπής κατάχρησης.
Γίνεται εισήγηση να περιληφθεί η ακόλουθη εισαγωγή:
«Φύση και σκοπός υπηρεσίας, καθήκοντα και υποχρεώσεις παρόχου.
(Σύμφωνα με τα άρθρα 1, 3, 19 και 26 της Σύμβασης CRPD, το άρθρο 26 του Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ και το άρθρο 28 του Συντάγματος της Κυπριακής Δημοκρατίας), ο Αδειούχος Παροχής Υπηρεσιών Ανεξάρτητης Διαβίωσης με ειδικότητα Συμβούλου Υποστήριξης Λήψης Αποφάσεων παρέχει εξατομικευμένες υπηρεσίες σε ενήλικα άτομα με αναπηρίες, με σκοπό την ενδυνάμωση, την αυτονομία και την πλήρη κοινωνική συμμετοχή και την αποτροπή οποιασδήποτε μορφής εξάρτησης ή ιδρυματοποίησης.»
Θεμελίωση του σκοπού με ρητή αναφορά στις πηγές δικαίου που κατοχυρώνουν ισότητα, ανεξάρτητη διαβίωση και συμμετοχή. Με τον τρόπο αυτό διορθώνεται η εισαγωγή για νομική ακρίβεια.
Προστίθεται ο θεσμικός όρος «Αδειούχος Παροχής Υπηρεσιών Ανεξάρτητης Διαβίωσης» και ενσωματώνεται η αρχή της ενδυνάμωσης, όπως ορίζει το άρθρο 19 CRPD.
Γίνεται εισήγηση για ενσωμάτωση της αρχής αποϊδρυματοποίησης και αποφυγής εξάρτησης και κηδεμονίας· άρθρα 19 και 26 CRPD.
Γίνεται εισήγηση για διαγραφή του σημείου 1 με τη διαγραφή των λέξεων «δεν καταχράται»). Για σκοπούς ενίσχυσης της δεοντολογικής διάστασης του ρόλου του συμβούλου σύμφωνα με το άρθρο 12(3) CRPD.
Το σημείο 1 διαμορφώνεται ως ακολούθως:
(1) Οικοδομεί σχέση εμπιστοσύνης με κάθε άτομο με αναπηρία και ενεργεί πάντοτε με ανεξαρτησία, αμεροληψία και σεβασμό στη βούληση, την αξιοπρέπεια και τις προτιμήσεις του.
Ενίσχυση δεοντολογικού περιεχομένου· προσθήκη αρχής αξιοπρέπειας (άρθρο 3 CRPD).
(2) Η πρόνοια κρίθηκε αδικαιολόγητα περιοριστική και μη προβλεπόμενη από τη CRPD ή τον Νόμο· η εποπτεία καλύπτει θέματα σύγκρουσης συμφερόντων.
Εισηγείται η διαγραφή του σημείου (3) για αποφυγή επανάληψης θεμάτων ασυμβίβαστου που ήδη ρυθμίζονται στο άρθρο 15 του Νόμου.
Γίνεται εισήγηση όπως το σημείο (5) διαμορφωθεί ως ακολούθως: «Υποστηρίζει το άτομο με αναπηρία να εξασφαλίσει όλες τις αναγκαίες πληροφορίες για αποφάσεις που αυτό θα λάβει.» Ενίσχυση σαφήνειας και δικαιώματος πρόσβασης σε πληροφορία (άρθρο 9 CRPD).
Γίνεται εισήγηση όπως το σημείο (6) διαμορφωθεί με τρόπο ώστε να γίνεται ξεκάθαρο ότι «Επεξηγεί με κατάλληλους και προσβάσιμους τρόπους επικοινωνίας (προφορική, γραπτή, απλή γλώσσα, νοηματική), σύμφωνα με την Οδηγία (ΕΕ) 2019/882 για τις απαιτήσεις προσβασιμότητας σε υπηρεσίες και προϊόντα, τις πληροφορίες και δεδομένα που αφορούν κάθε συγκεκριμένη απόφαση του ατόμου με αναπηρία σύμφωνα με τις Οδηγίες (ΕΕ) 2019/882 και (ΕΕ) 2024/882, καθώς και τα πρότυπα WCAG 2.2 για καθολική ψηφιακή προσβασιμότητα.»
Η έννοια της προσβασιμότητας αντικαθιστά περιγραφικό όρο· εναρμόνιση με άρθρα 2 και 9 CRPD.
Προσθήκη μορφών επικοινωνίας για καθολική προσβασιμότητα· άρθρα 2 και 9 CRPD και εναρμόνιση με European Accessibility Act (Οδηγία 2019/882). Εξασφαλίζει καθολική προσβασιμότητα.
Επικαιροποίηση προσβασιμότητας σύμφωνα με τις νέες υποχρεωτικές οδηγίες της ΕΕ και CRPD άρθρο 9.
Γίνεται εισήγηση όπως το σημείο (7) διαμορφωθεί ως ακολούθως: «Υποστηρίζει το άτομο με αναπηρία να εντοπίσει και να διαμορφώσει τις εναλλακτικές επιλογές του και, αν αυτό δεν είναι εφικτό, διευκολύνει τη στάθμιση των επιλογών και τη διατύπωση της τελικής του απόφασης.» Η έννοια της «διευκόλυνσης» υπογραμμίζει ενεργή συμμετοχή, όχι απλή «συζήτηση». Συμμόρφωση με άρθρο 12 CRPD.
Γίνεται εισήγηση για επαναδιατύπωση του σημείου (8) για σκοπούς αποφυγής παρερμηνείας και έννοια της υποστηριζόμενης απόφασης (άρθρο 12(4) CRPD): «Υποστηρίζει το άτομο με αναπηρία να εκφράσει την απόφασή του και, αν αυτό δεν είναι εφικτό, συμμετέχει στην έκφρασή της, με σεβασμό στη βούληση και τις προτιμήσεις του.»
Εισηγείται η διαγραφή της πρόνοιας στο σημείο (17) δεδομένου ότι είναι πλεονασματική και ασύμβατη με την ελευθερία έκφρασης. Πρόκειται για αδικαιολόγητο περιορισμό.
Γίνεται η εισήγηση για την προσθήκη του σημείου (18): «Δεν ανακοινώνει ή αναφέρεται δημόσια σε οποιαδήποτε στοιχεία που σχετίζονται με τον δικαιούχο, τηρώντας πλήρως τον Κανονισμό (ΕΕ) 2016/679 (GDPR) και το άρθρο 8 της ΕΣΔΑ, ιδιαίτερα αναφορικά με δεδομένα υγείας, οικογενειακής κατάστασης και κοινωνικής συμμετοχής. Η επεξεργασία δεδομένων διενεργείται σύμφωνα με τον Κανονισμό (ΕΕ) 2016/679 (GDPR) και τον Ν. 125(Ι)/2018. Εισάγεται ρητή αναφορά στον GDPR (Ν. 125(Ι)/2018) για πλήρη συμμόρφωση με την προστασία προσωπικών δεδομένων.
Παράρτημα 1 πίνακας 1 Σύμβουλοι υποστήριξης.
Πιλοτικά είχαν προσληφθεί πριν χρόνια στην ΚΥΣΟΑ αν δεν κάνω λάθος 3 Σύμβουλοι υποστήριξης και δεν ειδαμε αποτελεσματα για τους ανάπηρους και τώρα θέλετε να τους αυξήσετε σε 80 με 100 για να μπορέσετε να κάνετε τί που δεν μπόρεσε να δουλέψει το προγραμμα πριν.
Τα εκατομήρια που θα πάρετε για το πρόγραμμα αυτό αν τα δίνατε στις οργανωσεις αναπήρων ή για αυξηση των επιδομάτων αναπήρων θα έπιαναν τόπο.
Τώρα θέλετε να πετάξετε τα εκατομύρια για να εξασφαλίσουν καποια ατομα εργασία χωρίς να σας ενδιαφέρουν πραγματικά οι ανάπηροι.
Το νομοσχέδιο αυτό πρεπει να καταργηθεί και να μήν περάσει γιατί αντί να βοηθά τους ανάπηρους τους ταλαιπορεί και τους μειώνει τις υφηστάμενες παροχές τους
Σημείο 3. Οι υπηρεσίες Συμβούλου δύνανται να παρέχονται, ανάλογα με τις εξατομικευμένες ανάγκες του ατόμου με αναπηρία, όπως θα πιστοποιεί η αρμόδια αρχή, ως ακολούθως:
(α) συστηματικά, μία φορά την εβδομάδα ή τον μήνα ή την τριμηνία ή την εξαμηνία ή τον χρόνο, μέχρι δύο ώρες κάθε φορά,
Το πιο πανω σημείο, ενδεχομένως να λειτουργήσει ανασταλτικά για την αποτελεσματική υποστήριξη των ατόμων με αναπηρίες, ιδιαίτερα σε περιόδους κατά τις οποίες μπορεί να τη χρειάζονται περισσότερο συστηματικά.
Η υποστήριξη κατά τη λήψη μιας σημαντικής είτε και λιγότερο σημαντικής, για το κάθε άτομο απόφασης, μπορεί να απαιτεί την υποστήριξη για περισσότερο από δυο ώρες εντός μια εβδομάδας και σε ποικίλη συχνότητα εντός ενός έτους.
Για παράδειγμα, χρονικές προθεσμίες, οι οποίες σχετίζονται με την φυση των σχετικών αποφάσεων τους, ενδέχεται να επηρεάζουν τη συστηματικοτητα της υποστήριξης εντός μιας εβδομάδας/μήνα/εξαμήνου/έτους.
Η χρονική πλαισιωση των παρεχόμενων υπηρεσιών είναι χρήσιμη, η στενή όμως οριοθέτηση, ενδεχομένως να επηρεάσει την αποτελεσματικότητα τους, όπως και την αίσθηση υποστήριξης που βιώνει το κάθε άτομο με αναπηρία/ες, λόγω ατομικών διαφόρων.
Δικαιούχοι υπηρεσιών Συμβούλου Υποστήριξης Λήψης Αποφάσεων είναι ενήλικα άτομα με αναπηρίες που, λόγω της αναπηρίας τους, έχουν ανάγκη συνεργασίας, συμβουλευτικής και υποστήριξης για την λήψη των αποφάσεων τους.
Εισήγηση μου δικαιούχοι να είναι και τα ανήλικα. Ειδικότερα οι γονείς / κηδεμόνες χρειάζονται συμβουλευτικές υπηρεσίες και στο παρον στάδιο είναι ανύπαρκτες.
Πτυχίο στην Ψυχολογία ή την Κοινωνική Εργασία ή την Κοινωνιολογία ή την Κοινωνική Πολιτική και Αναπηρία ή την Ενιαία Εκπαίδευση ή τα Νομικά ή άλλο θέμα συναφές με την υποστήριξη της λήψης αποφάσεων ατόμων με αναπηρίες ή την αναπηρία και τα ανθρώπινα δικαιώματα.
Εισήγηση μου, το πτυχίο της Ενιαίας Εκπαίδευσης αφορά το εκπαιδευτικό σύστημα μόνο και κατόχοι του είναι εκπαιδευτικοί. Στη συγκεκριμένη θέση δεν συνάδει το πτυχίο αυτό.
Απαιτούμενα προσόντα: Εκτός από τα πιο πάνω να προστεθεί το λευκό ποινικό μητρώο
Το σημείο 13 ορίζει ότι:
Αξιολογεί, με τη συνεργασία του ατόμου, τις ανάγκες του για υπηρεσίες και παροχές που είναι διαθέσιμες από τις κρατικές υπηρεσίες ή άλλους φορείς και συγγράφει έκθεση η οποία δύναται να υποβληθεί μαζί με αίτηση του ατόμου για τις εν λόγω υπηρεσίες και παροχές.
Η αξιολόγηση των ατόμων από τους λειτουργούς μιας οργάνωσης θα οδηγήσει σε στρεβλώσεις, θα είναι υποκειμενική, δε θα διασφαλίζεται ότι δε θα γίνονται παρεμβάσεις και θα αποκλείονται τα μέλη ορισμένων οργανώσεων με τις οποίες διαφωνεί ή δε συνεργάζονται με την ΚΥΣΟΑ.
Το νομοσχέδιο είναι υπό διαβούλευση και είναι απαράδεκτο η κυβέρνηση να αρχίσει να το υλοποιεί με τον διορισμό 80 συμβούλων. Η ενέργεια αυτή μας είναι προκλητική και δείχνει τις προθέσεις της κυβέρνησης να μην λάβει υπόψη της τις αντίθετες απόψεις.
Παραβίαση της αρχής της διαφάνειας και ίσης πρόσβασης:
Η ανάθεση στην ΚΥΣΟΑ έγινε χωρίς προκήρυξη ή ανοικτή διαδικασία, κατά παράβαση του Νόμου περί Δημοσίων Συμβάσεων [Ν.73(Ι)/2016] και της Οδηγίας 2014/24/ΕΕ.
Θεσμικά επικίνδυνη συγκέντρωση εξουσίας – παραβίαση του άρθρου 12 CRPD:
Ο Σύμβουλος θα έχει τη δυνατότητα να εκπροσωπεί ή να «μεταφέρει» την άποψη του ατόμου ακόμη κι όταν αυτό δεν δύναται να εκφραστεί. Δημιουργούνται υπερεξουσίες χωρίς εποπτεία, με κίνδυνο αλλοίωσης της βούλησης του ατόμου και μεταφορά άποψης και κρίσης του συμβούλου. Παραβίαση των άρθρων 12 και 13 CRPD και του άρθρου 30 του Συντάγματος.
Αντισυνταγματικοί περιορισμοί στην επιλογή συμβούλου:
Απαγόρευση ελεύθερης επιλογής συμβούλου από συγγενικό άτομο και επιβολή επιλογής μόνο μέσω των υπαλλήλων της ΚΥΣΟΑ. Το άτομο με αναπηρία πρέπει να επιλέγει ποιος θα το υποστηρίζει και όχι να του επιβάλλεται (άρθρα 12 CRPD και 28 Συντάγματος). Επιλογή συμβούλου από το ίδιο το άτομο και παροχή κόστους υπηρεσίας με προσκόμιση αποδείξεων.
Έλλειψη θεσμικής εποπτείας και ποιοτικού ελέγχου:
Απουσιάζει ανεξάρτητος μηχανισμός παρακολούθησης, παραβιάζοντας το άρθρο 33 CRPD και τα πρότυπα ESF+.
Οι αποφάσεις της υπηρεσίας θα είναι υποκειμενικές, εμπλουτισμένες από τις προκαταλήψεις και τα στερεότυπα του εκάστοτε ατόμου που θα υπηρετεί ή θα συμβουλεύεται την κάθε περίπτωση τη δεδομένη στιγμή και θα επιδέχεται επηρεασμούς
Οι Σύμβουλοι δεν υπόκεινται σε κανένα πειθαρχικό έλεγχο και δε διαφυλάσσεται η προστασία των ευαίσθητων προσωπικών δεδομένων των ατόμων που θα εξυπηρετούνται.
Η υπηρεσία αυτή δεν είναι συμβατή με το δικαίωμα στην ανεξάρτητη διαβίωση (άρθρο 19 CRPD):
Η υποστήριξη στη λήψη απόφασης δεν μπορεί να υλοποιηθεί χωρίς επιλογές ανεξάρτητης διαβίωσης, εργασίας και κοινωνικής συμμετοχής.
Εξασφάλιση επικοινωνίας με τρόπο που το ίδιο το άτομο επιλέγει.
Με τον Πίνακα Α φαίνεται καθαρά ότι χάνονται επιδόματα. Σε κανένα σημείο δεν αναφέρεται το ποσό που λαμβάνει σήμερα το παιδί μου, το οποίο είναι τετραπληγικό και τυφλό, και επιπλέον λαμβάνει επίδομα βαριάς κινητικής αναπηρίας.
Απαιτούμε τα σχέδια χορήγησης επιδομάτων να παραμείνουν ως έχουν σήμερα, ξεχωριστά, και να μην συσσωρεύονται όλα υπό τον όρο «φροντίδα», ώστε να μην μειώνεται το συνολικό ποσό που λαμβάνει. Δεν είναι ορθό να προβλέπεται η οποία αναπηρία από πριν.
Μπορεί ένα παιδί να έχει παραπληγια άνω άκρων και να μην λαμβάνει βαριάς . επομένως πάλι δεν υπάρχει η ορθή διαβάθμιση. Θα υπάρχουν τεράστια προβλήματα στην αξιολόγηση με αυτόν το πίνακα.
Ποιος μπορεί να διασφαλίσει ότι η άποψη που θα μεταφέρει ο σύμβουλος θα αντικατοπτρίζει τη βούληση του ίδιου του ατόμου με αναπηρία και όχι τη δική του προσωπική θέση και τις δικές του πεποιθησεις?Μια τέτοια πρακτική παραβιάζει θεμελιωδώς το δικαίωμα του ατόμου στην αυτοδιάθεση και την ελεύθερη έκφραση.
Προκειμένου να δύναται να παρέχουν σχετικές Υπηρεσίες και φυσικά πρόσωπα με άλλες ανάλογες σπουδές, γίνεται εισήγηση για αντίστοιχη αντικατάσταση του Άρθρου 4(α) μαζί με τη σχετική όπως παρακάτω Σημείωση, που ήδη ισχύει σε όλες τις θέσεις προσλήψεων και σχέδια υπηρεσίας στις κρατικές υπηρεσίες, ως εξής:
« (α) Πανεπιστημιακό δίπλωμα ή τίτλος ή ισότιμο προσόν σε ένα από τα ακόλουθα θέματα ή συνδυασμό των θεμάτων αυτών: Ψυχολογία, Κοινωνική Εργασία, Κοινωνιολογία, Κοινωνική Πολιτική και Αναπηρία, Ενιαία Εκπαίδευση, Νομικά (περιλαμβανομένου του Barrister-at-Law), Δημόσια Διοίκηση, Διοίκηση Επιχειρήσεων (περιλαμβανομένου του Patient Coach, Life Coach κ.α.), Διοίκηση Προσωπικού, Οικονομικές Επιστήμες, Ιατρική, Νοσηλευτική, Παραϊατρικές σπουδές ή άλλο θέμα συναφές με την υποστήριξη ασθενών ή τη λήψη αποφάσεων ατόμων με αναπηρίες ή την αναπηρία και τα ανθρώπινα δικαιώματα.
(Σημ.: Ο όρος «πανεπιστημιακό δίπλωμα ή τίτλος» καλύπτει και μεταπτυχιακό δίπλωμα ή τίτλο). »
06 – Παράρτημα 1-ΠΙΝΑΚΑΣ 1-ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ ΛΗΨΗΣ ΑΠΟΦΑΣΕΩΝ ΑΤΟΜΩΝ ΜΕ ΑΝΑΠΗΡΙΕΣ
Άρθρο 1 παράγραφος 3 τροποποιείται ως ακολούθως
3. Δεν διαχειρίζεται άμεσα ή έμμεσα κινητή ή ακίνητη περιουσία ατόμου με αναπηρία όμως παρέχει υπηρεσίες υποστήριξης και για οικονομικά θέματα των ατόμων με αναπηρίες που εξυπηρετεί, όπως για παράδειγμα, ζητήματα που αφορούν την περόσβασηπρόσβαση σε οποιαδήποτε μορφή κρατικής πρόνοιας. Ο σύμβουλος μπορεί , αν αυτό είναι αναγκαίο να λαμβάνει μαζί με το άτομο με αναπηρία τις αποφάσεις του και να ασκεί την ικανότητα του προς δικαιοπραξία δεδομένου ότι διασφαλίζεται .ότι εκφράζει τη βούληση και τις προτιμήσεις του ατόμου. Νοείται ότι ο Σύμβουλος δεν υποκαθιστά το άτομο με αναπηρία και δεν λαμβάνει απόφαση εκ μέρους του και ότι η οποιαδήποτε απόφαση αφορά το άτομο με αναπηρία λαμβάνεται από το ίδιο το άτομο με τη υποστήριξη του Συμβούλου.
Άρθρο 1 παράγραφος 4 τροποποιείται ως ακολούθως
4. Ενεργεί με ανεξαρτησία, αμεροληψία, εχεμύθεια, πάντα με γνώμονα τον σεβασμό προς τα δικαιώματα του ατόμου με αναπηρία, τη βούληση και τις προτιμήσεις του και σε καμιά περίπτωση δεν εκμεταλλεύεται και καταχράται τη σχέση του με το άτομο.
Άρθρο 1 παράγραφος 17 τροποποιείται ως ακολούθως
17. Συνεργάζεται με την ομάδα έργου και τη διοίκηση της ΚΥΣΟΑ η οποία είναι ο Εργοδότης των Συμβούλων καθώς και με τους εκπροσώπους του ΤΚΕΑΑ και άλλων κρατικών υπηρεσιών που εξυπηρετούν το άτομο με αναπηρία, χωρίς οποιαδήποτε δημόσια ενέργεια που τυχόν κλονίζει την εμπιστοσύνη του ατόμου ή του κοινού προς το κράτος.
Άρθρο 1 παράγραφος 18 τροποποιείται ως ακολούθως
18. Όλες οι πληροφορίες και στοιχεία των ατόμων με αναπηρία αποτελούν προσωπικά και εμπιστευτικά δεδομένα. Ο σύμβουλος έχει υποχρέωση όπως τηρεί αυτά ως εμπιστευτικές πληροφορίες και ως εκ τούτου δεν ανακοινώνει ή αναφέρεται δημόσια σε οποιαδήποτε στοιχεία, που ακόμη και μη προσωπικά, αφορούν την περίπτωση του ατόμου που εξυπηρετεί. Ο Σύμβουλος δεσμεύεται από τον περί της Επεξεργασίας δεδομένων Προσωπικού χαρακτήρα (Προστασίας του Ατόμου) Νόμο του 2001. Ν.138 (1)/2001, ως αυτός εκάστοτε τροποποιείται και ισχύει εσαεί ακόμη και μετά την διακοπή της σύμβασης απασχόλησής του.
Άρθρο 3(β) τροποποιείται ως ακολούθως
“(β) έκτακτα, μέχρι δέκα ώρες ετησίως ή περισσότερες σε εξαιρετικές επείγουσες περιπτώσεις:”
Δίνονται υπερβολικά ευρείες εξουσίες σε συμβούλους που θα εργοδοτούνται αποκλειστικά από την ΚΥΣΟΑ — έναν φορέα που δεν εκπροσωπεί το σύνολο των ατόμων με αναπηρίες. Αυτό δημιουργεί σοβαρές ανησυχίες, καθώς:
-οι συχνοί εναλλαγές συμβούλων μπορεί να επηρεάσουν αρνητικά τα άτομα με αναπηρία,
-αυξάνεται ο κίνδυνος παραβίασης προσωπικών δεδομένων, και
-προκύπτουν αντιφάσεις σχετικά με τη δικαιοπρακτική ικανότητα των ατόμων, αφού ενώ απαιτείται αίτηση από το ίδιο το άτομο, παράλληλα επιχειρείται ουσιαστικά η αντικατάστασή της μέσω των συμβούλων.
Επιπλέον, δεν διευκρινίζεται για το πώς θα ενεργούν οι σύμβουλοι όταν δεν μπορούν να κατανοήσουν τη βούληση ενός ατόμου με νοητική αναπηρία ή όταν το ίδιο το άτομο επιθυμεί βοήθεια μόνο από την οικογένειά του.
Η συγκέντρωση εξουσιών σε ένα περιορισμένο πλαίσιο προσώπων που θα λειτουργούν ως σύμβουλοι δημιουργεί σοβαρά ερωτήματα διαφάνειας και αξιοπιστίας. Όταν οι ίδιοι σύμβουλοι έχουν καθοριστικό ρόλο στη λήψη αποφάσεων για άτομα με αναπηρία, υπάρχει κίνδυνος ασυνέχειας, ελλιπούς ελέγχου και παραβίασης προσωπικών δεδομένων. Παράλληλα, προκαλεί αντίφαση το να απαιτείται από το ίδιο το άτομο να υποβάλει αίτηση για παροχή υπηρεσιών, ενώ ο νόμος του αφαιρεί τη δυνατότητα να αποφασίζει πλήρως για τον εαυτό του. Ιδιαίτερα αν οι σύμβουλοι καλούνται να διαχειρίζονται οικονομικά ζητήματα ή προσωπικές αποφάσεις, χρειάζονται σαφείς εγγυήσεις ότι η βούληση του ατόμου θα γίνεται σεβαστή και ότι η υποστήριξη δεν θα μετατρέπεται σε υποκατάσταση των δικαιωμάτων του.
Πως είναι δυνατόν ένα άγνωστο άτομο, να μπορεί να παίρνει αποφάσεις για άτομα ενήλικα με βαριές αναπηρίες, που ούτως ή άλλως δεν θα μπορούν να αιτηθούν από μόνα τους, π.χ. άτομα με βαριά νοητική ή ψυχική αναπηρία. Οπότε, αναγκαστικά καποιο άτομο του οικείου περιβάλλοντος του θα πρέπει να αιτηθεί εκ μέρους του, γιατί αυτό το άτομο να μην μπορεί να καταστεί ο σύμβουλος υποστήριξης του, εφ’ όσον ήδη το ίδιο το άτομο με αναπηρία το εμπιστεύται;
Η πρόβλεψη να εργοδοτούνται μόνο μέσω της ΚΥΣΟΑ, οι περιορισμένοι χρόνοι υποστήριξης, και η δυνατότητα οι σύμβουλοι να «ερμηνεύουν» τη βούληση του ατόμου, μπορεί να περιορίσει την αυτονομία και την προσωπική ελευθερία. Προτείνω να υπάρχει ευελιξία στις ώρες και τον τρόπο παροχής υποστήριξης, δυνατότητα επιλογής συμβούλου από το ίδιο το άτομο ή ακόμα και συγγενή αν το επιθυμεί, να διασφαλίζεται πάντα η προσωπική βούληση, να υπάρχει εκπαίδευση για τους συμβούλους, και ανεξάρτητος έλεγχος για να προστατεύεται το άτομο από κακομεταχείριση. Επίσης, η υποστήριξη να είναι διαθέσιμη και σε νεαρά άτομα από 16 ετών, ώστε να ενισχύεται η μετάβαση στην ενηλικίωση και η ανεξαρτησία τους.
Δίνονται ευρείες εξουσίες σε άτομα (συμβούλους), τα οποία θα εργοδοτούνται αποκλειστικά από την ΚΥΣΟΑ, η οποία αντιπροσωπεύει μια πολύ μικρή μερίδα οργανώσεων ατόμων με αναπηρίες και όχι το σύνολό τους.
Όταν παραχωρούνται τόσο μεγάλες εξουσίες σε μη κυβερνητικούς φορείς, προκύπτουν οι ακόλουθοι κίνδυνοι:
(α) Το προσωπικό, δηλαδή οι σύμβουλοι, ενδέχεται να εναλλάσσονται συχνά, αναζητώντας εργασία με καλύτερες συνθήκες, με αποτέλεσμα να δημιουργείται αρνητικός αντίκτυπος στα άτομα με αναπηρία, και
(β) αυξάνεται σημαντικά ο κίνδυνος μη τήρησης των προσωπικών δεδομένων.
Περαιτέρω, τίθεται το ερώτημα πώς είναι δυνατόν να προβλέπεται στον Νόμο ότι οι υπηρεσίες, όπως αυτή του συμβούλου, θα παρέχονται στο άτομο με αναπηρία μόνο κατόπιν αίτησης του δικαιούχου, ενώ ταυτόχρονα να καταργείται “ρυθμίζεται” η δικαιοπρακτική ικανότητα του ίδιου του ατόμου και η ΚΥΣΟΑ να επιδιώκει, μέσω των συμβούλων λήψης απόφασης, να αντικαταστήσει ουσιαστικά τη δικαιοπρακτική ικανότητα των ατόμων με αναπηρία.
Σύμφωνα με την εισήγηση της ΚΥΣΟΑ, οι σύμβουλοι θα πρέπει να «βοηθούν» τα ενήλικα άτομα με αναπηρία στη λήψη αποφάσεων που αφορούν, μεταξύ άλλων, τη διαχείριση των οικονομικών τους (παροχές). Ωστόσο, τίθεται το κρίσιμο ερώτημα: τι συμβαίνει στην περίπτωση που ο σύμβουλος αδυνατεί να εξαγάγει ή να ερμηνεύσει τη βούληση ενός ατόμου με νοητική αναπηρία; ή αν το άτομο επιθυμεί να του παρέχετε βοήθεια μόνο μέσω της οικογένειας και όχι μέσω του συμβούλου;
Ο ρόλος του Συμβούλου περιγράφεται στην ορθή κατεύθυνση: στήριξη στη λήψη αποφάσεων, σεβασμός βούλησης/προτιμήσεων, εχεμύθεια. Αυτό συνάδει με άρθρο 12 CRPD (ίση αναγνώριση ενώπιον του νόμου, υποστηριζόμενη και όχι υποκατάστατη λήψη αποφάσεων).
Η συνεργασία με διεπιστημονική ομάδα και η ενημέρωση για δικαιώματα/υπηρεσίες ενισχύει την πρόσβαση και την αυτονομία (άρθρα 9, 19, 21 CRPD).
2) Σημεία που χρειάζονται βελτίωση και αιτιολόγηση
Όρια συχνότητας/χρόνου (παρ. 3): Το ανώτατο «έως 2 ώρες ανά συνεδρία» και «έκτακτα έως 10 ώρες ετησίως» είναι τυποποιημένα και πιθανόν ανεπαρκή για πολύπλοκες/μεταβαλλόμενες ανάγκες.
• CRPD: άρθρο 19 (εξατομικευμένη υποστήριξη).
• Πρόταση: Να αφαιρεθούν τα αυστηρά ανώτατα και να αντικατασταθούν με εξατομικευμένο πλάνο υποστήριξης (ώρες/συχνότητα) που αναθεωρείται τακτικά με συμμετοχή του ατόμου.
Αποκλειστική εργοδότηση μέσω νομικού προσώπου (παρ. 5α) και πληρωμή μόνο στον πάροχο-φορέα (παρ. 5δ): Περιορίζει την ελευθερία επιλογής και την αυτοδιάθεση του δικαιούχου να επιλέγει σύμβουλο/πάροχο.
• CRPD: άρθρο 19 (επιλογή υποστήριξης).
• Πρόταση: Να επιτρέπεται και άμεση σύμβαση με φυσικά πρόσωπα-συμβούλους, καθώς και προσωποκεντρικός προϋπολογισμός/άμεση πληρωμή στον δικαιούχο με απλό μηχανισμό απόδειξης παροχής.
Απαγόρευση παροχής σε συγγενείς μέχρι 4ου βαθμού: Ο οριζόντιος αποκλεισμός ενδέχεται να στερήσει από το άτομο την επιλογή προσώπου εμπιστοσύνης.
• CRPD: άρθρο 12 (βούληση/προτιμήσεις στο επίκεντρο).
• Πρόταση: Να επιτρέπεται κατ’ εξαίρεση με ισχυρές ασφαλιστικές δικλίδες (δήλωση αποφυγής σύγκρουσης συμφερόντων, εποπτεία, τακτική αναθεώρηση), όταν το άτομο το επιλέγει ρητά.
Ρήτρες «εκτίμησης/ερμηνείας βούλησης» από τον σύμβουλο: Ο κίνδυνος είναι η υποκατάσταση της απόφασης του ατόμου.
• CRPD: άρθρο 12 (υποστηριζόμενη, όχι υποκατάστατη απόφαση).
• Πρόταση: Ρητή πρόβλεψη ότι σε κάθε στάδιο τεκμηριώνεται πώς ανακτήθηκε/εκφράστηκε η βούληση (π.χ. απλουστευμένη επικοινωνία, εναλλακτικοί τρόποι), ότι εφαρμόζεται η ελάχιστα περιοριστική μέθοδος και ότι υπάρχει συχνή αναθεώρηση και δικαίωμα αλλαγής συμβούλου.
Απαγόρευση «δυσφήμησης του κράτους» (παρ. περί συνεργασίας/δημόσιων αναφορών): Μπορεί να λειτουργήσει αποτρεπτικά για αναφορές κακομεταχείρισης ή σοβαρών παραβιάσεων.
• CRPD: άρθρα 16 και 13 (προστασία από εκμετάλλευση/κακομεταχείριση, πρόσβαση στη δικαιοσύνη).
• Πρόταση: Να απαλειφθεί η φράση και να αντικατασταθεί με ρήτρα υποχρεωτικής αναφοράς/whistleblowing προς αρμόδιες αρχές όταν εντοπίζονται παραβιάσεις, με προστασία του αναφέροντος.
Απαγόρευση διαχείρισης περιουσίας: Ορθή για αποφυγή σύγκρουσης, αλλά χρειάζεται διευκρίνιση ότι δεν εμποδίζει πρακτικές υποστηρίξεις (π.χ. βοήθεια στην κατανόηση συμβολαίων).
• CRPD: άρθρο 12.
• Πρόταση: Προσθήκη φράσης ότι ο σύμβουλος μπορεί να διευκολύνει την κατανόηση και να συνοδεύει σε διαδικασίες χωρίς να διαχειρίζεται ο ίδιος περιουσιακά στοιχεία.
Απαίτηση άδειας οδήγησης (παρ. 4γ): Μπορεί να λειτουργήσει ως έμμεσος αποκλεισμός ικανών συμβούλων και ατόμων με αναπηρία που επιθυμούν να εργαστούν σε αυτό τον ρόλο.
• CRPD: άρθρο 27 (εργασία χωρίς διακρίσεις).
• Πρόταση: Να αντικατασταθεί με «εξασφάλιση αξιόπιστης μετακίνησης για την άσκηση καθηκόντων», χωρίς υποχρεωτική κατοχή άδειας.
Κριτήρια προσόντων/εκπαίδευσης (παρ. 4): Χρειάζεται ρητή αναφορά σε υποχρεωτική εκπαίδευση σε CRPD, «εύλογες προσαρμογές», προσβάσιμη επικοινωνία, εναλλακτικά/ενισχυτικά μέσα επικοινωνίας (AAC) και δεξιότητες πρόληψης αδικαιολόγητης επιρροής.
• CRPD: άρθρα 9, 12, 21, 26.
• Πρόταση: Εισαγωγή προγράμματος αρχικής και συνεχιζόμενης κατάρτισης με πιστοποίηση.
Μηχανισμοί ποιότητας/εποπτείας: Δεν προβλέπονται όρια φόρτου (caseload), διαδρομές καταγγελιών από δικαιούχους ή ανεξάρτητη εποπτεία.
• CRPD: άρθρο 4(3) (συμμετοχή οργανώσεων ΑμεΑ στη διαμόρφωση/αξιολόγηση).
• Πρόταση: Θέσπιση ανώτατου caseload, ανεξάρτητου μηχανισμού παραπόνων/διαμεσολάβησης, και ετήσιων ελέγχων ποιότητας με συμμετοχή οργανώσεων ΑμεΑ.
Όριο δικαιούχων μόνο σε ενήλικες (παρ. 2): Έφηβοι 16–17 ετών ή νέοι ενήλικες σε μετάβαση συχνά χρειάζονται υποστήριξη λήψης αποφάσεων.
• CRPD: άρθρα 7 και 12 (παιδιά με αναπηρίες, υποστηριζόμενη λήψη αποφάσεων).
• Πρόταση: Επέκταση πρόσβασης από 16 ετών με κατάλληλες εγγυήσεις γονικής μέριμνας/κηδεμονίας και εστίαση στην ενδυνάμωση για ενηλικίωση.
3) Προτεινόμενες διατυπώσεις (ενδεικτικά)
Συχνότητα (παρ. 3 – αντικατάσταση):
«Η συχνότητα/διάρκεια καθορίζεται από εξατομικευμένο πλάνο υποστήριξης, κατόπιν συνεκτίμησης των αναγκών και επιλογών του ατόμου και αναθεωρείται τουλάχιστον ανά εξάμηνο. Δεν τίθενται οριζόντια ανώτατα όρια που να παρεμποδίζουν την κάλυψη αποδεδειγμένων αναγκών.»
Εργοδότηση/πληρωμή (παρ. 5α, 5δ – προσθήκη):
«Κατ’ επιλογή του δικαιούχου, η υπηρεσία δύναται να παρέχεται και από φυσικό πρόσωπο με απευθείας σύμβαση. Δύναται να χορηγείται προσωποκεντρικός προϋπολογισμός/άμεση πληρωμή στον δικαιούχο με απλό μηχανισμό τεκμηρίωσης της παροχής.»
Συγγενική σχέση (προσθήκη εξαίρεσης):
«Κατ’ εξαίρεση, επιτρέπεται παροχή από πρόσωπο συγγενικό έως 4ου βαθμού, εφόσον το επιλέγει ρητά ο δικαιούχος, υπάρχει τεκμηριωμένη απουσία αδικαιολόγητης επιρροής, εφαρμόζονται μέτρα διαφάνειας και προβλέπεται τακτική ανεξάρτητη αναθεώρηση.»
Ερμηνεία βούλησης (διευκρίνιση):
«Ο σύμβουλος δεν υποκαθιστά τη βούληση του ατόμου. Κάθε υποστηρικτική ενέργεια τεκμηριώνει τους τρόπους επικοινωνίας που χρησιμοποιήθηκαν και τις εναλλακτικές που παρουσιάστηκαν, εφαρμόζει την ελάχιστα περιοριστική προσέγγιση και υπόκειται σε τακτική αναθεώρηση.»
Whistleblowing (αντικαθιστά «μη δυσφήμιση»):
«Ο σύμβουλος οφείλει να αναφέρει χωρίς καθυστέρηση ενδείξεις κακομεταχείρισης ή παραβιάσεων δικαιωμάτων σε αρμόδιους φορείς. Προβλέπεται προστασία αναφέροντος.»
Άδεια οδήγησης (αντικατάσταση):
«Ο σύμβουλος εξασφαλίζει αξιόπιστη μετακίνηση για την εκτέλεση των καθηκόντων του. Η κατοχή άδειας οδήγησης δεν αποτελεί υποχρεωτικό προσόν.»
Εκπαίδευση/ποιότητα (νέα παράγραφος):
«Προβλέπεται υποχρεωτική αρχική και συνεχιζόμενη εκπαίδευση σε CRPD, προσβάσιμη επικοινωνία (π.χ. AAC), πρόληψη αδικαιολόγητης επιρροής, δεοντολογία και προστασία δεδομένων. Καθορίζονται όρια caseload, ανεξάρτητος μηχανισμός παραπόνων και ετήσιοι έλεγχοι ποιότητας με συμμετοχή οργανώσεων ΑμεΑ.»
Ηλικιακή πρόσβαση (διεύρυνση):
«Οι υπηρεσίες είναι διαθέσιμες και για άτομα από 16 ετών, με κατάλληλη συμμετοχή γονέα/κηδεμόνα και έμφαση στη μεταβατική ενδυνάμωση προς την ενηλικίωση.»