03 – Η διαμόρφωση της Στρατηγικής: Η ενσωμάτωση της διάστασης του φύλου και η μεθοδολογία της συμμετοχικής διαβούλευσης της κοινωνίας των πολιτών.

Εθνική Στρατηγική για την Ισότητα των Φύλων, 2024- 2026

«Η ενσωμάτωση της διάστασης του φύλου αφορά τη διαδικασία ενσωμάτωσής της σε κάθε στάδιο των πολιτικών διαδικασιών (σχεδιασμός, εφαρμογή, παρακολούθηση και αξιολόγηση) με την οπτική της προώθησης της ισότητας μεταξύ των γυναικών και των ανδρών. Επιπλέον, σημαίνει την αποτίμηση του βαθμού επίδρασης των πολιτικών στη ζωή και στη θέση των γυναικών και των ανδρών, καθώς και στη λήψη ευθύνης για τον επαναπροσδιορισμό τους, εφόσον αυτό κρίνεται απαραίτητο».

Στη βάση του ορισμού της ενσωμάτωσης της διάστασης του φύλου, όπως αυτός ορίζεται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, στις 8 Μαρτίου 2023, το Υπουργικό Συμβούλιο αποφάσισε όπως η Επίτροπος Ισότητας των Φύλων συνεχίσει να προεδρεύει του Εθνικού Μηχανισμού για τα Δικαιώματα της Γυναίκας (ΕΜΔΓ). Σύμφωνα με την ίδια απόφαση, η Επίτροπος προεδρεύει της Διϋπουργικής Επιτροπής που απαρτίζεται από τους/τις λειτουργούς Υπουργείων και Υφυπουργείων αρμόδιους/ες για θέματα Ισότητας των Φύλων. Στο πλαίσιο της αναβάθμισης του θεσμού του Γραφείου Επίτροπου Ισότητας των Φύλων και με στόχο την οριζόντια ενσωμάτωση της διάστασης του φύλου σε δράσεις και πολιτικές της κυβέρνησης, με απόφασή του στις 5 Ιουλίου 2023, το Υπουργικό Συμβούλιο εξουσιοδότησε την Επίτροπο Ισότητας των Φύλων να ετοιμάσει την Εθνική Στρατηγική για την Ισότητα των Φύλων για την τριετία 2024-2026, καθώς επίσης να συντονίζει και να παρακολουθεί την υλοποίησή της, σε συνεργασία με όλα τα Υπουργεία και Υφυπουργεία.

Προς αυτή την κατεύθυνση, το Γραφείο Επίτροπου Ισότητας, ολοκλήρωσε κύκλο επαφών με όλους και όλες τους/τις Υπουργούς και Υφυπουργούς. Συζητήθηκαν δράσεις που αφορούν στην ενσωμάτωση της διάστασης του φύλου στο πλαίσιο του Προγράμματος Διακυβέρνησης και στη βάση των διεθνών και ευρωπαϊκών υποχρεώσεων της Κυπριακής Δημοκρατίας, καθώς και στη βάση μελετών και εισηγήσεων διεθνών οργανισμών. Κατά την περίοδο Μαρτίου – Σεπτεμβρίου, το Γραφείο Επίτροπου Ισότητας των Φύλων πραγματοποίησε συναντήσεις και επαφές με τα μέλη του Εθνικού Μηχανισμού για τα Δικαιώματα της Γυναίκας, τους κοινωνικούς εταίρους, οργανωμένα σύνολα της κοινωνίας των πολιτών, γυναικείες, πολιτικές και άλλες οργανώσεις, εκπροσώπους της τοπικής αυτοδιοίκησης, του επιχειρηματικού κόσμου και των ακαδημαϊκών ιδρυμάτων.

Στις 3 Ιουλίου 2023, πραγματοποιήθηκε η πρώτη συνάντηση της Διϋπουργικής Επιτροπής, της οποίας προήδρευσε η Επίτροπος Ισότητας των Φύλων. Κατά τη συνάντηση ανταλλάχθηκαν απόψεις για τους τρόπους συνεργασίας μεταξύ του Γραφείου Επίτροπου Ισότητας των Φύλων και των Υπουργείων και Υφυπουργείων. Στις 26 Σεπτεμβρίου 2023, διεξήχθη ευρεία διαβούλευση με εκπροσώπους των Υπουργείων και Υφυπουργείων, εκπροσώπους από την ευρύτερη κοινωνία των πολιτών και μεγάλο αριθμό άλλων φορέων.

Κατά τις συναντήσεις, αναπτύχθηκε το όραμα και οι στόχοι της διακυβέρνησης σε σχέση με την Ισότητα των Φύλων και ακολούθως, οι συμμετέχουσες και οι συμμετέχοντες έλαβαν μέρος σε ομάδες εργασίας στη βάση των Δημόσιων Πολιτικών της Εθνικής Στρατηγικής, όπως αναγράφονται στις Ενότητες πιο κάτω. Συζητήθηκαν σε βάθος οι ανάγκες για υιοθέτηση και εφαρμογή πολιτικών και δράσεων, οι οποίες μπορούν να είναι εφαρμόσιμες και να έχουν, αφενός, θετική απήχηση στην ενίσχυση των δικαιωμάτων των γυναικών και για την προώθηση της Ισότητας των Φύλων και αφετέρου σημαντικό αντίκτυπο στην κοινωνία και οικονομία.

Στις 6 Οκτωβρίου 2023, ολοκληρώθηκε η εξωτερική αξιολόγηση του Εθνικού Σχεδίου Δράσης 2019- 2023, μέσω της οποίας αναδείχθηκε ποσοτικά ο βαθμός υλοποίησης των δράσεων, αλλά ταυτόχρονα, καταγράφηκαν εισηγήσεις, στη βάση διαλόγου για δράσεις και πολιτικές που αναμένεται να περιλαμβάνει η νέα Στρατηγική με λειτουργούς των Υπουργείων και Υφυπουργείων για θέματα Ισότητας των Φύλων.

Η Στρατηγική αναρτήθηκε στην ιστοσελίδα του Γραφείου Επίτροπου Ισότητας των Φύλων για περίοδο δύο (2) εβδομάδων, κατά την οποία είχαν πρόσβαση όλοι οι ενδιαφερόμενοι φορείς, δημόσιοι και ιδιωτικοί και η κοινωνία των πολιτών για σχόλια και εισηγήσεις.

Ακολουθώντας μια ολιστική προσέγγιση προς αποφυγή αποσπασματικών δράσεων και πολιτικών, καθώς η Ισότητα των Φύλων επηρεάζει κάθε τομέα της ζωής μας, από την εκπαίδευση μέχρι τη συμμετοχή στα κέντρα λήψης αποφάσεων, η διαμόρφωση και ετοιμασία της Στρατηγικής για την Ισότητα των Φύλων 2024-2026 είναι αποτέλεσμα συμμετοχικότητας, συνεργασίας και ενεργούς διαβούλευσης με τον Εθνικό Μηχανισμό για τα Δικαιώματα της Γυναίκας, τις γυναικείες οργανώσεις των πολιτικών κομμάτων, των κοινωνικών εταίρων, των οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών και των ακαδημαϊκών ιδρυμάτων.

Κατά τη διαμόρφωση της νέας Στρατηγικής λήφθηκαν, επίσης, υπόψη εθνικά και ευρωπαϊκά νομοθετήματα και πολιτικές, η Ευρωπαϊκή Στρατηγική για την Ισότητα των Φύλων (2020-2025)[1], το Ευρωπαϊκό Πλάνο Δράσης της Εξωτερικής Δράσης[2], οι Ευρωπαϊκές εκθέσεις και αναφορές του Ευρωπαϊκού Ινστιτούτου για την Ισότητα των Φύλων (ΕIGE), η έκθεση του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ 2023[3], η εξωτερική αξιολόγηση από το Υπουργείο Δικαιοσύνης και Δημόσιας Τάξης επί του Εθνικού Σχεδίου Δράσης για την Ισότητα των Φύλων 2019- 2023, άλλα εθνικά Σχέδια Δράσης, όπως το Εθνικό Σχέδιο Δράσης 1325 «Γυναίκες, Ειρήνη και Ασφάλεια»[4] στη βάση του ομότιτλου ψηφίσματος των Ηνωμένων Εθνών και η πρώτη Εθνική Στρατηγική και το πρώτο Εθνικό Σχέδιο Δράσης για την Πρόληψη και Καταπολέμηση της Βίας κατά των Γυναικών 2023-2028[5]. Επιπρόσθετα, λήφθηκαν υπόψη οι πρόνοιες του Κανονισμού Κοινών Διατάξεων του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για τα Ταμεία της Πολιτικής Συνοχής[6], ειδικότερα όσον αφορά στη συμμόρφωση με τον Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης[7], της τήρησης των οριζόντιων αρχών και της εκπλήρωσης του αναγκαίου πρόσφορου όρου για την ισότητα των φύλων. Σε επίπεδο Ηνωμένων Εθνών, λήφθηκαν υπόψη οι Στόχοι Βιώσιμης Ανάπτυξης 2030[8] ενώ η Σύμβαση για την Καταπολέμηση κάθε Μορφής Διάκρισης κατά των Γυναικών (CEDAW[9]) και η Διακήρυξη της Πλατφόρμας Δράσης του Πεκίνο[10] παραμένουν οι βασικές κατευθύνσεις διαμόρφωσης πολιτικών για την ισότητα των φύλων.

Όσον αφορά στο Ψήφισμα 1325 του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών «Γυναίκες, Ειρήνη και Ασφάλεια», η Κυπριακή Δημοκρατία έχει υιοθετήσει και υλοποίει Εθνικό Σχέδιο Δράσης 2021 2025[11], το οποίο συντονίζεται από το Γραφείο Επιτρόπου Ισότητας των Φύλων.

Σε σχέση με την πρόληψη και καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών και της ενδοοικογενειακής βίας και την προστασία των θυμάτων, το 2022 και μετά από απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου, συστάθηκε ο Εθνικός Συντονιστικός Φορέας, με συντονιστή το Υπουργείο Δικαιοσύνης και Δημόσιας Τάξης, για την πρόληψη και καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών, στη βάση του περί της Πρόληψης και της Καταπολέμησης της Βίας κατά των Γυναικών και της Ενδοοικογενειακής Βίας και περί Συναφών Θεμάτων Νόμου[12]. Σύμφωνα με τη νομοθεσία, ο Συντονιστικός Φορέας, μεταξύ άλλων, σχεδιάζει, παρακολουθεί, αξιολογεί και εφαρμόζει την Εθνική Στρατηγική για την Πρόληψη και την Καταπολέμηση της Βίας κατά των Γυναικών και των σχετικών σχεδίων δράσης. Τον Φεβρουάριο του 2023, το Υπουργικό Συμβούλιο ενέκρινε την πρώτη Εθνική Στρατηγική και το πρώτο Εθνικό Σχέδιο Δράσης για την Πρόληψη και Καταπολέμηση της Βίας κατά των Γυναικών 2023-2028[13].

Στο επόμενο μέρος περιγράφονται οι δράσεις που επιδιώκεται να υλοποιηθούν κατά την τριετία 2024-2026. Οι δράσεις που περιλαμβάνονται στις ακόλουθες δημόσιες πολιτικές θεωρήθηκαν οι πιο επιτακτικές, υλοποιήσιμες και στοχευμένες. Για κάθε δράση παρουσιάζεται ο στόχος που επιδιώκεται, καθώς επίσης, το χρονοδιάγραμμα υλοποίησης και ο αρμόδιος φορέας υλοποίησης ή/και άλλοι συνεργαζόμενοι φορείς. Τον συντονισμό και παρακολούθηση της υλοποίησης των πιο κάτω δράσεων έχει το Γραφείο Επιτρόπου Ισότητας των Φύλων, σε συνεργασία με όλους τους εμπλεκόμενους φορείς.

[1] https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EL/TXT/?uri=CELEX%3A52020DC0152

[2] https://www.coe-civ.eu/kh/eu-gender-action-plan-gap-iii#:~:text=EU%20Gender%20Action%20Plan%20(GAP)%20III%3A%20An%20Ambitious%20Agenda,Empowerment%20in%20EU%20External%20Action&text=GAP%20III%20is%20an%20ambitious,of%20GAP%20III’s%20key%20areas

[3] https://www3.weforum.org/docs/WEF_GGGR_2023.pdf

[4] http://www.institutionforgenderequality.gov.cy/equality/equality.nsf/page15_gr/page15_gr?OpenDocument

[5] https://www.mjpo.gov.cy/mjpo/mjpo.nsf/All/B6C2EAF3BE371A9AC2258989003DDA40?OpenDocument

[6] https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EL/TXT/PDF/?uri=CELEX:32021R1060

[7] https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EL/AUTO/?uri=celex:12016P%2FTXT

[8] https://sdgs.un.org/goals

[9] https://www.un.org/womenwatch/daw/cedaw/

[10] https://www.un.org/womenwatch/daw/beijing/pdf/BDPfA%20E.pdf

[11] https://mfa.gov.cy/Cyprus%20National%20Action%20Plan%201325.pdf

[12] https://www.cylaw.org/nomoi/enop/non-ind/2021_1_115/full.html