7. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

Εθνικό Σχέδιο Δράσης για τη Θέσπιση Ευρωπαϊκής Εγγύησης για τα Παιδιά – «Πρώτη Διετής Έκθεση για την εφαρμογή του Εθνικού Σχεδίου Δράσης»

Στην παρούσα Έκθεση έγινε προσπάθεια συμπερίληψης κενών και ελλείψεων που είχαν εντοπιστεί και σχολιαστεί από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή στο Εθνικό Σχέδιο Δράσης για τη Θέσπιση Ευρωπαϊκής Εγγύησης για τα παιδιά. Η συγγραφή της παρούσας Έκθεσης πραγματοποιήθηκε στη βάση του ενιαίου περιγράμματος που ετοιμάστηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, παρέχοντας τη δυνατότητα εξαγωγής συγκριτικών αποτελεσμάτων για όλα τα Κράτη Μέλη. Τούτο λεχθέντος, προωθούνται κοινές δράσεις/πρακτικές/πολιτικές για περαιτέρω βελτίωση με γνώμονα το συμφέρον του παιδιού.

Στο τομέα της Προσχολικής Αγωγής και Φροντίδας περιγράφεται αναλυτικά το Σχέδιο Επιδότησης Διδάκτρων και Σίτισης Παιδιών ηλικίας μέχρι 4 ετών ως απάντηση στην πρόκληση της Κύπρου να βελτιώσει τους δείκτες για τους Αναθεωρημένους Στόχους της Βαρκελώνης για το 2030 για κάλυψη του ποσοστού 45% στη συμμετοχή των παιδιών κάτω των 3 ετών και ποσοστό 96% συμμετοχή των παιδιών 3 ετών και μέχρι την ηλικία υποχρεωτικής εκπαίδευσης, ενώ αναμένονται θετικές εξελίξεις με την ετοιμασία του «Εθνικού Πλαισίου Ποιότητας για την Προσχολική Φροντίδα και Εκπαίδευση» στην Κύπρο, αλλά και τη δημιουργία πολυδύναμων Κέντρων για τα παιδιά και Κέντρα Φροντίδας Παιδιών, μέτρα που αναμένεται να βελτιώσουν περαιτέρω τη συμφιλίωση της επαγγελματικής και οικογενειακής ζωής και βελτίωση του δημογραφικού προβλήματος της Κύπρου.

Στο τομέα της Εκπαίδευσης και σχολικές δραστηριότητες, περιγράφονται θετικά μέτρα με προγράμματα για την αντιμετώπιση της μαθησιακής απαξίωσης και της πρόωρης εγκατάλειψης του σχολείου, και το πρόγραμμα εκμάθησης της ελληνικής γλώσσας σε μαθητές/μαθήτριες με μεταναστατευτικό υπόβαθρο με στόχο την εξειδικευμένη προσφορά στην ομάδα στόχου των παιδιών με μεταναστευτικό υπόβαθρο, περιλαμβανομένων και των ασυνόδευτων ανήλικων που ζουν στην Κύπρο.

Στο τομέα του Υγιεινού Γεύματος κάθε σχολική μέρα παρουσιάζονται τα επιδόματα για γεύματα που παρέχονται στα Προαιρετικά Ολοήμερα Σχολεία και το Έργο «Σίτισης μαθητών/ριών που έχουν ανάγκη» σε μία προσπάθεια εξασφάλισης ενός υγιεινού γεύματος για κάθε μαθητή/μαθήτρια κάθε σχολική μέρα.

Περαιτέρω, στα θέματα Υγείας η Κύπρος με τη πλήρη λειτουργία του Γενικού Συστήματος Υγείας (ΓεΣΥ) κατάφερε να προσφέρει ισότιμη πρόσβαση σε υπηρεσίες υγείας για όλους τους πολίτες, καθώς το δικαίωμα στην υγεία εντός του ΓεΣΥ είναι ανεξάρτητο από την καταβολή εισφορών, ενώ πρωτοπόρο θεωρείται η Δημιουργία Κέντρου για Παιδιά με νευροαναπτυξιακές διαταραχές, το οποίο θα είναι μοναδικό στο είδος του στο δημόσιο τομέα με την άμεση συνεργασία όλων των ειδικών στα πλαίσια ολιστικής αντιμετώπισης των προβλημάτων που παρουσιάζουν τα παιδιά που θα παραπέμπονται στο Κέντρο.

Στο τομέα Υγιεινής Διατροφής περιγράφονται θετικά η υποστήριξη της πρόσβασης των παιδιών σε υγιεινά γεύματα και εκτός των σχολικών ημερών και τα προγράμματα για την προώθηση της υγιεινής διατροφής που εφαρμόζονται στα δημοτικά σχολεία.

Επιπλέον στο τομέα της Επαρκούς Στέγασης, σημειώνεται η δυνατότητα παροχής επιδόματος στέγασης σε κάθε άτομο που δεν διαθέτει επαρκείς πόρους συντήρησης, μέσω του Ελάχιστου Εγγυημένου Εισοδήματος με στόχο τη διασφάλιση ενός ελάχιστου κοινωνικά αποδεκτού επιπέδου διαβίωσης για τα άτομα και τις οικογένειες που διαμένουν νόμιμα στην Κυπριακή Δημοκρατία, στη βάση των προνοιών της σχετικής νομοθεσίας, ενώ παρέχεται και ειδική διατίμηση ηλεκτρισμού με Κώδικα 08 σε συγκεκριμένες κατηγορίες ευάλωτων πελατών ηλεκτρικής ενέργειας.

Εν κατακλείδι, οι δράσεις που εμπεριέχονται στην παρούσα Έκθεση, σε συνδυασμό με τις καλές πρακτικές που περιγράφονται συμβάλλουν στην βελτίωση των παρεχόμενων υπηρεσιών, σε τομείς που εντοπίστηκαν κενά ή ελλείψεις για τα παιδιά κάτω των 18 ετών.

Η Έκθεση ολοκληρώνεται με την παρουσίαση τριών καλών πρακτικών βελτίωσης της ποιότητας των παιδιών στην Κύπρο που αφορούν στο Σχέδιο Επιδότησης Διδάκτρων και Σίτισης Παιδιών μέχρι 4^ων ετών, την Αγωγή στοματικής υγείας και δωρεάν οδοντιατρική περίθαλψη για όλα τα παιδιά ηλικίας 11 ετών στην Κύπρο που φοιτούν σε Δημοτικά Σχολεία (δημόσια και ιδιωτικά σχολεία) και τη λειτουργία τμημάτων μέσω των Υπηρεσιών Ψυχικής Υγείας για Παιδιά και Εφήβους στην Κύπρο.

7.1. Σχέδιο Επιδότησης Διδάκτρων και Σίτισης Παιδιών μέχρι 4ων ετών

Το «Σχέδιο Επιδότησης Διδάκτρων και Σίτισης Παιδιών μέχρι 4^ων ετών» που υλοποιείται από την Υπηρεσία Διαχείρισης Επιδομάτων Πρόνοιας του Υφυπουργείου Κοινωνικής Πρόνοιας προβλέπει για την παροχή επιδόματος για υπηρεσίες ποιοτικής φροντίδας και εκπαίδευσης παιδιών ηλικίας μέχρι και 4^ων ετών, με ιδιαίτερα αυξημένο ποσό επιδότησης για παιδιά ηλικίας μέχρι και 2 ετών που είναι η ηλικιακή ομάδα με ιδιαίτερα χαμηλό ποσοστό συμμετοχής στην τυπική εκπαίδευση και στηρίζει τη δημογραφική πολιτική του κράτους, την ανάπτυξη της ισότητας και της κοινωνικής δικαιοσύνης προς όλα τα παιδιά, τη συμφιλίωση του οικογενειακού και επαγγελματικού βίου και την επίτευξη των αναθεωρημένων στόχων της Βαρκελώνης 2022, για τη συμμετοχή των παιδιών στην τυπική εκπαίδευση.

Σύμφωνα με τις πρόνοιες του Σχεδίου, από τον Σεπτέμβριο 2022 μέσω της Υπηρεσίας Διαχείρισης Επιδομάτων επιδοτούνται μέχρι και 80% τα δίδακτρα και σίτιση παιδιών για οικογένειες που έχουν εγκριθεί για Επίδομα Τέκνου με βάση τους περί Παροχής Επιδόματος Τέκνου Νόμους για το έτος εντός του οποίου αρχίζει η σχολική χρονιά, με παιδιά εκ των οποίων τουλάχιστο ένα να είναι ηλικίας μέχρι 4 ετών κατά την έναρξη της σχολικής χρονιάς, με ετήσιο οικογενειακό εισόδημα για το προηγούμενο ημερολογιακό έτος που να μην υπερβαίνει τα όρια που έχουν καθοριστεί.

Το Σχέδιο εγκρίθηκε για πρώτη φορά τον 7/2022 και εφαρμόστηκε τη σχολική χρονιά 2022-2023 με σημαντική επένδυση 12 εκ. ευρώ ετησίως (αύξηση σε 16 εκατομμύρια. ετησίως από τη σχολική χρονιά 2023-24 λόγω επέκτασης του προγράμματος) και συγχρηματοδοτείται κατά το 60% από το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο (ΕΚΤ) του Προγράμματος Πολιτικής Συνοχής «ΘΑλΕΙΑ 2021-2027».

Ο αριθμός των δυνητικά δικαιούχων ανήλθε στις 15.000 παιδιά για την πρώτη χρονιά εφαρμογής και ο αριθμός αυτός αυξήθηκε σε 21.500 με την επέκταση του Σχεδίου από το 2023-2024. Προβλέπει την παροχή μηνιαίου επιδόματος που καλύπτει μέχρι και 80% του κόστους για υπηρεσίες ποιοτικής φροντίδας και εκπαίδευσης παιδιών ηλικίας μέχρι και των 4 ετών, με ιδιαίτερα αυξημένο μέγιστο ποσό επιδότησης για παιδιά ηλικίας μέχρι και 2 ετών που είναι η ηλικιακή ομάδα με ιδιαίτερα χαμηλό ποσοστό συμμετοχής στην τυπική εκπαίδευση και στηρίζει τη δημογραφική πολιτική του κράτους, την ανάπτυξη της ισότητας και της κοινωνικής δικαιοσύνης προς όλα τα παιδιά, τη συμφιλίωση του οικογενειακού και επαγγελματικού βίου και την επίτευξη των αναθεωρημένων στόχων της Βαρκελώνης 2022, για τη συμμετοχή των παιδιών στην τυπική εκπαίδευση.

Κατά το πρώτο έτος εφαρμογής του Σχεδίου καταβλήθηκαν συνολικά δαπάνες ύψους €11.943.846 (9/2022-8/2023) με τη συμμετοχή 7.792 δικαιούχων παιδιών.

Κατά το 2^ο τρέχον έτος εφαρμογής του Σχεδίου, αυτό έχει επεκταθεί και καλύπτει περί τις 10.550 δικαιούχα παιδιά που αντιστοιχούν σε 52% των δυνητικά δικαιούχων παιδιών, περιλαμβάνοντας όλα τα παιδιά που ανήκουν στα πρώτα 5 δεκατημόρια της εισοδηματικής κατανομής. Ο προϋπολογισμός για το σχολικό έτος 2023-24 είναι 16,5 εκ. ευρώ και η δαπάνη για την περίοδο 9/2023 – 12/2023 ήταν €5.882.935.

Από την εφαρμογή και την αξιολόγηση του Σχεδίου διαπιστώνεται ότι οι αρχικοί στόχοι επιτεύχθηκαν σε μεγάλο βαθμό καθώς βάσει αιτήσεων που υποβλήθηκαν από γονείς και εγκρίθηκαν, περί το 49% των δυνητικά δικαιούχων συμμετείχαν κατά το πρώτο έτος εφαρμογής και το ποσοστό αυτό αυξάνεται στο 52% των δυνητικά δικαιούχων στο 2^ο έτος, δηλαδή 10.550 παιδιά συνολικά επωφελούνται από το Σχέδιο.

Σημειώνεται ότι στην πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τις επενδυτικές προτεραιότητες της Κύπρου για την περίοδο 2021-2027 των Ταμείων Συνοχής, που περιλαμβάνεται στην Έκθεση για την Κύπρο, έχει περιληφθεί σχετική επενδυτική προτεραιότητα «αύξηση της προσφοράς οικονομικά προσιτής και ποιοτικής προσχολικής εκπαίδευσης και φροντίδας», σύσταση η οποία επαναλαμβάνεται ανελλιπώς στο πλαίσιο των ανά χώρα συστάσεων του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου καθώς η συγκεκριμένη επένδυση αντανακλά σημαντικά σε μια σειρά από τους υπό παρακολούθηση δείκτες για:

Υποστήριξη ευρύτερης δημογραφικής πολιτικής του κράτους
Μείωση του κινδύνου φτώχιας και του κοινωνικού αποκλεισμού και ειδικότερα καθόσον αφορά την παιδική φτώχιας.
Αύξηση του ποσοστού παιδιών που φοιτούν σε εγγεγραμμένες δομές ημερήσιας παιδικής φροντίδας, επιτυγχάνοντας και υπερβαίνοντας τους αναθεωρημένους στόχους της Βαρκελώνης για 45% των παιδιών μέχρι 3 ετών.
Ενίσχυση Κοινωνικής Δικαιοσύνης ως προς την πρόσβαση σε υπηρεσίες παιδικής φροντίδας για όλα τα παιδιά της ομάδας στόχου.
Διάρρηξη του δια-γενεαλογικού κύκλου της φτώχιας και του κοινωνικού αποκλεισμού μέσω έγκαιρων και σημαντικών επενδύσεων στα παιδιά.
Συμφιλίωση οικογενειακού και επαγγελματικού βίου.
Ένταξη ανέργων στην αγορά εργασίας οι οποίοι επιβαρύνονται με τη φροντίδα εξαρτώμενων μελών (παιδιών) της οικογένειας τους, κυρίως γυναίκες.
Αύξηση ποσοστού συμμετοχής αδρανούς εργατικού δυναμικού στην αγορά εργασία.
Παραμονή εργατικού δυναμικού στην αγορά εργασίας.
Απόκτηση ή και αύξηση εισοδήματος λόγω ένταξης στην αγορά εργασίας.
Αντιμετώπιση της μέχρι σήμερα αδήλωτης εργασίας στον κλάδο της παροχής φροντίδας σε παιδιά, η οποία σε πολλές περιπτώσεις υπολείπεται και ποιοτικά.
Αύξηση της παροχής προσβάσιμων, προσιτών, ευέλικτων και ποιοτικών υπηρεσιών παιδικής φροντίδας για παιδιά ηλικίας μέχρι 4 ετών.
Διασφάλιση ικανοποιητικών επιπέδων φροντίδας και εκπαίδευσης προς όλα τα παιδιά.

Σημειώνεται ότι το Σχέδιο θα συνεχιστεί και με μετά το 2025 ως έχει, με δαπάνη περί τα 16,5 εκατομμύρια ετησίως.

7.2. Αγωγή στοματικής υγείας και δωρεάν οδοντιατρική περίθαλψη για όλα τα παιδιά ηλικίας 11 ετών στην Κύπρο που φοιτούν σε Δημοτικά Σχολεία (δημόσια και ιδιωτικά σχολεία)

Η Αγωγή στοματικής υγείας και δωρεάν οδοντιατρική περίθαλψη αφορά πρόγραμμα των Οδοντιατρικών Υπηρεσιών του Υπουργείου Υγείας που απευθύνεται σε όλα τα παιδιά σχολικής ηλικίας 11 ετών στην Κύπρο ανεξαρτήτως εθνικότητας ή περιοχής διαμονής.

Το πρόγραμμα υλοποιείται σε συνεργασία με το Υπουργείο Παιδείας, Αθλητισμού και Νεολαίας και τον Παγκύπριο Οδοντιατρικό Σύλλογο. Στους στόχους του περιλαμβάνονται τα ακόλουθα μέτρα:

Παροχή εκπαίδευσης στοματικής υγείας σε όλα τα παιδιά που περιλαμβάνει επίδειξη των σωστών τεχνικών βουρτσίσματος, διατροφικές συμβουλές και διάδοση ενημερωτικών φυλλαδίων,.
Προσφορά οδοντιατρικής εξέτασης σε όλα τα παιδιά της Ε τάξης του Δημοτικού Σχολείου (παιδιά 11 ετών- περίπου 8.000 παιδιά) από κυβερνητικούς οδοντιάτρους υπό την προϋπόθεση ότι οι γονείς ή οι κηδεμόνες τους δώσουν γραπτή συγκατάθεση. Η εξέταση πραγματοποιείται στους χώρους του σχολείου με χρήση καθρεφτών και ανιχνευτών μιας χρήσης σύμφωνα με τις οδηγίες του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ).
Μετά την εξέταση οι γονείς/κηδεμόνες λαμβάνουν επιστολή και μήνυμα (sms) που τους ενημερώνει για την κατάσταση της στοματικής υγείας των παιδιών τους και εάν χρειάζεται κάποια θεραπεία. Σε περίπτωση που εντοπιστούν στοματολογικά προβλήματα, δίνεται η δυνατότητα στα παιδιά να λάβουν δωρεάν οδοντιατρική περίθαλψη από συμμετέχοντα στο πρόγραμμα ιδιωτικό οδοντίατρο της επιλογής τους. Τα έξοδα της θεραπείας καλύπτονται από τον προϋπολογισμό των Δημόσιων Οδοντιατρικών Υπηρεσιών με βάση τον κρατικό τιμοκατάλογο.
Προϋπολογισμός (κόστος προγράμματος): 150.000€ (περιλαμβάνεται η αποζημίωση ιδιωτών οδοντιάτρων).

Η Οδοντιατρική Υπηρεσία τηρεί στατιστικά στοιχεία σχετικά με:

α) αριθμό παιδιών των οποίων οι γονείς/κηδεμόνες έχουν δώσει τη συγκατάθεσή τους να εξεταστούν,

β) αριθμό μαθητών/τριών που διαπιστώθηκε ότι έχουν στοματικά προβλήματα και παραπέμφθηκαν για δωρεάν θεραπεία,

γ) αριθμό παιδιών που έλαβαν δωρεάν οδοντιατρική περίθαλψη,

δ) μέσο κόστος περίθαλψης ανά μαθητή/μαθήτρια,

ε) αριθμό ιδιωτών οδοντιάτρων που συμμετείχαν στο πρόγραμμα και

στ) ετήσιο συνολικό κόστος,

Παράλληλα, οι Οδοντιατρικές Υπηρεσίες προχωρούν σε δειγματοληπτικό έλεγχο των παιδιών που ζήτησαν οδοντιατρική θεραπεία για να επιβεβαιωθεί ότι πραγματοποιήθηκε η απαραίτητη θεραπεία.

7.3. Υπηρεσίες Ψυχικής Υγείας για Παιδιά και Εφήβους στην Κύπρο

Οι Υπηρεσίες Ψυχικής Υγείας του Οργανισμού Κρατικών Υπηρεσιών Υγείας (ΟΚΥπΥ) λειτουργούν Διεπιστημονικά Τμήματα Εξωτερικών Ιατρείων σε όλες τις κύριες περιφέρειες της Κύπρου, Ιατρείο Εφήβων σε Νοσοκομείο Μητέρας-Παιδιού (Νοσοκομείο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος ΙΙΙ), Πολυεπιστημονικό Κέντρο Ανίχνευσης και Πρώιμης Παρέμβασης του Αυτιστικού Φάσματος Διαταραχές και Ειδικό Πολυεπιστημονικό Κέντρο Διατροφικών Διαταραχών Παιδιών και Εφήβων. Τα δύο τελευταία κέντρα, καθώς και η εσωτερική κλινική, έχουν θεωρηθεί ως υπηρεσίες Ορθής Πρακτικής.

Όλα τα παιδιά και οι έφηβοι που επισκέπτονται τις Υπηρεσίες Ψυχικής Υγείας για Παιδιά και Εφήβους στην Κύπρο, έχουν ίση πρόσβαση στις υπηρεσίες, σχετικά με την έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία ασθενειών και αναπτυξιακών προβλημάτων. Οι ασυνόδευτοι ανήλικοι, οι αιτούντες άσυλο και/ή τα παιδιά με προέλευση μεταναστών δεν χρεώνονται από το σύστημα. Το ίδιο ισχύει για τους ανθρώπους που εγκαταλείπουν την Ουκρανία.

Το Inpatient Clinic αναπτύσσεται σύμφωνα με διεθνή πρωτόκολλα, προσφέροντας ένα θεραπευτικό περιβάλλον και βασίζεται στις αρχές της Οικογενειακής Θεραπείας. Προσφέρει επίσης, εξειδικευμένη Οικογενειακή Θεραπεία για Διατροφικές Διαταραχές με βάση το μοντέλο Maudsley.

Το Κέντρο Διατροφικών Διαταραχών Παιδιών και Εφήβων προσφέρει, επίσης, θεραπευτικά προγράμματα βασισμένα στην Οικογενειακή Θεραπεία για Διατροφικές Διαταραχές για παιδιά και εφήβους με βάση το Μοντέλο Maudsley και επίσης Θεραπεία Αποδοχής και Δέσμευσης (ACT).

Το Κέντρο Ανίχνευσης και Πρώιμης Παρέμβασης Διαταραχών Αυτιστικού Φάσματος χρηματοδοτήθηκε από τις Ευρωπαϊκές Νορβηγικές Επιχορηγήσεις και είναι νεοσύστατο και λειτουργεί επί του παρόντος.

Τέλος

Πίσω στην Διαβούλευση