12 – Στρατηγικός στόχος 05: Βελτίωση των συνθηκών απασχόλησης και στέγασης της νεολαίας
Η βελτίωση των συνθηκών απασχόλησης και στέγασης αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους τομείς που απασχολούν τη νεολαία της Κύπρου. Η εξεύρεση εργασίας με καλές προοπτικές σταδιοδρομίας, οι χαμηλοί μισθοί και το υψηλό κόστος στέγασης είναι βασικές ανησυχίες των νέων. Η αυξανόμενη ανασφάλεια στην αγορά εργασίας, σε συνδυασμό με τις οικονομικές δυσκολίες που προκύπτουν από την αδυναμία πρόσβασης σε προσιτή στέγαση, επηρεάζουν την ποιότητα ζωής και την ανεξαρτησία των νέων. Στο πλαίσιο αυτό, είναι εξαιρετικά σημαντική και η διασφάλιση των δικαιωμάτων των νέων ηλικίας 14-18 ετών, σύμφωνα με το «Περί της προστασίας των νέων στην απασχόληση νόμο», προκειμένου να μην τυγχάνουν εκμετάλλευσης στην αγορά εργασίας.
Οι νέες και οι νέοι τονίζουν τη σημασία της σφαιρικής αναγνώρισης όλων των δεξιοτήτων και ικανοτήτων τους, της προώθησης εναλλακτικών μορφών εργασίας (π.χ. ευέλικτες μορφές εργασίας, τηλεργασία) και της εξασφάλισης ίσων ευκαιριών πρόσβασης και ανέλιξης στο εργασιακό περιβάλλον. Παράλληλα, αναζητούν λύσεις για την πρόσβαση σε προσιτή στέγαση, μέσω χαμηλότερων ενοικίων, πιο προσιτών τιμών αγοράς ακινήτων ή εναλλακτικών μορφών στέγασης. Αυτός ο στόχος απαιτεί τη συνεργασία μεταξύ κυβέρνησης, τοπικών αρχών και ιδιωτικού τομέα, ώστε να δημιουργηθούν βιώσιμες λύσεις.
Προτεραιότητα 1: Πρόσβαση σε οικονομικά προσιτή στέγαση
Το υψηλό κόστος στέγασης αποτελεί μια από τις μεγαλύτερες προκλήσεις που αντιμετωπίζει η νεολαία στην Κύπρο. Η αδυναμία εξασφάλισης προσιτής στέγης επηρεάζει την οικονομική σταθερότητα και την ανεξαρτησία τους, δυσχεραίνοντας τη δυνατότητα για μελλοντική οικογενειακή ανάπτυξη. Για να ενισχυθεί η πρόσβαση της νεολαίας σε οικονομικά προσιτή στέγαση, απαιτούνται πρωτοβουλίες όπως η ενίσχυση προγραμμάτων επιδότησης ενοικίου, η προώθηση πιο προσιτών στεγαστικών δανείων, καθώς και η ανάπτυξη εναλλακτικών μορφών στέγασης. Η συνεργασία μεταξύ της κυβέρνησης, των τοπικών αρχών και του ιδιωτικού τομέα είναι απαραίτητη για τη δημιουργία αποτελεσματικών λύσεων που θα βελτιώσουν την πρόσβαση σε στέγαση για όλη τη νεολαία.
Προτεραιότητα 2: Προώθηση της αμειβόμενης πρακτικής άσκησης
Η προώθηση της αμειβόμενης πρακτικής άσκησης είναι σημαντική για την ανάπτυξη δεξιοτήτων και την ομαλή ένταξη της νεολαίας στην αγορά εργασίας. Η δημιουργία προγραμμάτων που εξασφαλίζουν αμειβόμενες θέσεις πρακτικής άσκησης θα προσφέρει στους νέους την ευκαιρία να αποκτήσουν πολύτιμη εμπειρία, να αναπτύξουν επαγγελματικές δεξιότητες και να δικτυωθούν στον τομέα της σταδιοδρομίας τους. Αυτά τα προγράμματα μπορούν να στοχεύουν τόσο σε νέους/ες φοιτητές/φοιτήτριες όσο και σε άτομα εκτός εκπαίδευσης, παρέχοντάς τους τις απαραίτητες γνώσεις και την αυτοπεποίθηση για την επιτυχή μετάβαση από το εκπαιδευτικό στο επαγγελματικό περιβάλλον.
Προτεραιότητα 3: Προώθηση πολιτικών απασχόλησης χωρίς αποκλεισμούς
Η δημιουργία πολιτικών απασχόλησης που προάγουν την ισότητα είναι καθοριστικής σημασίας για την υποστήριξη όλων των νέων για την ένταξή τους σε επισφαλή απασχόληση, ειδικά των ατόμων με αναπηρία ή νευροδιαφορετικότητα. Η ενημέρωση των εργοδοτών μέσω εκπαιδευτικών σεμιναρίων σχετικά με τις ανάγκες αυτών των ατόμων και τις πρακτικές που διασφαλίζουν την ισότιμη συμμετοχή τους στην αγορά εργασίας είναι ζωτικής σημασίας.
Μέσω αυτών των πρωτοβουλιών, οι επιχειρήσεις μπορούν να ενσωματώσουν πολιτικές που προάγουν την ενσωμάτωση, προσφέροντας ευκαιρίες ένταξης, επιτυχούς εργασίας και ανέλιξης, δημιουργώντας έτσι ένα περιβάλλον εργασίας χωρίς αποκλεισμούς. Ταυτόχρονα, θα πρέπει να δοθεί σε όλους τους νέους ενημέρωση, στήριξη και συμβουλευτική καθοδήγηση όσο αφορά ευκαιρίες απασχόλησης εντός Κύπρου και εντός της ΕΕ γενικότερα, καθώς και σχετικά με τα εργασιακά δικαιώματα και υποχρεώσεις τους.
Προτεραιότητα 4: Προώθηση ευέλικτων μορφών εργασίας
Η προώθηση ευέλικτων μορφών εργασίας, όπως η εργασία από το σπίτι και η υβριδική εργασία, μπορεί να προσφέρει λύσεις σε πολλές προκλήσεις που αντιμετωπίζουν διάφορες κοινωνικές ομάδες. Αυτές οι μορφές εργασίας θα βοηθήσουν τις ευάλωτες ομάδες νέων, όπως άτομα με γεωγραφικούς και κοινωνικούς φραγμούς, αλλά και άτομα με αναπηρίες. Παράλληλα, η προώθηση ευέλικτων ωραρίων θα ενισχύσει τη συμμετοχή των νέων στην αγορά εργασίας, συμβάλλοντας στην αύξηση του εργατικού δυναμικού και στη βελτίωση των συνθηκών εργασίας για όλους.
Προτεραιότητα 5: Προώθηση των δεξιοτήτων που αποκτώνται μέσω του εθελοντισμού
Η προώθηση της αναγνώρισης των δεξιοτήτων που αποκτά η νεολαία μέσα από τον εθελοντισμό αποτελεί βασικό βήμα για την ενίσχυση της απασχολησιμότητας. Αναγνωρίζοντας αυτές τις δεξιότητες σε επαγγελματικό πλαίσιο, οι νέοι και νέες αποκτούν περισσότερες ευκαιρίες να αξιοποιήσουν τον εθελοντισμό ως ένα ουσιαστικό μέσο ανάπτυξης. Επιπλέον, η αναγνώριση αυτή λειτουργεί και ως κίνητρο για μεγαλύτερη συμμετοχή της νεολαίας σε εθελοντικές δραστηριότητες, ενισχύοντας την κοινωνική συνοχή και τον ενεργό ρόλο της στην κοινωνία.
Τέλος
Προτεραιότητα 5: Προώθηση των δεξιοτήτων που αποκτώνται μέσω του εθελοντισμού
Η προώθηση της αναγνώρισης των δεξιοτήτων που αποκτά η νεολαία μέσα από τον εθελοντισμό αποτελεί βασικό βήμα για την ενίσχυση της απασχολησιμότητας. Αναγνωρίζοντας αυτές τις δεξιότητες σε επαγγελματικό πλαίσιο, οι νέοι και νέες αποκτούν περισσότερες ευκαιρίες να αξιοποιήσουν τον εθελοντισμό ως ένα ουσιαστικό μέσο ανάπτυξης. Επιπλέον, η αναγνώριση αυτή λειτουργεί και ως κίνητρο για μεγαλύτερη συμμετοχή της νεολαίας σε εθελοντικές δραστηριότητες, ενισχύοντας την κοινωνική συνοχή και τον ενεργό ρόλο της στην κοινωνία.
Ο εθελοντισμός αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα μέσα για την ανάπτυξη ουσιαστικών δεξιοτήτων και την καλλιέργεια κοινωνικής συνείδησης στους νέους. Στο πλαίσιο της Προτεραιότητας 5 του Στρατηγικού Στόχου 05 της Β Εθνικής Στρατηγικής για τη Νεολαία 2030, που αφορά την επικύρωση και προώθηση των δεξιοτήτων που αποκτώνται μέσω του εθελοντισμού, κρίνεται αναγκαίο να αναπτυχθούν νέες δράσεις και πρακτικές που θα ενισχύσουν την αναγνώριση και την αξία της εθελοντικής προσφοράς. Ακολουθούν εισηγήσεις που στοχεύουν στην περαιτέρω ενεργοποίηση των νέων, την ουσιαστική ανάδειξη των δεξιοτήτων τους και την ενδυνάμωση της συμμετοχής τους σε εθελοντικές πρωτοβουλίες.
Αρχικά, προτείνεται η ανάπτυξη επίσημων συμφωνιών συνεργασίας μεταξύ του ΟΝΕΚ και διεθνών φορέων νεολαίας ή/και ευρωπαϊκών πανεπιστημίων, με σκοπό τη συμμετοχή νέων σε διεθνή προγράμματα εθελοντισμού, όπως ερευνητικά έργα και εκπαιδευτικά σεμινάρια. Η συμμετοχή σε τέτοιου είδους διεθνείς δράσεις ενδείκνυται να προσφέρει ανεκτίμητες εμπειρίες τόσο σε προσωπικό όσο και σε επαγγελματικό επίπεδο, αφού η επαφή με διαφορετικές κουλτούρες μπορεί να καλλιεργήσει διαπολιτισμικές δεξιότητες, να ενισχύσει την ομαδικότητα, να αναπτύξει την ικανότητα επίλυσης προβλημάτων σε πολυπολιτισμικά περιβάλλοντα και να ενδυναμώσει τις ηγετικές ικανότητες των νέων. Παράλληλα, μέσω της συμμετοχής τους, οι νέοι θα έχουν την ευκαιρία να ανταλλάξουν ιδέες και πρακτικές, να διευρύνουν το δίκτυο συνεργασιών τους και να ενισχύσουν τη γνώση τους ως ενεργοί πολίτες της Ευρώπης και του κόσμου. Πράγματι, με τον τρόπο αυτό, θα έχουν την δυνατότητα να αποκτήσουν πρακτικές δεξιότητες και εμπειρίες που αναγνωρίζονται σε Ευρωπαϊκό και οικουμενικό επίπεδο, αλλά και να συμβάλουν στη μεταφορά καινοτόμων ιδεών και προσεγγίσεων στην Κυπριακή κοινωνία.
Η υλοποίηση θεματικών καμπανιών που θα πραγματοποιούνται σε σχολεία Μέσης Δημόσιας Εκπαίδευσης, κρίνεται υψίστης σημασίας, σε συνεργασία με το Υπουργείο Παιδείας, Αθλητισμού και Νεολαίας Κύπρου, με στόχο την ενημέρωση γύρω από την ψυχική υγεία, την κοινωνική ένταξη και την καταπολέμηση στερεοτύπων. Στο πλαίσιο αυτό, προτείνεται να αξιοποιηθούν Ελληνοκύπριοι φοιτητές Ψυχολογίας, τόσο προπτυχιακού όσο και μεταπτυχιακού επιπέδου, ως εθελοντές-παρουσιαστές των καμπανιών, προσφέροντάς τους την ευκαιρία να αποκτήσουν πολύτιμη πρακτική εμπειρία σε τομείς όπως η δημόσια επικοινωνία, η οργάνωση δράσεων και η κοινωνική δικτύωση. Παράλληλα, οι μαθητές Μέσης Εκπαίδευσης θα έχουν την ευκαιρία να ενημερωθούν σε βάθος για σημαντικά ζητήματα που αφορούν την ψυχική υγεία και τα ανθρώπινα δικαιώματα, ενισχύοντας την ευαισθητοποίησή τους απέναντι στην κοινωνική διαφορετικότητα και συμβάλλοντας στην καταπολέμηση των διακρίσεων. Με αυτόν τον τρόπο, καλλιεργείται ένα κλίμα αλληλεγγύης, αποδοχής και κοινωνικής συνοχής, θέτοντας τα θεμέλια για μια πιο συνειδητοποιημένη και ενεργή νέα γενιά.
Ταυτόχρονα, προτείνεται η υλοποίηση προγραμμάτων εκπαίδευσης νέων, στους τομείς σχεδίασης, οργάνωσης και παράδοσης εκπαιδευτικών σεμιναρίων και εργαστηρίων. Πιο συγκεκριμένα, μέσα από διαδραστικά και βιωματικά σεμινάρια, οι συμμετέχοντες θα έχουν την ευκαιρία να αναπτύξουν τις δεξιότητες τους στη δημόσια ομιλία και στην καθοδήγηση και διαχείριση ομάδων και να αποκτήσουν βαθύτερη γνώση σε σύγχρονες παιδαγωγικές και εκπαιδευτικές μεθόδους, ώστε να είναι άρτια εξοπλισμένοι για την παράδοση εκπαιδευτικών δράσεων σε εθελοντικό επίπεδο. Επιπλέον, η συμμετοχή σε τέτοιου είδους προγράμματα θα ενδυναμώσει την ικανότητα των εθελοντών να επικοινωνούν αποτελεσματικά, να προσαρμόζουν το εκπαιδευτικό περιεχόμενο στις ανάγκες του εκάστοτε ακροατηρίου και να προάγουν τη συμμετοχική και συνεργατική μάθηση. Έτσι, χτίζοντας αρχικά στις γνώσεις και δεξιότητες που απαιτούνται από έναν εθελοντή, ενισχύεται η θέληση των νέων να αναλαμβάνουν τέτοιου είδους καθήκοντα και προωθείται η ευρύτερη διάδοση γνώσεων και δεξιοτήτων στην κοινωνία, ενώ ταυτόχρονα αναβαθμίζεται η ποιότητα των δράσεων εθελοντισμού σε τοπικό και εθνικό επίπεδο. Τέλος, μέσα από τη συνεχή εκπαίδευση και υποστήριξη, οι νέοι αυτοί εθελοντές-εκπαιδευτές θα αποτελέσουν πρότυπα ενεργούς συμμετοχής και διά βίου μάθησης, συμβάλλοντας ουσιαστικά στην ενδυνάμωση της νεολαίας και στη διαμόρφωση μιας πιο ευαισθητοποιημένης, μορφωμένης και κοινωνικά δραστήριας κοινωνίας.
Συμπερασματικά, η επένδυση στην ανάπτυξη και επικύρωση των μαλακών και ηγετικών δεξιοτήτων που αποκτώνται μέσω του εθελοντισμού, αποτελεί στρατηγική επιλογή για τη δημιουργία μιας ενεργής, ικανής και κοινωνικά ευαίσθητης νέας γενιάς. Μέσα από στοχευμένες δράσεις και προγράμματα, μπορεί με επιτυχία να διαμορφωθεί ένα περιβάλλον στο οποίο οι νέοι θα έχουν την ευκαιρία να προσφέρουν, να εξελίσσονται και να συμβάλλουν ουσιαστικά στην πρόοδο της Κυπριακής κοινωνίας.
Προτεραιότητα 2: Προώθηση της αμειβόμενης πρακτικής άσκησης
Η προώθηση της αμειβόμενης πρακτικής άσκησης είναι σημαντική για την ανάπτυξη δεξιοτήτων και την ομαλή ένταξη της νεολαίας στην αγορά εργασίας. Η δημιουργία προγραμμάτων που εξασφαλίζουν αμειβόμενες θέσεις πρακτικής άσκησης θα προσφέρει στους νέους την ευκαιρία να αποκτήσουν πολύτιμη εμπειρία, να αναπτύξουν επαγγελματικές δεξιότητες και να δικτυωθούν στον τομέα της σταδιοδρομίας τους. Αυτά τα προγράμματα μπορούν να στοχεύουν τόσο σε νέους/ες φοιτητές/φοιτήτριες όσο και σε άτομα εκτός εκπαίδευσης, παρέχοντάς τους τις απαραίτητες γνώσεις και την αυτοπεποίθηση για την επιτυχή μετάβαση από το εκπαιδευτικό στο επαγγελματικό περιβάλλον.
Προτείνεται η θεσμική ενίσχυση και συστηματική προώθηση της αμειβόμενης πρακτικής άσκησης ως ουσιώδες μέσο υποστήριξης της επαγγελματικής ανάπτυξης των νέων και διευκόλυνσης της ομαλής μετάβασής τους από το εκπαιδευτικό στο εργασιακό περιβάλλον. Η παροχή ευκαιριών πρακτικής άσκησης, συνοδευόμενης από δίκαιη και αξιοπρεπή αμοιβή, συμβάλλει ουσιαστικά στην απόκτηση πολύτιμων επαγγελματικών δεξιοτήτων, στη διεύρυνση της δικτύωσης και στην ενίσχυση της αυτοπεποίθησης των νέων για την ένταξή τους στην αγορά εργασίας.
Η ανάπτυξη προγραμμάτων που θα προβλέπουν αμειβόμενες θέσεις πρακτικής άσκησης τόσο για φοιτητές/φοιτήτριες όσο και για νέους/νέες εκτός συστήματος εκπαίδευσης, κατάρτισης ή απασχόλησης (NEETs) κρίνεται αναγκαία. Τα προγράμματα αυτά θα πρέπει να σχεδιάζονται με τρόπο που να διασφαλίζεται η ποιοτική εμπειρία μάθησης και η ουσιαστική συμμετοχή των νέων στην εκτέλεση ουσιαστικών καθηκόντων, αποφεύγοντας την εκμετάλλευση της εργασίας τους και διασφαλίζοντας ότι η πρακτική άσκηση λειτουργεί ως μέσο εκπαίδευσης και ενδυνάμωσης.
Επιπρόσθετα, κρίνεται σημαντικό τα προγράμματα αυτά να καλύπτουν ευρύ φάσμα επαγγελματικών τομέων και να ανταποκρίνονται στις σύγχρονες απαιτήσεις της αγοράς εργασίας, λαμβάνοντας υπόψη τις μεταβαλλόμενες κοινωνικοοικονομικές συνθήκες και τις ανάγκες της πράσινης και ψηφιακής μετάβασης. Παράλληλα, πρέπει να δίνεται έμφαση στην υποστήριξη της πρακτικής άσκησης σε τομείς όπου παρατηρείται έλλειψη εξειδικευμένου ανθρώπινου δυναμικού, όπως η ψυχική υγεία, η κοινωνική εργασία, η εκπαίδευση, η τεχνολογία και η καινοτομία.
Για την αποτελεσματική υλοποίηση της προτεινόμενης στρατηγικής, προτείνεται η δημιουργία συνεργειών μεταξύ δημόσιων φορέων, ιδιωτικού τομέα, ακαδημαϊκών ιδρυμάτων και οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών. Η θέσπιση κινήτρων για τους εργοδότες που προσφέρουν αμειβόμενες θέσεις πρακτικής άσκησης, όπως φορολογικές ελαφρύνσεις ή επιδοτήσεις, μπορεί να λειτουργήσει ως καταλυτικός παράγοντας για την ευρεία εφαρμογή της πρακτικής αυτής.
Επιπλέον, προτείνεται η δημιουργία ενός κεντρικού μηχανισμού διαχείρισης και εποπτείας των προγραμμάτων πρακτικής άσκησης, με στόχο την εξασφάλιση της ποιότητας, της διαφάνειας και της ίσης πρόσβασης. Μέσω αυτής της δομής, θα καθορίζονται ελάχιστα πρότυπα για τη διάρκεια, το περιεχόμενο και την αμοιβή της πρακτικής άσκησης, ενώ θα προβλέπεται μηχανισμός υποβολής αναφορών και διαχείρισης παραπόνων, προστατεύοντας τα δικαιώματα των ασκουμένων.
Ιδιαίτερη έμφαση θα πρέπει να δοθεί στην ενίσχυση των δεξιοτήτων των νέων κατά τη διάρκεια της πρακτικής άσκησης μέσω της υλοποίησης προγραμμάτων καθοδήγησης (mentoring) και αξιολόγησης της απόδοσης, προσφέροντας εποικοδομητική ανατροφοδότηση και ευκαιρίες για περαιτέρω επαγγελματική ανάπτυξη. Η παροχή πιστοποιητικών συμμετοχής ή συστατικών επιστολών μετά την ολοκλήρωση της πρακτικής άσκησης μπορεί να ενισχύσει το επαγγελματικό προφίλ των νέων και να διευκολύνει τη μελλοντική απασχόλησή τους.
Η υιοθέτηση μιας τέτοιας στρατηγικής προάγει την ισότητα ευκαιριών και μειώνει τα εμπόδια που αντιμετωπίζουν ιδιαίτερα οι νέοι που προέρχονται από ευάλωτα κοινωνικοοικονομικά περιβάλλοντα, για τους οποίους η απλήρωτη πρακτική άσκηση συχνά συνιστά έναν μη ρεαλιστικό στόχο. Παράλληλα, διασφαλίζεται ότι η επαγγελματική εμπειρία δεν αποτελεί προνόμιο για λίγους, αλλά θεμελιώδες δικαίωμα για όλους τους νέους, συμβάλλοντας στην κοινωνική δικαιοσύνη και στη βιώσιμη οικονομική ανάπτυξη.
Συμπερασματικά, η προώθηση της αμειβόμενης πρακτικής άσκησης ενδυναμώνει τη νεολαία, ενισχύει τη σύνδεση της εκπαίδευσης με την απασχόληση και συμβάλλει ουσιαστικά στη δημιουργία ενός πιο δίκαιου, ανθεκτικού και ανταγωνιστικού εργασιακού περιβάλλοντος για το μέλλον.
Προώθηση στέγασης νέων
Πρόταση για Μειωμένο κόστος ενοικίασης σε φοιτητές και νέους κοντά σε ακαδημαϊκά ιδρύματα ώστε να γίνει εφικτό η ανεξαρτησία των φοιτητών. Η στρατηγική μπορεί να περιλαμβάνει επιχορηγημένες δαπάνες από ΕΕ για οικονομική στήριξη ενοικίασης νέων σε συγκεκριμένες περιοχής ανάπτυξης. Παράλληλα, να υπάρχουν μηχανισμοί στήριξης των νέων για φοιτητικά ή χαμηλότοκα δάνεια για ενοικίαση/αγορά κατοικίας για νέους μέχρι 35 ετών.