11 – Στρατηγικός στόχος 04: Προαγωγή της ψυχικής και σωματικής υγείας και της ευεξίας της νεολαίας
Η φυσική και ψυχική υγεία κατατάσσεται, τόσο από τα αρμόδια ευρωπαϊκά σώματα όσο και από την ίδια τη νεολαία, ως μία από τις κύριες προτεραιότητες του τομέα της νεολαίας, τόσο πανευρωπαϊκά όσο και στην Κύπρο. Η σωματική και η ψυχική υγεία απασχολούν ιδιαίτερα τις νέες και τους νέους, οι οποίοι είτε βιώνουν οι ίδιοι τέτοια προβλήματα, είτε αναγνωρίζουν τη σημασία του θέματος στον περίγυρό τους. Η αποτελεσματική προσέγγιση αυτών των ζητημάτων απαιτεί μια ολιστική προσέγγιση, εστιάζοντας στην πρόληψη και την κατάλληλη αντιμετώπιση, χωρίς διακρίσεις.
Η ψυχική υγεία αποτελεί πλέον το επίκεντρο της προσοχής, με αυξανόμενες εκκλήσεις για την ενίσχυση της πρόληψης, την εξασφάλιση έγκαιρης παρέμβασης και την άρση του στίγματος που συνοδεύει τις ψυχικές ασθένειες. Αυτή η τάση υποδηλώνει μια αυξανόμενη ευαισθητοποίηση γύρω από τα ζητήματα ψυχικής υγείας και την ανάγκη για συνολική αντιμετώπιση σε εκπαιδευτικά και υγειονομικά περιβάλλοντα, υποστηριζόμενη από επαρκείς οικονομικούς πόρους.
Η σωματική υγεία είναι εξίσου σημαντική, καθώς οι νέοι και οι νέες αναζητούν τρόπους για να διατηρούν έναν υγιεινό τρόπο ζωής και να αποφεύγουν προβλήματα υγείας που θα μπορούσαν να επηρεάσουν την καθημερινότητά τους. Η προώθηση της φυσικής δραστηριότητας και της υγιεινής διατροφής είναι κρίσιμη για τη διασφάλιση της συνολικής ευεξίας της νεολαίας, ενισχύοντας τη σωματική τους υγεία και προάγοντας την υγιή ανάπτυξή τους.
Η Στρατηγική αυτή αποσκοπεί στην επίτευξη ενός ολοκληρωμένου συστήματος υποστήριξης, που θα ενσωματώνει εκπαιδευτικά προγράμματα, πολιτικές πρόληψης και πρωτοβουλίες, προκειμένου να προαχθεί η ευημερία των νέων και να βελτιωθούν οι συνθήκες ζωής τους.
Προτεραιότητα 1: Ενδυνάμωση των νέων και ενίσχυση της πρόσβασης τους σε υπηρεσίες ψυχικής υγείας
Η ενίσχυση και επέκταση των προσβάσιμων και φιλικών προς τη νεολαία (youth-friendly) υπηρεσιών ψυχικής υγείας για τα νεαρά άτομα αποτελεί επιτακτική ανάγκη για την κάλυψη των ψυχολογικών τους αναγκών. Η έλλειψη εξειδικευμένων υπηρεσιών και επαγγελματιών ψυχικής υγείας μπορεί να έχει σοβαρές συνέπειες για την ευημερία της νεολαίας.
Η επιτυχής υλοποίηση της εν λόγω προτεραιότητας αναμένεται να προσφέρει σημαντικά οφέλη, όπως η αύξηση της ψυχολογικής υποστήριξης και η μείωση του στίγματος που συχνά συνοδεύει τα θέματα ψυχικής υγείας, προωθώντας την ανοιχτή συζήτηση, την κατανόηση και την αποδοχή. Με την ενίσχυση της πρόσβασης σε υπηρεσίες ψυχικής υγείας, τα νεαρά άτομα θα είναι σε θέση να εκφράσουν τις ανησυχίες τους και να λάβουν την απαραίτητη στήριξη. Η μεγαλύτερη ευαισθητοποίηση γύρω από τα ζητήματα ψυχικής υγείας θα διευκολύνει τη συζήτηση, συμβάλλοντας έτσι σε μια ολιστική προσέγγιση στην υγεία, που συνδυάζει την ψυχική και σωματική ευημερία της νεολαίας.
Παράλληλα, η συνεργασία με ομότιμους (peer to peer) είναι κρίσιμη για την ψυχική ευημερία των νέων. Οι σχέσεις συνομηλίκων λειτουργούν ως καταλύτης για την ενίσχυση της αυτοεκτίμησης και της ευημερίας των νέων, δημιουργώντας ένα υποστηρικτικό κοινωνικό δίκτυο για κάθε μέλος της κοινότητας.
Προτεραιότητα 2: Επιμόρφωση γονέων/κηδεμόνων και εκπαιδευτικών
Η επιμόρφωση γονέων, κηδεμόνων και εκπαιδευτικών είναι καθοριστική για την αποτελεσματική πρόληψη και αντιμετώπιση των ψυχικών προβλημάτων που μπορεί να αντιμετωπίζει η νεολαία, ειδικά κατά την ευαίσθητη περίοδο της εφηβείας. Είναι σημαντικό οι γονείς και κηδεμόνες να αποκτήσουν γνώσεις για την αναγνώριση των πρώτων ενδείξεων ψυχικών δυσκολιών και να κατανοήσουν τις προσεγγίσεις που μπορούν να βοηθήσουν τα παιδιά τους. Η επιμόρφωση αυτή θα τους βοηθήσει να δημιουργήσουν ένα υποστηρικτικό και ανοιχτό περιβάλλον, όπου τα παιδιά θα νιώθουν άνετα να εκφράζουν τις ανησυχίες τους.
Ταυτόχρονα, η επιμόρφωση των εκπαιδευτικών είναι εξίσου σημαντική, ώστε να μπορούν να αναγνωρίζουν και να διαχειρίζονται τις ψυχικές προκλήσεις των μαθητών τους. Ιδιαίτερα χρήσιμη είναι η εκπαίδευση στην ψυχολογική πρώτη βοήθεια (mental health first aid), καθώς τους επιτρέπει να ανταποκρίνονται άμεσα και ευαισθητοποιημένα, προσφέροντας έγκαιρη υποστήριξη που προλαμβάνει την επιδείνωση των προβλημάτων.
Για να επιτευχθεί αυτή η επιμόρφωση, είναι απαραίτητο να οργανώνονται σεμινάρια, εργαστήρια και ενημερωτικές εκστρατείες, που να προσφέρουν χρήσιμες πληροφορίες και πρακτικές συμβουλές στους γονείς, κηδεμόνες και εκπαιδευτικούς. Στόχος είναι η ανάπτυξη στρατηγικών υποστήριξης, η αναγνώριση των πρώτων συμπτωμάτων και η κατανόηση των επιλογών επαγγελματικής βοήθειας. Με την ενίσχυση των γνώσεων, των δεξιοτήτων και της αυτοπεποίθησης των γονέων και των εκπαιδευτικών, επιτυγχάνεται η πρόληψη σοβαρών ψυχικών και συναισθηματικών προβλημάτων στη νεολαία και προάγεται η ψυχική ευημερία.
Προτεραιότητα 3: Βελτίωση της φυσικής κατάστασης της νεολαίας
Η βελτίωση της φυσικής κατάστασης της νεολαίας είναι ένα σημαντικό και πολυδιάστατο ζήτημα που μπορεί να αντιμετωπιστεί μέσω διαφόρων στρατηγικών και δράσεων. Ο υγιεινός τρόπος ζωής αποτελεί βασικό στοιχείο για τη συνολική ευεξία και περιλαμβάνει την ισορροπημένη διατροφή, την τακτική άθληση και τη γενικότερη υιοθέτηση υγιεινών συνηθειών.
Η προώθηση της καλής διατροφής είναι απαραίτητη τόσο στο σπίτι όσο και στα σχολεία, καθώς η εκπαίδευση της νεολαίας γύρω από τις διατροφικές επιλογές μπορεί να έχει μακροπρόθεσμα οφέλη στην υγεία των νέων. Κατά το 2019, μόνο το 8% των Κυπρίων ενηλίκων ανέφερε ότι καταναλώνει πέντε μερίδες φρούτων και λαχανικών την ημέρα, ποσοστό χαμηλότερο από τον μέσο όρο της ΕΕ (12%).
Παράλληλα, η κινητικότητα και η φυσική δραστηριότητα διαδραματίζουν κρίσιμο ρόλο στη βελτίωση της υγείας. Μόνο το 22% των Κυπρίων ενηλίκων, κατά το 2019, ανέφερε ότι ακολουθεί τη σύσταση του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας για τουλάχιστον 150 λεπτά μέτριας φυσικής δραστηριότητας ανά εβδομάδα, ποσοστό σημαντικά χαμηλότερο από τον μέσο όρο της ΕΕ (33%). Η δημιουργία κατάλληλων υποδομών και η διοργάνωση δραστηριοτήτων που ενθαρρύνουν τη συμμετοχή σε αθλητικές δραστηριότητες μπορούν να ενισχύσουν αυτή την πρακτική.
Η βελτίωση της φυσικής κατάστασης απαιτεί μια ολιστική προσέγγιση, που περιλαμβάνει τη συνεργασία σχολείων, γονέων και κοινοτήτων για τη δημιουργία ενός περιβάλλοντος που προάγει την υγιεινή ζωή. Η έμφαση στην υγεία των νέων είναι απαραίτητη, ώστε να ενισχυθεί η αυτοπεποίθηση και η κοινωνικοποίηση των νέων, αλλά και να διασφαλιστεί η μακροπρόθεσμη ευεξία τους.
Τέλος