06 – Επιβολή περιορισμών.
(1) Σε περίπτωση που η αρμόδια αρχή, σταθμίζοντας όλες τις σχετικές περιστάσεις, κάτω από τις οποίες αναμένεται να πραγματοποιηθεί παρέλαση ή συγκέντρωση, κρίνει ότι δυνατόν να καταστεί αναγκαία για σκοπούς δημοσίου συμφέροντος η επιβολή περιορισμών, συγκαλεί υπό την προεδρία της σύσκεψη, στην οποία καλούνται να παραστούν ο οργανωτής ή εκπρόσωπος του, και ο Αρχηγός της Αστυνομίας ή εκπρόσωπος του, για συζήτηση του θέματος κατά πόσο επιβάλλεται ή όχι η επιβολή περιορισμών και οι περιορισμοί που προτείνονται.
(2) Εάν κατά τη σύσκεψη υπάρξει ομοφωνία μεταξύ αρμόδιας αρχής, Αστυνομίας και οργανωτή ως προς τους περιορισμούς που πρέπει να επιβληθούν, η αρμόδια αρχή δύναται να επιβάλει περιορισμούς. Σε περίπτωση που δεν υπάρξει τέτοια ομοφωνία, είτε λόγω απουσίας του οργανωτή, είτε διαφωνίας του για επιβολή των προτεινόμενων περιορισμών, αλλά υπάρχει σύμφωνη γνώμη αρμόδιας αρχής και Αστυνομίας, η αρμόδια αρχή παραπέμπει το θέμα στον Υπουργό, ο οποίος δύναται, στην περίπτωση που συμφωνήσει με τις απόψεις της αρμόδιας αρχής, να επιβάλει περιορισμούς.
(3) Οι περιορισμοί που δύναται να επιβάλει η αρμόδια αρχή ή ο Υπουργός ανάλογα με την περίπτωση, δυνάμει του εδαφίου (2), θα πρέπει να είναι απόλυτα αναγκαίοι προς το συμφέρον της ασφάλειας της Δημοκρατίας ή της συνταγματικής τάξης ή της δημόσιας ασφάλειας ή της δημόσιας τάξης ή της πρόληψης του εγκλήματος ή της δημόσιας υγείας ή των δημοσίων ηθών ή της προστασίας των συνταγματικά κατοχυρωμένων δικαιωμάτων και ελευθεριών άλλων προσώπων, ανεξάρτητα αν τα πρόσωπα αυτά μετέχουν ή όχι στην παρέλαση ή τη συγκέντρωση, και ειδικότερα να είναι αναγκαίοι για να προληφθεί αναταραχή, ζημιά ή εκφοβισμός άλλων προσώπων.
(4) Η αρμόδια αρχή ή ο Υπουργός, για τη λήψη της απόφασης για επιβολή περιορισμών, λαμβάνουν υπόψη, ιδίως-
(α) τον εκτιμώμενο αριθμό συμμετεχόντων·
(β) την περιοχή πραγματοποίησης της παρέλασης ή συγκέντρωσης·
(γ) τον βαθμό επικινδυνότητας αυτής, ως προς την πιθανότητα διάπραξης σοβαρών αδικημάτων·
(δ) την πραγματοποίηση άλλης παρέλασης ή συγκέντρωσης ή εκδήλωσης, με κίνδυνο αντιπαράθεσης ή συμπλοκής·
(ε) τις συμπεριφορές που παρατηρήθηκαν σε προηγούμενες παρελάσεις ή συγκεντρώσεις του οργανωτή.
(5) Οι περιορισμοί που δύναται να επιβάλει η αρμόδια αρχή ή ο Υπουργός αφορούν, μεταξύ άλλων, την πορεία της παρέλασης ή συγκέντρωσης, τον χρόνο ή τον χώρο της παρέλασης ή συγκέντρωσης ή την κατάληψη μόνο μέρους του οδοστρώματος ή άλλου δημόσιου ανοιχτού μη περιτοιχισμένου χώρου ή την απαγόρευση διέλευσης ή εισόδου σε οποιοδήποτε δημόσιο χώρο ή τη μη παρακώλυση της κυκλοφορίας και της πρόσβασης σε δημόσιες υπηρεσίες, οργανισμούς κοινής ωφελείας ή νοσηλευτήρια.
(6) Η απόφαση με τους περιορισμούς αποστέλλεται εγκαίρως στον οργανωτή με τον ίδιο τρόπο που καθορίζεται στο εδάφιο (2) του άρθρου 3 του παρόντος Νόμου για την αποστολή ειδοποίησης.
(7) Η απόφαση της αρμόδιας αρχής ή του Υπουργού, ανάλογα με την περίπτωση, πρέπει να είναι αιτιολογημένη.
Τέλος
Η πρόνοια αυτή παραγνωρίζει τη γενική αρχή ότι το κράτος έχει υποχρέωση να προστατεύει και να διευκολύνει την ειρηνική συνάθροιση. Περιορισμοί για λόγους που δεν αφορούν την χρήση βίας είναι παράνομοι διότι παραβιάζουν τον πυρήνα του δικαιώματος της ειρηνικής συνάθροισης. Οι λόγοι που παρατίθενται στο άρθρο αυτό, εκτός από ασαφής (πχ. δημόσιο συμφέρον, δημόσια ήθη) δεν είναι συνυφασμένοι με το μοναδικό επιτρεπόμενο λόγο περιορισμού του δικαιώματος της συνάθροισης, δηλ. τη χρήση βίας.
Οι αρχές της Βενετίας προβλέπουν:
“Peaceful’ assemblies: Only ‘peaceful’ assembly is protected by the right to freedom of assembly. The European Court of Human Rights stated that ‘[i]n practice, the only type of events that did not qualify as ‘peaceful assemblies’ were those in which the organisers and participants intended to use violence.’56 Participants must also refrain from using violence (though the use of violence by a small number of participants should not automatically lead to the categorization as non-peaceful of an otherwise peaceful assembly – see paragraph 164 below). An assembly should therefore be deemed peaceful if its organizers have professed peaceful intentions, and this should be presumed unless there is compelling and demonstrable evidence that those organising or participating in that particular event themselves intend to use, advocate or incite imminent violence.”
Είναι ξεκάθαρο από το πιο πάνω ότι, για να είναι νόμιμοι οι περιορισμοί, πρέπει να υπάρχουν αδιάσειστα αποδεικτικά στοιχεία ότι οι ίδιοι οι διοργανωτές ή οι συμμετέχοντες στη συγκεκριμένη εκδήλωση (και όχι σε προηγούμενη) προτίθενται να χρησιμοποιήσουν βία. Παράγοντες όπως η περιοχή και ο εκτιμώμενος αριθμός των συμμετεχόντων δε μπορούν να αποτελούν κριτήρια για περιορισμούς, αφού δεν παραπέμπουν σε χρήση βίας.
Οι αρχές της Βενετίας προβλέπουν τη δυνατότητα στις αρχές να περιορίζουν τις συναθροίσεις για λόγους δημόσιας τάξης, δημόσιας ασφάλειας, προστασίας της υγείας, προστασίας των ηθών, προστασίας των δικαιωμάτων και των ελευθεριών άλλων και εθνικής ασφάλειας, αλλά η ερμηνεία που αποδίδεται σε αυτούς τους όρους είναι περιοριστική και συγκεκριμένη και δεν εμπεριέχει διακριτική ευχέρεια. Για το ζήτημα της δημόσιας τάξης, οι αρχές της Βενετίας αναφέρουν ότι δεν πρέπει να αξιοποιηθεί αυτή ως δικαιολογία για την απαγόρευση ή την διάλυση ειρηνικών συγκεντρώσεων. Ούτε ένας υποθετικός κίνδυνος δημόσιας διατάραξης, ούτε η παρουσία εχθρικού ακροατηρίου αποτελούν νόμιμους λόγους για την απαγόρευση μιας ειρηνικής συγκέντρωσης. Α priori περιορισμοί που επιβάλλονται με βάση την πιθανότητα μικρών επεισοδίων βίας είναι πιθανόν να είναι δυσανάλογοι και επομένως παράνομοι. Κάθε μεμονωμένο ξέσπασμα βίας θα πρέπει να αντιμετωπίζεται με μεταγενέστερη σύλληψη και ποινική δίωξη και όχι με εκ των προτέρων απαγόρευση. Το ΕΔΑΔ έχει σημειώσει ότι “ένα άτομο δεν παύει να απολαμβάνει το δικαίωμα του ειρηνικού συνέρχεσθαι ως αποτέλεσμα σποραδικής βίας ή άλλων. Απαιτούνται αδιάσειστα και αποδεικτικά στοιχεία ότι όσοι οργανώνουν ή συμμετέχουν στη συγκεκριμένη εκδήλωση θα ασκήσουν οι ίδιοι βία. Σε περίπτωση που υπάρχουν αποδείξεις δυνητικής βίας, πρέπει να δοθεί στον διοργανωτή πλήρης και δίκαιη ευκαιρία να τις αντικρούσει υποβάλλοντας στοιχεία ότι η συγκέντρωση θα είναι ειρηνική (παράγραφος 71 των αρχών της Βενετίας).
Για το ζήτημα της δημόσιας υγείας, οι αρχές της Βενετίας αναφέρουν ότι στις σπάνιες περιπτώσεις στις οποίες η υγεία μπορεί να αποτελεί κατάλληλη βάση για τον περιορισμό συναθροίσεων, οι περιορισμοί αυτοί δεν θα πρέπει να επιβάλλονται, εκτός εάν άλλες παρόμοιες συγκεντρώσεις ατόμων περιορίζονται επίσης δηλ., παρόμοιοι περιορισμοί θα πρέπει επίσης να έχουν εφαρμοστεί για τα σχολεία, τις συναυλίες, τις αθλητικές εκδηλώσεις και σε άλλες παρόμοιες δραστηριότητες όπου συνήθως συγκεντρώνονται άνθρωποι (παράγραφος 77 των αρχών της Βενετίας).
Η Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ (παρα.41, σελίδα 7) ξεκαθαρίζει πως οι λόγοι για τους οποίους μπορεί να περιοριστεί το δικαίωμα της συνάθροισης είναι συγκεκριμένοι και εξαντλητικοί: Η εθνική ασφάλεια, η δημόσια ασφάλεια, η προστασία της υγείας και των ηθών, η προστασία των δικαιωμάτων και των ελευθεριών άλλων. Η πρόληψη του εγκλήματος, ο αριθμός των συμμετεχόντων, η περιοχή, η πραγματοποίηση άλλης παρέλασης ή εκδήλωσης και συμπεριφορές σε προηγούμενες συγκεντρώσεις δεν κατατάσσονται σε αυτές. Η Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ παρέχει πολύ συγκεκριμένους ορισμούς για την έννοια των όρων «εθνική ασφάλεια, δημόσια ασφάλεια, προστασία της υγείας και των ηθών, προστασία των δικαιωμάτων και των ελευθεριών άλλων». Τα «συμφέροντα της εθνικής ασφάλειας» μπορούν να χρησιμεύσουν ως λόγος για περιορισμούς, εάν οι εν λόγω περιορισμοί είναι απαραίτητοι για τη διατήρηση της ικανότητας του κράτους να προστατεύει την ύπαρξη του έθνους, την εδαφική ακεραιότητα ή την πολιτική του ανεξαρτησία έναντι αξιόπιστης απειλής ή χρήσης βίας. Η προστασία της “δημόσιας ασφάλειας” μπορεί να αποτελέσει λόγο περιορισμού της δικαιώματος ειρηνικής συνάθροισης, μόνο αν αποδεικνύεται ότι η συνάθροιση δημιουργεί πραγματικό και σημαντικό κίνδυνο για τη ζωή και την ασφάλεια προσώπων ή παρόμοιο κίνδυνο σοβαρής ζημίας σε περιουσία. Οι περιορισμοί στις ειρηνικές συγκεντρώσεις θα πρέπει να επιβάλλονται μόνο κατ’ εξαίρεση για την προστασία των «ηθών». Εάν χρησιμοποιείται, ο λόγος αυτός δεν θα πρέπει να χρησιμοποιείται για την προστασία αντιλήψεων περί ηθικής που απορρέουν αποκλειστικά από μία μόνο κοινωνική, φιλοσοφική ή θρησκευτική παράδοση. Αντίθετα, κάθε τέτοιος περιορισμός πρέπει να γίνεται κατανοητός υπό το πρίσμα της οικουμενικότητας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, πλουραλισμού και της αρχής της μη διάκρισης. Οι περιορισμοί που βασίζονται σε αυτόν τον λόγο δεν μπορούν, για παράδειγμα, να επιβληθούν λόγω εναντίωσης σε εκφράσεις σεξουαλικού προσανατολισμού ή ταυτότητας φύλου. Σε γενικές γραμμές, η Επιτροπή αναφέρει εμφατικά ότι τα συμβαλλόμενα κράτη θα πρέπει να μην βασίζονται σε έναν ασαφή ορισμό των λόγων για τους οποίους μπορεί να περιοριστεί το δικαίωμα στη συνάθροιση για να δικαιολογήσουν υπερβολικούς περιορισμούς του δικαιώματος του ειρηνικού συνέρχεσθαι. Η δε παρακώλυση της κυκλοφορίας και η διατάραξη της καθημερινής ζωής θεωρούνται από την Επιτροπή ως αναπόφευκτα και αποδεκτά για σκοπούς εφαρμογής του δικαιώματος της συνάθροισης.
Από το νομοσχέδιο απουσιάζει ο ανεξάρτητος μηχανισμός εξέτασης ενστάσεων σε περίπτωση που οι αρχές επιβάλλουν περιορισμούς που δυνητικά υπερβαίνουν τα πρότυπα που θέτει το Διεθνές Δίκαιο. Σύμφωνα με την Έκθεση της Επιτρόπου Νομοθεσίας (σελ. 42):
«Προσφυγή κατά απόφασης αρμόδιας αρχής: σε περίπτωση περιορισμού ή απαγόρευσης συνάθροισης από την αρμόδια αρχή, που θα πρέπει σε κάθε περίπτωση να προβλέπονται από το νόμο και να είναι απαραίτητα μέτρα σε μια δημοκρατική κοινωνία (ως σημειώνεται πιο πάνω), ο αιτητή θα πρέπει να έχει τη δυνατότητα να προσβάλει την απόφαση, εάν θεωρεί ότι ο περιορισμός ή η απαγόρευση είναι δυσανάλογος/η, αυθαίρετος/η ή παράνομος/η. Οι αποφάσεις επί των προσφυγών θα πρέπει να εκδίδονται έγκαιρα, έτσι ώστε το ζήτημα να επιλυθεί πριν την προγραμματισμένη συνάθροιση.»