04 – Πυλώνες Εθνικής Στρατηγικής
Οι πυλώνες της ΕΣ συνιστούν τους βασικούς άξονες πάνω στους οποίους κινούνται και επικεντρώνονται οι οργανωμένες προσπάθειες και ενέργειες του Σχεδίου Δράσης για να επιτευχθεί ο σκοπός της Εθνικής Στρατηγικής.
Οι βασικοί αυτοί πυλώνες λειτουργούν συμπληρωματικά και αλληλένδετα. Η προώθηση ενεργειών για επίτευξη του ενός, αναπόφευκτα έχει θετικό αντίκτυπο και στους άλλους. Η συντονισμένη και παράλληλη δράση προς όλες τις κατευθύνσεις, στη βάση και της ολιστικής προσέγγισης που υιοθετείται, είναι απαραίτητη και ταυτόχρονα αναπόφευκτη με σκοπό την επίτευξη του οράματος και της αποστολής του ΥΠΑΝ.
Ως πυλώνες της Εθνικής Στρατηγικής έχουν καθοριστεί οι ακόλουθοι:
1. Διασφάλιση ασφαλούς και συμπεριληπτικού σχολικού περιβάλλοντος, τόσο σε ό,τι αφορά την ενίσχυση των φυσικών δομών που προσφέρονται στον σχολικό πληθυσμό, όσο και σε ενέργειες που στοχεύουν στην ενίσχυση του αισθήματος ασφάλειας και συμπερίληψης για όλα τα εμπλεκόμενα μέρη.
2. Εκπαίδευση και ενδυνάμωση εκπαιδευτικών και γονέων/κηδεμόνων για πρόληψη και διαχείριση της σχολικής βίας, με προσανατολισμό στην ενίσχυση γνώσεων και κοινωνικών δεξιοτήτων που είναι χρήσιμες για την πρόληψη και διαχείριση του φαινομένου της βίας στα σχολεία, αλλά και την ενδυνάμωση της μεταξύ τους επικοινωνίας με στόχο την ολοκληρωμένη ανταλλαγή πληροφοριών για αλληλοϋποστήριξη και έγκαιρη παρέμβαση.
3. Εκπαίδευση και ενδυνάμωση παιδιών για πρόληψη και διαχείριση της σχολικής βίας, εμβαθύνοντας στην ενίσχυση των κοινωνικών δεξιοτήτων μέσω διαδραστικών ενεργειών, και την ενδυνάμωση των γνώσεων που αφορούν τα δικαιώματα και υποχρεώσεις που έχουν οι ίδιοι/ίδιες και οι γύρω τους και σχετίζονται με θέματα γύρω από τη σχολική βία.
4. Μηχανισμοί παρακολούθησης και υλοποίησης των πολιτικών και καταγραφής φαινομένων βίας, δηλαδή συστήματα και μέθοδοι που υποστηρίζουν και βοηθούν στην υλοποίηση ενεργειών και δράσεων της Στρατηγικής και διασφαλίζουν την ύπαρξη μηχανισμού ελέγχου για την εφαρμογή των πολιτικών και για την καταγραφή των φαινομένων βίας.
5. Δημιουργία συνεργειών με άλλους φορείς, προκειμένου μέσω της συνεργασίας και της αλληλοπροώθησης των δράσεων να ενισχυθεί η ενημέρωση και ευαισθητοποίηση επί των σχετικών θεμάτων, αλλά και η ανάπτυξη κοινών δράσεων.
Οι πιο πάνω Πυλώνες δημιουργούν ένα ολοκληρωμένο πλαίσιο πολιτικής, επιστημονικά τεκμηριωμένο, που θα καταστήσει την Εθνική Στρατηγική βιώσιμη και αποτελεσματική. Ο κάθε ένας από τους πέντε (5) Πυλώνες στο Σχέδιο Δράσης που αναπτύχθηκε αναλύεται σε επιμέρους Δράσεις και Δραστηριότητες, με καθορισμένο Χρονοδιάγραμμα* υλοποίησης, υπεύθυνους Συντονιστές/Συμμετέχοντες, καθώς και Δείκτες Εκροών για σκοπούς παρακολούθησης. Όλες οι Δράσεις/Δραστηριότητες που περιλαμβάνονται στο σχετικό Σχέδιο Δράσης, αφενός, βοηθούν στην πρόληψη του φαινομένου της βίας στα σχολεία, και αφετέρου ενισχύουν τη διαχείριση και αντιμετώπιση των περιστατικών όταν αυτά εκδηλωθούν.
*Εν αναμονή της τροποποίησης της νομοθεσίας «Ο περί της Πρόληψης και Αντιμετώπισης της Ενδοσχολικής Βίας (Τροποποιητικός) Νόμος του 2024» ώστε να εκσυγχρονιστούν διατάξεις της και να καταστεί δυνατή η εφαρμογή της, δύναται μελλοντικά να τροποποιηθεί ο μήνας έναρξης της υλοποίησης κάποιων δράσεων.
Τέλος
Χρειαζόμαστε μια ενιαία εθνική στρατηγική πρόληψης που να αγκαλιάζει όλα τα κοινωνικά φαινόμενα εντός και εκτός της σχολικής μονάδας (εκφοβισμός, ρατσισμός, έμφυλη βία) και αφορά τα παιδιά. Η ευθυγράμμιση και απλοποίηση στις διαδικασίες χειρισμού περιστατικών βίας (είτε έχουν ρατσιστική ή εκφοβιστική ή άλλου είδους κοινωνική προέλευση) βοηθά το διδακτικό προσωπικό να επικεντρώνεται στον επιδιωκόμενο σκοπό που είναι η προαγωγή ασφαλούς και θετικού πλαισίου.
Γενικά σχόλια:
1) Η ενσωμάτωση της διάστασης της νεολαίας είναι σημαντική για όλες τις πολιτικές, συμπεριλαμβανομένης και του συγκεκριμένου Εθνικού Σχεδίου. Για να είναι αποτελεσματική πρέπει οι νέες/νέοι να εισακούονται σε κάθε στάδιο του σχεδιασμού και ανάπτυξης της οποιαδήποτε πολιτικής ή/και στρατηγικής ή/και μέτρων που τις/τους αφορούν. Επομένως, πιστεύουμε ότι ένας ακόμα σημαντικός Άξονας που θα μπορούσε να θεωρηθεί προτεραιότητα θα ήταν πολιτικές και μέτρα που διασφαλίζουν την άμεση, έμπρακτη και πραγματική εμπλοκή των νέων στο σχεδιασμό και εφαρμογή συγκεκριμένων δράσεων και μέτρων πρόληψης και αντιμετώπισης της βίας. Είναι σημαντικό να βρεθούν τρόποι επικοινωνίας με νέες/νέους και να τους δίνεται η ευκαιρία να εισακουστούν, εφόσον τόσο αυτό όσο και άλλα θέματα και πολιτικές του ΥΠΑΝ τις/τους αφορούν άμεσα, ακολουθώντας και μια προσέγγιση από κάτω προς τα πάνω. Π.χ. α) θα μπορούσε να υιοθετηθεί ο θεσμός του Youth Worker (Λειτουργός Νεολαίας) σε κάθε επίπεδο διακυβέρνησης σε σχολεία αλλά και στο υπουργείο παιδείας, αλλά και β) διεπιστημονική συνεργασία σε όλα τα επίπεδα της διαδικασίας λήψης αποφάσεων προκειμένου να επιτευχθούν συνέργειες, συμπληρωματικότητα μεταξύ των δράσεων και μεγαλύτερη συμμετοχή των νέων.
2) Όσον αφορά τις ομάδες στόχους, στις οποιεσδήποτε δράσεις προγραμματίζονται, εισηγούμαστε όπως συμπεριλάβετε και τις/τους σχολικούς συμβούλους, οι οποίες/οι παίζουν σημαντικό ρόλο στη στήριξη και ενδυνάμωση των νέων στο σχολικό περιβάλλον.
Συγκεκριμένα σχόλια:
1) Για παράγραφο “Η συντονισμένη και παράλληλη δράση προς όλες τις κατευθύνσεις….” . Σημαντικό να γίνεται σε όλα τα επίπεδα διακυβέρνησης ξεκινώντας από απλές/απλούς εκπαιδευτικούς, σε διευθυντικά στελέχη συνεχίζοντας σε τμήματα του ΥΠΑΝ.
2) Για παράγραφο “1. Διασφάλιση ασφαλούς και συμπεριληπτικού σχολικού περιβάλλοντος..”. Η προώθηση δράσεων για επιμόρφωση, ενημέρωση και εκπαίδευση των διαφόρων ομάδων στόχων, όσον αφορά την αποδοχή της διαφορετικότητας, την πολυμορφία στην κοινωνία μας, στην ισότητα και ισονομία, με ένα διαθεματικό και συμπεριληπτικό τρόπο είναι πολύ σημαντικό.
3) Για παράγραφο 2: Η δημιουργία υποδομών και διαδικασιών που θα διευκολύνουν την επικοινωνία είναι σημαντική γι’αυτό πρέπει να σχεδιαστούν στοχευμένες δράσεις προς αυτό το στόχο.
4) Για παράγραφο 3 Σημείο “….ενδυνάμωση των γνώσεων που αφορούν τα δικαιώματα και υποχρεώσεις που έχουν οι ίδιοι/ίδιες και οι γύρω τους και σχετίζονται με θέματα γύρω από τη σχολική βία”. Εισηγούμαστε όπως ταυτόχρονα γίνεται και επιμόρφωση, ευαισθητοποίηση και ενδυνάμωση γνώσεων των παιδιών, σε θέματα που σχετίζονται με τη σχολική βία, ξεκινώντας από την εννοιολογική και πολιτισμική κατανόηση συγκεκριμένω ορισμών, με ένα απλό διαδραστικό τρόπο, και τη διασύνδεση τους με την πραγματικότητα. Άλλο παράδειγμα αποτελεί η περίπτωση που ένα παιδί είναι παρατηρήτρια/τής (bystanders) σε ένα περιστατικό βίας στο σχολείο πρέπει να γνωρίζει πώς πρέπει να αντιδράσει. Ενημερωτικά μέσα από τις δράσεις του Οργανισμού υποστηρίζεται η ενεργή παρέμβαση των παρατηρητών σε περιστατικά βίας (χωρίς να τίθεται σε κίνδυνο η ζωή τους φυσικά).
4) Για παραγράφους 2 και 3: Εισηγούμαστε όπως παράλληλα με τις κοινωνικές δεξιότητας να γίνεται και επιμόρφωση και εμβάθυνση γνώσεων σε αξίες ζωής από πολύ μικρή ηλικία, μέσα από συγκεκριμένες στοχευμένες δράσεις.