1. ΝΟΜΟΣΧΕΔΙΟ (Α): 01 – ΜΕΡΟΣ Ι – ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ
Προοίμιο:
Επειδή η Κυπριακή Δημοκρατία κατέστη κράτος μέλος του Οργανισμού των Ηνωμένων Εθνών με την Απόφαση υπ’ Αρ. 1489 (ΧV) της Γενικής Συνέλευσής του, ημερομηνίας 20 Σεπτεμβρίου 1960, σύμφωνα με το Άρθρο 4 του Καταστατικού Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών· και
Επειδή η Κυπριακή Δημοκρατία αποδέχτηκε τις υποχρεώσεις που διαλαμβάνονται στον Καταστατικό Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών και δεσμεύεται από αυτόν· και
Επειδή δυνάμει του Άρθρου 25 του Κεφαλαίου V του Καταστατικού Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών τα μέλη του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών συμφώνησαν να αποδέχονται και να εκτελούν τις αποφάσεις του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών· και
Επειδή δυνάμει του Κεφαλαίου VΙΙ του Καταστατικού Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών, το Συμβούλιο Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών επιβάλλει κυρώσεις σε κράτη ή/και χώρες ή/και σε πρόσωπα ή/και σε άλλες οργανώσεις, οντότητες ή ομάδες με νομική προσωπικότητα ή μη, για δράσεις που απειλούν ή διαταράσσουν την ειρήνη και για επιθετικές ενέργειες και προς τούτο υιοθετεί δεσμευτικά Ψηφίσματα ή Αποφάσεις διά των οποίων τα μέλη του Οργανισμού των Ηνωμένων Εθνών καλούνται να θέτουν σε εφαρμογή τις κυρώσεις αυτές∙ και
Επειδή, δυνάμει της Συνθήκης μεταξύ του Βασιλείου του Βελγίου, του Βασιλείου της Δανίας, της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας, της Ελληνικής Δημοκρατίας, του Βασιλείου της Ισπανίας, της Γαλλικής Δημοκρατίας, της Ιρλανδίας, της Ιταλικής Δημοκρατίας, του Μεγάλου Δουκάτου του Λουξεμβούργου, του Βασιλείου των Κάτω Χωρών, της Δημοκρατίας της Αυστρίας, της Πορτογαλικής Δημοκρατίας, της Δημοκρατίας της Φινλανδίας, του Βασιλείου της Σουηδίας, του Ηνωμένου Βασιλείου της Μεγάλης Βρετανίας και Βορείου Ιρλανδίας (κρατών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης) και της Τσεχικής Δημοκρατίας, της Δημοκρατίας της Εσθονίας, της Κυπριακής Δημοκρατίας, της Δημοκρατίας της Λετονίας, της Δημοκρατίας της Λιθουανίας, της Δημοκρατίας της Ουγγαρίας, της Δημοκρατίας της Μάλτας, της Δημοκρατίας της Πολωνίας, της Δημοκρατίας της Σλοβενίας, της Σλοβακικής Δημοκρατίας για την προσχώρηση της Τσεχικής Δημοκρατίας, της Δημοκρατίας της Εσθονίας, της Κυπριακής Δημοκρατίας, της Δημοκρατίας της Λετονίας, της Δημοκρατίας της Λιθουανίας, της Δημοκρατίας της Ουγγαρίας, της Δημοκρατίας της Μάλτας, της Δημοκρατίας της Πολωνίας, της Δημοκρατίας της Σλοβενίας και της Σλοβακικής Δημοκρατίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση (η Συνθήκη Προσχώρησης), η οποία υπογράφηκε στην Αθήνα την 16η Απριλίου 2003 και κυρώθηκε με τον περί της Συνθήκης Προσχώρησης της Τσεχικής Δημοκρατίας, της Δημοκρατίας της Εσθονίας, της Κυπριακής Δημοκρατίας, της Δημοκρατίας της Λετονίας, της Δημοκρατίας της Λιθουανίας, της Δημοκρατίας της Ουγγαρίας, της Δημοκρατίας της Μάλτας, της Δημοκρατίας της Πολωνίας, της Δημοκρατίας της Σλοβενίας και της Σλοβακικής Δημοκρατίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση (Κυρωτικό) Νόμο του 2003, η Δημοκρατία προσχώρησε στην Ευρωπαϊκή Ένωση την 1η Μαΐου 2004· και
Επειδή η Δημοκρατία, δυνάμει του Άρθρου 2 της προσαρτημένης στη Συνθήκη Προσχώρησης πράξης περί των όρων προσχωρήσεως της Τσεχικής Δημοκρατίας, της Δημοκρατίας της Εσθονίας, της Κυπριακής Δημοκρατίας, της Δημοκρατίας της Λετονίας, της Δημοκρατίας της Λιθουανίας, της Δημοκρατίας της Ουγγαρίας, της Δημοκρατίας της Μάλτας, της Δημοκρατίας της Πολωνίας, της Δημοκρατίας της Σλοβενίας και της Σλοβακικής Δημοκρατίας και των προσαρμογών των Συνθηκών επί των οποίων βασίζεται η Ευρωπαϊκή Ένωση, δεσμεύεται και οφείλει να εφαρμόσει τις διατάξεις των Συνθηκών περί Ιδρύσεως των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων και της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση, όπως επίσης και τις πράξεις των οργάνων των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων και της Ευρωπαϊκής Ένωσης· και
Επειδή δυνάμει του Άρθρου 52 της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση, η Συνθήκη για την Ευρωπαϊκή Ένωση και η Συνθήκη για τη Λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης εφαρμόζονται στη Δημοκρατία· και
Επειδή η Δημοκρατία κύρωσε τη Συνθήκη της Λισσαβώνας για την τροποποίηση της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση και της Συνθήκης περί Ιδρύσεως της Ευρωπαϊκής Κοινότητας, η οποία υπογράφηκε στη Λισσαβώνα τη 13η Δεκεμβρίου 2007, με τον περί της Συνθήκης της Λισσαβώνας για την τροποποίηση της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση και της Συνθήκης περί ιδρύσεως της Ευρωπαϊκής Κοινότητας (Κυρωτικό) Νόμο του 2008· και
Επειδή δυνάμει της παραγράφου 3 του Άρθρου 24 της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση, τα κράτη μέλη συμφώνησαν να υποστηρίζουν ενεργά και ανεπιφύλακτα την Κοινή Εξωτερική Πολιτική και Πολιτική Ασφαλείας (ΚΕΠΠΑ) της Ένωσης με πνεύμα πίστης και αμοιβαίας αλληλεγγύης και να σέβονται τη δράση της Ένωσης στον εν λόγω τομέα, βάσει των αρχών και των στόχων του Άρθρου 21 του Κεφαλαίου 1 του Τίτλου V της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση· και
Επειδή δυνάμει του Άρθρου 29 του Κεφαλαίου 2 του Τίτλου V της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση, τα κράτη μέλη οφείλουν να μεριμνούν ώστε οι εθνικές τους πολιτικές να συνάδουν προς τις θέσεις της Ένωσης, επί συγκεκριμένου ζητήματος γεωγραφικής ή θεματικής φύσεως, όπως καθορίζονται στις Αποφάσεις που εκδίδονται δυνάμει του Άρθρου αυτού· και
Επειδή δυνάμει, του Άρθρου 215 της Συνθήκης για τη Λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, το Συμβούλιο θεσπίζει τα αναγκαία μέτρα προς εφαρμογή των Αποφάσεων που εκδίδονται σύμφωνα με το Κεφάλαιο 2 του Τίτλου V της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση, μέσω της έκδοσης Κανονισμών, οι οποίοι είναι δεσμευτικοί ως προς όλα τα μέρη τους και ισχύουν άμεσα σε κάθε Κράτος Μέλος· και
Επειδή οι προαναφερόμενοι Κανονισμοί επιβάλλουν στα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης την υποχρέωση να θεσπίσουν τους κανόνες για τις κυρώσεις που επιβάλλονται σε περίπτωση παράβασης των διατάξεών τους και να λάβουν όλα τα αναγκαία μέτρα για τη διασφάλιση της εφαρμογής τους και επειδή οι κυρώσεις αυτές πρέπει να είναι αποτελεσματικές, αναλογικές και αποτρεπτικές· και
Για σκοπούς μερικής εναρμόνισης με το άρθρο 15 της πράξης της Ευρωπαϊκής Ένωσης με τίτλο «Οδηγία (ΕE) 2024/1226 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 24ης Απριλίου 2024 σχετικά με τον ορισμό των ποινικών αδικημάτων και των κυρώσεων για την παραβίαση των περιοριστικών μέτρων της Ένωσης και την τροποποίηση της Οδηγίας (ΕΕ) 2018/1673»∙
Για όλους αυτούς τους λόγους, η Βουλή των Αντιπροσώπων ψηφίζει ως ακολούθως:
Συνοπτικός τίτλος:
1. Ο παρών Νόμος θα αναφέρεται ως ο περί της Εφαρμογής των Κυρώσεων Νόμος του [2025].
Ερμηνεία:
2.-(1) Στον παρόντα Νόμο, εκτός εάν προκύπτει διαφορετική έννοια από το κείμενο-
«Αποφάσεις του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Περιοριστικά Μέτρα)» σημαίνει Αποφάσεις του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης, καθώς και τις τροποποιήσεις ή αναθεωρήσεις αυτών, οι οποίες υιοθετούνται δυνάμει του Άρθρου 29 του Κεφαλαίου 2 του Τίτλου V της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση∙
«Αρμόδια Αρχή» σημαίνει αρχή που καθορίζεται στο άρθρο 6∙
«Γενικός Διευθυντής» σημαίνει τον Γενικό Διευθυντή του Υπουργείου Οικονομικών∙
«δέσμευση κεφαλαίων» σημαίνει την παρεμπόδιση κίνησης, μεταβίβασης, μεταβολής ή χρήσης κεφαλαίων ή πρόσβασης σε κεφάλαια ή διαπραγμάτευσης κεφαλαίων που μπορεί να οδηγήσει σε μεταβολή ως προς τον όγκο, το ποσό, τον τόπο διατήρησής τους, το ιδιοκτησιακό καθεστώς, την κατοχή, τον χαρακτήρα, τον προορισμό ή άλλη μεταβολή η οποία θα καθιστούσε δυνατή τη χρησιμοποίηση των συγκεκριμένων κεφαλαίων, συμπεριλαμβανομένης της διαχείρισης χαρτοφυλακίων∙
«δέσμευση οικονομικών πόρων» σημαίνει την παρεμπόδιση της χρήσης οικονομικών πόρων για την απόκτηση κεφαλαίων, αγαθών ή υπηρεσιών συμπεριλαμβανομένων μεταξύ άλλων της πώλησης, της εκμίσθωσης ή της υποθήκευσής τους ∙
«Δημοκρατία» σημαίνει την Κυπριακή Δημοκρατία∙
«έδαφος της Ένωσης» σημαίνει τα εδάφη των κρατών μελών στα οποία εφαρμόζεται η Συνθήκη, υπό τους όρους που προβλέπονται σ’ αυτήν, συμπεριλαμβανομένου του εναερίου χώρου τους∙
«Εθνικές Κυρώσεις» σημαίνει τα περιοριστικά μέτρα και κυρώσεις που υιοθετούνται κατά τα οριζόμενα στο άρθρο 35(3)∙
«ΕΜΕΚ» σημαίνει την Εθνική Μονάδα Εφαρμογής Κυρώσεων που ιδρύεται δυνάμει του παρόντος Νόμου∙
«Εποπτική Αρχή» σημαίνει κάθε αρχή που καθορίζεται στο άρθρο 59(1) του περί Παρεμπόδισης και Καταπολέμησης της Νομιμοποίησης Εσόδων από Παράνομες Δραστηριότητες Νόμου καθώς και κάθε αρχή που ορίζει το Υπουργικό Συμβούλιο κατά τα οριζόμενα στο άρθρο 59(3) του ίδιου νόμου∙
«Ευρωπαϊκές Κυρώσεις» σημαίνει τα περιοριστικά μέτρα που επιβάλλονται με Κανονισμούς της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Περιοριστικά Μέτρα) και/ή με Αποφάσεις του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Περιοριστικά Μέτρα)∙
«Κανονισμοί της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Περιοριστικά Μέτρα)» σημαίνει τους Κανονισμούς του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης, καθώς και τις τροποποιήσεις ή αναθεωρήσεις αυτών, οι οποίες υιοθετούνται δυνάμει του Άρθρου 215 του Τίτλου IV του Πέμπτου Μέρους της Συνθήκης για τη Λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης·
«Κανονισμός (ΕΕ) 2016/679» σημαίνει την πράξη της Ευρωπαϊκής Ένωσης με τίτλο «Κανονισμός (ΕΕ) 2016/679 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 27ης Απριλίου 2016, για την προστασία των φυσικών προσώπων έναντι της επεξεργασίας των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα και για την ελεύθερη κυκλοφορία των δεδομένων αυτών και την κατάργηση της οδηγίας 95/46/ΕΚ (Γενικός Κανονισμός για την Προστασία Δεδομένων) (Κείμενο που παρουσιάζει ενδιαφέρον για τον ΕΟΧ)».
«Καταστατικός Χάρτης» σημαίνει τον Καταστατικό Χάρτη του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών, όπως αυτός παρατίθεται στον Δεύτερο Πίνακα των περί Καταστατικού Χάρτου των Ηνωμένων Εθνών (Τροποποιήσεις) Κυρωτικών Νόμων του 1965 έως 1972·
«κατονομαζόμενο πρόσωπο, οντότητα ή φορέας» σημαίνει φυσικό ή νομικό πρόσωπο, οντότητα ή φορέα που υπόκειται σε Κυρώσεις∙
«κεφάλαια» σημαίνει χρηματοοικονομικά περιουσιακά στοιχεία και οικονομικά οφέλη κάθε είδους, στα οποία ενδεικτικώς περιλαμβάνονται:
(α) μετρητά, επιταγές, χρηματικές απαιτήσεις, συναλλαγματικές, εντολές πληρωμών και άλλα μέσα πληρωμών·
(β) καταθέσεις σε χρηματοπιστωτικά ιδρύματα ή άλλες οντότητες, τα πιστωτικά υπόλοιπα, οι απαιτήσεις και οι τίτλοι απαιτήσεων·
(γ) οι δημοσίως διαπραγματεύσιμοι και ιδιωτικώς διαπραγματεύσιμοι τίτλοι και χρεόγραφα, μεταξύ των οποίων οι μετοχές και τα μερίδια, τα πιστοποιητικά που αντιπροσωπεύουν κινητές αξίες, τα ομόλογα, τα γραμμάτια, τα πιστοποιητικά δικαιώματος ανάληψης μετοχών (warrants), οι ομολογίες χρέους και οι συμβάσεις παραγώγων·
(δ) τόκοι, μερίσματα ή άλλα έσοδα από περιουσιακά στοιχεία ή υπεραξίες που προέρχονται ή δημιουργούνται από περιουσιακά στοιχεία·
(ε) πιστώσεις, δικαιώματα συμψηφισμών απαιτήσεων, εγγυήσεις, εγγυητικές επιστολές ή άλλες χρηματοοικονομικές δεσμεύσεις·
(στ) πιστωτικές επιστολές, φορτωτικές, πωλητήρια συμβόλαια·
(ζ) έγγραφα που αποδεικνύουν συμμετοχή σε κεφάλαια ή σε χρηματοοικονομικούς πόρους·
(η) κρυπτοστοιχεία, όπως ορίζονται στο άρθρο 3 παράγραφος 1, σημείο 5 του Κανονισμού (ΕΕ) 2023/1114∙
«Κυρώσεις» σημαίνει τις Ευρωπαϊκές Κυρώσεις, τις Εθνικές Κυρώσεις και τις Κυρώσεις του Συμβουλίου Ασφαλείας∙
«Κυρώσεις του Συμβουλίου Ασφαλείας» σημαίνει τα περιοριστικά μέτρα που υιοθετούνται, επιβάλλονται και εφαρμόζονται στη Δημοκρατία δυνάμει των Ψηφισμάτων ή Αποφάσεων του Συμβουλίου Ασφαλείας (Κυρώσεις)∙
«ΜΕΚ» σημαίνει τη Μονάδα Εφαρμογής Κυρώσεων στον χρηματοπιστωτικό τομέα, η οποία συστάθηκε με απόφαση Υπουργικού Συμβουλίου∙
«ΜΟΚΑΣ» σημαίνει την Μονάδα Καταπολέμησης Αδικημάτων Συγκάλυψης η οποία εγκαθιδρύεται βάσει του περί της Παρεμπόδισης και Καταπολέμησης της Νομιμοποίησης Εσόδων από Παράνομες Δραστηριότητες Νόμου∙
«Νόμος» σημαίνει τον παρόντα νόμο∙
«οικονομικές κυρώσεις» σημαίνει Κυρώσεις που αφορούν σε –
(α) δέσμευση κεφαλαίων και οικονομικών πόρων,
(β) απαγόρευση της διάθεσης κεφαλαίων και οικονομικών πόρων∙
«οικονομικοί πόροι» σημαίνει τα περιουσιακά στοιχεία, υλικά ή άυλα, κινητά ή ακίνητα, που δεν είναι κεφάλαια αλλά μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την απόκτηση κεφαλαίων, αγαθών ή υπηρεσιών·
«Πλαίσιο Κυρώσεων» σημαίνει τους Κανονισμούς της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Περιοριστικά Μέτρα), τις Αποφάσεις του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Περιοριστικά Μέτρα), τα Ψηφίσματα ή Αποφάσεις του Συμβουλίου Ασφαλείας (Κυρώσεις) και τα διατάγματα του Υπουργικού Συμβουλίου με τα οποία υιοθετούνται Εθνικές Κυρώσεις∙
«Προϊστάμενος» ή «Προϊστάμενος της ΕΜΕΚ» σημαίνει το πρόσωπο που έχει την ευθύνη λειτουργίας της ΕΜΕΚ∙
«ΣΕΟΚ» σημαίνει την Συμβουλευτική Επιτροπή Οικονομικών Κυρώσεων η οποία συστάθηκε με απόφαση Υπουργικού Συμβουλίου∙
«Συμβουλευτική Επιτροπή» σημαίνει την επιτροπή που προβλέπεται στο άρθρο 21∙
«Συμβούλιο Ασφαλείας» σημαίνει το Συμβούλιο Ασφαλείας του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών, το οποίο συστάθηκε δυνάμει του Άρθρου 7 του Κεφαλαίου III του Καταστατικού Χάρτη του Οργανισμού των Ηνωμένων Εθνών·
«Υπουργός» σημαίνει τον Υπουργό Οικονομικών∙
«υπόχρεη οντότητα» έχει την έννοια που αποδίδεται στον όρο αυτό από τον περί της Παρεμπόδισης και Καταπολέμησης της Νομιμοποίησης Εσόδων από Παράνομες Δραστηριότητες Νόμο∙
«Ψηφίσματα ή Αποφάσεις του Συμβουλίου Ασφαλείας (Κυρώσεις)» σημαίνει τα Ψηφίσματα ή τις Αποφάσεις του Συμβουλίου Ασφαλείας του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών που υιοθετούνται δυνάμει του Κεφαλαίου VII του Καταστατικού Χάρτη του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών.
(2)(α) Στον παρόντα Νόμο και στις δυνάμει αυτού εκδιδόμενες κανονιστικές διοικητικές πράξεις, οποιαδήποτε αναφορά σε Οδηγία, Κανονισμό ή άλλη πράξη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, σημαίνει αναφορά σε τέτοιο νομοθέτημα όπως εκάστοτε διορθώνεται, τροποποιείται ή αντικαθίσταται, εκτός εάν προκύπτει διαφορετική έννοια από το κείμενο.
(β) Στον παρόντα Νόμο και στις δυνάμει αυτού εκδιδόμενες κανονιστικές διοικητικές πράξεις, οποιαδήποτε αναφορά σε νόμο ή κανονιστική διοικητική πράξη της Δημοκρατίας, σημαίνει αναφορά σε τέτοιο νομοθέτημα όπως εκάστοτε διορθώνεται, τροποποιείται ή αντικαθίσταται, εκτός εάν προκύπτει διαφορετική έννοια από το κείμενο.
Τέλος
3. Εκ του προσφάτως, κατά τον Ιούνιο 2024, δημοσιευμένου νέου Νομοθετικού Πλαισίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης, υφίσταται ρητή αναγνώριση της απαίτησης για εφαρμογή από τις ίδιες Αρχές των προνοιών περί Καταπολέμησης της Νομιμοποίησης Εσόδων από Παράνομες Δραστηριότητες, Καταπολέμησης της Χρηματοδότησης της Τρομοκρατίας, αλλά, ταυτόχρονα, και Εφαρμογής (α) Περιοριστικών Μέτρων που εκδίδονται από τα αρμόδια Όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, καθώς και (β) Κυρώσεων του Συμβουλίου Ασφαλείας του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών μέσω, μεταξύ άλλων, των προνοιών:
3.1 του Προοιμίου του Κανονισμού (ΕΕ) 2024/1624, και συγκεκριμένα των Αιτιολογικών Σκέψεων (8) και (33) έως (37), καθώς και των Άρθρων 2(49) έως (51), και 9(1)(β), 10(1), 11(2), 20(1)(δ), 27, 29(2)(β), 30(2)(β), 33(5)(ε), και Παραρτήματος ΙΙΙ εδάφιο 3(δ) περί Γεωγραφικών Παραγόντων Υψηλού Κινδύνου, του εν λόγω Κανονισμού, και
3.2 του Προοιμίου της Οδηγίας (ΕΕ) 2024/1640, και συγκεκριμένα των Αιτιολογικών Σκέψεων (13), (14), (22),(63), (87), (111) και (136), καθώς και των Άρθρων 37(5)(ε) και 37(6)(α), της εν λόγω Οδηγίας.
4. Σημειώνεται ότι τα ως άνω είχαν ρητώς λεχθεί και εντός της Επιστολής του ΠΔΣ προς τον εξοχότατο Πρόεδρο της Κυπριακής Δημοκρατίας κ. Νίκο Χριστοδουλίδη ημερομηνίας 07 Οκτωβρίου 2024, με κοινοποίηση, μεταξύ άλλων, και στον Υπουργό Οικονομικών της Κυπριακής Δημοκρατίας, τα Μέλη της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Νομικών καθώς και όλα τα Μέλη της Συμβουλευτικής Αρχής δυνάμει του Άρθρου 56(1) των περί της Παρεμπόδισης και Καταπολέμησης της Νομιμοποίησης Εσόδων από Παράνομες Δραστηριότητες Νόμων του 2007 έως 2024 (Ν. 188(I)/2007 ως έχει τροποποιηθεί).
5. Παρόλα αυτά, εντός του Προοιμίου του Νομοσχεδίου ΕΜΕΚ δεν γίνεται η οποιαδήποτε αναφορά ως προς:
5.1 τις πρόνοιες της Οδηγίας (ΕΕ) 2024/1640, ως νομικών βάσεων περί της ύπαρξης και της εφαρμογής του Νομοσχεδίου ΕΜΕΚ, ή
5.2 ότι οι πρόνοιες του Νομοσχεδίου ΕΜΕΚ συνάδουν με τις πρόνοιες του Κανονισμού (ΕΕ) 2024/1624.
6. Περαιτέρω, από το περιεχόμενο των προνοιών των Άρθρων 9, 25 και 27 του Νομοσχεδίου ΕΜΕΚ προκύπτει ότι:
6.1 όχι μόνον δεν λήφθηκαν υπόψην οι προαναφερθέντες δεσμευτικές πρόνοιες του Κανονισμού (ΕΕ) 2024/1624 ή της Οδηγίας (ΕΕ) 2024/1640, αλλά
6.2 υπήρξε διαφορετική σκοπούμενη νομοθετική αντιμετώπιση με ανάθεση αρμοδιοτήτων σε σκοπούμενη, υπό προτιθέμενη διαμόρφωση, Κρατική Αρχή, η οποία δεν έχει την οιανδήποτε Συντονιστική Αρμοδιότητα επί θεμάτων Καταπολέμησης της Νομιμοποίησης Εσόδων από Παράνομες Δραστηριότητες και Καταπολέμησης της Χρηματοδότησης της Τρομοκρατίας, ως οι ως άνω πρόνοιες του Κανονισμού (ΕΕ) 2024/1624 και της Οδηγίας (ΕΕ) 2024/1640.
6.3 Ουσιαστικά, από την Οδηγία και τον Κανονισμό του 2024 προκύπτει υποχρέωση όπως η Συντονιστική Επιτροπή AML και Κυρώσεων πρέπει να είναι ταυτόσημη. Επομένως ευσεβάστως υποβάλλεται η θέση ότι το Νομοσχέδιο είναι μη εναρμονισμένο με την Νομική Τάξη της Ευρωπαικής Ένωσης, και θα πρέπει να μην υποβληθεί ενώπιον της Βουλής των Αντιπροσώπων.
7. Επομένως, με βάση τα ως άνω λεχθέντα, οι πρόνοιες του Νομοσχεδίου ΕΜΕΚ δυνατόν να συγκρούονται με το Άρθρο 1Α του Συντάγματος της Κυπριακής Δημοκρατίας, ως αντίθετες με το Δίκαιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, μη λαμβάνοντας υπόψην τις προαναφερθέντες δεσμευτικές πρόνοιες του Κανονισμού (ΕΕ) 2024/1624 ή της Οδηγίας (ΕΕ) 2024/1640.
8. Με βάση τα ανωτέρω λεχθέντα, ο ΠΔΣ υποβάλλει την εισήγηση προς το Υπουργείο Οικονομικών όπως το Νομοσχέδιο ΕΜΕΚ αποσταλεί από το Υπουργείο Οικονομικών προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για την τοποθέτηση της, πριν από την αποστολή του Νομοσχεδίου ΕΜΕΚ προς τη Βουλή των Αντιπροσώπων της Κυπριακής Δημοκρατίας για συζήτηση και ψήφιση του σε Νόμο της Κυπριακής Δημοκρατίας.
9. Για σκοπούς πληρότητας, θα πρέπει να αναφερθεί ότι ο ΠΔΣ είχε επανειλημμένως, (α) τόσον προφορικώς κατά τη διάρκεια σχετικής συνάντησης στο, και τηλεδιάσκεψης με, το Υπουργείο Οικονομικών, όσον και (β) γραπτώς μέσω μηνυμάτων ηλεκτρονικού ταχυδρομείου ημερομηνίας 31 Ιανουαρίου 2024 και 27 Φεβρουαρίου 2024 προς το Υπουργείο Οικονομικών και τους συμβούλους του:
9.1 θέσει το ζήτημα της συμβατότητας των Νομοθετικών Πρωτοβουλιών περί ΕΜΕΚ με το Δίκαιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, και ειδικώς συγκεκριμένων Νομοθετημάτων και Αποφάσεων του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης, υποβάλλοντας, επί τούτου, συγκεκριμένα νομικά ερωτήματα που αφορούσαν την εφαρμογή του Δικαίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης ενώπιον του Υπουργείου Οικονομικών, και
9.2 θέσει το ζήτημα της συμβατότητας των Νομοθετικών Πρωτοβουλιών περί ΕΜΕΚ με τις θέσεις που εξέφρασε εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής κατά τη διάρκεια διαδικτυακού σεμιναρίου ημερομηνίας 26 Φεβρουαρίου 2024 με την CCBE (βλ. σχετικά https://elf-fae.eu/wp-content/uploads/2024/02/AML-Webinar-presentations.pdf και https://www.youtube.com/watch?v=LIiOu9Xt8no),
9.3 χωρίς ο ΠΔΣ να λάβει σχετικές, ως προς τα ως άνω, απαντήσεις από το Υπουργείο Οικονομικών, μέχρι και σήμερα.
Ορισμοί εντός του Άρθρου 2(1) σε συνδυασμό με το Άρθρο 35 εδάφια (3) και (4) του Νομοσχεδίου ΕΜΕΚ
10. Εντός του Άρθρου 2(1) του Νομοσχεδίου ΕΜΕΚ, αποδίδονται οι έννοιες, μεταξύ άλλων, στους πιο κάτω ορισμούς (δική μας έμφαση):
10.1 ‘«Εθνικές Κυρώσεις» σημαίνει τα περιοριστικά μέτρα και κυρώσεις που υιοθετούνται κατά τα οριζόμενα στο άρθρο 35(3)’, και
10.2 ‘«Κυρώσεις» σημαίνει τις Ευρωπαϊκές Κυρώσεις, τις Εθνικές Κυρώσεις και τις Κυρώσεις του Συμβουλίου Ασφαλείας∙’.
11. Εντός των προνοιών του Άρθρου 35 εδαφίων (3) και (4) του Νομοσχεδίου ΕΜΕΚ αναφέρονται τα ακόλουθα:
11.1 ‘(3) Διάταγμα του Υπουργικού Συμβουλίου με το οποίο καταχωρείται νομικό ή φυσικό πρόσωπο, οντότητα ή φορέα σε κατάλογο κυρώσεων και περιοριστικών μέτρων, αποτελεί Εθνική Κύρωση.’
11.2 ‘(4) Οι Εθνικές Κυρώσεις υιοθετούνται εφόσον αυτές δεν αντίκεινται στις διεθνείς υποχρεώσεις της Δημοκρατίας και εφόσον κρίνεται ότι η υιοθέτηση τους είναι απαραίτητη για την επίτευξη οποιουδήποτε από τους πιο κάτω στόχους:
(α) για την επίτευξη ειρήνης ή για την πρόληψη διεθνών εγκλημάτων ή παραβιάσεων ανθρωπίνων δικαιωμάτων εντός και εκτός της Δημοκρατίας∙
(β) για την διαφύλαξη των συμφερόντων της Δημοκρατίας ή την διασφάλιση της εθνικής ασφάλειας της Δημοκρατίας∙
(γ) για την καταπολέμηση της διεθνούς τρομοκρατίας ή της παραγωγής, αποθήκευσης, κυκλοφορίας, χρήσης ή διάδοσης όπλων μαζικής καταστροφής.’
12. Αναφορικά με τα ως άνω εδάφια των Άρθρων 2(1), 35(3) και 35(4) του Νομοσχεδίου ΕΜΕΚ, σε σχέση με ‘Εθνικές Κυρώσεις’, ο ΠΔΣ υποβάλλει την εισήγηση όπως το Υπουργείο Οικονομικών ζητήσει τις σχετικές απόψεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, πριν από την αποστολή του Νομοσχεδίου ΕΜΕΚ προς τη Βουλή των Αντιπροσώπων της Κυπριακής Δημοκρατίας για συζήτηση και ψήφιση του σε Νόμο της Κυπριακής Δημοκρατίας. Θεωρούμε ότι η υλοποίηση της εν λόγω εισήγησης μας συμβαδίζει με την τήρηση των υποχρεώσεων της Κυπριακής Δημοκρατίας δυνάμει της Πρωτογενούς Νομοθεσίας, δηλαδή των Συνθηκών, της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ως αναλύεται κατωτέρω.
13. Ειδικώς, θα μπορούσε να υποβληθεί το ερώτημα ως προς το κατά πόσον έκαστο Κράτος Μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης δύναται να προβαίνει σε έκδοση και επιβολή Εθνικών Κυρώσεων σύμφωνα με τις ακόλουθες διατάξεις των Άρθρων 24 εδαφίου (3) και 29 της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΣΕΕ), πρόνοιες που άπτονται της Κοινής Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφαλείας (ΚΕΠΠΑ) της Ευρωπαϊκής Ένωσης, γνωστής στην Αγγλική γλώσσα και ως Common Foreign and Security Policy (CFSP), καθώς και του Άρθρου 215 της Συνθήκης για τη Λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ), ως προς τις οποίες γίνεται αναφορά εντός συγκεκριμένων προνοιών του Προοιμίου του Νομοσχεδίου ΕΜΕΚ, ως ακολούθως:
‘… Επειδή δυνάμει της παραγράφου 3 του Άρθρου 24 της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση, τα κράτη μέλη συμφώνησαν να υποστηρίζουν ενεργά και ανεπιφύλακτα την Κοινή Εξωτερική Πολιτική και Πολιτική Ασφαλείας (ΚΕΠΠΑ) της Ένωσης με πνεύμα πίστης και αμοιβαίας αλληλεγγύης και να σέβονται τη δράση της Ένωσης στον εν λόγω τομέα, βάσει των αρχών και των στόχων του Άρθρου 21 του Κεφαλαίου 1 του Τίτλου V της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση· και
Επειδή δυνάμει του Άρθρου 29 του Κεφαλαίου 2 του Τίτλου V της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση, τα κράτη μέλη οφείλουν να μεριμνούν ώστε οι εθνικές τους πολιτικές να συνάδουν προς τις θέσεις της Ένωσης, επί συγκεκριμένου ζητήματος γεωγραφικής ή θεματικής φύσεως, όπως καθορίζονται στις Αποφάσεις που εκδίδονται δυνάμει του Άρθρου αυτού· και
Επειδή δυνάμει, του Άρθρου 215 της Συνθήκης για τη Λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, το Συμβούλιο θεσπίζει τα αναγκαία μέτρα προς εφαρμογή των Αποφάσεων που εκδίδονται σύμφωνα με το Κεφάλαιο 2 του Τίτλου V της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση, μέσω της έκδοσης Κανονισμών, οι οποίοι είναι δεσμευτικοί ως προς όλα τα μέρη τους και ισχύουν άμεσα σε κάθε Κράτος Μέλος· και …’.
14. Προς τεκμηρίωση, και υποβοήθηση της υποβολής του εν λόγω ερωτήματος, αναφέρονται τα ακόλουθα:
14.1 Η ίδια η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, με Ανακοίνωση της ημερομηνίας 26ης Φεβρουαρίου 2022, υπό τον τίτλο ‘Συχνές ερωτήσεις: Περιοριστικά μέτρα (κυρώσεις)’, η οποία είναι δημοσίως προσβάσιμη στην ιστοσελίδα με ηλεκτρονική διεύθυνση https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/el/qanda_22_1401, ανέφερε, μεταξύ άλλων, ότι ‘Τα περιοριστικά μέτρα (κυρώσεις) αποτελούν βασικό εργαλείο της κοινής εξωτερικής πολιτικής και πολιτικής ασφαλείας της ΕΕ (ΚΕΠΠΑ), μέσω του οποίου η ΕΕ μπορεί να παρεμβαίνει όπου είναι αναγκαίο για την πρόληψη συγκρούσεων ή την αντιμετώπιση αναδυόμενων ή υπό εξέλιξη κρίσεων.’ (δική μας έμφαση).
14.2 Το Άρθρο 2 εδάφιο (4) της ΣΛΕΕ προσδιορίζει την Κοινή Εξωτερική Πολιτική και Πολιτική Ασφαλείας (ΚΕΠΠΑ), κατ’ ουσίαν ως μία sui generis αρμοδιότητα, δηλαδή ούτε αποκλειστική αρμοδιότητα της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε συγκεκριμένο τομέα, επί της οποίας γίνεται αναφορά στο Άρθρο 2 εδάφιο (1) της ΣΛΕΕ, ούτε συντρέχουσα αρμοδιότητα της Ευρωπαϊκής Ένωσης με τα κράτη μέλη σε συγκεκριμένο τομέα, επί της οποίας γίνεται αναφορά στο Άρθρο 2 εδάφιο (1) της ΣΛΕΕ, αλλά ούτε και αρμοδιότητα επί της οποίας υφίσταται συντονισμός των οικονομικών πολιτικών και των πολιτικών στον τομέα της απασχόλησης μεταξύ των Κρατών Μελών, σύμφωνα με τις ρυθμίσεις της Συνθήκης, για τον καθορισμό των οποίων αρμόδια είναι η Ευρωπαϊκή Ένωση, επί της οποίας γίνεται αναφορά στο Άρθρο 2 εδάφιο (1) της ΣΛΕΕ. Συγκεκριμένα, το Άρθρο 2 εδάφιο (4) της ΣΛΕΕ αναφέρει τα ακόλουθα:
‘4. Η Ένωση έχει αρμοδιότητα, σύμφωνα με τις διατάξεις της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση, να καθορίζει και να θέτει σε εφαρμογή κοινή εξωτερική πολιτική και πολιτική ασφαλείας, συμπεριλαμβανομένου του προοδευτικού καθορισμού κοινής αμυντικής πολιτικής.’.
15. Ενδεικτικά, γίνεται αναφορά:
15.1 στο κεφάλαιο με τίτλο ‘International relations or European integration: is the CFSP sui generis?’ του Jakob C. Øhrgaard, εντός του συγγράμματος ‘Rethinking European Union foreign policy’, των Christiansen, Thomas και Tonra, Ben, Manchester University Press, 2004 (βλ. σχετικά σελίδες 26 – 44 του εν λόγω συγγράματος), δημοσίως προσβάσιμου μέσω της ηλεκτρονικής διεύθυνσης https://www.loc.gov/resource/gdcebookspublic.2020720001/?st=pdf,
15.2 στο άρθρο με τίτλο ‘Studying Resistance to EU Norms in Foreign and Security Policy’ των Sabine Saurugger και Fabien Terpan, European Foreign Affairs Review, Volume 20, Special Issue (2015), σελίδες 1 – 20,
15.3 στο άρθρο με τίτλο ‘Lex Imperfecta: Law and Integration in European Foreign and Security Policy’ του Ramses A. Wessel, European Papers, Vol. 1, 2016, No 2, σελίδες 439-468, ISSN 2499-8249, δημοσίως προσβάσιμου μέσω της ηλεκτρονικής διεύθυνσης https://www.europeanpapers.eu/es/system/files/pdf_version/EP_eJ_2016_2_6_Article_Ramses_Wessel_00052.pdf, και
15.4 στο νομικό σύγγραμμα με τίτλο ‘The EU Treaties and the Charter of Fundamental Rights: A Commentary: Second Edition’, Manuel Kellerbauer, Marcus Klamert και Johathan Tomkin (edited), Second Edition, Oxford University Press, 2024, και ειδικώς σελίδες 719 – 720 και 724 του Τόμου (Volume) II, και σελίδες 63 – 67 και 256 – 264 του Τόμου (Volume) I,
15.5 στο Άρθρο 24 εδάφιο (3) της ΣΕΕ, το οποίο ορίζει περί της Αρχής της Αμοιβαίας Αλληλεγγύης ή του Πνεύματος Πίστης (Loyalty) (βλ. σχετικά 63 – 65 Τόμου Ι του νομικού συγγράμματος με τίτλο ‘The EU Treaties and the Charter of Fundamental Rights: A Commentary: Second Edition’), το οποίο αναφέρει τα ακόλουθα (δική μας έμφαση):
‘3. Τα κράτη μέλη υποστηρίζουν ενεργά και ανεπιφυλάκτως την κοινή εξωτερική πολιτική και πολιτική ασφαλείας της Ένωσης, με πνεύμα πίστης και αμοιβαίας αλληλεγγύης και σέβονται τη δράση της Ένωσης στον εν λόγω τομέα.’.
15.6 στην παράγραφο 26 σελίδας 63 του Τόμου Ι του νομικού συγγράμματος με τίτλο ‘The EU Treaties and the Charter of Fundamental Rights: A Commentary: Second Edition’ αναφέρονται τα ακόλουθα σε σχέση με την Αρχή του Πνεύματος Πίστης (Loyalty) ως αυτή εμπεριέχεται στο Άρθρο 24 εδάφιο (3) της ΣΕΕ:
‘The principle of loyalty was originally conceived as a variation of both pacta sunt servanda and the German principle of federal fidelity (Bundestreue). Its force and effect have been fundamentally transformed within EU law through the case of the Court. Loyalty has been referred to as the most important principle in EU law, in other words the single most important legal manifestation of the gravitational force of integration.’.
15.7 στην παράγραφο 35 σελίδας 67 του Τόμου Ι του νομικού συγγράμματος με τίτλο ‘The EU Treaties and the Charter of Fundamental Rights: A Commentary: Second Edition’ αναφέρεται, μεταξύ άλλων, ότι το Άρθρο 24 εδάφιο (3) της ΣΕΕ, αποτελεί ειδική έκφραση (στην Αγγλική specific expression) της Αρχής του Άρθρου 4 εδαφίου (3) της ΣΕΕ, το οποίο προβλέπει τα ακόλουθα (δική μας έμφαση):
‘3. Σύμφωνα με την αρχή της καλόπιστης συνεργασίας, η Ένωση και τα κράτη μέλη εκπληρώνουν τα εκ των Συνθηκών καθήκοντα βάσει αμοιβαίου σεβασμού και αμοιβαίας συνεργασίας.
Τα κράτη μέλη λαμβάνουν κάθε γενικό ή ειδικό μέτρο ικανό να διασφαλίσει την εκτέλεση των υποχρεώσεων που απορρέουν από τις Συνθήκες ή προκύπτουν από πράξεις των θεσμικών οργάνων της Ένωσης.
Τα κράτη μέλη διευκολύνουν την Ένωση στην εκπλήρωση της αποστολής της και απέχουν από τη λήψη οποιουδήποτε μέτρου ικανού να θέσει σε κίνδυνο την πραγματοποίηση των στόχων της Ένωσης.’.
Γενική τοποθέτηση
1. Ενδεχόμενη ασυμβατότητα με τα υιοθετημένα Ευρωπαϊκά νομοθετήματα ΞΠΧ/ΧΤ
Το νομοσχέδιο φαίνεται να συγκρούεται ή/και να μην συμβαδίζει με την νέα δέσμη ευρωπαϊκών νομοθετημάτων σχετικά με θέματα ΞΠΧ/ΧΤ τα οποία δημοσιεύθηκαν στην επίσημη εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης στις 19 Ιούνιου 2024. Συγκεκριμένα, δημοσιεύτηκαν:
i. Ο Κανονισμός (ΕΕ) 2024/1624 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 31ης Μαΐου 2024 σχετικά με την πρόληψη της χρησιμοποίησης του χρηματοπιστωτικού συστήματος για τη νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες ή για τη χρηματοδότηση της τρομοκρατίας;
ii. Η Οδηγία (ΕΕ) 2024/1640 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 31ης Μαΐου 2024 σχετικά με τους μηχανισμούς που πρέπει να συγκροτήσουν τα κράτη μέλη για την πρόληψη της χρησιμοποίησης του χρηματοπιστωτικού συστήματος για τους σκοπούς της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες ή της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας, για την τροποποίησης της Οδηγίας (ΕΕ) 2019/1937 και για την τροποποίηση και την κατάργηση της Οδηγίας (ΕΕ) 2015/849 και
iii. Ο Κανονισμός (ΕΕ) 2024/1620 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 31ης Μαΐου 2024 σχετικά με τη σύσταση της Αρχής για την καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας και την τροποποίηση των Κανονισμών (ΕΕ) αριθ. 1093/2010, (ΕΕ) αριθ. 1094/2010 και (ΕΕ) αριθ. 1095/2010.
Τα υπ’ αριθμούς (i) και (ii) νομοθετήματα περιλαμβάνουν πρόνοιες και θέτουν υποχρεώσεις στα κράτη μέλη και κατ’ επέκταση στις υπόχρεες οντότητες τόσο για θέματα ΞΠΧ/ΧΤ όσο και για θέματα εφαρμογής των κυρώσεων/περιοριστικών μέτρων που εκδίδονται και υιοθετούνται τόσο από την Ευρωπαϊκή Ένωση όσο και από τον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών. Από το κείμενο του νομοσχεδίου διαφαίνεται ότι, αφενός τα ως άνω νομοθετήματα δεν λήφθηκαν υπόψη ως νομική βάση, αφετέρου εισάγονται πρόνοιες που ενδεχομένως να συγκρούονται με τα ως άνω νομοθετήματα, τα οποία, ειρήσθω εν παρόδω, η Κυπριακή Δημοκρατία θα καλεστεί να εναρμονίσει στο εθνικό της δίκαιο. Για παράδειγμα, τα άρθρα 21 και 25 του νομοσχεδίου φαίνεται να αντίκεινται στις πρόνοιες των νομοθετημάτων. Λαμβάνοντας υπόψη και την υπεροχή του Ευρωπαϊκού κεκτημένου έναντι του εγχώριου δικαίου, ως κατοχυρώνεται και στο άρθρο 1Α του Συντάγματος της Κυπριακής Δημοκρατίας, η μη σχετική τροποποίηση του εν λόγω νομοσχεδίου, πιθανό να δημιουργήσει ζητήματα συμβατότητας με το ευρωπαϊκό δίκαιο.
2. Μη συμπερίληψη τομεακών κυρώσεων
Το νομοσχέδιο φαίνεται να καλύπτει μόνο τις οικονομικές κυρώσεις και να αποκλείει από το πεδίο εφαρμογής του τις τομεακές κυρώσεις και τις θεματικές κυρώσεις δημιουργώντας ασάφεια ως προς το εφαρμοστέο πλαίσιο των κυρώσεων και δυσχεραίνοντας την εκπλήρωση και συμμόρφωση του κοινού με τις υποχρεώσεις του. Για παράδειγμα, απουσιάζουν παντελώς πρόνοιες για τις τομεακές αλλά και τις θεματικές κυρώσεις όπως τα καθεστώτα κατά των κυβερνοεπιθέσεων και κυβερνοασφάλειας, των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, κατά των χημικών όπλων, της τρομοκρατίας, της διάδοσης όπλων μαζικής καταστροφής, τα προϊόντα διπλής-χρήσης ειδικότερα στις περιπτώσεις όπου η εμπορία τους απαγορεύεται από ειδικό καθεστώς κυρώσεων ανεξάρτητα από τις πρόνοιες άλλου καθεστώτος κυρώσεων που πιθανώς να επέτρεπε την εμπορία υπό την αίρεση της απόκτησης σχετικής άδειας. Η νομοθεσία των κυρώσεων θα πρέπει να περιλαμβάνει όλων των ειδών τις κυρώσεις ούτως ώστε να δημιουργεί ένα σφαιρικό και ενιαίο νομικό πλαίσιο. Με το παρόν νομοσχέδιο, ουσιαστικά δεν εξυπηρετείται ο σκοπός διασφάλισης της εφαρμογής των κυρώσεων, αφού ένα μεγάλο μέρος αυτών εκπίπτει του πεδίου εφαρμογής της νομοθεσίας και ουσιαστικά ελλείψει άλλης νομοθεσίας, παραμένει χωρίς νομικό και κατ’ επέκταση ρυθμιστικό πλαίσιο. Πιθανή υιοθέτηση του παρόντος νομοσχεδίου χωρίς εισαγωγή προνοιών για τις τομεακές κυρώσεις και ταυτόχρονη κατάργηση του υφιστάμενου νόμου των κυρώσεων, ήτοι του Ν. 58(Ι)/2016, ενδεχομένως να οδηγήσει την Κυπριακή Δημοκρατία σε παράβαση των ευρωπαϊκών και διεθνών της υποχρεώσεων.
3. Περιορισμένο πεδίο νομοθεσίας
Το παρόν νομοσχέδιο φαίνεται να αποτελεί νομοσχέδιο για την σύσταση και λειτουργία της ΕΜΕΚ, παρά νομικό πλαίσιο για την εφαρμογή των κυρώσεων. Εισήγηση όπως θεσπιστούν και υιοθετηθούν δύο ξεχωριστές νομοθεσίες, μια για την εφαρμογή των κυρώσεων και μια για την σύσταση και λειτουργία της ΕΜΕΚ, ούτως ώστε, αφενός να δημιουργηθεί ένα ολιστικό νομικό πλαίσιο κυρώσεων που θα επιτρέπει και θα διασφαλίζει την εφαρμογή του από το ευρύ κοινό και αφετέρου να ξεκαθαρίσουν οι τομείς στους οποίους η ΕΜΕΚ θα ασκεί αρμοδιότητα. Επιπλέον, οι Κανονισμοί των Κυρώσεων της ΕΕ και του ΟΗΕ δημιουργούν υποχρεώσεις προς όλα τα πρόσωπα και όχι μόνο προς τις υπόχρεες οντότητες. Το παρόν νομοσχέδιο φαίνεται να απευθύνεται μόνο στις υπόχρεες οντότητες και στις Εποπτικές Αρχές αφού απουσιάζουν βασικές πρόνοιες εφαρμογής από το ευρύ κοινό, όπως για παράδειγμα σε ποια αρχή θα γίνεται αναφορά για παραβάσεις των Κυρώσεων όταν το καταγγέλλον μέρος είναι πρόσωπο άλλο από υπόχρεη οντότητα ή Εποπτική Αρχή. Οι υποχρεώσεις αναφοράς που επιβάλλονται από το παρόν νομοσχέδιο μέσω των άρθρων 26 και 28 αφορούν στις υπόχρεες οντότητες και στις Εποπτικές Αρχές, αντίστοιχα.
4. Ασάφεια νομοσχεδίου
Το νομοσχέδιο, ως έχει, δημιουργεί σύγχυση και ασάφεια σε σημείο που καθιστά δύσκολη την εφαρμογή του, αφού ενώ αναφέρει ότι η ΕΜΕΚ ασκεί αρμοδιότητα μόνο επί των οικονομικών κυρώσεων, εντούτοις σε πολλά άρθρα γίνεται αναφορά σε γενικές κυρώσεις, οι οποίες ως ορίζονται από το νομοσχέδιο, περιλαμβάνουν όλα τα καθεστώτα και τύπους κυρώσεων. Περαιτέρω, το θέμα της παροχής άδειας σε παρεκκλίσεις των κυρώσεων καθίσταται εξόχως προβληματικό αφού, μέχρι στιγμής οι ΜΕΚ/ΣΕΟΚ εξέδιδαν σχετικές άδειες και για υπηρεσίες που εμπίπτουν στις τομεακές κυρώσεις όπως για παράδειγμα για την παροχή υπηρεσιών όπως ελεγκτικές υπηρεσίες, νομικές υπηρεσίες, αρχιτεκτονικές υπηρεσίες, συμβουλευτικές υπηρεσίες, υπηρεσίες τεχνολογιών πληροφορικής (IT services). Όμως, με το παρόν νομοσχέδιο, η ΜΕΚ/ΣΕΟΚ καταργούνται και αντικαθίστανται από την ΕΜΕΚ. η οποία, με βάση το νομοσχέδιο, δεν έχει αρμοδιότητα επί των τομεακών κυρώσεων. Ενώ, όπως ρητώς αναφέρεται στο άρθρο 9(2)(ζ), η ΕΜΕΚ θα χορηγεί άδειες μόνο όσον αφορά οικονομικές κυρώσεις. Ελλείψει σχετικής πρόνοιας ή άλλου νομοθετήματος που να καλύπτει τις τομεακές κυρώσεις, η χορήγηση αδειών για παροχή υπηρεσιών, φαίνεται να μένει μετέωρη χωρίς νομικό ή ρυθμιστικό πλαίσιο, γεγονός που θα δημιουργήσει συστημικά προβλήματα στη λειτουργία της αγοράς.
Πέραν του θέματος των αρμοδιοτήτων της ΕΜΕΚ, ασάφεια δημιουργείται και στο θέμα της αναφοράς πιθανών παραβάσεων των κυρώσεων. Με βάση το άρθρο 9(2)(ια), μια εκ των αρμοδιοτήτων της ΕΜΕΚ είναι η αξιολόγηση υποθέσεων ενδεχόμενης παράβασης των κυρώσεων. Βάσει τούτου, οι υπόχρεες οντότητες έχουν υποχρέωση να αναφέρουν τυχόν παραβάσεις στην ΕΜΕΚ. Εντούτοις, βάσει του άρθρου 28, οι Εποπτικές Αρχές υποχρεούνται όπως αναφέρουν τυχόν παραβάσεις στον Γενικό Εισαγγελέα με κοινοποίηση στην ΕΜΕΚ. Αυτό φαίνεται να δημιουργεί επανάληψη της διαδικασίας, αφού θα γίνεται διπλή αναφορά στην ΕΜΕΚ για το ίδιο θέμα, αλλά δημιουργεί και παράδοξο αφού η απευθείας αναφορά στον Γενικό Εισαγγελέα καταστεί άνευ αντικειμένου την αρμοδιότητα της ΕΜΕΚ για αξιολόγηση τέτοιων υποθέσεων και συνεπάγεται αύξηση του φόρτου εργασίες για όλους τους εμπλεκόμενους φορείς για την ίδια υπόθεση.
5. Απουσία της παράκαμψης κυρώσεων
Από το νομοσχέδιο απουσιάζουν πρόνοιες σχετικά με την παράκαμψη των κυρώσεων, η οποία αποτελεί υποχρέωση σε όλα τα καθεστώτα κυρώσεων.
6. Δυσανάλογος χαρακτήρας διοικητικών προστίμων
Τα διοικητικά πρόστιμα που περιλαμβάνονται στα άρθρα 14,19 και 27 είναι δυσανάλογα της φύσης των παραβάσεων. Ειδικότερα, όταν συγκριθούν με τις ποινικές κυρώσεις που προνοούνται με το νομοσχέδιο με τίτλο «ο περί του ορισμού ποινικών αδικημάτων και κυρώσεων για την παραβίαση των περιοριστικών μέτρων».
7. Ανταλλαγή πληροφοριών
Ενώ προνοείται η ανταλλαγή πληροφοριών με την ΕΜΕΚ, φαίνεται να απουσιάζει παντελώς νομικό πλαίσιο για την απευθείας ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ των αρμόδιων ή/και των εποπτικών αρχών, στο πλαίσιο της άσκησης των αρμοδιοτήτων τους.
Τεχνικά σχόλια – Υπηρεσία Πρόληψης Νομιμοποίησης Εσόδων από Παράνομες Δραστηριότητες της Κεντρικής Τράπεζας της Κύπρου
Γενική Τοποθέτηση
1. Να προστεθούν πρόνοιες σχετικά με τη συνεργασία μεταξύ των αρμόδιων αρχών (π.χ. συνεργασία μεταξύ Κεντρικής Τράπεζας της Κύπρου (ΚΤΚ) και Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς ή ΚΤΚ με Υπουργείο Εξωτερικών).
2. Ο ορισμός οικονομικές κυρώσεις είναι πολύ περιοριστικός με αποτέλεσμα να μην καλύπτονται όλα τα περιοριστικά μέτρα που σχετίζονται με τον χρηματοοικονομικό τομέα όπως για παράδειγμα οι ακόλουθοι περιορισμοί/απαγορεύσεις που επιβλήθηκαν στον χρηματοοικονομικό τομέα σύμφωνα με τον Κανονισμό ΕΕ 833/2014:
Η Χρηματοδότηση και Παροχή Δανείων
Διαπραγμάτευση Χρεογράφων ή Χρηματοπιστωτικών Μέσων
Υποστήριξη Χρηματοοικονομικών Δραστηριοτήτων
Απαγόρευση Νέων Καταθέσεων
Χρηματοδότηση Ενέργειας και Υποδομών
Απαγόρευση Δημιουργίας Νέων Εμπιστευμάτων
Απαγόρευση παροχής υπηρεσιών διαχείρισης εμπιστευμάτων ή παρόμοιων νομικών ρυθμίσεων
Περαιτέρω, δεν συμπεριλαμβάνονται κυρώσεις/περιοριστικά μέτρα που επηρεάζουν τον χρηματοοικονομικό τομέα που σχετίζονται με συγκεκριμένες περιοχές (π.χ. αποσχισθείσες περιοχές Ντονέτσκ και Λουχάνσκ)
3. Να περιληφθούν θέματα τήρησης αρχείου, κατηγορίες αρχείων, ηλεκτρονικά/φυσικά αρχεία, διάρκεια τήρησης αρχείου, πρόσβαση, κλπ (εκτός και αν αυτό καλύπτεται από άλλη Νομοθεσία του Υπουργείου Οικ.).
4. Να προστεθεί υποχρέωση διενέργειας αξιολόγησης κινδύνου (Sanctions Risk Assessment) από τις υπόχρεες οντότητες (σχετικό το άρθρο 25).
5. Να ελεγχθεί εκ νέου το κείμενο και να εντοπιστούν οι αναφορές στη λέξη Κυρώσεις (ο οποίος αναφέρεται σε 3 κατηγορίες κυρώσεων) για σκοπούς ομοιομορφίας.
6. Να γίνει αναφορά στη δημοσίευση επιβολής διοικητικών προστίμων από την ΕΜΕΚ
7. Να γίνει αναφορά στην υποβολή ετήσιας έκθεσης από την ΕΜΕΚ
Επιπρόσθετα, Κατά Άρθρο τοποθέτηση
Άρθρο 2
Εδάφιο (1)
Ο όρος «οικονομικές κυρώσεις» περιορίζεται σε κυρώσεις που αφορούν μόνο–
(α) δέσμευση κεφαλαίων και οικονομικών πόρων,
(β) απαγόρευση της διάθεσης κεφαλαίων και οικονομικών πόρων∙
και δεν περιλαμβάνει άλλες οικονομικές κυρώσεις που έπρεπε να περιλαμβάνονται, όπως τους περιορισμούς στις χρηματοπιστωτικές αγορές και υπηρεσίες, όπως περιορισμοί στις επενδύσεις, πρόσβαση στις κεφαλαιαγορές, περιορισμοί στη παροχή χρηματοοικονομικών, ασφαλιστικών, μεσιτικών ή συμβουλευτικών υπηρεσιών. Περαιτέρω, ο εν λόγος περιορισμός έχει αντίκτυπο σε άλλα άρθρα του νομοσχέδιου, όπως για παράδειγμα τα άρθρα 10 και 11, τα οποία αναφέρονται στη χορήγηση άδειας για εκτέλεση εργασίας του χρηματοοικονομικού τομέα.
Προτείνεται νόμος προς εναρμόνιση της κυπριακής νομοθεσίας με τις πρόνοιες της Οδηγίας (ΕΕ) 2024/1226 της 24ης Απριλίου 2024 σχετικά με τον ορισμό των ποινικών αδικημάτων και των κυρώσεων για την παραβίαση των περιοριστικών μέτρων της Ένωσης και την τροποποίηση της οδηγίας (ΕΕ) 2018/1673. Η εν λόγω Οδηγία στοχεύει στην ποινικοποίηση τυχόν παραβάσεων των περιοριστικών μέτρων εναντίον προσώπων ή άλλων μέτρων που λαμβάνει η ΕΕ ως εργαλείο της εξωτερικής της πολιτικής.
Ο τίτλος του Νομοσχεδίου στην 1η σελίδα δεν συνάδει με τον τίτλο στο άρθρο 1.
O oρισμός στο άρθρο 2 εννοιών «Αποφάσεις του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Περιοριστικά Μέτρα)» και «Κανονισμοί της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Περιοριστικά Μέτρα)»: θα πρέπει να προστεθεί και η αναφορά σε Εκτελεστικές Αποφάσεις και Εκτελεστικούς Κανονισμούς.
Θα πρέπει να προστεθεί στο άρθρο 2 ορισμός της έννοιας «αρχές επιβολής του νόμου» που συναντάται στο άρθρο 9 και στο άρθρο 18 του νομοσχεδίου.
Στον ορισμό των εννοιών «ΜΕΚ» και «ΣΕΟΚ» στο άρθρο 2 γίνεται αναφορά σε Αποφάσεις Υπουργικού Συμβουλίου. Εισήγηση να προστεθούν οι αριθμοί των εν λόγω Αποφάσεων και οι ημερομηνίες τους.
Ο ορισμός της έννοιας «οικονομικές κυρώσεις» στο άρθρο 2 σε συνάρτηση με τις διατάξεις των άρθρων 9(2)(ζ) και 10 αναφορικά με αιτήματα για χορήγηση αδειών και παρεκκλίσεων είναι πολύ περιοριστικός και δεν φαίνεται να καλύπτει το φάσμα των αιτήσεων για παρεκκλίσεις που σήμερα χορηγεί η ΜΕΚ όπως π.χ. (Όσον αφορά στα περιοριστικά μέτρων για τη Ρωσική Ομοσπονδία): πωλήσεις πλοίων για χρήση στη Ρωσία/ αποεπένδυση- deinvestment από Ρωσία, δραστηριοποίηση πλοίων στη Ρωσία. Θα πρέπει ρητά να περιλαμβάνει και τις απαγορεύσεις στην πώληση, προμήθεια, μεταβίβαση ή εξαγωγή, άμεσα ή έμμεσα, αγαθών και τεχνολογίας προς χρήση σε κράτος που υπόκειται σε Κυρώσεις. Θα μπορούσε να προστεθεί μια παράγραφος (γ) ως εξής:
(γ) απαγορεύσεις στην πώληση, προμήθεια, μεταβίβαση ή εξαγωγή, άμεσα ή έμμεσα, αγαθών και τεχνολογίας προς χρήση σε κράτος που υπόκειται σε Κυρώσεις ή και στην παροχή συναφούς χρηματοδότησης και υπηρεσιών.
Διαζευκτικά θα μπορούσε να προστεθεί το ακόλουθο λεκτικό (από άρθρο 3 της Οδηγίας (ΕΕ) 2024/1226):
(γ) πραγματοποίηση ή συνέχιση συναλλαγών με τρίτο κράτος, φορείς τρίτου κράτους ή οντότητες ή φορείς που ανήκουν ή ελέγχονται άμεσα ή έμμεσα από τρίτο κράτος ή από φορείς τρίτου κράτους, συμπεριλαμβανομένης της ανάθεσης ή της συνέχισης της εκτέλεσης δημόσιων συμβάσεων ή συμβάσεων παραχώρησης, όταν η απαγόρευση ή ο περιορισμός της εν λόγω συμπεριφοράς υπόκειται σε κυρώσεις·
(δ) εκτέλεση εμπορικών συναλλαγών, εισαγωγή, εξαγωγή, πώληση, αγορά, μεταβίβαση, διαμετακόμιση ή μεταφορά αγαθών, καθώς και παροχή υπηρεσιών διαμεσολάβησης, τεχνικής συνδρομής ή άλλων υπηρεσιών που σχετίζονται με τα εν λόγω αγαθά, όταν η απαγόρευση ή ο περιορισμός της εν λόγω συμπεριφοράς υπόκειται σε κυρώσεις ·
(ε) παροχή χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών ή άσκηση χρηματοοικονομικών δραστηριοτήτων, όταν η απαγόρευση ή ο περιορισμός της εν λόγω συμπεριφοράς υπόκειται σε κυρώσεις ·