05 – ΠΥΛΩΝΑΣ 3 – ΕΝΕΡΓΟΠΟΙΗΣΗ
Η αύξηση του προσδόκιμου ζωής έχει καταστήσει την περίοδο αυτή της ζωής ως μια περίοδο παραγωγική και δημιουργική.
Στόχος είναι η ενεργοποίηση των ατόμων τρίτης ηλικίας και συμμετοχή τους στα κοινωνικά δρώμενα και κέντρα λήψης αποφάσεων, η οποία αποτελεί κινητήριο δύναμη για την αποφυγή φαινομένων κοινωνικής απομόνωσης και τη συνολική βελτίωση της ποιότητας ζωής τους. Παράλληλα, προωθείται η αυτονομία, ανεξαρτησία και ενδυνάμωση των ηλικιωμένων μέσω της συμπερίληψής τους σε πολιτιστικές δράσεις, μέσω της δια βίου μάθησης και του ψηφιακού γραμματισμού.
3.1. Πολιτιστικές Δράσεις
Υφιστάμενη κατάσταση
Σήμερα, οι πλείστες δράσεις που αφορούν την ενεργοποίηση των ατόμων τρίτης ηλικίας στον τομέα του πολιτισμού αποτελούν δράσεις βελτίωσης της προσβασιμότητας και συμμετοχής ως ακροατήριο/ επισκέπτες.
Συγκεκριμένα, το Τμήμα Αρχαιοτήτων του ΥΦΠ προωθεί την ανάπτυξη της βιωματικής εμπειρίας ατόμων τρίτης ηλικίας κατά την επίσκεψή τους σε αρχαιολογικούς χώρους, μνημεία και μουσεία μέσω της τοποθέτησης πληροφοριακών πινακίδων σε γραμματοσειρά σε μεγέθυνση για άτομα με μειωμένη όραση και της δημιουργίας υποδομών για προσβασιμότητα σε τροχοκαθίσματα σε αρχαιολογικούς χώρους και μνημεία.
Το Τμήμα Αρχαιοτήτων διοργανώνει επίσης δράσεις που έχουν ως στόχο την ανάπτυξη της σχέσης της κοινωνίας με την πολιτιστική κληρονομιά (π.χ. κατά την Διεθνή Ημέρα Μνημείων του ICOMOS και τη Διεθνή Ημέρα Μουσείων του ICOM).
Τέλος, η Υπηρεσία Κυπριακής Χειροτεχνίας διοργανώνει εργαστήρια χειροτεχνίας σε Στέγες Ηλικιωμένων.
Ειδικότεροι στρατηγικοί στόχοι
- Αύξηση της ενεργούς συμμετοχής των ατόμων τρίτης ηλικίας σε πολιτιστικές δράσεις, ιδιαίτερα σε συνεργασία με τις ΑΤΑ.
- Βελτίωση της προσβασιμότητας σε μουσεία, αρχαιολογικούς χώρους και μνημεία.
- Χρήση νέων τεχνολογιών για βελτίωση της εμπειρίας κατά τις επισκέψεις σε μουσεία, αρχαιολογικού χώρους και μνημεία.
Νέες Δράσεις
| Περιγραφή Δράσης | Φορέας Υλοποίησης | Χρονοδιά-γραμμα | Εκτιμώμενο Κόστος | |
| 1 | Καταγραφή των πολιτιστικών δράσεων σε τοπικό επίπεδο στις οποίες συμμετέχουν ενεργά άτομα τρίτης ηλικίας και συνολικός σχεδιασμός. | ΥΦΠ
ΑΤΑ ΜΚΟ |
2025 | – |
| 2 | Επισκέψεις σε Εκθέσεις Ζωγραφικής/ Μουσεία και οργάνωση μαθημάτων σύγχρονου χορού/ δημιουργικής κίνησης. | Τμήμα Σύγχρονου Πολιτισμού (ΥΦΠ) | 2025 | – |
| 3 | Ανάπτυξη της βιωματικής εμπειρίας ατόμων τρίτης ηλικίας κατά την επίσκεψή τους σε αρχ. χώρους και μνημεία:
– Τοποθέτηση πληροφοριακών πινακίδων σε γραμματοσειρά σε μεγέθυνση για άτομα με μειωμένη όραση, για διευκόλυνση της πρόσβασης σε πληροφορίες στην Οικία του Διονύσου στον αρχ. χώρο της Ν. Πάφου και στην Οικία του Ευστολίου στο Κούριο – Δημιουργία υποδομών για προσβασιμότητα σε τροχοκαθίσματα σε αρχαιολογικούς χώρους και μνημεία και συγκεκριμένα στα σημεία που αυτό είναι εφικτό με βάση τη γεωμορφολογία του εδάφους και τα χαρακτηριστικά του εκάστοτε μνημείου. |
Τμήμα Αρχαιοτήτων (ΥΦΠ) | 2025 | |
| 4 | Διοργάνωση δράσεων που έχουν ως στόχο την ανάπτυξη της σχέσης της κοινωνίας με την πολιτιστική κληρονομιά (π.χ. κατά την Διεθνή Ημέρα Μνημείων του ICOMOS και τη Διεθνή Ημέρα Μουσείων του ICOM). Σε αυτά τα πλαίσια θα δοθεί έμφαση και στη συμμετοχή της τρίτης ηλικίας σε ανάλογες εκδηλώσεις. | Τμήμα Αρχαιοτήτων (ΥΦΠ) | 2025 |
3.2. Δια βίου μάθηση και ψηφιακός γραμματισμός
Υφιστάμενη κατάσταση
Η Διεύθυνση Μέσης Γενικής Εκπαίδευσης του Υπουργείου Παιδείας Αθλητισμού και Νεολαίας (ΥΠΑΝ) λειτουργεί τα Κρατικά Ινστιτούτα Επιμόρφωσης (ΚΙΕ) καθώς επίσης η Διεύθυνση Μέσης Τεχνικής και Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης λειτουργεί «Προγράμματα Δια Βίου Εκπαίδευσης και Κατάρτισης» (ΠΔΒΕΕΚ), «Εσπερινές Σχολές Τεχνικής και Επαγγελματικής Εκπαίδευσης» (ΕΣΤΕΕ), «Δημόσια Σχολή Ανώτερης Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης – ΜΙΕΕΚ». Παράλληλα, η Διεύθυνση Δημοτικής Εκπαίδευσης του ΥΠΑΝ λειτουργεί τα Επιμορφωτικά Κέντρα στα οποία οι συμμετέχοντες μπορούν να παρακολουθήσουν μεγάλη ποικιλία μαθημάτων σε εβδομαδιαία βάση, ενώ το κόστος διδάκτρων για άτομα των 65 ετών είναι το μισό (€27,50/έτος). Μέσω των Επιμορφωτικών Κέντρων, παρέχονται και δωρεάν μαθήματα σε Στέγες Ηλικιωμένων και μέλαθρα σε όλη την Κύπρο.
Επιπρόσθετα, στο Εθνικό Σχέδιο Δράσης για τις Ψηφιακές Δεξιότητες 2021-2025 περιλαμβάνονται διάφορες δράσεις με σκοπό την ανάπτυξη των ψηφιακών δεξιοτήτων, μεταξύ αυτών τα Μαθήματα Ψηφιακών Δεξιοτήτων για άτομα 55 χρονών και άνω τα οποία διοργανώνονται από το Κέντρο Παραγωγικότητας του ΥΕΚΑ.
Ειδικότεροι στρατηγικοί στόχοι
- Να καταστούν τα υφιστάμενα προγράμματα δια βίου μάθησης προσαρμοσμένα και στις ανάγκες των ατόμων τρίτης ηλικίας.
- Οι Εκπαιδευτές προγραμμάτων δια βίου μάθησης να τύχουν επιμόρφωσης σχετικά με την εκπαίδευση ατόμων τρίτης ηλικίας.
Νέες Δράσεις
| Περιγραφή Δράσης | Φορέας Υλοποίησης | Χρονοδιά-γραμμα | Εκτιμώμενο Κόστος | |
| 1 | Δημιουργία ειδικών τμημάτων για ηλικιωμένους στα Κρατικά Ινστιτούτα Επιμόρφωσης (ΚΙΕ) με στόχο την εκμάθηση μίας ή περισσοτέρων ξένων γλωσσών και Η.Υ. | Διεύθυνση Μέσης Γενικής Εκπαίδευσης – ΥΠΑΝ
|
2025 | |
| 2 | Να καταστούν τα «Προγράμματα Δια Βίου Εκπαίδευσης και Κατάρτισης» «Εσπερινές Σχολές Τεχνικής και Επαγγελματικής Εκπαίδευσης» (ΕΣΤΕΕ), «Δημόσια Σχολή Ανώτερης Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης – ΜΙΕΕΚ» πιο ελκυστικά για άτομα τρίτης ηλικίας, | Διεύθυνση Μέσης Τεχνικής και Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης, ΥΠΑΝ
|
2025 | |
| 3 | Οι Εκπαιδευτές των «Προγραμμάτων Δια Βίου Εκπαίδευσης και Κατάρτισης» να παρακολουθούν προγράμματα επιμόρφωσης σχετικά με την εκπαίδευση ενηλίκων και ατόμων τρίτης ηλικίας | Διεύθυνση Μέσης Γενικής Εκπαίδευση, ΥΠΑΝ | 2025 | |
| 4 | Ενσωμάτωση περισσότερων ηλικιωμένων στις ομάδες των Επιμορφωτικών Κέντρων που λειτουργούν σε ετήσια βάση Οκτώβριος – Μάιος) | Επιμορφωτικά Κέντρα, ΥΠΑΝ (Διεύθυνση Δημοτικής Εκπαίδευσης)
|
2025-2027 | |
| 5 | Επέκταση δωρεάν μαθημάτων μέσω Επιμορφωτικών Κέντρων και σε Κέντρα Ημερήσιας Απασχόλησης Ηλικιωμένων | Επιμορφωτικά Κέντρα, ΥΠΑΝ (Διεύθυνση Δημοτικής Εκπαίδευσης)
|
2025-2027 | |
| 6 | Επαναλειτουργία του Ελεύθερου Πανεπιστημίου σε συνεργασία με ΑΤΑ
|
Φορέας Τρίτης Ηλικίας
ΑΤΑ |
2025-2026 |
3.3. Εμπλοκή στα κοινά
Υφιστάμενη κατάσταση
Σε εθνικό επίπεδο, τα άτομα τρίτης ηλικίας, μέσω των οργανώσεων που τους εκπροσωπούν, έχουν τη δυνατότητα να ενημερώνουν τόσο την εκτελεστική, όσο και τη νομοθετική εξουσία για τις ανάγκες και τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν, όπως επίσης και να καταθέτουν εισηγήσεις για βελτίωση της ποιότητας ζωής τους.
Συγκεκριμένα, λειτουργούν ο Φορέας Τρίτης Ηλικίας, ο οποίος έχει συμβουλευτικό ρόλο ως προς την Υφυπουργό Κοινωνικής Πρόνοιας, η Βουλή των Γερόντων και το Συντονιστικό Σώμα αυτής και η Σύνοδος της Κοινωνίας των Πολιτών. Οι δύο τελευταίοι θεσμοί λειτουργούν μέσω συνεργασία του ΠΣΣΕ και της Βουλής των Αντιπροσώπων (ΒτΑ). Η Σύνοδος της Κοινωνίας των Πολιτών έχει ως σκοπό τη διασφάλιση ενός ευνοϊκότερου περιβάλλοντος λειτουργίας για τις ΜΚΟ και προώθησή των οριζόντιων θεμάτων που απασχολούν τις ευάλωτες ομάδες που εξυπηρετούν (συμπ/νων των ατόμων τρίτης ηλικίας).
Επιπρόσθετα, με πρωτοβουλία του ΠΣΣΕ και σε συνεργασία με τα αρμόδια υπουργεία/ υφυπουργεία, διοργανώνονται σε ετήσια βάση, διάλογοι μεταξύ των εθελοντικών οργανώσεων/ΜΚΟ με τους αρμόδιους Υπουργούς/ Υφυπουργούς με στόχο την ανοικτή συζήτηση των ζητημάτων που απασχολούν τις οργανώσεις και τα μέλη τους με την εκτελεστική εξουσία.
Ειδικότεροι στρατηγικοί στόχοι
- Αξιολόγηση και βελτίωση λειτουργίας υφιστάμενων φορέων θεσμών με στόχο τη βελτίωση της αποτελεσματικότητάς τους.
- Συμμετοχή των ατόμων τρίτης ηλικίας σε τοπικούς θεσμούς και στα κέντρα λήψης αποφάσεων των ΑΤΑ.
Νέες Δράσεις
| Περιγραφή Δράσης | Φορέας Υλοποίησης | Χρονοδιά-γραμμα | Εκτιμώμενο Κόστος | |
| 1 | Αξιολόγηση και βελτίωση λειτουργίας υφιστάμενων φορέων/θεσμών:
– Φορέας Τρίτης Ηλικίας – Βουλή των Γερόντων – Σύνοδος της Κοινωνίας των Πολιτών |
ΥΦΚΠ
Φορέας Τρίτης Ηλικίας ΠΣΣΕ
|
2025-2030 |
– |
| 2 | Ενίσχυση της συμμετοχής στα κέντρα λήψη αποφάσεων σε τοπικό επίπεδο | ΥΦΚΠ
Φορέας Τρίτης Ηλικίας ΑΤΑ |
2026 | – |
| 3 | Δημιουργία ηλεκτρονικής πλατφόρμας για κατάθεση εισηγήσεων και απόψεων για θέματα που αφορούν στην Τρίτη ηλικία καθώς και συνεχή ενημέρωση για τις πολιτικές που αφορούν στην Τρίτη ηλικία. | ΥΦΚΠ
ΥΦΕΚΨΠ |
2026 | – |
Τέλος
Σχόλιο: 3.3.: «Εμπλοκή στα κοινά»: Ειδικότεροι στρατηγικοί στόχοι:
Εισηγούμαστε όπως η Κυβέρνηση αυξήσει το όριο ηλικίας για τη συμμετοχή στους Ημικρατικούς Οργανισμούς στα 70 αντί στα 65 έτη καθότι Οργανώσεις αναζητούν έμπειρους επαγγελματίες που διαθέτουν και τον χρόνο για τα καθήκοντά τους.
Επίσης θα ήταν χρήσιμη η λειτουργία Κέντρων Ενηλίκων στα αστικά Κέντρα και τις απομακρυσμένες περιοχές που θα επιτρέπουν την εμπλοκή ατόμων μεγαλύτερης ηλικίας στα κοινά με τη συστηματική ανταλλαγή απόψεων με παράγοντες της ΑΤΑ για την υποβολή εισηγήσεων/διατύπωση απόψεων με απώτερο στόχο την καταγραφή αναγκών/ελλείψεων/κενών στις νομοθετικές ρυθμίσεις και τη βελτίωση συνθηκών διαβίωσης.´Θα μπορούσε να προβλεφθεί και κουτί για την κατάθεση εισηγήσεων/απόψεων σε αυτά τα Κέντρα, πέραν από την προτεινόμενη δράση που χαιρετίζουμε για τη δημιουργία ηλεκτρονικής πλατφόρμας για τον ίδιο σκοπό. .
Σχόλιο: 3.1.: «Πολιτιστικές Δράσεις»: Νέες Δράσεις:
Εισηγούμαστε να προστεθεί πρόνοια στον πίνακα (σημείο 5;) για τη Δημιουργία Κέντρων Ενηλίκων/Δημιουργικής Απασχόλησης στα αστικά κέντρα καθώς και στις ορεινές και απομακρυσμένες περιοχές, με τη λειτουργία βιβλιοθηκών, τη διοργάνωση εκπαιδευτικών προγραμμάτων, τη γνωριμία με τον πολιτισμό, τις τέχνες, την παραδοσιακή μουσική, τα ήθη και έθιμα της Κύπρου καθώς και την εκμάθηση παραδοσιακής κεραμικής, χειροτεχνίας,κ.α.
Σχόλιο: 3.2.: «Δια βίου μάθηση και ψηφιακός γραμματισμός»:
Εισηγούμαστε όπως προβλεφθεί η επιχορήγηση από την Κυβέρνηση της αγοράς τάμπλετ ή έξυπνων τηλεφώνων από άτομα μεγαλύτερης ηλικίας, ιδίως από χαμηλοσυνταξιούχους, ή/και από άτομα που διαμένουν σε απόμακρες ή ορεινές περιοχές για να διευκολυνθεί η ψηφιακή επιμόρφωσή τους.
Επίσης, εισηγούμαστε τη σύσταση υποστηρικτικών ομάδων, διαδικτυακών ή τοπικών, όπου τα άτομα μεγαλύτερης ηλικίας θα μπορούν να ανταλλάσσουν εμπειρίες και γνώσεις σχετικά με την χρήση της τεχνολογίας.
Η ψηφιοποίηση των δημόσιων υπηρεσιών/τραπεζών θα πρέπει να συνοδεύεται από τη ψηφιακή υποστήριξη των ατόμων μεγαλύτερης ηλικίας. Το Δημόσιο θα πρέπει να προβλέψει-όπου δει- ειδική ομάδα λειτουργών που θα απαντά στις τηλεφωνικές κλήσεις και θα υποβοηθά τα άτομα μεγαλύτερης ηλικίας να έχουν πρόσβαση στην Κυβερνητική Πύλη για να συμπληρώνουν τα σχετικά έντυπα.