ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Η Κύπρος όπως και όλες οι σύγχρονες κοινωνίες, αντιμετωπίζει το φαινόμενο της αύξησης του προσδόκιμου ζωής, ως αποτέλεσμα της ραγδαίας εξέλιξης του τομέα της υγείας, αλλά και της βελτίωσης της ποιότητας ζωής και των συστημάτων φροντίδας.

Πρόκειται για ένα σημαντικό επίτευγμα της σύγχρονης εποχής, το οποίο σαφώς προσφέρει τεράστιες ευκαιρίες αλλά ταυτόχρονα δημιουργεί και προκλήσεις. Η γήρανση του πληθυσμού, τόσο σε εθνικό όσο και σε ευρωπαϊκό επίπεδο, απαιτεί τη διαχείριση από τα κράτη των νέων προκλήσεων και των αυξανόμενων αναγκών που προκύπτουν.

Σύμφωνα με την Έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τη γήρανση του 2024 (2024 Ageing Report), o πληθυσμός της Ε.Ε. προβλέπεται ότι θα ξεκινήσει να μειώνεται τα επόμενα χρόνια, ενώ ο αριθμός των γηραιότερων αυξάνεται, ιδιαίτερα σε σύγκριση με τον αριθμό των ατόμων σε ηλικία εργασίας. Παρόλο που υπάρχουν ετερογενείς τάσεις σε επίπεδο κρατών, μια ανοδική μετατόπιση στην ηλικιακή κατανομή αναμένεται σε όλα τα Κράτη Μέλη. Το μέγεθος των γηραιότερων ηλικιακών ομάδων θα μεγαλώσει, ενώ των νεότερων θα μικρύνει.

Ο αριθμός των ατόμων ηλικίας 65 ετών και άνω στην Ε.Ε. προβλέπεται ότι θα αυξηθεί κατά 41% κατά τα επόμενα 30 έτη, από 92,1 εκ. το 2020 σε 130,2 εκ. το 2050, ενώ ο αριθμός των ατόμων ηλικίας 80 ετών και άνω προβλέπεται να αυξηθεί κατά 88%, από 26,6 εκ. το 2020 σε 49,9 εκ. το 2050.

Στην Κύπρο, ο αριθμός των ατόμων ηλικίας 65 ετών και άνω, το 2009 ανερχόταν στις 102,7 χιλ., δηλαδή 12,54 % του πληθυσμού, ενώ το 2019 στις 144,8 χιλ. δηλαδή 16,30% του πληθυσμού.

Οι διεθνείς και ευρωπαϊκές πρωτοβουλίες στις οποίες συμμετέχει και η Κύπρος, περιλαμβανομένων της Ευρωπαϊκής Στρατηγικής για τη φροντίδα (Σεπτέμβριος 2023), της Σύστασης σχετικά με την πρόσβαση σε οικονομικά προσιτή και υψηλής ποιότητας μακροχρόνια φροντίδα (Δεκέμβριος 2022), του Διεθνούς Σχεδίου Δράσης της Μαδρίτης για τη γήρανση και της Περιφερειακής Στρατηγικής Εφαρμογής του, της Δεκαετίας Υγιούς Γήρανσης του ΟΗΕ (2021-2031) καταδεικνύουν τη σημαντικότητα του εν λόγω ζητήματος.

Αναγνωρίζοντας τη σημαντικότητα της αύξησης του προσδόκιμου ζωής, αλλά και τις ευκαιρίες που οφείλουμε να παράσχουμε και τις προκλήσεις που πρέπει να αντιμετωπιστούν, το Υπουργικό Συμβούλιο αποφάσισε  την ετοιμασία της πρώτης Εθνικής Στρατηγικής και Εθνικού Σχεδίου Δράσης για την Ενεργό Γήρανση, η οποία περιλαμβάνει δράσεις και πολιτικές, υφιστάμενες και νέες, οι οποίες θα εμπλουτίζονται και θα αναβαθμίζονται με στόχο το κράτος και η πολιτεία να ανταποκρίνονται στις αυξανόμενες ανάγκες της ταχείας γήρανσης του πληθυσμού σε ό,τι αφορά στην ενίσχυση των συστημάτων φροντίδας και υγείας αλλά και στο να παρέχουν εκείνες τις ευκαιρίες που θα καθιστούν τη ζωή των ατόμων τρίτης ηλικίας, ποιοτικά αναβαθμισμένη. Η Τρίτη ηλικία αναγνωρίζεται ως ένα σημαντικό, ισότιμο, παραγωγικό, ενεργό κομμάτι της κοινωνίας, με πολύτιμη συνεισφορά, ως πηγή εμπειρίας και γνώσης, με αυτονομία και πλήρη συμμετοχή στο κοινωνικό σύνολο, ως σταθερή παράμετρος κοινωνικής συνοχής.

ΟΡΑΜΑ

Όραμα της Εθνικής Στρατηγικής για την ενεργό γήρανση είναι η κοινωνική ενσωμάτωση, η υγιής γήρανση, η ενεργοποίηση των ατόμων τρίτης ηλικίας και η προώθηση των ζητημάτων της διαφορετικότητας και της ανισότητας προς τα άτομα τρίτης ηλικίας.

Η υλοποίηση αυτού του οράματος θα επιτευχθεί με συντονισμένη δράση από το κράτος, τις τοπικές αρχές, τους πάροχους υγειονομικών και κοινωνικών υπηρεσιών και Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις (ΜΚΟ). Συντονιστικός φορέας για τον σχεδιασμό και την υλοποίηση της Εθνικής Στρατηγικής και Εθνικού Σχεδίου Δράσης είναι το Υφυπουργείο Κοινωνικής Πρόνοιας, με τη συμμετοχή άλλων οκτώ Υπουργείων και Υφυπουργείων.

ΠΥΛΩΝΕΣ ΕΘΝΙΚΗΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ ΚΑΙ ΕΘΝΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΟΥ ΔΡΑΣΗΣ

Οι στρατηγικές επιδιώξεις και στόχοι της Εθνικής Στρατηγικής για την Ενεργό Γήρανση 2025-2030, που θα κατευθύνουν κάθε πολιτική, μέτρο και δράση προς εκπλήρωση του οράματος που έχει τεθεί, εδράζονται στους ακόλουθους τέσσερις θεματικούς πυλώνες:

1. Κοινωνική Ενσωμάτωση
2. Υγιής Γήρανση (βλ. Εθνική Στρατηγική για την Υγεία των Ηλικιωμένων)
3. Ενεργοποίηση
4. Διαφορετικότητα και Ανισότητες

Για κάθε πυλώνα, αναφέρονται θεματικές ενότητες, στο πλαίσιο των οποίων έχει γίνει καταγραφή της υφιστάμενης κατάστασης και των δράσεων που πραγματοποιούνται, των στρατηγικών στόχων και των νέων δράσεων που σχεδιάζονται. Συνολικά, στη Στρατηγική, εξαιρουμένου του Πυλώνα της Υγιούς Γήρανση για τον οποίο θα ακολουθηθεί ο προγραμματισμός της Εθνικής Στρατηγικής για την Υγεία των Ηλικιωμένων, συμπεριλαμβάνονται 32 νέες δράσεις με φορείς υλοποίησης εννιά (9) Υπουργεία/ Υφυπουργεία, τον Φορέα Τρίτης Ηλικίας, τις Αρχές Τοπικής Αυτοδιοίκησης (ΑΤΑ), το Παγκύπριο Συντονιστικό Συμβούλιο Εθελοντισμού (ΠΣΣΕ) και ΜΚΟ.

Τέλος