03 – ΠΥΛΩΝΑΣ 1 – ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΝΣΩΜΑΤΩΣΗ

Στόχος είναι η επίτευξη της κοινωνικής ενσωμάτωσης των ατόμων τρίτης ηλικίας, η οποία προλαμβάνει την κοινωνική απομόνωση με την προώθηση της συμμετοχής των ηλικιωμένων στην οικονομική, κοινωνική, πολιτιστική ζωή, μέσω της πρόσβασης σε ποιοτικές κοινωνικές υπηρεσίες, της διασφάλισης επαρκούς συνταξιοδοτικού εισοδήματος, φιλικού ηλικιακά περιβάλλοντος αλλά και της ενδυνάμωσης των διαγενεακών σχέσεων.

1.1.       Αντιμετώπιση κοινωνικής απομόνωσης

 Υφιστάμενη κατάσταση

Το Υφυπουργείο Κοινωνικής Πρόνοιας (ΥΦΚΠ) στηρίζει προγράμματα που προάγουν τη δημιουργική απασχόληση, την αξιοποίηση των κοινωνικών δεξιοτήτων των ηλικιωμένων, την κοινωνικοποίηση και την ψυχαγωγία τους. Για τον σκοπό αυτό, μέσω των Σχεδίων Κρατικών Ενισχύσεων στηρίζει οικονομικά Κέντρα Ενηλίκων και Πολυδύναμα Κέντρα που λειτουργούν από ΜΚΟ και ΑΤΑ.

Επιπρόσθετα, μέσω του Προγράμματος «Κοινωνικός Λειτουργός της Γειτονιάς» και την παγκύπρια επέκταση του, το οποίο λειτουργεί στο πλαίσιο αναδιάρθρωσης των ΥΚΕ, προωθείται η ενδυνάμωση της πρόσβασης του πολίτη στις κοινωνικές υπηρεσίες και ο έγκαιρος, άμεσος εντοπισμός και παρέμβαση για αντιμετώπιση προβλημάτων που απασχολούν τους πολίτες, μεταξύ αυτών και τα άτομα τρίτης ηλικίας. Το πρόγραμμα αυτό αποτελεί συνέργεια μεταξύ κράτους και ΑΤΑ ως ο εγγύτερος θεσμός προς τους πολίτες, συμβάλλοντας στην αναβάθμιση των υπηρεσιών και αποτελεσματικότητα παρέμβασης στα κοινωνικά ζητήματα. Το πρόγραμμα καθίσταται ιδιαίτερα σημαντικό για τα άτομα τρίτης ηλικίας που διαμένουν σε ορεινές και απομακρυσμένες περιοχές, τα οποία δεν έχουν εύκολη πρόσβαση σε κοινωνικές υπηρεσίες.

Το ΥΦΚΠ μέσω της Υπηρεσίας Διαχείρισης Επιδομάτων Πρόνοιας (ΥΔΕΠ) παρέχει σε δικαιούχους του ΕΕΕ επίδομα κατ’οίκον  φροντίδας και επίδομα ημερήσιας φροντίδας. Επιπρόσθετα, παρέχεται επίδομα φροντίδας σε Αιχμαλώτους και Ομήρους Πολέμου, Συζύγους Αγνοουμένων και Χήρες Πεσόντων 1974, Κατά Χάριν Μηνιαίο Χορήγημα σε Βετεράνο Αγωνιστή του Β Παγκοσμίου Πολέμου, καθώς και Κατά Χάριν Μηνιαίο Χορήγημα σε Χήρο / Χήρα Βετεράνου Αγωνιστή του Β Παγκοσμίου Πολέμου.

Το Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων (ΥΕΚΑ) εφαρμόζει Σχέδιο Επιχορήγησης Διακοπών Συνταξιούχων με Χαμηλά Εισοδήματα σε Ξενοδοχεία των Ορεινών Θερέτρων και του Πύργου Τηλλυρίας.

Ειδικότεροι στρατηγικοί στόχοι

• Βελτίωση κοινωνικοποίησης και ενεργότερης συμμετοχής μέσω της ενίσχυσης της συνεργασίας με ΜΚΟ και ΑΤΑ.
• Βελτίωση της πρόσβασης σε κοινωνικές υπηρεσίες.
• Βελτίωση των προγραμμάτων κατ’οίκον φροντίδας (όλα τα επιδόματα φροντίδας)
• Βελτίωση της κοινωνικοποίησης των ατόμων τρίτης ηλικίας.

 Νέες Δράσεις

1.2.       Απασχόληση, μετάβαση στη σύνταξη και οικονομική ασφάλεια

Υφιστάμενη κατάσταση

Οι Υπηρεσίες Κοινωνικών Ασφαλίσεων (ΥΚΑ) του ΥΕΚΑ διασφαλίζουν την καταβολή των συντάξεων του Ταμείου Κοινωνικών Ασφαλίσεων (θεσμοθετημένη σύνταξη, σύνταξη χηρείας στον/στην επιζών/ούσα σύζυγο, κοινωνική σύνταξη), ενώ μέσω της βελτίωσης των διαδικασιών έχει επιτευχθεί η έγκαιρη καταβολή της θεσμοθετημένης σύνταξης εντός ενός μήνα από τη συμπλήρωση της ηλικίας συνταξιοδότησης. Στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων τους, διασφαλίζουν επίσης τη μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα του Ταμείου Κοινωνικών Ασφαλίσεων, το οποίο, σύμφωνα με τα αποτελέσματα της τελευταίας αναλογιστικής ανασκόπησης με έτος αναφοράς στο 2020, είναι βιώσιμο μέχρι το 2080 χωρίς να απαιτείται πρόσθετη αύξηση του ποσοστού εισφοράς ή αύξηση της συντάξιμης ηλικίας.

Επιπρόσθετα, οι ΥΚΑ παραχωρούν Κοινωνική Κάρτα σε όλα τα πρόσωπα που έχουν τη συνήθη διαμονή τους στην Κύπρο και είναι ηλικίας άνω των 63 ετών καθώς και στους συνταξιούχους ανικανότητας ή αναπηρίας, η οποία τους παρέχει την ευκαιρία να συμμετάσχουν σε πολιτιστικές και άλλες εκδηλώσεις και να απολαμβάνουν διάφορα ωφελήματα περιλαμβανομένης έκπτωσης (50%) στη διακίνηση με λεωφορεία.

To Υφ.Κ.Π μέσω της ΥΔΕΠ, με σκοπό την περαιτέρω οικονομική στήριξη ευάλωτων ομάδων, παραχωρεί Επίδομα σε Συνταξιούχους με Χαμηλά Εισοδήματα. Η Κυβέρνηση προχώρησε το 2023 σε αύξηση του επιδόματος χαμηλοσυνταξιούχου της τάξης του 5%, ενώ αύξηση ύψους 30% καταβλήθηκε  και στο πασχαλινό επίδομα χαμηλοσυνταξιούχου.

Παράλληλα, το κράτος επωμίζεται το κόστος των αυξήσεων στις συντάξεις του Ταμείου Κοινωνικών Ασφαλίσεων, έτσι ώστε το Επίδομα Χαμηλοσυνταξιούχου, να μην μειώνεται σε κανένα δικαιούχο επειδή έλαβε αύξηση στη σύνταξη του.

Το 2023 η Κυβέρνηση αποφάσισε την αύξηση του Τιμητικού Επιδόματος Πολύτεκνης Μάνας, το οποίο παραχωρείται από την ΥΔΕΠ του ΥΦ.Κ.Π

Ειδικότεροι στρατηγικοί στόχοι

• Διασφάλιση οικονομικής ασφάλειας ατόμων τρίτης ηλικίας μέσω των συντάξεων.
• Διασφάλιση προσβασιμότητας της διαμονής και φροντίδας σε Στέγες Ηλικιωμένων.

Νέες Δράσεις

1.3.       Φιλικό ηλικιακά περιβάλλον

Υφιστάμενη κατάσταση

Το Τμήμα Πολεοδομίας και Οικήσεως και η Υπηρεσία Μέριμνας και Αποκατάστασης Εκτοπισμένων και Παθόντων του Υπουργείου Εσωτερικών (ΥΠΕΣ) εφαρμόζουν μέτρα βελτίωσης των στεγαστικών συνθηκών διαβίωσης. Συγκεκριμένα για όλους τους εκτοπισθέντες συνταξιούχους που διαμένουν σε Κυβερνητικούς Οικισμούς, εκτός από τη συνήθη συντήρηση/επιδιόρθωση των κατοικιών/διαμερισμάτων τους που γίνεται για όλους τους πρόσφυγες, ισχύουν και τα ακόλουθα:

(α) Οικονομική βοήθεια για ανέγερση δεύτερου αποχωρητηρίου στο ισόγειο, όπου δεν υπάρχει (όταν πρόκειται για διώροφες κατοικίες),

(β) Όπου κριθεί αναγκαίο, γίνεται αντικατάσταση μπανιέρας σε ντους για διευκόλυνση των ηλικιωμένων,

(γ) Το Τμήμα προχωρά στην εγκατάσταση ανελκυστήρων σε υφιστάμενες πολυκατοικίες Κυβερνητικών Οικισμών, όπου αυτό είναι δυνατόν,

(δ) Κατασκευάζονται ράμπες πρόσβασης στις εισόδους πολυκατοικιών.

Παράλληλα, εφαρμόζει το Σχέδιο Χορηγιών «κτίΖΩ» (Σχέδιο Χορηγιών σε Υφιστάμενες Πολυκατοικίες σε Κυβερνητικούς Οικισμούς Στέγασης Εκτοπισθέντων), το οποίο αφορά παροχή χορηγίας σε δικαιούχους διαμερισμάτων 358 υφιστάμενων πολυκατοικιών των Κυβερνητικών Οικισμών Στέγασης Εκτοπισθέντων, για επιδιόρθωση/ ενίσχυση ή αναδόμηση των πολυκατοικιών τους.

Παρέχεται επίσης βοήθεια για σκοπούς στέγασης των προσφύγων/ παθόντων με βάση τα ακόλουθα ισχύοντα Στεγαστικά Σχέδια:

(α) Αυτοστέγαση σε ιδιόκτητα οικόπεδα,

(β) Αγορά οικίας/ διαμερίσματος

(γ) Επιδιόρθωση ιδιόκτητης κατοικίας

(δ) Επιδότηση Ενοικίου.

Το Υπουργείο Μεταφορών Επικοινωνιών και Έργων (ΥΜΕΕ) παρέχει έκπτωση 50% στα κόμιστρα λεωφορείων τακτικών γραμμών για τους Δικαιούχους κοινωνικής κάρτας του ΥΕΚΑ, κατόπιν εξασφάλισης της προσωποποιημένης έξυπνης κάρτας. Επιπρόσθετα, παρέχει δωρεάν μετακίνηση για συνταξιούχους που είναι δικαιούχοι του Σχεδίου Ενίσχυσης Συνταξιούχων με Χαμηλά Εισοδήματα του ΥΦΚΠ, κατόπιν εξασφάλισης της προσωποποιημένης έξυπνης κάρτας.

Ειδικότεροι στρατηγικοί στόχοι

• Ενθάρρυνση της ανάπτυξης επιλογών στέγασης φιλικών προς την Τρίτη ηλικία.
• Ανάπτυξη του συστήματος δημόσιων μεταφορών με τρόπο που να εξυπηρετεί τις ανάγκες των ατόμων τρίτης ηλικίας.

Νέες Δράσεις

1.4. Αλληλεγγύη μεταξύ γενεών

Υφιστάμενη κατάσταση

Σήμερα, οι πλείστες διαγενεακές δράσεις λαμβάνουν χώρα με πρωτοβουλίες σε τοπικό επίπεδο (π.χ. συνεργασία Στεγών Ηλικιωμένων και εκπαιδευτηρίων) και η καταγραφή τους είναι δύσκολη.

Επιπρόσθετα, σε εθνικό επίπεδο, η Υπηρεσία Κυπριακής Χειροτεχνίας του Υφυπουργείου Πολιτισμού (ΥΦΠ) εφαρμόζει Εκπαιδευτικά Προγράμματα Μεταφοράς Τεχνογνωσίας από Χειροτέχνες τρίτης ηλικίας στις νεότερες γενιές (σε όλες τις βαθμίδες της Εκπαίδευσης).

Ειδικότεροι στρατηγικοί στόχοι

• Καταγραφή των διαγενεακών δράσεων παγκύπρια για να καταστεί δυνατή μια ολοκληρωμένη προσέγγιση του ζητήματος.
• Διερεύνηση και προώθηση της πραγματοποίησης διαγενεακών συναντήσεων σε βιβλιοθήκες και δράσεων εθελοντικής εργασίας στα Προγράμματα Δια Βίου Εκπαίδευσης και Κατάρτισης.

Νέες Δράσεις

Τέλος