04 – Πυλώνας: Παιδαγωγικό Πλαίσιο

Εθνική Στρατηγική και Σχέδιο Δράσης για την Προδημοτική Εκπαίδευση και Φροντίδα

4.1 Υφιστάμενη κατάσταση

Όπως προαναφέρθηκε το σύστημα ΠΕΦ στην Κύπρο υιοθετεί ένα διττό και παράλληλο σύστημα διακυβέρνησης, όπου οι υποχρεώσεις των δύο αρμόδιων Αρχών (ΥΠΑΝ και ΥφΚΠ) πηγάζουν από ξεχωριστά νομοθετικά πλαίσια που διέπουν τη λειτουργία δημόσιων, κοινοτικών και ιδιωτικών νηπιαγωγείων καθώς και των ιδιωτικών και κοινοτικών (βρεφο)παιδοκομικών σταθμών και των κατ’ οίκον παιδοκόμων.

Οι (βρεφο)παιδοκομικοί σταθμοί και οι κατ’ οίκον παιδοκόμοι που εγγράφονται και επιθεωρούνται από τις ΥΚΕ, δεν ακολουθούν κάποιο συγκεκριμένο πρόγραμμα που να καθορίζεται από τις ΥΚΕ, καθώς θέματα που αφορούν την εκπαίδευση των παιδιών δεν άπτονται των αρμοδιοτήτων τους. Ωστόσο, οι ΥΚΕ ζητούν να ακολουθείται «πρόγραμμα δραστηριοτήτων» στους σταθμούς, χωρίς να καθορίζεται το περιεχόμενό του. Η τελική απόφαση όσον αφορά το ημερήσιο πρόγραμμα επαφίεται στη Διεύθυνση του κάθε (βρεφο)παιδοκομικού σταθμού/ κατ’ οίκον παιδοκόμου.

Αντίθετα, τα δημόσια, ιδιωτικά και κοινοτικά νηπιαγωγεία ακολουθούν το Αναλυτικό Πρόγραμμα Προσχολικής Εκπαίδευσης (τριών χρονών-προδημοτική) (2024)[1], το οποίο έχει εγκριθεί από το ΥΣ μετά από προτάσεις του ΥΠΑΝ. Το ισχύον αναλυτικό πρόγραμμα αποτελεί μέρος ενός νέου, ολοκληρωμένου παιδαγωγικού πλαισίου για την ΠΕΦ, το οποίο απευθύνεται στις ηλικίες παιδιών από τριών χρονών μέχρι την ηλικία εισδοχής των παιδιών στο Δημοτικό Σχολείο. Το Αναλυτικό Πρόγραμμα είναι παιδοκεντρικό και προβληματοκεντρικό και επιδιώκει την επίτευξη της ολόπλευρης ανάπτυξης του παιδιού μέσω της ενεργούς συμμετοχής στη μαθησιακή διαδικασία. Το αναλυτικό πρόγραμμα υιοθετείται από όλα τα δημόσια, κοινοτικά και ιδιωτικά νηπιαγωγεία, εκτός στις περιπτώσεις των ιδιωτικών νηπιαγωγείων των οποίων η ίδρυση και λειτουργία τους διέπεται από άλλα εκπαιδευτικά συστήματα ή παιδαγωγικές σχολές (διαφορετικός τύπος σχολείου).

Λαμβάνοντας υπόψη τα πιο πάνω, και έχοντας υπόψη το υφιστάμενο παράλληλο σύστημα διακυβέρνησης διαφαίνεται ότι, τα παιδιά της ηλικιακής ομάδας τριών έως τεσσάρων χρονών και πέντε μηνών διατηρούν το δικαίωμα φοίτησης, είτε σε νηπιαγωγεία εγκεκριμένα από το ΥΠΑΝ τα οποία λειτουργούν με συγκεκριμένο παιδαγωγικό πλαίσιο με προσοντούχο προσωπικό (νηπιαγωγούς), είτε σε (βρεφο)παιδοκομικούς σταθμούς/κατ’ οίκον παιδοκόμους εγκεκριμένους από το ΥφΚΠ, δομές οι οποίες με βάση την ισχύουσα νομοθεσία παρέχουν μόνο φροντίδα και όχι εκπαίδευση, ενώ το προσωπικό των δομών αυτών δεν οφείλει να διαθέτει παιδαγωγικά προσόντα. Το ισχύον σύστημα, δημιουργεί εμπόδια στην ίση πρόσβαση όλων των παιδιών σε υψηλής ποιότητας υπηρεσίες και σε ίσες ευκαιρίες στην εκπαίδευση.

Η έλλειψη ενός κοινού παιδαγωγικού πλαισίου για ολόκληρο τον τομέα της ΠΕΦ αποτρέπει την ανάπτυξη μιας ολιστικής προσέγγισης, δημιουργεί εμπόδια στη διακυβέρνηση και τη χάραξη πολιτικών και θέτει περιορισμούς στη συνοχή και τη συνέχεια των πολιτικών των δύο αρμόδιων Αρχών.

Όπως προκύπτει από τα παραδοτέα του διετούς Έργου “Υποστήριξη της Επέκτασης και Στρατηγικής Ανάπτυξης της Προδημοτικής Εκπαίδευσης και Φροντίδας στην Κύπρο», τα δυνατά σημεία και οι κυριότερες προκλήσεις του Πυλώνα Παιδαγωγικού Πλαισίου συνοψίζονται πιο κάτω:

ΔΥΝΑΤΑ ΣΗΜΕΙΑ	ΚΥΡΙΟΤΕΡΕΣ ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ
Το υπάρχον αναλυτικό πρόγραμμα προδημοτικής εκπαίδευσης του ΥΠΑΝ δίνει έμφαση στο παιχνίδι και παρέχει ευελιξία στο σχεδιασμό μαθησιακών εμπειριών που διαφοροποιούνται ανάλογα με τις ανάγκες των παιδιών	Απουσία ενιαίου παιδαγωγικού πλαισίου για ολόκληρο τον τομέα της ΠΕΦ (από μηδέν έως έξι χρονών).
Το υψηλό ακαδημαϊκό επίπεδο των εκπαιδευτικών προδημοτικής εκπαίδευσης/ νηπιαγωγών και οι ευκαιρίες/ δυνατότητες συνεχούς επαγγελματικής ανάπτυξης.	Απουσία παιδαγωγικών κατευθυντήριων γραμμών/ αναλυτικού προγράμματος για παιδιά ηλικίας από μηδέν έως και τριών χρονών και παιδιά ηλικίας από τριών έως τεσσάρων και πέντε μηνών που φοιτούν σε (βρεφο)παιδοκομικούς σταθμούς και κατ’ οίκον παιδοκόμους.
Τα υφιστάμενα μέτρα και πρωτοβουλίες του ΥΠΑΝ για τη στήριξη της εκπαίδευσης των παιδιών με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες[2] συμπεριλαμβανομένων των Διατμηματικών Επιτροπών, των συμβουλευτικών επιτροπών και της πρόσθετης υποστήριξης που παρέχεται από τους σχολικούς συνοδούς και βοηθούς.	Χαμηλή συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα της ΠΕΦ στις επιμορφώσεις του ΥΠΑΝ.
Τα υφιστάμενα μέτρα και πρωτοβουλίες του ΥΠΑΝ για τη στήριξη της εκπαίδευσης των παιδιών με μεταναστευτική βιογραφία, συμπεριλαμβανομένου του προγράμματος ΔΡΑ.Σ.Ε.^[3] και της ανάπτυξης ενός προγράμματος σπουδών για τη διδασκαλία της ελληνικής ως δεύτερης γλώσσας.	Απουσία θεσμοθετημένου μηχανισμού για την ανάπτυξη, παρακολούθηση, αξιολόγηση και αναθεώρηση του αναλυτικού προγράμματος.
	Περιορισμένη παροχή πανεπιστημιακής εκπαίδευσης που να εστιάζεται στον τομέα της ΠΕΦ για τις ηλικίες από μηδέν έως τριών χρονών.

Για την αντιμετώπιση των προκλήσεων που προκύπτουν στον τομέα του Παιδαγωγικού Πλαισίου, το ΥφΚΠ βρίσκεται στο στάδιο ετοιμασίας νέου νομοσχεδίου που θα εκσυγχρονίσει την υφιστάμενη νομοθεσία (περί Παιδίων Νόμος, Κεφ. 352 και Κ.Δ.Π 262/2011) για την παιδική φροντίδα και προστασία στην Κύπρο, και θέματα που άπτονται των στρατηγικών στόχων και δράσεων του υπό αναφορά Πυλώνα της ΠΕΦ θα ληφθούν υπόψη στο πλαίσιο λειτουργίας των (βρεφο)παιδοκομικών σταθμών και των κατ’ οίκον παιδοκόμων.

4.2 Στρατηγικοί στόχοι

Οι στρατηγικοί στόχοι για τον Πυλώνα Παιδαγωγικό Πλαίσιο, αποσκοπούν στην ανάπτυξη:

ενός κοινού παιδαγωγικού πλαισίου για ολόκληρο τον τομέα της ΠΕΦ, λαμβάνοντας υπόψη τα δικαιώματα και τις ανάγκες όλων των παιδιών ηλικίας από μηδέν έως έξι χρονών, το οποίο να ανταποκρίνεται στο κοινό όραμα της ΠΕΦ και να βασίζεται στις τρέχουσες επιστημονικές γνώσεις στον τομέα της εκπαίδευσης.
βασικών παιδαγωγικών κατευθυντήριων γραμμών της ΠΕΦ για παιδιά ηλικίας από μηδέν έως τριών χρονών και την εφαρμογή τους.

Οι στρατηγικοί στόχοι είναι οι ακόλουθοι:

4.2.1	Ανάπτυξη ενός κοινού παιδαγωγικού πλαισίου και κατευθυντήριων γραμμών για τη μεταφορά του σε ολόκληρο τον τομέα της ΠΕΦ, για τις ηλικίες από μηδέν έως έξι χρονών.
4.2.2	Θεσμοθέτηση του κοινού παιδαγωγικού πλαισίου για το σύνολο του τομέα της ΠΕΦ.
4.2.3	Ενημέρωση των ενδιαφερόμενων μερών για το κοινό παιδαγωγικό πλαίσιο.
4.2.4	Ανάπτυξη και υλοποίηση προγραμμάτων κατάρτισης για την προώθηση της κοινής αντίληψης του παιδαγωγικού πλαισίου της ΠΕΦ και στήριξη της υλοποίησής τους στις δομές της ΠΕΦ.
4.2.5	Ανάπτυξη υλικού για το κοινό παιδαγωγικό πλαίσιο που απευθύνεται σε γονείς, παιδιά και άλλα ενδιαφερόμενα μέρη.
4.2.6	Ανάπτυξη βασικών παιδαγωγικών κατευθυντήριων γραμμών για παιδιά ηλικίας από μηδέν έως τριών χρονών.
4.2.7	Συστηματική και σε βάθος επιθεώρηση των προγραμμάτων της ΠΕΦ για τις ηλικίες από μηδέν έως τριών χρονών.
4.2.8	Εφαρμογή των παιδαγωγικών κατευθυντήριων γραμμών για παιδιά ηλικίας από μηδέν έως τριών χρονών.

4.3 Σχέδιο Δράσης

Α/Α	Δράσεις	Αρμόδιοι/ Εμπλεκόμενοι Φορείς	Επίπεδο προτεραιότητας / Χρονοδιάγραμμα	Εκτιμώμενο κόστος/ Πηγή χρηματοδότησης
1.	(α) Σύσταση Ομάδας Εργασίας/ Επιτροπής για την ανάπτυξη καθώς και την αναθεώρηση του κοινού παιδαγωγικού πλαισίου.	ΥΠΑΝ, ΥφΚΠ/ ακαδημαϊκοί, ειδικοί στον τομέα της ΠΕΦ	2026	–
	(β) Ετοιμασία εγγράφου κατευθυντηρίων γραμμών για τη μεταφορά του κοινού παιδαγωγικού πλαισίου.	ΥΠΑΝ, ΥφΚΠ,/ ακαδημαϊκοί, λοιποί ειδικοί στον τομέα της ΠΕΦ	2026-2027	Δεν μπορεί να εκτιμηθεί στο παρόν στάδιο
2.	Ετοιμασία εγγράφου πολιτικής για τη θεσμοθέτηση του κοινού παιδαγωγικού πλαισίου	ΥΠΑΝ, ΥφΚΠ	2026-2027	–
3.	Δράσεις επικοινωνίας του κοινού παιδαγωγικού πλαισίου.	ΥΠΑΝ/ΥφΚΠ, ΓΤΠ	2027- 2028	€15.000
4.	Ετοιμασία ενοτήτων κατάρτισης σε σχέση με την ενσωμάτωση του κοινού παιδαγωγικού πλαισίου.	ΥΠΑΝ/ ακαδημαϊκοί, λοιποί ειδικοί στον τομέα της ΠΕΦ.	2027-2028	Δεν μπορεί να εκτιμηθεί στο παρόν στάδιο
5.	Ετοιμασία απλοποιημένου ενημερωτικού υλικού για το κοινό παιδαγωγικό πλαίσιο που απευθύνεται σε γονείς, παιδιά και άλλα ενδιαφερόμενα μέρη.	ΥΠΑΝ/ ΓΤΠ, ακαδημαϊκοί, λοιποί ειδικοί στον τομέα της ΠΕΦ	2026-2027	€15.000
6.	α) Σύσταση Ομάδας Εργασίας για την ετοιμασία και αναθεώρηση βασικών παιδαγωγικών κατευθυντήριων γραμμών για παιδιά ηλικίας από μηδέν έως τριών χρονών, περιλαμβανομένων και των απαιτούμενων εγγράφων/εργαλείων.	ΥΠΑΝ, ΥφΚΠ/ ακαδημαϊκοί, ειδικοί στον τομέα της ΠΕΦ	2026-2027	Δεν μπορεί να εκτιμηθεί στο παρόν στάδιο
	β) Θεσμοθέτηση των βασικών παιδαγωγικών κατευθυντήριων γραμμών για παιδιά ηλικίας από μηδέν έως τριών χρονών.	ΥΠΑΝ, ΥφΚΠ	2026-2027	–
8.	Ενίσχυση της στελέχωσης των Μονάδων Επιθεωρήσεων των ΥΚΕ για τα προγράμματα της ΠΕΦ	ΥφΚΠ	2026-2028	Δεν μπορεί να εκτιμηθεί στο παρόν στάδιο
9.	Ανάπτυξη και υλοποίηση προγραμμάτων κατάρτισης σε σχέση με την εφαρμογή των παιδαγωγικών κατευθυντήριων γραμμών για παιδιά ηλικίας από μηδέν έως τριών χρονών.	ΥΠΑΝ, ΥφΚΠ/ ακαδημαϊκοί, λοιποί ειδικοί στον τομέα της ΠΕΦ.	2027-2029	Δεν μπορεί να εκτιμηθεί στο παρόν στάδιο

4.4 Εθνικό Πλαίσιο Ποιότητας

Οι δομικοί δείκτες ποιότητας και οι δείκτες ποιότητας διεργασίας του Πυλώνα Παιδαγωγικό Πλαίσιο είναι οι ακόλουθοι:

ΔΗΛΩΣΕΙΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ

ΔΟΜΙΚΟΙ ΔΕΙΚΤΕΣ:

ΔΕΙΚΤΕΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΔΙΕΡΓΑΣΙΑΣ ΣΕ ΕΠΙΠΕΔΟ ΔΟΜΗΣ ΠΕΦ

ΚΕΝΤΡΙΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ

ΕΠΙΠΕΔΟ ΔΟΜΩΝ ΠΕΦ

1.Το παιδαγωγικό πλαίσιο βασίζεται σε παιδαγωγικές αρχές που αναπτύσσουν δεξιότητες, στάσεις και αξίες, και στοχεύει στην ολόπλευρη ανάπτυξη και ευημερία του παιδιού.

2.Το παιδαγωγικό πλαίσιο προωθεί τη συνεργασία μεταξύ παιδιών, προσωπικού της ΠΕΦ και γονέων/κηδεμόνων, και προωθεί τον αναστοχασμό από όλους όσοι συμμετέχουν στην υλοποίηση του.

3. Το παιδαγωγικό πλαίσιο της ΠΕΦ λαμβάνει υπόψη τις μεταβαλλόμενες ανάγκες της κοινωνίας και αναθεωρείται αναλόγως σε τακτά χρονικά διαστήματα.

1. Οι δομές της ΠΕΦ υιοθετούν ένα παιδαγωγικό πλαίσιο που εντοπίζει και ανταποκρίνεται κατάλληλα στις αναπτυξιακές και μαθησιακές ανάγκες και ενδιαφέροντα, ενώ παράλληλα λαμβάνει υπόψη τις ικανότητες όλων των παιδιών.

2. Τα έγγραφα πολιτικής/ εγκύκλιες οδηγίες προβλέπουν τις διαδικασίες τεκμηρίωσης, συστηματικής και τακτικής αξιολόγησης των αναπτυξιακών και μαθησιακών αποτελεσμάτων των παιδιών με βάση το παιδαγωγικό πλαίσιο της ΠΕΦ.

3. Τα εργαλεία και οι κατευθυντήριες γραμμές παρέχονται στις δομές της ΠΕΦ, έτσι ώστε να αξιολογούνται τα αναπτυξιακά και μαθησιακά αποτελέσματα με βάση το παιδαγωγικό πλαίσιο της ΠΕΦ.

4. Η ύπαρξη διαδικασιών ελέγχου των δομών της ΠΕΦ σε ό,τι αφορά την υιοθέτηση του παιδαγωγικού πλαισίου της ΠΕΦ και των αναθεωρήσεών του.

1. Οι δομές της ΠΕΦ τηρούν ένα εγκεκριμένο παιδαγωγικό πλαίσιο που εντοπίζει και ανταποκρίνεται κατάλληλα στις αναπτυξιακές και μαθησιακές ανάγκες, τις ανάγκες για φροντίδα, τις εμπειρίες και τα ενδιαφέροντα, και λαμβάνει υπόψη τις ικανότητες όλων των παιδιών.

2. Η δομή της ΠΕΦ εφαρμόζει τα παρεχόμενα εργαλεία και κατευθυντήριες γραμμές για τη συστηματική και τακτική αξιολόγηση των αναπτυξιακών και μαθησιακών αποτελεσμάτων του παιδιού με βάση το παιδαγωγικό πλαίσιο της ΠΕΦ.

3. Η δομή της ΠΕΦ ανταποκρίνεται εγκαίρως στις αναθεωρήσεις που πραγματοποιούνται στο παιδαγωγικό πλαίσιο της ΠΕΦ.

Οι παιδαγωγικές προσεγγίσεις και οι πρακτικές εφαρμογές της δομής της ΠΕΦ στοχεύουν στην ολοκληρωμένη ανάπτυξη των παιδιών, λαμβάνοντας υπόψη τον ρυθμό ανάπτυξης και μάθησης, καθώς και των ατομικών χαρακτηριστικών του κάθε παιδιού.

[1] Αναλυτικό Πρόγραμμα Προσχολικής Εκπαίδευσης 2024 (3χρονών – προδημοτική) https://prod.schools.ac.cy/index.php/el/prodimotiki-ekpaidefsi/analytiko-programma

[2] Παιδιά με αναπηρία ή/και εκπαιδευτικές ή/ άλλες ανάγκες.

[3] ΔΡΑ.Σ.Ε. σημαίνει «Δράσεις Σχολικής και Κοινωνικής Ένταξης» Για περισσότερα δείτε: http://www.moec.gov.cy/eayp/drasi_drase.html

Τέλος

Πίσω στην Διαβούλευση