Δέσμη νομοσχεδίων “Φορολογικής Μεταρρύθμισης”

To add to the above
Το ισχύον φορολογικό καθεστώς στην Κύπρο αντιμετωπίζει κάθε φορολογούμενο μεμονωμένα, χωρίς να λαμβάνει υπόψη την οικογενειακή του κατάσταση. Έτσι, ένα νοικοκυριό με ένα μόνο εισοδηματία ή πολλά εξαρτώμενα μέλη φορολογείται το ίδιο όπως ένα άτομο χωρίς οικογενειακές υποχρεώσεις, γεγονός που δημιουργεί προφανείς ανισότητες. Ουσιαστικά, οικογένειες που επιλέγουν να μεγαλώσουν παιδιά ή στις οποίες ο ένας σύζυγος απέχει από την εργασία για να φροντίσει το σπίτι, επιβαρύνονται φορολογικά δυσανάλογα. Αυτή η προσέγγιση παραβλέπει την κοινωνική συμβολή της οικογένειας και θεωρεί δεδομένο ότι το εισόδημα ενός γονέα χωρίς υποχρεώσεις είναι ίσης «φοροδοτικής ικανότητας» με το εισόδημα ενός γονέα που συντηρεί πολλαπλά στόματα, μια προφανώς άδικη σύγκριση σε ηθικό και οικονομικό επίπεδο.
Ειδικά οι πολύτεκνες και μονοεισοδηματικές οικογένειες υφίστανται τη μεγαλύτερη αδικία. Ένας μισθός που στηρίζει π.χ. τέσσερα μέλη οικογένειας φορολογείται σήμερα όπως ακριβώς ο ίδιος μισθός ενός εργένη, παρά το ότι στην πρώτη περίπτωση το εισόδημα πρέπει να καλύψει πολλαπλάσιες ανάγκες. Για παράδειγμα, σε μια οικογένεια όπου ο ένας σύζυγος κερδίζει €40.000 και ο άλλος μόνο €10.000, το σημερινό σύστημα οδηγεί τον πρώτο να πληρώσει φόρο περίπου €4.885, ενώ με ένα σύστημα κοινής φορολόγησης η συνολική επιβάρυνση της οικογένειας θα μπορούσε να πέσει περίπου στα €2.935. Η διαφορά είναι τεράστια και αναδεικνύει πόσο δυσανάλογα τιμωρείται ένας μονοεισοδηματίας γονέας σε σχέση με δύο ισομερώς εργαζόμενους συζύγους. Με απλά λόγια, το κράτος σήμερα ζητά περισσότερα από όσους έχουν περισσότερες οικογενειακές ευθύνες, κάτι που είναι κοινωνικά άδικο. Αυτό λειτουργεί αποτρεπτικά για την απόκτηση παιδιών και υποτιμά την ανεκτίμητη προσφορά χρόνου και φροντίδας του γονέα που μένει σπίτι.
Η λύση που προτείνεται – η ενιαία οικογενειακή φορολόγηση – έρχεται να αποκαταστήσει αυτή την αδικία. Σε αυτό το σύστημα το οικογενειακό εισόδημα θα φορολογείται με βάση το μέσο εισόδημα ανά μέλος, δίνοντας φορολογικές ανάσες ανάλογα με το μέγεθος της οικογένειας. Διεθνείς πρακτικές επιβεβαιώνουν την αποτελεσματικότητα και το δίκαιο αυτής της προσέγγισης. Στη Γαλλία, εφαρμόζεται το quotient familial, όπου το συνολικό εισόδημα διαιρείται με έναν συντελεστή ανάλογα με τα μέλη της οικογένειας – με αποτέλεσμα οι πολύτεκνες οικογένειες να φορολογούνται πολύ ελαφρύτερα. Στη Γερμανία, το σύστημα διαχωρισμού εισοδήματος των συζύγων (Ehegattensplitting) επιτρέπει την από κοινού δήλωση: το εισόδημα μοιράζεται θεωρητικά στα δύο και έτσι ένα ζευγάρι πληρώνει φόρο σαν να είχε ο καθένας το μισό εισόδημα. Αυτό οδηγεί σε αισθητά χαμηλότερο μέσο φορολογικό συντελεστή όταν υπάρχει μεγάλη εισοδηματική ψαλίδα, κάνοντας τη φορολογική επιβάρυνση πιο ισότιμη μεταξύ των συζύγων. Οι οικογένειες με έναν μόνο εργαζόμενο ωφελούνται ιδιαίτερα, καθώς ο ένας μισθός φορολογείται σαν δύο μικρότεροι – προσφέροντας σημαντική ελάφρυνση στα μονοεισοδηματικά νοικοκυριά. Στις Ηνωμένες Πολιτείες, αντίστοιχα, τα παντρεμένα ζευγάρια που κάνουν κοινή δήλωση απολαμβάνουν σχεδόν διπλάσια φορολογικά όρια και απαλλαγές σε σύγκριση με τους άγαμους, εξαλείφοντας σε μεγάλο βαθμό την «ποινή γάμου» και προστατεύοντας τα οικογενειακά εισοδήματα από υψηλούς συντελεστές. Όλες αυτές οι περιπτώσεις δείχνουν πως η φορολογική πολιτική μπορεί να προσαρμοστεί στις οικογενειακές ανάγκες, μοιράζοντας δίκαια τα βάρη και αναγνωρίζοντας ότι η ικανότητα πληρωμής φόρου επηρεάζεται από τα εξαρτώμενα μέλη.
Μπορούμε επίσης να επισημάνουμε ότι, πέραν της άμεσης φορολόγησης, το σημερινό σύστημα δημιουργεί άνιση επιβάρυνση και μέσω της έμμεσης φορολογίας, ιδίως του ΦΠΑ. Μια οικογένεια με τρία ή τέσσερα μέλη, λόγω αυξημένων καταναλωτικών αναγκών (π.χ. τρόφιμα, ένδυση, σχολικά, μεταφορές), καταλήγει να πληρώνει σημαντικά μεγαλύτερο συνολικό ποσό ΦΠΑ σε σχέση με ένα άτομο που ζει μόνο του, ακόμη κι αν το κατά κεφαλήν εισόδημά τους είναι χαμηλότερο. Με άλλα λόγια, οι μεγαλύτερες οικογένειες όχι μόνο φορολογούνται δυσανάλογα μέσω της ατομικής φορολόγησης, αλλά συνεισφέρουν και αναλογικά περισσότερα στα δημόσια έσοδα μέσω της κατανάλωσης, γεγονός που ενισχύει την ανάγκη για ένα δίκαιο και εξισορροπημένο πλαίσιο φορολόγησης.
Σε τελική ανάλυση, το ζήτημα δεν είναι μόνο οικονομικό αλλά βαθιά κοινωνικό και ηθικό. Η οικογένεια αποτελεί τον θεμέλιο λίθο της κοινωνίας μας και αξίζει μια φορολογική αντιμετώπιση που να αντικατοπτρίζει τη συμβολή και τις ανάγκες της. Η εισαγωγή ενιαίας οικογενειακής φορολόγησης θα στείλει ένα ηχηρό μήνυμα ότι το κράτος στέκει δίπλα στους γονείς που αγωνίζονται να μεγαλώσουν την επόμενη γενιά Κυπρίων. Σε μια χώρα όπου ο δείκτης γεννητικότητας έχει κατρακυλήσει γύρω στο 1,3 παιδιά ανά γυναίκα – επίπεδο επικίνδυνα χαμηλό για το δημογραφικό μας μέλλον η στήριξη των οικογενειών δεν είναι απλώς θέμα αριθμών, αλλά ζήτημα επιβίωσης και δικαιοσύνης. Είναι βαθιά άδικο οι μητέρες και οι πατέρες που θυσιάζουν καριέρα, χρόνο και πόρους για τα παιδιά τους να τιμωρούνται φορολογικά αντί να ανταμείβονται. Μια πιο ανθρώπινη και δίκαιη φορολογική πολιτική θα αναγνωρίσει έμπρακτα αυτή τη θυσία, ελαφρύνοντας το βάρος τους. Θα δώσει ανάσα στη μεσαία τάξη που σηκώνει δυσανάλογο φορτίο σήμερα και θα ανανεώσει την ελπίδα ότι σε αυτόν τον τόπο αξίζει να δημιουργείς και να μεγαλώνεις οικογένεια. Πρόκειται τελικά για μια επένδυση στο μέλλον της πατρίδας μας: δείχνοντας εμπράκτως την εκτίμηση και τη φροντίδα μας προς τις οικογένειες, θεμελιώνουμε μια Κύπρο πιο δίκαιη, με κοινωνική συνοχή και προοπτική για τις επόμενες γενιές.
Το μέτρο της ενιαίας οικογενειακής φορολόγησης μπορεί να αποτελέσει ένα σημαντικό βήμα προς αυτή την κατεύθυνση, για τον πολιτικό που θα έχει το θάρρος και την αποφασιστικότητα να το υλοποιήσει. Ένα τέτοιο βήμα θα αποτελέσει απόδειξη πραγματικής ηγεσίας και δέσμευσης προς το κοινό συμφέρον, στέλνοντας το μήνυμα ότι η πολιτική μπορεί να υπηρετεί τους πολλούς και όχι τους λίγους.